Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Imikalile no Mulimo Tubomba
NOVEMBER 1-7
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | YOSHUA 18-19
“Ifyo Yehova A-akenye Bwino Impanga”
it-1-E ibu. 359 para. 1
Umupaka
Cimoneka kwati balecita ifintu fibili pa kwakanya imikowa impanga: balependula kabili balemona no bwingi bwa bantu abali mu mukowa. Balependula pa kuti beshibe uko cila mukowa wali no kupokela impanga, ku ca kumwenako impanga ya bupyani kuti yabela ku kuso nelyo ku kulyo, ku kabanga nelyo ku masamba ukubikako fye na ku lulamba lwa bemba nelyo ku mpili. Apo balependula pa kuti beshibe ifyo Yehova alefwaya bakanye impanga, abantu tabaleba na bufuba nelyo ukuumanina pa mpanga babapeela. (Amapi. 16:33) Ifi Yehova acitile fyalelenga cila mukowa wakwata impanga iyalinga nga filya fine Yakobo asobele ilyo alefwa ifyaba pa Ukutendeka 49:1-33.
it-1-E ibu. 1200 para. 1
Ubupyani
Impanga ya bupyani. Yehova e wapeele abena Israele impanga ya bupyani kabili e waebele na Mose ifyo ali no kubakanya. (Impe. 34:1-12; Yosh. 1:4) Mose e wayakanye abana ba kwa Gadi, abana ba kwa Rubene na hafu wa mukowa wa kwa Manase impanga. (Impe. 32:33; Yosh. 14:3) E lyo imikowa imbi iyashala pa kuyakanya impanga balebomfya icipendwilo kabili Yoshua na Eleasari e baleba pa ntanshi pa kubomba uyu mulimo. (Yosh. 14:1, 2) Nga fintu Yakobo asobele pa Ukutendeka 49:5, 7, Simeone na Lebi tababapeeleko impanga ya bupyani. Lelo umukowa wa bana ba kwa Simeone baupeele impanga mu kati ka mpanga ya bana ba kwa Yuda. (Yosh. 19:1-9) Umukowa wa bana ba kwa Lebi wena baupeele imisumba 48 mu Israele monse. Apo abena Lebi balibasalile ukulabomba umulimo waibela pa cikuulwa ca mushilo, Yehova atile ali no kuba ubupyani nelyo icakaniko cabo. Balebapeela ica pe kumi ngo bupyani pa milimo balebomba. (Impe. 18:20, 21; 35:6, 7) Indupwa baleshipeela imilimo ya kubomba mu mpanga ya mikowa yabo. Ilyo indupwa shaleya shilefulilako, abana abaume abo balekwata balebakanya impanga ya bupyani, kabili impanga yaleya ilecepelako fye.
it-1-E ibu. 359 para. 2
Umupaka
Pa numa ya kupendula no kwishiba uko cila mukowa walingile ukupokela impanga, icalekonkapo kwishiba ubukulu bwa mpanga bali no kubapeela. Pa kwishiba ubukulu bwa mpanga cila mukowa walingile ukupoka balelolesha pa bukulu bwa mukowa. Yehova atile: “Mukaakane ici calo umo mubelele ukulingana ne ndupwa shenu kabili ukulingana ne fyo mukapendula. Ulupwa ulukalamba e lo mukapeele impanga iikalamba, lelo ulunono mukalupeele impanga iinono. Uko icipendwilo cikaponena, e kukaba impanga ya ulo lupwa.” (Impe. 33:54) Nga bapendula, tabaleyalula uko balepeelela impanga lelo ubukulu bwa mpanga bwena baleyalula ukulingana no bukulu bwa mukowa. E calengele ukuti impanga iyo bapeele umukowa wa kwa Yuda bakanyeko umukowa wa kwa Simeone pantu yali iikalamba sana.—Yosh. 19:9.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 359 para. 5
Umupaka
Ilyashi ililanda pa fyo babakeenye impanga lilangilila ukuti babalilepo ukupendula no kupeela umukowa wa bana ba kwa Yuda, umukowa wa bana ba kwa Yosefe (Efraimu), na hafu wa mukowa wa kwa Manase impanga iyali ku masamba ya Yordani, pa kubapeela balebeba imipaka e lyo ne misumba. (Yosh. 15:1-63; 16:1-10; 17:1-13). Lyena pa numa ya kwakanya iyi mikowa impanga, cimoneka kwati balilekele ukwakanya impanga pantu abena Israele balifumine ku Gilgali no kuya ku Shilo. (Yosh. 14:6; 18:1) Baibolo tayalanda ubutali bwa nshita iyapitilepo, lelo Yoshua alikalipile imikowa 7 pa fyo baleshingashinga ukupyana impanga iyasheleko. (Yosh. 18:2, 3) Abantu abengi balalanda ifyapusanapusana pa calengele ukuti iyi imikowa ileshingashinga ukupyana impanga. Abasambilila pali Baibolo bamo batila nalimo icalengele ukuti baleshingashinga, ni co balipokele ifintu ifingi ilyo bacimfishe inko isho balwile nasho kabili tabaletiina no kuti abena Kanaani kuti babasansa inshita iili yonse. Nalimo na cimbi icalengele nico tabalefwaya ukulwa na balwani babo abakwete sana amaka abaleikala muli ilya ncende. (Yosh. 13:1-7) Na kabili tabaishibe ifingi pali iyi impanga iya mu Calo ca Bulayo iyo bali no kubapeela nga filya baishibe pa mpanga iyo bapeele imikowa imbi.
NOVEMBER 8-14
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | YOSHUA 20-22
“Ifyo Twingasambililako ku Bena Israele pa co Tushilingile Ukupingwila Bambi nga Tatwishibe Ifishinka Fyonse”
Ifyo Mulingile Ukulacita pa Kuti Mulelanshanya Bwino na Bena Mwenu
Ukulanda ifili ku mutima kulalenga abantu ukukanapusana no kukanaumfwila mumbi ifyo bambi balanda. Kale, mu nshita ya bena Israele, umukowa wa kwa Rubene no wa kwa Gadi na hafu wa mukowa wa kwa Manase abaleikala ku kabanga ka mumana wa Yordani bakuulile “iciipailo cikalamba” mupepi na Yordani. Imikowa imbi tayaishibe ico bakuulile cilya ciipailo. Batontonkanye ukuti bamunyinabo kwishilya lya Yordani nabasanguka, kabili baliipekenye ukulwisha abo baleti ni “bacipondoka.” Lelo ilyo bashilaya mu kubalwisha, batumine intumi ku kuyalanshanya ne mikowa ya ku kabanga. Ala mwali amano mu co bacitile! Pantu intumi shasangile ukuti cilya ciipailo tacali ca kocelapo amalambo ne fya kuninika ifyapusene ne funde. Lelo ico bakuulile iciipailo, ni co batiinine ukuti ku ntanshi imikowa imbi kuti yabeba ati: “Tamuli ne cakaniko muli Yehova.” Kanshi iciipailo cali no kube nte ya kuti aba mu mikowa ya ku kabanga ka Yordani nabo bene bali ni bakapepa ba kwa Yehova. (Yoshua 22:10-29) E mulandu wine bainikile cilya ciipailo ukuti Inte, pantu cali bunte kuli bena ukuti Yehova ali Lesa wa cine.—Yoshua 22:34.
“Natulecita Ifingaleta Umutende”
Abena Israele bamo napamo bamwene ukuti calimoneke apabuuta ukuti abakuulile iciipailo balilufyenye no kuti nga babasansa mu kupumikisha abantu babo abengafwa te kuti bafule. Ukucila ukwangufyanya ukubasansa, imikowa yali ku masamba ya Mumana wa Yordani yatumine aba kuyalanshanya na bamunyinabo pali bulya bwafya. Baipwishe ukuti: “Nga cinshi mwapondokela Lesa wa kwa Israele pa kuleka ukukonka Yehova kabili mwaikuulila ne ciipailo, pa kuti mupondokele Yehova lelo?” Kanshi ilya mikowa yakuulile iciipailo tayapondokele Lesa. Lelo bushe ilya mikowa yacitile shani ilyo yapeelwe uyu mulandu? Bushe yalikalipile abaipeele umulandu nelyo ukukaana ukulanda na bo? Aba mu mikowa yapeelwe umulandu bayaswike mu bufuuke no kulondolola bwino bwino ukuti icalengele bakuule iciipailo kufwaya ukupepa Yehova. Imyasukile yabo yalengele batwalilila ukuba ifibusa fya kwa Lesa no kupususha imyeo ya bantu. Ukulanshanya mu bufuuke kwaletele icumfwano no mutende.—Yosh. 22:13-34.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 402 para. 3
Kanaani
Nangu ca kuti abena Kanaani abengi tababacimfishe ku bena Israele, kuti twatila ‘Yehova alipeele Israele icalo conse ico alapile ukuti ali no kupeela ifikolwe fyabo,’ kabili “abalekele ukuti batuushe konse konse,” kabili “takwali ubulayo nangu bumo ubushafishiwepo pa malayo yonse ayasuma ayo Yehova alaile aba mu ng’anda ya kwa Israele; fyonse fyalifishiwepo.” (Yosh. 21:43-45) Abena Israele balebatiina ku balwani babo. Lesa alilandile ukuti ali no kutamfya abena Kanaani “panono panono” pa kuti inama sha mu mpanga tashifulile sana pa mulandu wa kuti incende yashala umwabula abantu. (Ukufu. 23:29, 30; Amala. 7:22) Abena Israele nga bafilwa ukucimfya abena Kanaani pa mulandu wa fyanso bakwete ukubikako fye na maceleta ayakwate ifyela ifyatwa, tacalepilibula ukuti ninshi Yehova nafilwa ukufikilisha ifyo abalaile. (Yosh. 17:16-18; Abapi. 4:13) Lelo ifyaba mu Baibolo filangilila ukuti imiku iinono iyo abena Israele babacimfishe icalelenga nico tabaleumfwila Yehova.—Impe. 14:44, 45; Yosh. 7:1-12.
NOVEMBER 15-21
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | YOSHUA 23-24
“Amashiwi Yakulekelesha ayo Yoshua Aebele Abena Israele”
it-1-E ibu. 75
Icipangano
Ilyo abena Israele baleingila mu Calo ca Bulayo mu Kanaani, kwali ifyacitike. Apo Lesa alibapeele ici calo ukulingana ne fyo alaile ifikolwe fyabo, tabali no kwingila muli cilya calo nga abalebeshi. Kabili Yehova alibakeenye ukupangana ifipangano ne nko shimbi ishishalemubombela. (Ukufu. 23:31-33; 34:11-16) Abena Israele balingile ukulakonka fye amafunde ya kwa Lesa ne fipope fyakwe, tabalingile ukulacitako ifyo inko shimbi isho bali no kutamfya shalecita. (Lebi 18:3, 4; 20:22-24) Na kabili Yehova alibakeenye ukuufishanya ne nko shimbi. Pantu ukucita ifi takwali no kulenga fye baupa abanakashi abena fyalo no kukwata balupwa abena fyalo, lelo kwali no kulenga batendeka no kupepa balesa babufi abo ishi nko shalepepa, ukukonka intambi shabo, kabili kwali no kulenga baleka ukubombela Yehova.—Amala. 7:2-4; Ukufu. 34:16; Yosh. 23:12, 13.
w07 11/1 ibu. 26 amapara. 19-20
Fyonse Ifyo Yehova Asosa Filacitika
19 Na ifwe bene apo twaliimwena na menso ifyo Yehova aacita, kuti twalanda no mutima onse ukuti: “Takwashala nangu cimo ca mu fintu fyonse fisuma ifyo Yehova Lesa wenu asosele ulwa imwe; fyonse fyalimoneke kuli imwe, takwashala cintu nangu cimo.” (Yoshua 23:14) Yehova alalubula ababomfi bakwe, alabacingilila kabili alabasakamana. Pali fyonse ifyo Lesa alaile abantu bakwe, bushe pali ico mwingalanda ukuti alifililwe ukubacitila ilyo inshita yafikile? Takwatala akuba ica musango yo. Tufwile ukucetekela sana Icebo ca kwa Lesa pantu ifyo asosa filacitika.
20 Inga ku ntanshi cikaba shani? Yehova alitupeela isubilo lya kwisaikala pano pene pa calo ilyo cikaba paradaise yayemba. Abanono pali ifwe bakwata isubilo lya kuya mu kuteka pamo na Kristu ku muulu. Nampo nga twaba pa bakaya ku muulu nelyo pa bakaba pano calo, twamona ukuti tulingile ukuba ne citetekelo nga Yoshua. Kasuba kamo, ifyo Lesa aatulaya fikacitika. Pali iyo nshita nga twatontonkanya pali fyonse ifyo Yehova alaile, na ifwe tukasoso kuti: ‘Fyonse fyalimoneka.’
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Yoshua
24:2—Bushe Tera, wishi wa kwa Abrahamu, alepepa utulubi? Pa kubala Tera talepepa Yehova Lesa. Afwile alepepa lesa mweshi Sini—lesa balepepa sana mu musumba wa Uri. Ukulingana no lutambi lwa baYuda, Tera nalimo alepanga fye no tulubi. Lelo, lintu Abrahamu aumfwila ifyo Lesa amwebele ukuti afume mu Uri, Tera amukonka ku Harani.—Ukutendeka 11:31.
NOVEMBER 22-28
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 1-3
“Ilyashi Ililanda pa Muntu Uwali Uwashipa Kabili Uwacenjela”
Ehudi Afuna Ikoli Lya Mwaume wa Lucu
Amapange ya kwa Ehudi yalitungulwike, te pa mulandu wa kuti ali uwacenjela, nelyo pantu abalwani bakwe balifililwe ukumulwisha. Umuntu teti alenge ubufwayo bwa kwa Lesa ukufishiwapo. Icalengele ukuti Ehudi atunguluke ni co Lesa e walemwafwa ilyo alecita ifyaleumfwana no bufwayo Bwakwe ubushingapumfyanishiwa ubwa kulubula abantu Bakwe. Lesa e waimishe Ehudi, kabili “ilyo Yehova abemishe [abantu bakwe] abapingushi, e lyo Yehova ali no mupingushi.”—Abapingushi 2:18; 3:15.
Ehudi Afuna Ikoli Lya Mwaume wa Lucu
Ico Ehudi abalilepo kucita kupekanya “impoko nelyo ulupanga,” ulwatwa konse kubili, ulwali ulwipi ica kuti kuti lwafiswa na mu fya kufwala. Nalimo ale-enekela ukuti bakamupikita. Ilingi line impanga baleshikobeka mu musana ku kuso ukwa mubili, uko abalebomfya ukuboko kwa ku kulyo bengashibula bwangu bwangu. Apo alebomfya ukuboko kwa ku kuso, Ehudi afishile icanso cakwe “mwi laya lyakwe pe tanta lya kulyo,” uko bakapaso ba mfumu nalimo bashali no kupikita. Lelo, ukwabulo kupumfyanya “apalamike umutuulo kuli Egelone imfumu ya kwa Moabu.”—Abapingushi 3:16, 17.
Baibolo tayalanda ifyalecitika mwi sano lya kwa Egelone. Yasosa fye ati: “Ilyo [Ehudi] apwile ukupalamiko mutuulo, alekele baye abantu abasendele umutuulo.” (Abapingushi 3:18) Ehudi alituulile umutuulo, no kushindika abasendele umutuulo ukubafisha apatali ukufuma kwi sano lya kwa Egelone, lyene alibwelele. Mulandu nshi abwelele? Bushe aile na balya baume pa kuti bengamucingilila nelyo bushe ni pa mulandu we funde, nelyo nalimo bushe bali bakusenda fye umutuulo? Bushe alefwaya ukuti baleya pa kuti bacingililwe ilyo ashilacita ifyo apangile? Kwena katwishi ifyo Ehudi umwine aletontonkanya, lelo abwelele kwi sano lya kwa Egelone eka.
