Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • g 1/06 amabu. 3-4
  • Ukunwesha Ubwalwa Kulaleta Amafya Ayakalamba

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ukunwesha Ubwalwa Kulaleta Amafya Ayakalamba
  • Loleni!—2006
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Abafwa pa Mulandu wa Bwalwa
  • Ulukaakala no Kucenda Abantu
  • Bulonaula Icuma ca Calo
  • Ifyo Mwingalanshanya na Bana pa Kunwa Ubwalwa
    Ifingafwa Indupwa
  • Ukunwesha Ubwalwa No Bumi Bwenu
    Loleni!—2006
  • Beni Abashikatala mu fyo Mumona Ubwalwa
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2004
  • Mulemona Ubwalwa Nga Fintu Lesa Abumona
    Ulupungu lwa kwa Kalinda (Ulwa Kusambililamo)—2023
Moneni na Fimbi
Loleni!—2006
g 1/06 amabu. 3-4

Ukunwesha Ubwalwa Kulaleta Amafya Ayakalamba

MU KUNWA ubwalwa mwaba ubusuma no bubi. Mulafuma insansa no bulanda. Baibolo itila ukunwa ubwalwa ubwalinga fye kuti kwalenga umutima ukusekelela. (Amalumbo 104:15) Lelo, Baibolo ine isosa no kuti, ukunwesha ubwalwa kuti kwaonaula umubili wesu nelyo fye ukulenga twafwa nga filya ciba insoka ya busungu nga yatusuma. (Amapinda 23:31, 32) Natumone amafya yakalamba ayafuma mu kunwesha ubwalwa.

“Namutekenya uwakolelwe apunkile umwanakashi wa myaka 25 pamo no mwana wakwe uwa myaka ibili pa Cibelushi. . . . Umukashana uwali ne fumo lya myeshi 6, alifwile pa Mulungu. Umwana wakwe uwacenenwe sana ku mutwe, aleshikila fye.” Ili e lyashi lyali mu nyunshipepala itwa Le Monde. Ku ca bulanda ifi filacitika ilingi line. Napamo mwalishibako umuntu umo uwali mu busanso bwa pa musebo ubwacitike pa mulandu wa kuti namutekenya alinwene ubwalwa. Cila mwaka abantu abashaifulila balepaiwa no kucenwa mu busanso bwa pa musebo ubucitika pa mulandu wa bucakolwa.

Abafwa pa Mulandu wa Bwalwa

Pe sonde lyonse, abantu abafwa, abacenwa no kulwala pa mulandu wa kunwesha, bengi icine cine. Mu France ukunwesha ubwalwa kulenga abantu 50,000 ukufwa cila mwaka. Balafwa lintu ubwalwa bwafula mu mubili nelyo pa mulandu wa malwele ubwalwa buleta ku mubili. Ubwalwa e cintu calenga butatu pa fintu ifilenga sana abantu ukufwa. Ica ntanshi, bulwele bwa kansa ne ca bubili bulwele bwa ku mutima. Icipani ca Health Ministry mu France, icilolesha pa bumi bwa bantu catile, “impendwa ya bafwa ku bwalwa kuti yalingana ne mpendwa ya bantu bengafwa mu busanso bwa ndeke ishikalamba shibili nelyo shitatu ashilapona cila mulungu.”

Abacaice e bafwa sana ku bwalwa. Lipoti yafumine ku World Health Organization iyasabankanishiwe mu 2001 yatile, mu fyalo fya ku Bulaya, ubwalwa e bwipaya sana abalumendo ba myaka 15 ukufika ku 29. Batila mu fyalo fya ku Eastern Europe, ukunwesha ubwalwa kukatendeka ukwipaya umwaume umo pa baume batatu abanwa.

Ulukaakala no Kucenda Abantu

Ubwalwa na kabili bulalenga abantu ukuba no lukaakala. Ukunwa ubwalwa kuti kwalenga umuntu apama alacita fye icili conse ico alefwaya. Kuti bwalenga no kuti alefilwa ukwishiba ico bambi balecitila fimo, na muli ico kuti mwafuma ulubuli.

Ubwalwa e buleta sana ulubuli mu mayanda kabili e bulenga sana ukuti abantu balecenda bambi. Ukulingana ne fyo bafwailishe mu France pa bafungwa, camoneke ukuti ubwalwa e bwalengele abafungwa abengi ukucenda bambi no kulungana na bo. Magazini ya Polityka yatile, ilyo babebetele ificitika mu Poland, basangile ukuti banamayo abengi sana abaupwa kuli bacakolwa, balapumwa. Abafwailishe fimo pa bwalwa batile “icilelenga abaleipaiwa mu mishinku yalekanalekana ukufulilako, kunwesha ubwalwa. Kabili batile na bashinwa ubwalwa abekela mu mayanda umwaba abanwa sana na bo kuti basuka bafwilamo.”—American Medical Association, Council on Scientific Affairs.

Bulonaula Icuma ca Calo

Indalama shiya ku kusakamana ubumi, kuli inshuwalansi, ne shiloba ilyo imibombele pa kampani yabwelele numa ku mulandu wa masanso, amalwele ne mfwa, shonse pamo shilenga imikalile ya bantu ukubipilako. Batila ku Ireland, cila mwaka ubwalwa bulenga amadola 1 bilioni ukuya fye mu menshi mu nshita ya kuti ishi ndalama shibomfiwe ku kwafwilisha abantu 4 milioni. Abaletele ilyashi lyali mu nyunshipepala ya Irish Times batile ishi ndalama shilingene ne “ndalama shingabomba ku kukuula icipatala, icibansa ca fyangalo icikalamba, e lyo no kulashitila cila Cilolo wa buteko indeke imo cila mwaka.” Mu 1998, inyunshipepala ya Mainichi Daily News yatile, mu Japan ukunwesha ubwalwa kulelenga indalama “ukucila pa madola 55 bilioni cila mwaka” ukuya fye mu menshi cibe ishi ndalama kuti shabomfiwa ku kwafwilisha abantu. Lipoti yatuminwe kuli ba U.S. Congress yatile: “Mu 1998 fye, ukunwesha ubwalwa kwasendele amadola 184.6 bilioni. Ishi ndalama shaonawilwe ku bwalwa nga kwakanya abantu bonse mu United States, cila muntu kuti akwata amadola mupepi na 638.” E lyo kulaba na malangulushi pa mulandu wa fyupo ukupwa, ukufwilwa, ukulekela amasambililo pa kati no kufilwa ukubomba bwino incito pa mulandu wa bwalwa.

Ububi bufuma mu kunwa ubwalwa tabwayafya ukumona. Bushe na imwe iminwine yenu kuti yalenga mwalwala nelyo mwalwalikilamo bambi? Ici cipusho e co twalalandapo mu cipande cikonkelepo.

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi