Ilyo Yesu afumine ku Yerusalemu pali Cimo akasuba, abweleele ku mushi wa Betani uwabelele ku kabanga aka Lupili lwa Miolife. Nalimo Yesu asendeme ku ng’anda ya fibusa fyakwe, Lasaro, Maria, na Marita.

Lilya bwaca pa Nisani 11, Yesu na basambi bakwe baimine ulwendo lwa kubwelelamo ku Yerusalemu uko Yesu aingile mwi tempele pa muku wa kulekeleshako. Kabili ubu e bwali ubushiku ubo Yesu alekelesheko ukubomba umulimo wakwe ninshi talasefya Ica Kucilila no kutendeka Icibukisho ca mfwa yakwe. Pa numa ya ifi, baali no kumulubulwisha e lyo no kumwipaya.

Ilyo baali mu nshila ukufuma ku Betani ukuya ku Yerusalemu, bafikile pa Lupili lwa Miolife. Lyena Petro amwene umuti uo Yesu atiipile ubushiku bwafumineko, atile: “Mwe kasambilisha, moneni! umukunyu uo mwatiipile nauma.”—Marko 11:21.

Nomba mulandu nshi Yesu atiipile ulya muti? Alilondolwele umulandu acitile ifi, atile: “Ndemweba icine cine nati, Nga mwaba fye ne citetekelo kabili tamuletwishika nakalya, tamwakacite fye ico ncitile ku mukunyu uyu, lelo nga mwaeba ulu lupili amuti, ‘Fuma apa no kuipoosa muli bemba,’ cikacitika ifyo fine. Na fyonse ifyo mwalomba ilyo mulepepa, nga muli ne citetekelo, mukapokelela.” (Mateo 21: 21, 22) Kanshi Yesu abwekeshepo fye ifyo alandile pa kubalilapo ukuti icitetekelo kuti casesha ulupili.—Mateo 17:20.

E ico filya Yesu atiipile ulya muti, fitusambilisha umulandu ukukwata icitetekelo muli Lesa kwacindamina. Yesu atile: “Fyonse ifyo mulepepela no kulomba, tetekeleni ukuti namupokelela, kabili mukafikwata.” (Marko 11:24) Ili lisambililo ilyacindama sana kuli bonse abamukonka! Ili isambililo lyalilingile ku batumwa pantu bali no kukwata amesho ayakalamba. Kwaliba isambililo na limbi ilyo twingasambililako ku muti waumine, ilyakuma umusango wa citetekelo umuntu alingile ukukwata.

Abena Israele bakwete imimonekele iyapusene ne micitile yabo nga filya umukunyu wali. Abena Israele bali mu cipangano na Yehova, e lyo calemoneka kwati balekonka Amafunde yakwe. Lelo, uluko lonse talwakwete icitetekelo ne mibele iisuma. Balikeene no Mwana wa kwa Lesa! Kanshi ilyo Yesu alengele umukunyu ushatwele ifisabo ukuma, alangile ifyali no kuba impela ya ulu uluko ulushakwete icitetekelo kabili ulushaletwala ifisabo.

Tapapitile na nshita, Yesu na basambi bakwe balingiile mu Yerusalemu. Nga filya alecita lyonse, Yesu aile kwi tempele no kutendeka ukulasambilisha. Awe intungulushi sha bashimapepo na bakalamba ba mu bantu, nalimo baletontonkanya pa fyo Yesu acitile kubalekabushanya indalama, kabili bamwipwishe abati : “Ni ku maka nshi ucitila ifi fintu? nelyo nani akupeele aya amaka aya kucita ifi fintu?”—Marko 11:28.

Yesu abebele ati: “Na ine nalamwipusha icipusho cimo. Munjasuke, na ine nalamweba amaka ayo ncitilako ifi ifintu. Bushe ulubatisho lwa kwa Yohane lwafumine ku muulu nelyo ku bantu? Njasukeni.” Awe abalwani bakwe bafililwe ifya kumwasuka. Bashimapepo na bakalamba batampile ukulaipushanya abati: “Nga twatila, ‘Ni ku muulu,’ aletila, ‘Nga kanshi cinshi ico tamwamutetekeele?’ Lelo bushe tupame tutile, ‘Ni ku bantu’?” Umulandu balandile ifi, ni co baletiina ibumba, “pantu bonse baishibe ukuti Yohane ali ni kasesema.”—Marko 11:29-32.

Bonse abalelwisha Yesu balifililwe ukusanga icasuko icisuma. E ico batile: “Tatwishibe.” Yesu na o abebele ati: “Na ine nshamwebe amaka ayo ncitilako ifi ifintu.”—Marko 11:33.

Ilyo aali pe tempele, Yesu apelengenye intungulushi sha bashimapepo na bakalamba ba mu bantu abalemulwisha pantu baletwishika uko afumishe amaka ayo alecitilako ifintu. Ifyo Yesu ayaswike fyalengele batalale tondolo. Lyena alandile icilangililo icasokolwele ifyo bali mu cine cine.

Yesu atile: “Umuntu ali na bana babili. Ilyo aile ku wa ntanshi, amwebele ati, ‘We mwana, kabiye kabombe mwi bala lya myangashi lelo.’ Na o ayaswike ati, ‘Ee mukwai, nalaya,’ lelo taileko. Aile ku mwana umbi no kumweba fimo fine. Uyu ena ayaswike ati, ‘Nshayeko.’ Nomba pa numa ashele alanguluka, kabili alile no kuyabomba. Nani pali aba babili acitile ico wishi alefwaya?” (Mateo 21: 28-31) Icasuko ca kuti, umwana walenga bubili e wacitile ico wishi alefwaya.

E ico Yesu aebele abalemulwisha ati: “Ndemweba icine cine nati, bakasonkesha ba misonko na bacilende balemutangilila mu Bufumu bwa kwa Lesa.” Bakasonkesha ba misonko na bacilende pa kubalilapo tabalebombela Lesa. Lelo, nga filya fyacitile umwana walenga bubili, balilapiile no kutampa ukumubombela. Nomba intungulushi sha baYuda shali ngo mwana wa ntanshi, shaleitunga ukubombela Lesa, lelo shalefilwa ukumubombela. Yesu abebele ati: “Yohane [Kabatisha] aishile kuli imwe mu kumulanga inshila ya bulungami, lelo tamwamusumiine. Nomba bakasonkesha ba misonko na bacilende balimusumiine, lelo imwe, nangu ca kutila mwalimwene ifi, tamwalangulwike pa numa no kumusumina.”—Mateo 21: 31, 32

Yesu akonkeshepo icilangililo na cimbi. Iyi nshita yena, Yesu alangile ukuti, filya intungulushi sha baYuda shafililwe ukubombela Lesa fyalelanga ukuti shali ni mbifi. Atile: “Umuntu alimine ibala lya myangashi, no kushingulushako ilinga, no kwimbamo umwa kukamina imyangashi, akuulilemo no lupungu, kabili aliseekeshe ku balimi, no kuya ku calo ca kutali. Nomba cilya inshita ya kulobolola ifisabo yafika, atumine umusha ku balimi, ukuti ayepokako ifisabo fya mwi bala lya myangashi. Lelo balimwikete no kumupuma no kumutamfya, aya fye minwe nkutwa. Awe atumine umusha na umbi kuli bena; na o balimumine ku mutwe no kumusaalula. Atumineko na umbi, ena balimwipeye; atumineko na bambi abengi, bamo pali bena balibapumine na bamo balibepeye.”—Marko 12: 1-5.

Bushe abalekutika kuli ici cilangililo ca kwa Yesu, balyumfwile umo calolele? Nalimo baibukishe amashiwi ya kwa Esaya aya kuti: “Ibala lya myangashi ilya kwa Yehova wa mabumba ni ng’anda ya kwa Israele, na baume ba kwa Yuda e filimwa ifyo atemenwe. Kabili alesuubila umulinganya, nomba, moneni! muli ukutoba amafunde.” (Esaya 5:7) Icilangililo ca kwa Yesu calipaleneko na ya mashiwi pantu umwine we bala ni Yehova. Kabili, abena Israele e bala lya myangashi, balicingililwe na Mafunde ya kwa Lesa. E ico Yehova atumine bakasesema ukusambilisha no kwafwa abantu bakwe ukukwata ifisabo ifisuma.

Lelo, “abalimi” bena balicushishe no kwipaya “abasha” abo umwine we bala atumine. Yesu alondolwele ati: “[Umwine we bala lya myangashi] ashele na umo, umwana wakwe umwaume uo atemenwe nga nshi. Pa kulekelesha e o atumine ati, ‘Bakacindika umwana wandi.’ Lelo balya balimi balilanshenye, abati, ‘Uyu e mpyani. Iseni tumwipaye, kabili ibala likaba lyesu.’ E ico balimusendele no kumwipaya.”—Marko 12: 6-8.

E ico Yesu nomba aipwishe ukuti: “Cinshi umwine we bala akacita?” (Marko 12: 9) Intungulushi sha baYuda na sho shayaswike ukuti: “Pa mulandu wa kuti babi, akabonaula icabipisha kabili akaseekesha ne bala lya myangashi ku balimi bambi, abakamupeela ifisabo ilyo fyapya.”—Mateo 21:41.

E ico kanshi baliipingwile mu kukanaishiba pantu nabo bali “balimi” mwi “bala lya myangashi” ilya kwa Yehova. Ibala lya kwa Yehova ilya myangashi, bena Israele. Pa fisabo ifyo Yehova aleenekela abalimi ukukwata palingile no kuba icitetekelo mu Mwana wakwe, Mesia. Yesu alolekeshe intungulushi sha baYuda no kulanda ati: “Bushe tamwabelenga ili lembo ilitila, ‘Ilibwe ilyo bakakuula bakeene, e lyaisaba ilibwe lya pa muulu pa koona. Yehova e wacita ici cintu, kabili ca kupapa mu menso yesu’?” (Marko 12: 10, 11) Lyena, Yesu abebele fye ukwabula ukupita na mumbali. Atile: “E mulandu wine ndemwebela nati, bakamupoka Ubufumu bwa kwa Lesa no kubupeela ku luko ulutwala ifisabo fya buko.”—Mateo 21:43.

Bakalemba ne ntungulushi sha bashimapepo nomba bailwike ukuti Yesu “e bo alelandapo mu cilangililo.” (Luka 20:19) Kanshi balefwaisha nga nshi ukwipaya “impyani”. Lelo, balitiinine amabumba ayacindike Yesu ukuti ni kasesema. E ico tabamwipeye pali ilya ine nshita.

Na lintu Yesu aali mupepi no kupwisha umulimo wakwe, alitwalilile ukubomfya ifilangililo pa kushinina bakalemba ne ntungulushi sha bashimapepo. E calengele ukuti bafwaye ukumwipaya. (Luka 20:19) Lelo Yesu alikwete na fimbi ifya kubashinina. E ico, alandile icilangililo na cimbi, atile:

“Ubufumu bwa kwa Lesa bwaba kwati ni mfumu, iyapekanishishe umwana wa iko umwaume umutebeto wa bwinga. Kabili yatumine abasha ba iko ku kuyaeba abaitilwe ku mutebeto wa bwinga ukuti bese, lelo balikeene ukwisa.” (Mateo 22:2, 3) Muli ici cilangililo Yesu abalilepo ukulanda pa “Bufumu bwa kwa Lesa.” Te kuti tutwishike ukuti “imfumu” ni Yehova Lesa. Inga umwana wa mfumu e lyo na balya abaitilwe ku mutebeto wa bwinga ni bani? Umwana wa mfumu Mwana wa kwa Yehova, uyu wine uwalelanda ici cilangililo. Kabili abaitilwe ni balya bakaba no Mwana mu Bufumu bwa kwa Lesa.

Ni bani abo babalilepo ukwita? Ni kuli bani Yesu na batumwa bakwe balebila imbila nsuma iya Bufumu? Ni ku baYuda. (Mateo 10:6, 7; 15:24) Ulu luko lwalipangene na Yehova icipangano ce Funde mu 1513 B.C.E. E ico, e baali no kuba “ubufumu bwa bashimapepo.” (Ukufuma 19:5-8) Nomba ni lilali baali no kubeta “ku mutebeto wa bwinga”? Kuti twatila bulya bwite bwatendeke mu 29 C.E, ilyo Yesu atampile ukubila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.

Bushe abena Israele abengi bacitile shani ilyo babetile? Nga fintu Yesu alandile, “balikeene ukwisa.” Bashimapepo abengi na bantu tabasumine ukuti Yesu e Mesia, Imfumu iyo Lesa asonta.

Lelo, Yesu alangile ukuti abaYuda baali no kupeelwa ishuko na kabili, atile: ‘[Imfumu] yalitumine na kabili abasha bambi aiti, “Kebeni abo naita amuti: ‘Moneni! Nimpekanya umutebeto wandi, ninjipaya ing’ombe shandi ne nama ishaina, na fyonse nabapekanya. Iseni ku mutebeto wa bwinga.’” Lelo tababikileko amano kabili balifuminepo, umo aile kwi bala lyakwe, umbi na o ku bukwebo bwakwe; lelo abashala, baikete abasha bakwe, babacusha no kubepaya.’ (Mateo 22:4-6) Ifi fine e fyali no kulacitika mu cilonganino ca Bena Kristu nga capangwa. Pali ilya nshita abaYuda balikwete ishuko lya kuba mu Bufumu, lelo abengi balikeene ubwite, kabili balecusha ‘abasha ba mfumu.’—Imilimo 4:13-18; 7:54, 58.

Cinshi cali no kucitikila ulu luko? Yesu atile: “Imfumu yalikalipe, kabili yatumine abashilika ba iko na bo baipeye balya bakepaya no koca umusumba wabo.” (Mateo 22:7) Ici cacitikile abaYuda mu 70 C.E. ilyo abena Roma baonawile Yerusalemu “umusumba wabo.”

Bushe filya bakeene ubwite bwa mfumu calolele mu kuti takwali bambi abo baali no kwita ku bwinga? Mu cilangililo ico Yesu alandile, atwalilile ukusosa ukuti: “E lyo [imfumu] yaebele abasha ba iko aiti, ‘Umutebeto wa bwinga wena naupekanishiwa, lelo abetilwe tabalingile. E ico kabiyeni mu misebo iyafuma mu musumba, na bonse abo mulesanga mubete bese ku mutebeto wa bwinga.’ Awe balya basha baile mu misebo no kulonganika bonse abo basangile, ababifi pamo na basuma; no muputule wa kusefeshamo ubwinga waiswilemo abaikele pe tebulo.”—Mateo 22:8-10.

Ifi e fyacitile umutumwa Petro ilyo atendeke ukwafwa abena Fyalo, abashali abaYuda nelyo abashayalwike abaYuda, ukuba Abena Kristu ba cine. Mu 36 C.E., umushilika umwina Roma, Korneli no lupwa lwakwe, balipokelele umupashi wa mushilo. Ici calengele ukuti bakwate ishuko lya kuba mu Bufumu bwa kwa Lesa ubo Yesu alandilepo.—Imilimo 10:1, 34-48.

Yesu alangile ukuti te bonse abaishile ku mutebeto abali no kupokelelwa ku “mfumu.” Atile: “Ilyo imfumu yaingile pa kuti imone abaishile, yamwene umuntu uushafwele ica kufwala ca ku bwinga. E ico yamwebele aiti, ‘Mune, bushe wingile shani muno, ukwabula ica kufwala ca ku bwinga?’ Na o akutumene fye. E lyo imfumu yaebele ababomfi ba iko aiti, ‘Mukakeni amolu na maboko no kumupoosa pa nse mu mfifi. Kulya e kwalaba ukulila no kusumanya ameno.’ Pantu abaitwa bengi, lelo abasalwa banono.”—Mateo 22:11-14.

Intungulushi sha baYuda ishalekutika ilyo Yesu alelanda nalimo tashaumfwile umwalolele fyonse ifyo alelanda. Na lyo line, tashatemenwe kabili shalefwaisha ukwipaya uwaleshishinina.

Ilyo Yesu alandile ifilangililo ifyalebasokolola ukuti ni mbifi, abalwani bakwe balifulilwe nga nshi. Awe abaFarise balipangene ukuti bamwikate mu milandile yakwe. E ico, bapeele abasambi babo bamo indalama pa kuti bengalenga Yesu alanda fimo ifyo bengamwikatilapo no kumutwala kuli kateka umwina Roma.—Luka 6:7.

Abasambi ba baFarise batile: “Mwe Kasambilisha, twaishiba ukuti mulanda no kusambilisha ifyalungama kabili tamwaba na kapaatulula iyo, lelo musambilisha inshila ya kwa Lesa mu cine: Bushe calisuminishiwa ukuti tulesonka umusonko kuli Kaisare nelyo iyo?” (Luka 20:21, 22) Yesu tabepelwe ku mashiwi yabo aya kumutasha, pantu alishibe ukuti baali aba bumbimunda kabili incenjeshi. Nga atile, ‘Iyo, tacalungama ukulipila umusonko,’ kuti bamubepesha ukuti aleimina ubuteko bwa bena Roma. E lyo nga atile, ‘Ee, mulelipila umusonko,’ abantu, abashatemenwe ukulatekwa na bena Roma, nga balimwimiine. Bushe ayaswike shani?

Yesu ayaswike ati: “Mulandu nshi mulenjesesha, mwe ba bumbimunda? Nangeni indalama musonkela umusonko.” Awe bamutwaliile denari imo, kabili abepwishe ati: “Bushe uyu mutwe uuli apa ne fi balembapo fya kwa nani?” Batile: “Fya kwa Kaisare.” Lyena Yesu alibebele ifyo balingile ukulacita, atile: “E ico peeleni ifya kwa Kaisare kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa kuli Lesa.”—Mateo 22:18-21.

Abantu balipapile pa fyo Yesu abaswike. Awe e fyo bafuminepo pantu tabakwete nangu cimo ica kumwasuka. Lelo, tabalekeele fye apo pene. Ilyo amapange ya baFarise yafililwe ukubomba, ibumba lya baSaduke lyaishile kuli Yesu.

Apo abaSaduke tabasumiine mu kubuuka, baipwishe Yesu icipusho pa kubuuka na pa cupo ca bupyani. Bamwipwishe abati: “Mwe Kasambilisha, Mose atile, ‘Umuntu nga afwa ukwabula ukufyala abana, munyina afwile ukuupa umukashi wakwe no kufyalila munyina abana.’ Nomba kwali aba bwananyina 7 abali na ifwe; kabili uwa ntanshi alyupile no kufwa, kabili apo takwete abana, ashilile munyina umukashi wakwe. E fyo cali na ku wa bubili e lyo no wa butatu, kabili ifi fine e fyo cali na kuli bonse 7. Pa kulekelesha, umwanakashi alifwile. Nomba mu kubuuka kwa bafwa, akaba umukashi wa kwa nani pali balya 7? Pantu bonse balimuupilepo.”—Mateo 22:24-28.

Pa kwasuka, Yesu alandile pa fyalembelwe mu mabuuku ya kwa Mose ifyo na baSaduke basumiinemo, atile: “Mwaliluba pantu tamwaishiba Amalembo nelyo amaka ya kwa Lesa. Pantu ilyo abantu babuuka ku bafwa, taboopa nangu ukuupwa, lelo baba nga bamalaika mu muulu. Nomba pa mulandu wa kubuuka ku bafwa, bushe tamwabelenga mwi buuku lya kwa Mose, mu lyashi lya pa cimpusa, ifyo Lesa amwebele ati, ‘Nine Lesa wa kwa Abrahamu kabili Lesa wa kwa Isaki kabili Lesa wa kwa Yakobo’? Ni Lesa wa ba mweo, te wa bafwa iyo. Mwaliluba sana.” (Marko 12:24-27; Ukufuma 3:1-6) Amabumba yalipapile pa fyo abaswike.

Ifyo Yesu ayaswike abaFarise na baSaduke, fyalengele ukuti babulwe na mashiwi ya kulanda. E ico nomba balyumene akapi pa kuti bamweshe na kabili. Kalemba umo amwipwishe ukuti: “Mwe Kasambilisha, lifunde nshi ilikalamba mu Mafunde yonse?”—Mateo 22:36.

Yesu ayaswike ati: “Ilya ntanshi ni li, ‘Umfweni, mwe bana ba kwa Israele, Yehova Lesa wesu ni Yehova umo, kabili muletemwa Yehova Lesa wenu no mutima wenu onse, no mweo wenu onse, no kutontonkanya kwenu konse, na maka yenu yonse.’ Ilya cibili ni li, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’ Takwaba ifunde limbi ilyacila aya.”—Marko 12:29-31.

Ilyo aumfwile ifyo Yesu amwaswike, kalemba alandile ati: “Mwe Kasambilisha, mwalanda icine ati, ‘Aba fye Umo, kabili takwaba na umbi’; kabili ukumutemwa no mutima onse, na mano yonse, na maka yonse, no kutemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine, kwalicindama ukucila imituulo ya koca yonse na malambo.” Ilyo Yesu amwene ukuti kalemba ayasuka na mano, amwebele ati: “Tauli ukutali no Bufumu bwa kwa Lesa.”—Marko 12:32-34.

Pa nshiku shitatu (Nisani 9, 10, na 11), Yesu alesambilisha pe tempele. Abantu bamo, pamo nga uyu wine kalemba, balitemenwe sana ifyo alesambilisha. Lelo, intungulushi sha baYuda, ishishakwete “amaka ya kumwipusha na fimbi,” shena tashatemenwe nakalya.

Abalwani ba kwa Yesu balifililwe ukumuseebanya pa cintubwingi nelyo ukumwikata mu milandile yakwe pa kuti bengamutwala kuli kateka umwina Roma. (Luka 20:20) Nomba ilyo aali pe tempele pa Nisani 11, Yesu atendeke ukubepusha amepusho ayalebeshibisha ukuti aali ni Kristu. Abepwishe ukuti: “Muletipo shani pali Kristu? Bushe Mwana wa kwa nani?” (Mateo 22:42) Bamwaswike abati bonse balishiba ukuti Kristu nelyo Mesia aali no kufyalilwa mu lupwa lwa kwa Davidi.—Mateo 9:27; 12:23; Yohane 7:42.

Yesu abepwishe ukuti: “Nga cinshi Davidi, ilyo apokelele umupashi wa mushilo amwitile ati ‘Shikulu,’ ilyo asosele ati, ‘Yehova aebele Shikulu ati: “Ikala ku kwa kulyo kwandi mpaka nkabike abalwani bobe pe samba lya makasa yobe”’? E ico, nga Davidi amwitile ati ‘Shikulu,’ kuti aba shani umwana wakwe?”—Mateo 22:43-45.

AbaFarise batalele fye tondolo pantu balesubila ukuti mwana Davidi, umuntunse, e wali no kubalubula ku bena Roma. Lelo, Yesu abomfeshe amashiwi ayo Davidi asosele pa Amalumbo 110:1, 2, pa kulanga ukuti Mesia taali no kuba kateka umuntunse. Aali ni Shikulu wa kwa Davidi, kabili baali no kumupeela amaka, pa numa ya kwikala ku kwa kulyo kwa kwa Lesa. Ifi Yesu ayaswike fyalengele abalwani bakwe bekale tondolo.

Ilyo alelanda ifi, abasambi na bantu bambi balekutika. Nomba Yesu atendeke ukulanda kuli bena, abasokele pali bakalemba na baFarise. Abebele ati balya bantu “baikala pa cipuna ca kwa Mose” pa kuti balesambilisha Amafunde ya kwa Lesa. Lyena alandile no kuti: “Fyonse ifyo bamweba, mulecita kabili mulekonka, lelo mwilapashanya imicitile yabo, pantu balanda fye lelo tabacita ifyo balanda.”—Mateo 23:2, 3.

Yesu alandile na pa fyalelanga ukuti bali aba bumbimunda, atile: “Balakusha sana utubokoshi twa malembo uto bafwala ngo bucingo.” AbaYuda bamo balekwata utu tubokoshi uto balelembapo Amafunde yamo kabili baletufwala pa mpumi nelyo pa kuboko. AbaFarise balekusha utubokoshi twabo pa kuti abantu balebamona kwati balakonka sana Amafunde. Na kabili, ‘balekusha sana insenkebele sha ku fya kufwala fyabo.’ Abena Israele balebilila insenkebele ku fya kufwala fyabo, lelo abaFarise balekusha sana insenkebele shabo. (Impendwa 15:38-40) Balecita ifi fyonse pa kuti “abantu babamone.”—Mateo 23:5.

Yesu alishibe ukuti abasambi bakwe nabo kuti batendeka ukufwaisha ukulumbuka, e co abafundiile ukuti: “Imwe, mwileka abantu balemwita ati Bakasambilisha, pantu mwakwata fye kasambilisha umo, na imwe bonse muli ba bwananyina. Kabili mwi-ita umuntu nangu umo pano isonde ati shifwe, pantu Shinwe umo, Uwa mu muulu. Kabili mwileka abantu balemwita ati ‘intungulushi,’ pantu Intungulushi yenu imo, Kristu.” Bushe abasambi balingile ukulaimona shani? Yesu abebele ukuti: “Umukalamba pali imwe afwile ukuba umubomfi wenu. Onse uwaicindamika bakamuceefya, na onse uuiceefya bakamucindamika.”—Mateo 23:8-12.

Lyena Yesu alandile pa fyabipa ifyo bakalemba na baFarise balecita, ilyo atile: “We bulanda kuli imwe, mwe bakalemba na baFarise, mwe ba bumbimunda mwe! pantu mwisalila abantu ukuti beingila mu bufumu bwa mu muulu; pantu mwe bene tamwingilamo, kabili tamusuminisha abalefwaya ukwingila.”—Mateo 23:13.

Yesu alyebawile abaFarise pantu tabalemona ifintu ifyacindama nge fyo Yehova afimona. Ku ca kumwenako, baleti: “Umuntu nga alapa ati napali itempele, ninshi te mulandu nangu ca kutila tacitile ifyo alapile; lelo uwalapa ati napali golde iyaba mwi tempele, ena ninshi mulandu nga tacitile ukulingana ne fyo alapile.” Kanshi bali kwati ni mpofu, pantu bacindamike golde iyali mwi tempele ukucila ukucindamika itempele, icifulo ica kupepelapo Yehova. Na kabili ‘balisuulile ifyacindama ifyaba mu Mafunde, e kutila, umulinganya no luse ne cishinka.’—Mateo 23:16, 23; Luka 11:42.

Yesu aitile aba baFarise ati “mwe ntungulushi mpofu, mwe bafumya akashiishi mu fyo mulenwa lelo mumina ingamila!” (Mateo 23:24) Balefumya akashiishi mu mwangashi pantu ku bena Israele kali akakowela. Na lyo line, apo balisuulile ifyacindama ifyaba mu Mafunde, cali kwati balemina ingamila, inama iikalamba nayo iyali iyakowela ku bena Israele.—Ubwina Lebi 11:4, 21-24.

Na pa bushiku ubo Yesu alekelesheko ukuba pe tempele, alitwalilile ukusokolola ubumbimunda bwa bakalemba na baFarise. Abetile ukuti mwe ba bumbimunda mwe pa cintubwingi. Abomfeshe icilangililo, atile: “Muwamya ku nse ya kapu ne mbale, lelo mu kati mwaisula ubucenjeshi no kukanailama. We muFarise impofu, ubale usamfye mu kati ka kapu ne mbale, pa kuti na ku nse kuwame.” (Mateo 23:25, 26) Nangu ca kuti abaFarise balibikile amano ku mimonekele yabo na ku kuisangulula ukulingana no lutambi, balilekeleshe ubuntu bwa mu kati kabili balifililwe ukusangulula imitima yabo iya mampalanya.

E lyo na kabili, ubumbimunda bwabo bwalemonekela na muli filya balekuula no kuwamya inshiishi sha bakasesema. Lelo, nge fyo Yesu alandile, baali “bana ba baipeye bakasesema.” (Mateo 23:31) Na kuba, ici calemonekela muli filya balefwaisha ukwipaya Yesu.—Yohane 5:18; 7:1, 25.

Lyena Yesu alandile pa fyali no kubacitikila nga ca kuti tabalapiile, atile: “Mwe nsoka mwe, mwe bana ba mafwafwa mwe, mukafulumuka shani ubupingushi bwa ku Gehena?” (Mateo 23:33) Mu Mupokapoka wa Hinomu uwali lwa mupepi, e mo baleocela ifisooso. Kanshi aya mashiwi Yesu alandile yali cilangililo ca bonaushi bwa muyayaya ubwali no kucitikila bakalemba na baFarise.

Abasambi ba kwa Yesu e bali no kumwimininako nga “bakasesema na ba mano na bakasambilisha ba bantu.” Finshi fyali no kubacitikila? Ilyo alelanda ku ntungulushi sha baYuda, Yesu atile: ‘Mukepayapo bamo [pa basambi bandi] no kubapoopela pa fimuti, e lyo bambi bena mukabafopaula mu masunagoge yenu no kubacusha mu musumba no musumba; pa kuti mukapingulwe pa mulopa onse uwalungama uo basuumya pano isonde, ukufuma ku mulopa wa kwa Abele umulungami ukufika ku mulopa wa kwa Sekaria . . . untu mwaipeye.’ Abasokele ukuti: “Ndemweba icine cine nati, Fyonse ifi fikesa pa nkulo ino.” (Mateo 23:34-36) Ifi e fyacitike mu 70 C.E. ilyo abashilika abena Roma baonawile Yerusalemu kabili abaYuda abengi nga nshi balifwile.

Ilyo Yesu atontonkenye pali ifi ifyali no kucitika, alyumfwile sana ububi. Alandile bulanda bulanda ukuti: “We Yerusalemu, we Yerusalemu, we wipaya bakasesema no kupoola amabwe abo bakutumina! Ifyo imiku iingi nafwaile ukulonganika abana bobe, filya nankoko afukatila utwana twakwe mu mapindo yakwe! Lelo imwe tamwalefwaya. Moneni! Ing’anda yenu yalekeleshiwa kabili yamushalila icibolya.” (Mateo 23:37, 38) Abaumfwileko ilyo Yesu alandile aya mashiwi nalimo tabaishibe bwino “ing’anda” iyo alelandapo. Bushe alelanda pe tempele lya lulumbi ilyali mu Yerusalemu, ilyo balemona kwati Lesa alelicingilila?

Lyena Yesu asosele ukuti: “Ndemweba nati, ine tamwakaamone na kabili ukutula pali nomba mukasuke amutila, ‘Alipaalwa uuleishila mwi shina lya kwa Yehova!’” (Mateo 23:39) Alandile amashiwi ya kusesema ayaba na pa Amalumbo 118:26, apatila: “Apaalwe Uuleishila mwi shina lya kwa Yehova; twamupaalila mu ng’anda ya kwa Yehova.” Ukwabula no kutwishika, ilyo itempele lyaonawilwe, takwali nangu umo uwaleyako mu kupepa Lesa.

Yesu nomba aile mu lubansa lwa mwi tempele umo balebika ifipao fya kupoosamo indalama, ifyo babashile kwati lipenga. Abantu balepoosa indalama mu tupunda utwali pa muulu wa fipao. Yesu aletamba uko abaYuda abengi balepoosamo, abakankaala “balepoosamo indalama ishingi.” Lyena Yesu amwene mukamfwilwa umupiina uwapooselemo “utundalama tubili, utwacepesha.” (Marko 12:41, 42) Ukwabula no kutwishika Yesu alishibe ifyo Lesa atashishe bulya bupe.

Awe Yesu aitile abasambi bakwe no kubeba ukuti: “Ndemweba icine cine nati, uyu mukamfwilwa umupiina apooselemo ukucila bonse abalepoosa indalama mu cipao.” Ni mwi aloseshe? Alondolwele ukuti: “Bonse bapooselemo indalama isho bafumishe pa fyuma fyabo, lelo ena, nangu mupiina, napoosamo shonse isho acikwata isha kuliilamo.” (Marko 12:43, 44) Ala mwandini imitontonkanishishe ne micitile yakwe yalipusene ne ya ntungulushi sha mapepo!

Ilyo ubushiku bwa Nisani 11 bwaleya bulepwa, Yesu afumine pe tempele umuku wa kulekeleshako. Umo pa basambi bakwe atile: “Mwe Kasambilisha, moneni! ifimabwe ne fikuulwa!” (Marko 13:1) Ifimabwe fimo ifya mu fibumba fye tempele fyali ifikalamba sana. Ici calengele itempele lilemoneka kwati te kuti lyonaulwe. Kanshi abasambi balipapile ilyo Yesu alandile ukuti: “Bushe wafimona ifi fikuulwa ifikalamba? Tapakashalepo ilibwe apa nakalya pa muulu wa libiye ilishakapooswe pa nshi.”—Marko 13:2.

Ilyo Yesu alandile aya mashiwi, ena na batumwa bakwe ba-abwike Umupokapoka wa Kidrone no kuninika Ulupili lwa Miolife. Awe kwali inshita ilyo ashele fye na batumwa bane, Petro, Andrea, Yakobo, na Yohane. Kabili baikele apalungatene ne tempele lya lulumbi.

Cali ni pali Cibili akasuba, kabili ubushiku bwa Nisani 11 bwali mupepi no kupwa. Ubu bwine e bushiku Yesu alekelesheko ukubombesha mu mulimo wakwe uwa pano isonde. Ilyo ubu bushiku bushilafika, Yesu aleti nga bwaca, aya mu kusambilisha pe tempele, e lyo ubushiku aya mu kulaala ku nse ya musumba. Abengi balitemenwe sana ifyo alebasambilisha. E ico, “balecelela ukuya kuli ena mwi tempele mu kumumfwa.” (Luka 21:37, 38) Ilyo apwishishe ukusambilisha amabumba pa Nisani 11, aileikala pa Lupili lwa Miolife na batumwa bakwe bane, Petro, Andrea, Yakobo, na Yohane.

Aba abatumwa bane baile kuli Yesu ku mbali pantu balisakamikwe pali filya Yesu asobele ukuti, pa mabwe ya kwi tempele tapakashalepo ilibwe pa muulu wa libiye ilishakapooswe pa nshi. Kwaliko na fimbi ifyabasakamike. Ku numa, Yesu abebele ukuti: “Mube abaiteyanya, pantu pa nshita mushile-enekela, e po Umwana wa muntu akeshila.” (Luka 12:40) Kabili inshita imbi alandile pa ‘bushiku ilyo Umwana wa muntu akasokololwa.’ (Luka 17:30) Bushe aya mashiwi yalilingene ne fyo asobele pe tempele? Abatumwa balefwaisha ukwishiba. E ico bamwipwishe abati: “Twebeni, ni lilali ifi fintu fikabako, kabili cinshi tukeshibilako ukuti e po muli no kuti icalo cili ku mpela?”—Mateo 24:3.

Nalimo baletontonkanya pa bonaushi bwe tempele ilyali fye akatalamukila. Na kabili, bamwipushe na pa kubapo kwa Mwana wa muntu. Limbi balibukishe ukuti Yesu alilandilepo icilangililo ca ‘muntu umo uwa ku bufumu uwaile ku kuyaba imfumu, e lyo no kubwela.’ (Luka 19:11, 12) Na pa kulekelesha, balefwaya abebe ifya kwishibilako ukuti “icalo cili ku mpela.”

Pa kubasuuka, Yesu alandile icishibilo icabafwile ukwishiba ilyo ubwikashi bwa baYuda bwali no konaulwa, ukubikako ne tempele lyabo kabili alibalondolwelele na fimbi. Ici cishibilo cali no kwafwa Abena Kristu ku ntanshi ukwishiba ukuti Kristu ‘e po ali’ no kuti icalo cili ku mpela.

Mu kupita kwa myaka, abatumwa balemona uko ifyo Yesu aseseme fyalefikilishiwa. Ifintu ifingi ifyo asobele fyalitendeke ukucitika mu nshiku shabo. Kanshi ubonaushi bwa bwikashi bwa baYuda ne tempele lyabo mu 70 C.E., tabwapumikishe Abena Kristu abali abalola na lintu papitile imyaka 37 ukutula apo Yesu abebeele pa cishibilo. Lelo, te fyonse ifyo Yesu asobele ifyatendeke ukucitika muli ilya myaka mpaka na mu 70 C.E. Nomba finshi ifyo baali no kwishibilako ukuti e po ali, aleteka mu Bufumu? Yesu alyebele abatumwa ifyo baali no kwishibilako.

Yesu asobele ukuti kukaba “inkondo mupepi no kutali” no kuti “uluko lukemina uluko lubiye no buteko bukemina ubuteko bubiye.” (Mateo 24:6, 7) Alandile no kuti “kukaba ifinkukuma ifikalamba, na mu ncende shimo shimo mukaba ifikuko ne fipowe.” (Luka 21:11) Lyena, Yesu asokele abasambi bakwe ukuti: “Abantu bakamwikata no kumucusha.” (Luka 21:12) Bakasesema ba bufi bakema kabili bakalufya abengi. Ububi bukafula, kabili ukutemwa kwa bengi kukacepa. Asosele no kuti “imbila nsuma iya Bufumu ikabilwa ku bantu bonse aba pe sonde ku kuba ubunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mateo 24:14.

Nangu ca kuti fimo ifyo Yesu asobele fyalitendeke ukucitika muli ilya myaka mpaka na lintu abena Roma baonawile Yerusalemu, bushe Yesu alepilibula ukuti kukaba ukufikilishiwa na kumbi ukukalamba? Bushe mulamona ukuti kulya ukusesema kwa kwa Yesu kulafikilishiwa na muli shino shine nshiku?

Yesu atile “ica bunani icileta ubonaushi” nga camoneka, cikaba cishibilo ca kuti e po ali. (Mateo 24:15) Mu 66 C.E., ici ca bunani cali “bashilika” abena Roma, abalepepa tu lesa twabufi. Abena Roma bashingulwike umusumba wa Yerusalemu, no kutendeka ukonaula ifibumba panono panono. (Luka 21:20) Kanshi “ica bunani” caiminine apo tacalingile ukwiminina, mu ncende iyo abaYuda balemona ukuti “ya mushilo.”

Na kabili Yesu asobele ukuti: “Kukaba ubucushi ubukalamba ubushatala abubako ukutula pa ntendekelo ya ba pano calo ukufika nomba, kabili tabwakatale abubako na kabili.” Mu 70 C.E., abena Roma balyonawile Yerusalemu. Ukucimfya no konaula ulya musumba uo abaYuda balemona ukuti wa mushilo, ukubikako ne tempele lya uko, kwali bucushi bukalamba kabili abantu abengi nga nshi balifwile. (Mateo 4:5; 24:21) Ubu ubonaushi bwa musumba no bwikashi bwa baYuda bwalicilile pa bonaushi bonse ubwacitike kale, kabili apa pene e papwilile ne mipepele ya baYuda iyaliko pa myaka iingi nga nshi. Kanshi no bucushi bukabako ilyo uku kusesema kwa kwa Yesu kukafikilishiwa ku ntanshi bukaba ubukalamba sana.

BAALINGILE UKUBA ABASHIPA MULI SHILYA NSHIKU

Yesu aali talapwisha ukulanshanya na batumwa bakwe pa cishibilo ca kubapo kwakwe mu Bufumu e lyo ne mpela ya calo. E ico, alibasokele ukukanakonka “baKristu ba bufi na bakasesema ba bufi.” Aba bantu bali no kulaesha “ukulufya abantu ica kuti ni cikanga balufye na basalwa bene.” (Mateo 24:24) Lelo, abasalwa tabalufiwe. BaKristu ba bufi baali no kulamoneka na menso. Lelo, ilyo Yesu akabapo, takalemoneka na menso.

Ilyo Yesu alelanda pa bucushi bukalamba ubukabako ku mpela ya calo, atile: “Akasuba kakafiita no mweshi tawakabalike, kabili intanda shikapona mu muulu, ne fya maka ifya mu muulu fikatenkana.” (Mateo 24:29) Abatumwa abaleumfwa aya mashiwi ya kutulumusha tabaishibe bwino ifyali no kucitika. Na lyo line, fyali no kuba ifya kutiinya nga nshi.

Bushe ifi fintu ifya kutiinya fikakuma shani abantunse? Yesu atile: “Abantu bakalafwa umutombo pa mulandu wa mwenso na pa mulandu wa kulolela ifikacitikila aba pe sonde; pantu ifya maka ifya mu muulu fikatenkana.” (Luka 21:26) Ukwabula no kutwishika, Yesu alelondolola ubucushi bukalamba ubushatala abucitikapo pano calo.

Lelo, Yesu aebele abatumwa ukuti te bonse abakalaloosha ilyo ‘Umwana wa muntu akesa na maka no bukata ubukalamba.’ (Mateo 24:30) Kale kale alilandile ukuti Lesa akepifya shilya nshiku “pa mulandu wa basalwa.” (Mateo 24:22) Bushe abasambi ba cishinka bakacita shani nga bamona ifya kutiinya ifyo Yesu alandilepo? Yesu akoseleshe abasambi bakwe, ukuti: “Ilyo ifi fintu fikatendeka ukucitika, mukeminine no kwinuna imitwe yenu, pantu ninshi ukulubuka kwenu nakupalama.”—Luka 21:28.

Cinshi cali no kwafwa abasambi ba kwa Yesu ukwishiba ukuti impela naipalama? Yesu abebele icilangililo ca mukunyu, atile: “Cilya fye imisambo ya uko yaba iiteku kabili amabuula yaleemba, muleshiba ukuti amainsa yali mupepi. Ifyo fine na imwe, ilyo mukamona fyonse ifi, mukeshibe ukuti ali mupepi, ali pa mwinshi. Ndemweba icine cine nati, abantu ba nkulo ino tabakafwe nakalya mpaka fyonse ifi fikacitike.”—Mateo 24:32-34.

E ico, abasambi nga bamona ifintu ifingi ifyo Yesu alandilepo mu cishibilo filecitika, baalingile ukwishiba ukuti impela naipalama. Yesu afundile abasambi bakwe abaali no kubako pali ilya nshita, ukuti:

“Ulwa bushiku bulya ne nshita takuli uwaishiba, nangu ni bamalaika ba mu muulu nangu Mwana, kano fye Tata. Pantu filya fine inshiku sha kwa Noa shali, e fyo cikaba na lintu Umwana wa muntu akabapo. Pantu filya balecita mu nshiku shilya ilyo ilyeshi lishilaisa, balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, mpaka no bushiku ubo Noa aingile mu cibwato; kabili tabapooseleko amano nakalya mpaka ilyeshi lyaisa no kubasenda bonse, e fyo cikaba na lintu Umwana wa muntu akabapo.” (Mateo 24:36-39) Yesu alandile pa lyeshi ilyali pe sonde lyonse mu nshiku sha kwa Noa, ku kulangilila ifikacita ku ntanshi.

Abatumwa abaleumfwa kuli Yesu pa Lupili lwa Miolife bafwile balimwene ukuti baalingile ukutwalilila ukuba abalola. Yesu atile: “Mucenjele epali imitima yenu yafinininwa ku buliili na kuli bucakolwa na ku masakamika ya mikalile, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo. Pantu bukesa pali bonse abaikala pano isonde ponse. E ico, mulelola inshita yonse no kulapepa amapepo ya kupapaata pa kuti mukapusuke kuli fyonse ifikacitika, no kwiminina pa ntanshi ya Mwana wa muntu.”—Luka 21:34-36.

Na kabili, Yesu alilangile ukuti ifyo asobele fyali no kucitika pali ilya nshita na ku ntanshi. Talesobela fye pa fyali no kucitika mu myaka iinono ku musumba wa Yerusalemu nelyo ku luko lwa baYuda. Lelo alelanda na pa fyali no kucitika ku ntanshi. Atile ubu ubushiku “bukesa pali bonse abaikala pano isonde ponse.”

Aebele abasambi bakwe ukuti bafwile ukutwalilila ukuba abalola, kabili abaiteyanya. Lyena Yesu alandile icilangililo na cimbi pa kukosha ici cishinka, atile: “Ishibeni ukuti umwine wa ng’anda nga naishiba inshita umupuupu aleishilapo, kuti alalola kabili te kuti aleke bamwingilile mu ng’anda. E ico na imwe mube abaiteyanya, pantu pa nshita mushenekele, e po Umwana wa muntu akesa.”—Mateo 24:43, 44.

Yesu alyebele abasambi bakwe ukuti tabaalingile ukusakamikwa sana. Abebele ukuti ilyo ifyo asobele fikalafikilishiwa, kukaba “umusha” uukaba uwalola kabili uukalabombesha. Lyena, Yesu alandile pali fimo ifyalengele abatumwa bakwe beluke bwangu ifyo abebele, atile: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe asontele ukuba kangalila pa ba mu ng’anda yakwe, pa kuti alebapeela ifya kulya fyabo pa nshita yalinga? Wa nsansa uyo musha nga shikulu wakwe pa kwisa amusanga alecita ifyo! Ndemweba icine cine nati, akamusonta ukuba kangalila pa fyuma fyakwe fyonse.” Lelo “umusha” nga aba no mutima uubi, e lyo alacusha bambi, shikulu wakwe “akamukanda icabipisha.”—Mateo 24:45-51; Linganyeniko Luka 12:45, 46.

Na lyo line, Yesu talelanda ukuti bamo pa basha bakwe bakaba no mutima uubi. Bushe finshi ifyo Yesu alefwaya ukusambilisha abasambi bakwe? Alefwaya ukuti babe abalola no kulabombesha, nge fyo abebele mu cilangililo cakonkelepo.

Ilyo Yesu aleasuka icipusho abatumwa bamwipwishe pa kubapo kwakwe na pa mpela ya calo, alandile pa cilangililo na cimbi pa kuti abafunde. Abakaba aba mweo pa nshita ya kubapo kwakwe bakamona ukufikilishiwa kwa ici cilangililo.

Muli ici cilangililo, abalilepo ukubeba ati: “Ubufumu bwa mu muulu bukaba kwati ni banacisungu 10 ababuulile inyali shabo no kuya ku kukumanya shibwinga. Basano bali abawelewele, e lyo basano bali aba mano.”—Mateo 25:1, 2.

Yesu talelanda ukuti hafu pa batumwa bakwe abaali no kuba mu Bufumu bwa ku muulu bali aba mano, e lyo hafu baali bawelewele. Lelo, alebafunda ukuti pa kuba mu Bufumu, abene e baalingile ukusalapo ukuba abalola nelyo ukuleka fimo fyabapumbula. Na lyo line, Yesu taletwishika ukuti abasambi bakwe bonse kuti batwalilila ukuba aba cishinka kabili Wishi kuti abapaala.

Muli ici icilangililo, banacisungu bonse 10 balile mu kusengela shibwinga no kuya nankwe ku bwinga. Shibwinga nga aisa, banacisungu baali no kusanika inyali mu nshila, ukulanga umucinshi kuli shibwinga ilyo aletwala umukashi wakwe ku ng’anda iyo bamupekanishishe. Nomba finshi fyacitiike?

Yesu alondolwele ukuti: “Abawelewele basendele fye inyali shabo lelo tabasendele amafuta, nomba aba mano bena basendele amafuta mu fya kubikamo amafuta kabili basendele ne nyali shabo. Ilyo shibwinga akokwele ukwisa, bonse batendeke ukushipula, bapona na mu tulo.” (Mateo 25:3-5) Shibwinga taishile pa nshita balemwenekela ukufika. Apo alikokwele ukwisa, banacisungu baliponene mu tulo. Nalimo abatumwa balibuukishe icilangililo ico Yesu abebele ica muntu umo uwa ku bufumu uwaile ku calo ca kutali no ‘kubwela pa numa ya kuba imfumu.’—Luka 19:11-15.

Mu cilangililo ca banacisungu 10, Yesu alilondolwele ifyacitike ilyo shibwinga aishile, atile: “Awe ilyo cali ubushiku pa kati baumfwile balebilikisha ati, ‘Shibwinga aisa! Kamusengeleni.’” (Mateo 25:6) Bushe asangile banacisungu bali abalola kabili abaipekanya?

Yesu akonkenyepo ukulanda ati: “Awe banacisungu balya bonse balibuukile no kupekanya inyali shabo. E lyo abawelewele baebele aba mano abati, ‘Tupeeniko amafuta yenu, pantu inyali shesu shalashima.’ Aba mano ba-aswike abati, ‘Nalimo tayakumane bonse ifwe na imwe. Lelo kabiyeni ku bashitisha no kuishitila mwe bene.’”—Mateo 25:7-9.

Kanshi, banacisungu basano abawelewele tabaali abalola kabili tabaiteyenye ukusengela shibwinga. Tabaakwete amafuta ayengi mu nyali shabo kabili baalingile ukuyashitilapo na yambi. Yesu atile: “Awe ilyo baleya mu kushita, shibwinga alifikile, na banacisungu abaiteyenye baingile nankwe mu mutebeto wa bwinga; ne ciibi caliiselwe. Pa numa banacisungu balya bambi baliishile, abati, ‘Mwe shikulu, mwe shikulu, twiswileniko!’ Na o abaswike ati, ‘Ndemweba icine cine nati, nshamwishiba.’” (Mateo 25:10-12) Ala mu kukanaba abalola na mu kukanaba abaiteyanya mwalifumine ifyabipa!

Abatumwa balilwike ukuti shibwinga uo Yesu alelandapo aleimininako Yesu wine. Imyaka ya ku numa, aliipashenye kuli shibwinga. (Luka 5:34, 35) Inga banacisungu ba mano ni bani? Ilyo Yesu alelanda pa “mukuni unono,” uukapeelwa Ubufumu, abomfeshe amashiwi ya kuti: “Ipekanyeni, lekeni na malampi yenu yaleaka.” (Luka 12:32, 35) Kanshi, ilyo Yesu alandile ici cilangililo ca banacisungu, abatumwa bafwile balilwike ukuti ebo aleloshako. Nomba, lisambililo nshi Yesu alesambilisha abasambi bakwe?

Yesu alilondolwele bwino bwino isambililo ilyo alebasambilisha muli ici cilangililo, atile: “E ico mulelola, pantu tamwaishiba ubushiku nangu ni nshita.”—Mateo 25:13.

Yesu alesambilisha abasambi bakwe aba cishinka isambililo ilyalelanda pa kubapo kwakwe, ilya kuti baalingile ‘ukulalola.’ Alebeba ukuti aali no kwisa, kanshi baalingile ukuipekanya no kuba abalola, nga banacisungu basano aba mano, pa kuti tabalekele ukuba ne subilo lyabo ilyacindama no kukanapokelela icilambu ico baali no kubapeela.

Ilyo Yesu aali na batumwa bane pa Lupili lwa Miolife, abebele icilangililo na cimbi. Inshiku ishinono ishafumineko ilyo ali mu Yeriko, abebele icilangililo ca bamaina pa kubasambilisha ukuti Ubufumu bwali no kutendeka ukuteka ku ntanshi sana. Nomba abebele icilangililo icapalene sana ne ci cilangililo ca bamaina. Ici icilangililo naco calyaswike icipusho bamwipwishe pa kubapo kwakwe na pa mpela ya calo. Calelanga ukuti abasambi bakwe balingile ukulabombesha pa kusakamana ifyuma ifyo abaseekeshe.

Yesu atile: “Cili kwati muntu uwali no kuya ku calo ca kutali, uwaitile abasha bakwe no kubaseekesha ifyuma fyakwe.” (Mateo 25:14) Apo Yesu pa kubalilapo aipashenye ku muntu uwaile ku calo ca kutali “ku kuyaba imfumu,” abatumwa balilwike bwangu ukuti “umuntu” uwali muli ici cilangililo aleimininako Yesu.—Luka 19:12.

Ilyo umuntu wa muli ici cilangililo ashilaya ku calo ca kutali, aseekeshe ifyuma ku basha bakwe. Mu myaka itatu na hafu iyo Yesu abombelemo umulimo wakwe pano calo, abikile sana amano ku kubila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa, kabili alisambilishe abasambi bakwe ukubomba uyu mulimo. Apo Yesu aali mupepi no kufwa, alishininkishe ukuti abasambi bakwe baali no kutwalilila ukubomba umulimo abasambilishe.—Mateo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; linganyeniko Yohane 4:38; 14:12.

Muli ici cilangililo, bushe uyu umuntu ayakenye shani ifyuma fyakwe? Yesu alandile ukuti: “Umo amupeele amatalanti yasano, umbi yabili, umbi na o limo, umo umo ukulingana na maka yakwe, kabili aile ku calo ca kutali.” (Mateo 25:15) Finshi balya abasha bali no kucita na filya ifyuma babaseekeshe? Bushe baali no kubombesha ukulingana ne fyo shikulu wabo alefwaya? Yesu aebele abatumwa ati:

“Awe ilyo line uo bapeele amatalanti yasano aliile no kucitamo amakwebo no kusangilapo na yambi yasano. Ifyo fine na ulya bapeele yabili asangiilepo na yambi yabili. Lelo uo bapeele limo fye aileimba icilindi pa nshi no kufisa indalama ya silfere iya kwa shikulu wakwe.” (Mateo 25:16-18) Bushe shikulu wabo nga abwela aali no kucita shani?

Yesu atwalilile ukulanda ukuti: “Ilyo papitile inshita ntali, shikulu wa balya basha aliishile no kwita abasha bakwe pa kuti balondolole ifyo babomfeshe indalama shakwe.” (Mateo 25:19) Aba kubalilapo babili balibombeshe, “umo umo ukulingana na maka yakwe.” Aba babili balibombeshe, kabili balisangiilepo na yambi pa yo babaseekeshe. Uo bapeele amatalanti yasano, alisangiilepo na yambi yasano, e lyo na uo bapeele yabili na o alisangiilepo yabili. (Pali ilya nshita, umusha alebomba imyaka nalimo 19 pa kuti afole indalama ishalingene ne talanti limo.) Shikulu wabo abomfeshe amashiwi yamo yene pa kubatasha, atile: “Eya, mwabombeni, we musha musuma kabili uwa cishinka! Wali uwa cishinka pa tunono. Nalakusonta ukuba kangalila pa fingi. Ingila mulesansamuka pamo na sokulu.”—Mateo 25:21.

Lelo umusha uo baseekeshe italanti limo tacitile ukulingana ne fyo shikulu wakwe alefwaya. Atile: “Mwe shikulu, naliishibe ukuti mwalyafya, museepa apo mushatandile no kulonganika ifyo mushaelele. E ico nalitiinine, kabili nailefisa italanti lyenu pa nshi. Moneni, italanti lyenu ili.” (Mateo 25:24, 25) Uyu musha tabikile indalama nangu fye ni ku banki pa kuti shikulu wakwe engapokelela indalama shakwe pamo ne shalundwapo. Kanshi tacitile ifyo shikulu wakwe alefwaya.

E ico, shikulu wakwe amwitile ukuti “musha mubi kabili umunang’ani.” Ifyo akwete balimupokele, bapeela no musha umbi uwabombeshe. Awe shikulu abikileko ne cipope ico baali no kulakonka, ica kuti: “Onse uwakwata, bakamupeela na fimbi kabili akakwata ifingi; lelo uushakwata bakamupoka ne fyo akwata.”—Mateo 25:26, 29.

Abasambi ba kwa Yesu balisambilileko amasambililo ayengi kuli ifi filangililo. Balilwike ukuti umulimo uo Yesu aleseekesha kuli bena, uwa kulenga abantu ukuba abasambi, walicindama nga nshi. Kabili ale-enekela bena ukulabombesha muli uyu mulimo. Lelo, Yesu tale-enekela bonse ukulabomba fye cimo cine mu mulimo abapeele uwa kushimikila. Nge fyo alangilile, umo umo aalingile ukubombesha “ukulingana na maka yakwe.” Ici calelanga ukuti Yesu tali no kutemwa nga umo aba “umunang’ani” ica kuti afilwa no kubomba apapelele amaka yakwe mu kulundulula ifyuma fya kwa Shikulu.

Abatumwa bafwile balitemenwe ilyo abebele ukuti: “Onse uwakwata, bakamupeela na fimbi”!

Ilyo baali pa Lupili lwa Miolife, Yesu ashimikiile abatumwa icilangililo ca banacisungu ne ca matalanti. Mashiwi nshi alekelesheko ukusosa ilyo aleasuka icipusho bamwipwishe pa cishibilo ca kubapo kwakwe na pa mpela ya calo? Abebele icilangililo ca kulekelesha icalelanda pa mpaanga ne mbushi.

Yesu abalilepo ukulanda ifyo cikaba, atile: “Ilyo Umwana wa muntu akesa no bucindami bwakwe, na bamalaika bonse pamo nankwe, e lyo akekala pa cipuna cakwe ica bufumu kabili ica bukata.” (Mateo 25:31) Yesu alibalondolwelele bwino bwino ukuti eo ici cilangililo calelandapo. Ilingi line aleyiita ukuti “Umwana wa muntu.”—Mateo 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Ni lilali ici cilangililo cikafikilishiwa? Cikafikilishiwa ilyo Yesu “akesa no bucindami bwakwe” pamo na bamalaika no kwikala “pa cipuna cakwe ica bufumu kabili ica bukata.” Kale alilandilepo pa ‘Mwana wa muntu uwaleisa pa makumbi ya mu muulu ali na maka no bukata ubukalamba’ pamo na bamalaika bakwe. Ni lilali ifi fikacitika? Ni “pa numa [fye] ya bucushi.” (Mateo 24:29-31; Marko 13:26, 27; Luka 21:27) Kanshi ici cilangililo cikafikilishiwa ku ntanshi ilyo Yesu akesa no bucindami bwakwe. Lyena finshi akacita?

Yesu alondolwele ukuti: “Ilyo Umwana wa muntu akesa . . . , inko shonse shikalonganikwa pa ntanshi yakwe, kabili akapaatukanya abantu, filya kacema apaatukanya impaanga ku mbushi. Kabili akabika impaanga ku kulyo, ne mbushi ku kuso.”—Mateo 25:31-33.

Ilyo alelanda pa mpaanga isho akabika ku kulyo, Yesu atile: “E lyo imfumu ikeba aba ku kulyo kwa iko aiti, ‘Iseni, mwe bapaalwa na Tata, ingileni mu bufumu ubo bamuteyanishishe ukufuma pa kutendeka kwa calo.’” (Mateo 25:34) Mulandu nshi impaanga bakashipaalila?

Imfumu yalondolwele ukuti: “Nali ne nsala na imwe mwalimpeele ifya kulya; nali ne cilaka na imwe mwalimpeele amenshi. Nali umweni na imwe mwalimpokelele bwino; nshakwete ifya kufwala na imwe mwalimpeele ifya kufwala. Nalilwele na imwe mwalintenseshe. Nali mu cifungo na imwe mwalishile ku kumona.” Ilyo ishi mpaanga, e kuti “abalungama,” shaipwishe inshila shacitilemo ifi fintu ifisuma, Imfumu ya-aswike ati: “Apo mwacitile ifi kuli umo pali aba bamunyinane abacepesha, ninshi mwacitiile ine.” (Mateo 25:35, 36, 40, 46) Tabacita ifi fintu ifisuma ku muulu, pantu kulya takwaba abalwele nelyo abomfwe nsala. Kanshi bafwile bacitile ifi fintu kuli bamunyina ba kwa Kristu ilyo baali pa calo.

Inga pa mbushi isho bakabika ku kuso, bushe Yesu alandilepo shani? Atile: “E lyo [Imfumu] nomba ikeba aba ku kuso kwa iko aiti, ‘Fumeni apa, mwe batiipwa mwe, kabiyeni mu mulilo wa muyayaya uo bapekanishisha Satana Kaseebanya na bamalaika bakwe. Pantu nali ne nsala, lelo tamwampeele ifya kulya nangu fimo, kabili nali ne cilaka, lelo tamwampeele amenshi. Nali umweni, lelo tamwampokelele bwino; nshakwete ifya kufwala, na imwe tamwampeele ifya kufwala; nalilwele kabili nali mu cifungo, lelo tamwansakamene.’” (Mateo 25:41-43) Ico abantu ababa nge mbushi babapingwilile muli uyu musango, ni co tabaali ne cikuuku kuli bamunyina ba kwa Kristu ilyo baali pa calo.

Abatumwa balisambilile ukuti ifikafuma muli ubu bupingushi ubukabako ku ntanshi, fikatwalilila ukubako umuyayaya. Yesu abebele ukuti: “E lyo [Imfumu] ikabaasuka aiti, ‘Ndemweba icine cine nati, Apo fye tamwacitile ifi kuli umo pali aba abacepesha, tamwacitiile ine.’ Kabili aba bakonaulwa umuyayaya, lelo abalungama bakaba no mweo wa muyayaya.”—Mateo 25:45, 46.

Ifyo Yesu ayaswike icipusho ico abatumwa bamwipwishe filasambilisha abasambi bakwe amasambililo ayengi, ayabafwa ukuceceeta amatontonkanyo ne micitile yabo.