“[Ehudi] abwelele ku mabwe ayabaswa ayali ku Gilgali, ailetila, Ndi no mulandu wa nkama uwa kusosa kuli imwe, mwe mfumu.” Amalembo tayalondolola ifyo aileingila na kabili kwi sano lya kwa Egelone. Bushe abalinshi tabatungenyepo nangu cimo? Bushe baletontonkanya ukuti umwina Israele umo teti asanse shikulwibo? Bushe baletontonkanya ukuti ifi ali eka nalimo alefwaya ukufutuka icalo cakwe? Te mulandu ne fyo cali, Ehudi alefwaya ukuba fye eka ne mfumu, kabili e fyo cali.—Abapingushi 3:19.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Abapingushi
2:10-12. Tufwile ukulasambilila Baibolo lyonse pa kuti ‘tatulabile fya kutesa fya kwa Yehova.’ (Amalumbo 103:2) Abafyashi balekabila ukusambilisha icine ca mu Cebo ca kwa Lesa mu mitima ya bana babo.—Amalango 6:6-9.
NOVEMBER 29–DECEMBER 5
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 4-5
“Yehova Abomfeshe Abanakashi Babili pa Kulubula Abantu Bakwe”
“Naima ne Nyina mu Israele”
Abena Israele baleba sana no mwenso kabili baletutuma nga baumfwa ishina lya kuti Sisera. Imipepele ne mikalile ya bena Kanaani yalibipile sana, pantu balepeela abana babo amalambo kabili balecita no bulalelale pe tempele. Bushe ifintu fyali shani ku bena Israele ilyo baletungululwa no mukalamba wa bashilika e lyo na bashilika banankwe abena Kanaani? Ulwimbo Debora ashikile lulanga ukuti abena Israele tabaleendaenda kabili abekala mushi abengi balilekele ukwikala mu mushi. (Abapingushi 5:6, 7) Kuti twaelenganya ifyo abantu baleba no mwenso nga bali mu mpanga na mu mpili, ifyo baletiina ukulima nelyo ukwikala mu cifulo icishacingililwa bwino, ifyo baletiina ukupita mu misebo pa mulandu wa kutila kuti babasansa, babapoka abana, nelyo balaala na banakashi pa maka.
“Naima ne Nyina mu Israele”
Abantu batwalilile fye ukuba no mwenso pa myaka 20 mpaka fye ilyo Yehova amwene ukuti abantu bakwe abali bacintomfwa balilapiile nelyo ukufikila ilyo Debora na Baraki balandile mu lwimbo abati, “Nasuka ine, ne Debora, naima, nasuka naima ne nyina mu Israele.” Nangu ca kuti Debora alyupilwe kuli Lapidote, tatwaishiba nga ca kuti alikwete abana, kanshi kuti twatila amashiwi ya muli ulu lwimbo yali yamampalanya. Yehova alipeele Debora umulimo wa kucingilila abena Israele nga filya nyina acingilila abana. Yehova aebele Debora ukweba Umupingushi Baraki, uwali ne citetekelo, ukuti akalwe na Sisera.—Abapingushi 4:3, 6, 7; 5:7.
“Naima ne Nyina mu Israele”
Yaele alingile ukusalapo bwangu ifya kucita. Ilyo Yaele apeele Sisera apa kwikala, Sisera amwebele ukuti emusokolola nga ca kuti kwaisa uuli onse uulemufwaya. Ilyo Sisera aleele, Yaele alimufimbile, kabili ilyo alombele amenshi, amupeele umukaka uwatikama. Tapakokwele, Sisera alileele utulo utukalamba. Lyena Yaele abulile ulupoopo lwe tenti e lyo na sando ifyo abanakashi abaleikala mu matenti balebomfya sana. Alyamfwile no kuya ukwabelele umutwe wa kwa Sisera pantu alefwaya ukwipaya ulya mwaume nga fintu Yehova alefwaya. Nga ca kuti tayangufyenye ukumwipaya, ifintu nga fyalibipile. Bushe Yaele alitontonkenye pa bantu ba kwa Lesa na pa fyo uyu mwaume abacushishe sana pa myaka iingi? Nelyo bushe atontonkenye ukuti ni Yehova amutungulwile pa fyo alefwaya ukucita? Baibolo tayalanda. Ico twaishiba fye ca kuti Yaele alyangufyenye ukwipaya Sisera.—Abapingushi 4:18-21; 5:24-27.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Abapingushi
5:20—Ni mu nshila nshi intanda ukufuma ku muulu shalwilile Baraki? Baibolo tailanda nga ici casanshishemo ukwafwa kwa bamalaika, imfula ya mabwe ya cine cine iyo abaume ba mano aba kwa Sisera balemonwa nga mashamo, nelyo ukusobela kwa bakapendula wa ntanda ukwa kwa Sisera ukwafililwe ukubomba. Ukwabula no kutwishika, Lesa aliponenemo no kubafwa.
Amepusho Ukufuma ku Babelenga
Bushe umutumwa Paulo aloseshe mwi ilyo atile abanakashi “bekale tondolo mu filonganino”?
Paulo alembeele ku cilonganino ca Bwina Kristu ica ku Korinti ukuti: “Ifyo caba mu filonganino fyonse ifya ba mushilo, abanakashi bekale tondolo mu filonganino, pantu tacasuminishiwa kuli bene ukulanda.” (1 Abena Korinti 14:33, 34) Pa kuti tumfwikishe bwino bwino, kano twaishiba ico Paulo alelandapo ilyo alandile aya mashiwi.
Muli 1 Abena Korinti icipandwa 14, Paulo alondolwele ifilingile ukucitwa pa kulongana mu cilonganino ca Bena Kristu. Alondolwele ififwile ukusambilishiwa pali uku kulongana na fintu kulingile ukutungululwa. (1 Abena Korinti 14:1-6, 26-34) Na kabili, akomaile pa mulandu uukalamba uo ukulongana kwa Bwina Kristu kwabelako, uwa “kuti icilonganino cikuulwe.”—1 Abena Korinti 14:4, 5, 12, 26.
Amashiwi Paulo alandile aya kuti “bekale tondolo” yasangwamo imiku itatu mu cipandwa 14 ica 1 Abena Korinti. Imiku itatu iyo Paulo alandile aya mashiwi, talandile ku bantu bamo bene aba mu cilonganino, nomba bonse abo alandileko aya mashiwi, alebeba umulandu umo wine uo balekabila ukwikalila tondolo, uwa kuti “fyonse ficitwe busaka busaka kabili mu kukonkana.”—1 Abena Korinti 14:40.
Intanshi, Paulo atile: “Umuntu nga alandila mu lulimi lumbi, lekeni balande babili fye nalimo batatu epela, kabili balelekanina; kabili umo alwilule. Lelo nga takuli uwa kwilula, uwa lulimi lumbi atalale mu cilonganino no kulanda ku mwine eka na kuli Lesa.” (1 Abena Korinti 14:27, 28) Ici tacalolele mu kuti umuntu wa musango yu taali na kulanda icili conse nga bali pa kulongana, lelo calolele mu kuti kwali no kuba inshita iyo alingile ukutalala tondolo. Pantu na kuba, nga ca kuti alandiile mu lulimi ulwa kuti tapali nangu umo uuleumfwa, ninshi ubufwayo bwa kulongana ubwa kukuulana te kuti bufikwepo.
Umuku walenga bubili, Paulo atile: “Bakasesema balande babili nalimo batatu, na bambi beluke umo calola. Lelo nga kwaba ukusokolwela umbi uwikele mulya, uwa ntanshi atalale.” Ici tacalolele mu kuti kasesema wa ntanshi taali na kulanda ilyo bali pa kulongana, lelo ukuti kwali inshita imo iyo aali no kutalala. Lyene uwapeelwe ukusokolola kwa cipesha amano e wali no kulanda ku cilonganino, kabili e lyo ubufwayo bwa kulongana bwali no kufishiwapo, ubwa kuti “bonse bakoseleshiwe.”—1 Abena Korinti 14:26, 29-31.
Umuku walenga butatu, Paulo alandile ku banakashi Abena Kristu beka fye ukuti: “Abanakashi bekale tondolo mu filonganino, pantu tacasuminishiwa kuli bene ukulanda, lelo banakile.” (1 Abena Korinti 14:34) Cinshi Paulo apeelele ili funde kuli bankashi? Pa kuti mu cilonganino mube umuyano. Atila: “Lelo, nga balefwayo kusambilile cintu, nabepushe abalume babo bene ku mwabo, pantu ca nsoni umwanakashi ukulanda mu cilonganino.”—1 Abena Korinti 14:35.
Napamo bankashi bamo balesuusha ifyalelandwa mu cilonganino. Ukufunda kwa kwa Paulo kwalyafwile bankashi ukuleka icimfulumfulu ca musango yo kabili mu kuicefya ukusumina icifulo bakwata mu kutantika kwa kwa Yehova ukwa bumutwe, maka maka ukulola ku balume babo. (1 Abena Korinti 11:3) Na kabili, pa kwikala tondolo, bankashi bali no kulanga ukuti tabalekumbwa ukuba bakasambilisha mu cilonganino. Ilyo Paulo alembeele Timote, alangilile ukutila kuti calilubana ku mwanakashi ukusambilisha mu cilonganino. Atile: “Nshilesuminisha umwanakashi ukusambilisha, nelyo ukutungulula umwaume, lelo ukuba tondolo.”—1 Timote 2:12.
Bushe ninshi ici calola mu kuti umwanakashi Umwina Kristu tafwile kulanda nangu cimo ilyo ali pa kulongana? Awe iyo. Mu nshita ya kwa Paulo, kwali limo ilyo abanakashi Abena Kristu balepepa nangu ukusesema mu cilonganino, napamo balecita ici ilyo baobelwa no mupashi wa mushilo. Pa nshita sha musango yo, balefwala icifimbo ukulanga ukuti balishiba icifulo cabo. (1 Abena Korinti 11:5) Kabili, mu nshiku sha kwa Paulo na mu nshiku shesu, bankashi pamo pene na bamunyina bakonkomeshiwa ukulumbula pa cintubwingi isubilo lyabo. (AbaHebere 10:23-25) Ukulunda pa kubomba mu mulimo wa mwi bala, bankashi balalumbula icitetekelo cabo no kukoselesha bambi ilyo bali pa kulongana ukupitila mu kwasukapo ifyasuko fyapekanishiwa bwino, na lintu bacita ifilangililo no kulanda amalyashi mwi sukulu.
Kanshi, Abena Kristu abanakashi “bekala tondolo” mu mano ya kuti tababomba imilimo iilingile ukubombwa na baume nelyo ukusambilisha mu cilonganino. Tabepusha amepusho aya kusuusha abasambilisha mu cilonganino. Bankashi ba Bwina Krisu balaafwa sana mu kusungilila umutende wa cilonganino ilyo babomba bwino ukulingana ne cifulo bakwata, ne ci cilenga ukuti “fyonse [pa kulongana] ficitilwe ku kukuulilila.”—1 Abena Korinti 14:26, 33.
DECEMBER 6-12
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 6-7
“Kabiye na Maka Yobe”
Ifishinte fya kwa Lesa Kuti Fyamunonsha
Umo uwaleimona mu kulinga ali ni Gideone, umupingushi mu baHebere ba pa kale. Tafwaile ukuba intungulushi ya bena Israele. Lelo ilyo asontelwe ukuba intungulushi, Gideone atile ali fye muntu yaweyawe. Alondolwele ukuti: “Ulupwa lwandi lwa bubusu muli Manase, na ine ndi wacepesha mu ng’anda ya kwa tata.”—Abapingushi 6:12-16.
“Ulupanga Lwa Kwa Yehova No Lwa Kwa Gideone!”
We mwenso untu abena Midiani baiketwe! Mu kupumikisha, ukwaciba tondolo kwaba ukutobaula kwa mitondo 300, no kuwelesha kwa ntandala 300, no kubilikisha kwa baume 300. Lintu bapeshiwa amano, sana sana ku kupunda kwa kuti “Ulupanga lwa kwa Yehova no lwa kwa Gideone!,” abena Midiani balundako icongo lintu nabo batendeka ukupunda. Mu cimfulumfulu, bafilwa ukwishiba nani ali umuntu wabo nelyo icipondo. Abaume 300 beminine fye mu fifulo fyabo lintu Lesa alenga abalwani ukwipayana ku lupanga abene beka. Inkambi yapomonwa, takuli wa kufulumuka, kabili kwaba ukubombesha pa kusondwelela umulimo wa kupwisha umupwilapo icintiinya ca bena Midiani. Ne mikalile ya bukalushi iyabako pa nshita yalepa e po yapwila.—Abapingushi 7:19-25; 8:10-12, 28.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Abapingushi
6:25-27. Pa kukanakalifya bakakaanya bakwe na pashilingile, Gideone ali uwashilimuka. Ilyo tulebile mbila nsuma, tufwile ukucenjela mu nshila tulandilamo pa kuti tatukalifye bambi na pashilingile.
DECEMBER 13-19
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 8-9
“Ukuicefya Kwaliwama Sana Ukucila Ukuba ne Cilumba”
Mukalulula Shani Ukupusana?
Gideone uwali pa bulwi bwakakala ubwa kulwisha Midiani, aitile abena Efraimu ku kumwafwa. Lelo, ilyo ubulwi bwapwile, abena Efraimu bayalukile Gideone no kuilishanya mu bukali ukuti taabetile ilyo ukulwa kwatendeke fye. Icalembwa citila “bamwebawile apakalamba nga nshi.” Gideone ayankwileko ati: “Nomba ico ncitile ine cinshi nga calingwa kuli ico imwe mwacita? Bushe ukusota kwa kwa Efraimu takwawamo kucilo kusabe myangashi kwa kwa Abiesere? Mu minwe yenu e mo Lesa apeela bacilolo ba kwa Midiani, Orebu na Seebu: na ine nabombele shani ku kucita nga imwe?” (Abapingushi 8:1-3) Pa kulanda amashiwi yasuma aya kunasha umutima, Gideone asengawike inkondo yabipisha iyali no kuba pa kati ka mikowa. Aba mu mukowa wa kwa Efraimu napamo bali no bwafya bwa kuituntumba ne cilumba. Lelo, ifyo tafyaleseshe Gideone ukubombesha ukuti pabe umutende. Bushe kuti twacita ifyo?
Ico Ukuba Uwafuuka Kwacindamina
15 Gideone alecita ifyalelanga ukuti ali uwafuuka kabili tulingile ukumupashanya. Ilyo malaika wa kwa Yehova aile kuli ena, Gideone aebele malaika ukuti tafikilepo ukubomba umulimo amupeele. (Abapi. 6:15) Ilyo Gideone asumiine ukubomba mulimo Yehova amupeele, alishininkishe ukuti naumfwikisha ifyo alingile ukubomba umulimo kabili alefwaisha ukuti Yehova alemutungulula. (Abapi. 6:36-40) Nangu ca kuti Gideone ali uwa maka kabili uwashipa, pa kubomba umulimo ali uwacenjela kabili ali uwa mano. (Abapi. 6:11, 27) Talefwaya ukulumbuka pa mulandu no mulimo bamupeele. Ilyo apwishishe ukubomba umulimo uo Yehova amupeele, alibwelelemo ku mwakwe.—Abapi. 8:22, 23, 29.
Endeni mu Mibele ya kwa Yehova
9 Pa kuba ifibusa fya kwa Lesa, tufwile ukuba ne “mitima ya kuiceefya.” (1 Pet. 3:8; Amalu. 138:6) Mu Abapingushi icipandwa 9 tulasangamo umulandu cacindamina ukuba abaiceefya. Yotamu umwana wa kwa Gideone atile: “Akale imiti yaile ku kusube mfumu.” Alandile pa muolife, umukunyu, no mwangashi. Iyi miti yaleimininako abantu abakankaala abashalefwaya ukuteka abena Israele banabo. Lelo kalanangwa, icimuti ico babomfya fye nge nkuni, yaleimininako ukuteka kwa kwa Abimeleke uwa cilumba, inkomi, uwalefwaya ukutitikisha bambi. Nangu ca kuti ali cilolo “pali Israele imyaka itatu,” afwile mu kupumikisha. (Abapi. 9:8-15, 22, 50-54) Ala mwandini cisuma sana ukuba ne “mitima ya kuiceefya”!
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 753 para. 1
Efode, I
Nangu ca kuti ilyo Gideone apangile efode alefwaya fye ukuti abena Israele basefye no kucindika Yehova pa fyo abafwile ukucimfya, bena batendeke ukupepa uyu efode, ica kuti “cali citeyo kuli Gideone na ba mu ng’anda yakwe.” (Abapi. 8:27) Na lyo line Baibolo tayalandapo ukuti Gideone na o alipepeleko efode; na kuba umutumwa Paulo alimulumbwile ilyo alelanda pe “bumba lya nte” ilikalamba abali aba cishinka kuli Yehova ilyo Yesu ashilaisa pano isonde. —Heb. 11:32; 12:1.
DECEMBER 20-26
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 10-12
“Yefta Alibikile Sana Amano ku fya kwa Lesa”
Lesa Akatupaala Nga Tuli ne Cishinka
9 Yefta afwile alisambilileko ku fyo Yosefe acitile. Afwile alishibe ifyo Yosefe abeleele uluse bandume nankwe nangu ca kuti balimupatile. (Ukutendeka 37:4; 45:4, 5) Ukutontonkanya pa fyo Yosefe acitile nalimo kwalyafwile Yefta ukulacita ifintu ukulingana ne fyo Yehova afwaya. Ifyo bandume nankwe bacitile kuli Yefta fyalimukalifye sana umutima. Lelo ico Yefta abikileko sana amano kulalwilako ishina lya kwa Yehova na bantu bakwe ukucila ukubika amano ku fyo aleumfwa ububi pa fyo bamukalifye. (Abapingushi 11:9) Yefta alefwaisha ukuba uwa cishinka kuli Yehova. Ifi acitile fyalengele Yehova amupaala, apaala na bena Israele.—AbaHebere 11:32, 33.
it-2-E ibu. 27 para. 2
Yefta
Yefta tapoosele inshita ukulanga ukuti ali ni ntungulushi iyashipa. Atumine inkombe ku mfumu ya bena Amone pa kuti eshibe umulandu balefwaila ukubalwishisha. Pa kwasuka, imfumu ya bena Amone yatile, nico abena Israele balipokele icalo ca bena Amone ilyo balefuma mu Egupti. (Abapi. 11:12, 13) Yefta tali fye mushilika uwashipa lelo alishibe bwino sana ilyashi lya kale ilya bena Israele ne fyo Lesa abacitile. E co alikeene umulandu abena Amone bamupeele, abebele ukuti (1) abena Israele tabacitile icabipa ku bena Amone, ku bena Moabu, nelyo ku bena Edomu. (Abapi. 11:14-18; Amala. 2:9, 19, 37; 2 Imila. 20:10, 11; Abapi. 11:19-27) (2) Abena Amone tabaleikala muli iyi mpanga lintu abena Israele baipokele pantu abaleikalamo bena Amore, kabili Lesa apeele imfumu yabo Sihone mu minwe ya bena Israele. (3) Na kabili abena Israele balikeele muli iyi mpanga pa myaka 300, mulandu nshi abena Amone bashalandile kale ukuti ni mpanga yabo?
it-2-E ibu. 27 para. 3
Yefta
Yefta asukile alanda icishinka icikalamba ilyo atile ili ilyashi lyakumine ukupepa. Yefta alandile ukuti Yehova Lesa e wapeele abena Israele ilya impanga, uyu e mulandu bashalingile ukupeelako abalepepa tulesa twa bufi impanga. Yefta alandile no kuti Kemoshe ali ni lesa wa bena Amone. Lelo bamo bamona kwati Kemoshe tali ni lesa wa bena Amone. Nangu ca kuti abena Amone balepepa lesa Milkomu kabili abena Moabu nabo balepepa lesa Kemoshe ishi nko shalepepa balesa abengi. Pa mulandu wa kuti Solomone alyupile abanakashi ba ku fyalo fimbi aliletele ukupepa lesa Kemoshe mu Israele. (Abapi. 11:24; 1 Isha. 11:1, 7, 8, 33; 2 Isha. 23:13) Na kabili abasambilila sana bamo batila “Kemoshe” nalimo cipilibula no kuti “Uucimfya” (Moneni Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon, translated by S. Tregelles, 1901, ibu. 401.) Yefta nalimo alandile ifyo abena Amone balemona ukuti lesa wabo e walebafwa ukucimfya no kupoka impanga.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-2-E ibu. 26
Yefta
Yefta Tali Mwana wa mu Bucende. Nyina wa kwa Yefta ali ni “cilende” lelo tacipilibula ukuti Yefta ali mwana wa mu bucende. Nyina wa kwa Yefta ali ni cilende ilyo ashilaupwa kuli Gileadi no kuba umukashi wa bubili, nga filya fine Rahabu na o ali cilende ilyo ashilaupwa kuli Salumoni. (Abapi. 11:1; Yosh. 2:1; Mat. 1:5) Cimbi icilanga ukuti Yefta tali mwana wa mu bucende, ni filya bamunyina abafyelwe mu bakashi bakalamba aba kwa Gileadi bamutamfishe pa kuti e kapokako ubupyani. (Abapi. 11:2) Na cimbi icilanga ukuti tali wa mu bucende nico balimusontele ukuba intungulushi ya baume abena Gileadi kabili cimoneka kwati bamunyina ba kwa Yefta e bafulilepo sana. (Abapi. 11:11) Na kuba alipeele ne lambo kuli Lesa pa cikuulwa ca mushilo. (Abapi. 11:30, 31) Aba mwana wa mu bucende nga tacitile ifi fyonse pantu ifunde lyatile: “Umwana mwaume onse uwa kupula ekengila mu lukuta lwa kwa Yehova. Ukufika na ku ba mu nkulo yakwe iyalenga 10, takuli nangu umo uukengila mu lukuta lwa kwa Yehova.”—Amala. 23:2.
DECEMBER 27–JANUARY 2
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | ABAPINGUSHI 13-14
“Ifyo Abafyashi Bengasambililako Kuli Manoa no Mwina Mwakwe”
Mwe Bafyashi, Mulesambilisha Abana Benu Ukufuma ku Bunya
Tontonkanyeni ifyacitike kuli Manoa uwa mu lupwa lwa bena Dani, uwaleikala mwi tauni lya Sora mu Israele. Malaika wa kwa Yehova aebele umukashi wa kwa Manoa uwali ing’umba ukuti aali no kukwata umwana umwaume. (Abapi. 13:2, 3) Ukwabula no kutwishika, Manoa no mwina mwakwe balitemenwe sana pa fyo malaika abebele. Na lyo line, balisakamene pa fyo bali no kukusha umwana wabo. E ico, Manoa apepele ukuti: “Mwe Yehova. Umuntu wa kwa Lesa wa cine uo mwacituma, mukwai lekeni ese na kabili kuli ifwe no kutweba ifyo tufwile ukucita ku mwana uukafyalwa.” (Abapi. 13:8) Manoa no mwina mwakwe balisambilishe umwana wabo Samsone, amafunde ya kwa Lesa, kabili na o alikonkele ifyo balemusambilisha. Baibolo ilanda pali Samsone ukuti: “Umuye nshiku umupashi wa kwa Yehova watendeke ukumucincisha.” Ici calengele ukuti ilyo Samsone ali umupingushi mu Israele, alecita ifipesha amano ifingi.—Abapi. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.
Samsone Acimfisha Ku Maka Ya Kwa Yehova!
Ilyo Samsone alekula, ‘Yehova alemupaala.’ (Abapingushi 13:24) Kasuba kamo Samsone aile kuli bawishi na banyina no kusosa ati: “Nimono mwanakashi mu Timnati uwa mu bana banakashi ba baPelishiti; e ico nomba, mumbuulileni ku kubo mukashi.” (Abapingushi 14:2) Elenganyeni ifyo bafwile bapapile. Ukucila ukulubula Israele ku balemutitikisha, umwana wabo afwaile ukuti baleufishanya na bena. Ukuupo mwanakashi muli bakapepa ba cisenshi kwali kutobe Funde lya kwa Lesa. (Ukufuma 34:11-16) E ico, abafyashi bakwe balikeene no kutila: “Bushe tapali umwanakashi wa mu banakashi ba bamunonko, napamo uwa mu bantu bandi bonse, apo uleya ku kuupo mwanakashi wa mu baPelishiti abashasembululwa?” Lelo Samsone alipatikishe, ati: “Mumbuulileni; pantu aliwama mu menso yandi.”—Abapingushi 14:3.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Samsone Acimfisha Ku Maka Ya Kwa Yehova!
Ni mu nshila nshi iyo ine uyu mwanakashi umuPelishiti abelele ‘uwawama mu menso’ ya kwa Samsone? Icitabo ca Cyclopedia icalembwa na McClintock na Strong citila, tacali pa mulandu wa kuti ali “uwayemba, uwacelebuka, umusuma, lelo ni pa mulandu wa co Samsone alefwaya ukucita ukupitila muli wena.” Cinshi ico cine alefwaya ukucita? Ilembo lya Abapingushi 14:4 litila Samsone “alefwaya umwa kulwila na baPelishiti.” Ni pali uyu mulandu e po Samsone atemenwe umwanakashi. Ilyo Samsone akulile, “umupashi wa kwa Yehova watendeke ukumukunta ku mutima,” nelyo ukumucincisha ukucitapo cimo. (Abapingushi 13:25) Kanshi umupashi wa kwa Yehova e walecincisha Samsone ukufwaya ukuupa umukashi mu nshila yaibela. Umupashi umo wine e wacincishe Samsone mu mulimo wakwe onse uwa kupingula Israele. Bushe Samsone alitungulwike ukulingana ne fyo alefwaya? Natubale tulande pa kwafwa uko Yehova amulaile.