Ifya Kucita pa Kukanatwalilila Ukufuupulwa

BUSHE UMUNTU UUSHITWALILILA UKUFUUPULWA ABA SHANI?

Umuntu uushitwalilila ukufuupulwa taba no bulanda bwa mutatakuya nga ca kuti aba na mafya nelyo ifyabipa fyamucitikila. Palapita inshita pa kuti umuntu aleke ukufuupulwa nga aba na mafya. Pa kuti umwana asambilile ukwenda, inshita shimo alapona. Ifi fine e fyo ciba na pa kuti umwana asambilile ifingamwafwa ukulaikala bwino nga akula. Ilyo alekula alakwata amafya inshita shimo.

MULANDU NSHI CACINDAMINA UKUKANATWALILILA UKUFUUPULWA?

Abana bamo balafuupulwa nga ca kuti bafilwa ukucita ifyo balefwaya, baba na mafya, nelyo nga babalungika. Abana bambi balatwalilila fye ukufuupulwa. Na lyo line, abana bafwile ukwishiba ifishinka fyakonkapo:

• Te lyonse ifyo tulefwaya fingacitika.—Yakobo 3:2.

• Bonse fye tulaba na mafya inshita shimo.—Lukala Milandu 9:11.

• Tulawamyako umo tushicita bwino nga ca kuti abantu bambi batulungika.—Amapinda 9:9.

Umwana wenu nga asambilila ukukanatwalilila ukufuupulwa nga ali na mafya, akulashipikisha amafya na lintu akakula.

IFYO MWINGAFWA UMWANA PA KUTI ELATWALILILA UKUFUUPULWA

Nga ca kuti umwana afilwa ukucita fimo.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Umulungami kuti awa imiku cinelubali (7), lelo ukwima akema.”—Amapinda 24:16.

Muleyafwa umwana ukwishiba nga ca kuti ubwafya bukalamba nelyo iyo. Ku ca kumwenako, bushe kuti acita shani nga ca kuti tacitile bwino mu mashindano ku sukulu? Nalimo kuti afuupulwa no kulanda ati: “Nshakatale ncitapo bwino mu mashindano!”

Pa kuti umwana elatwalilila ukufuupulwa nga aba no bwafya, mufwile ukumulanga ifyo engacita pa kuti inshita imbi akawamyeko umo ashacitile bwino. Nga mulecite ifi, umwana akalafwaya ukupwisha ubwafya engakwata kabili te kuti aleumfwa ububi.

Na lyo line, tamufwile ukupwisha ubwafya umwana akwete, lelo mufwile ukumwafwa fye ukwishiba ifya kucita pa kuti apwishe ubwafya umwine. Nalimo kuti mwamwipusha ukuti, “Finshi wingacita pa kuti uleumfwikisha ifyo bakafundisha balekusambilisha?”

Umwana nga akwata ubwafya.

IFYO BAIBOLO ILANDA: ‘Tamwishibe icikamucitikila mailo.’—Yakobo 4:14.

Te kuti twishibe ifingatucitikila ku ntanshi. Umuntu uuli ne fyuma pali ino nshita nalimo mu kupita kwa nshita kuti aba umupiina; no muntu uuli no bumi ubusuma pali ino nshita mu kupita kwa nshita kuti alwala. Baibolo itila: “Te lyonse ababutukisha bacimfya muli nakatango wa lubilo, kabili te lyonse aba maka bacimfya mu bulwi, . . . pantu inshita ya macushi ne nshita ya fintu fyabula ukwenekela ifikila fye umuntu uuli onse.”—Lukala Milandu 9:11.

Apo muli bafyashi, mulabombesha ukucingilila umwana wenu ku fingamuletelela. Kwena te lyonse mwingakumanisha ukucingilila umwana wenu ku mafya yonse ayo engakwata.

Nalimo umwana wenu talakula sana kabili te kuti akwate amafya pamo nga incito ukupwa nelyo ukubulisha indalama. Na lyo line pali ino nshita kuti mwamwafwa ukulashipikisha nga ca kuti bucibusa akwete na banankwe bwapwa nelyo nga ca kuti uwa mu lupwa afwa.a

Nga ca kuti umwana wenu bamulungika.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Umfwa ukupanda amano . . . pa kuti ukabe na mano ku ntanshi.”—Amapinda 19:20.

Umwana nga balemulungika te kutila ninshi balemucusha; lelo ninshi balemupandako amano pa kuti ekabwekeshapo icilubo apangile.

Nga mulesambilisha umwana ukulasumina nga bamulungika, umwana akanonkelamo kabili na imwe bene mukaba ne nsansa. Ba John abakwata abana batile, “Nga tamulelungika abana ilyo balufyanya te kuti basambilileko ku fyo balufyenye. Na kabili kuti balekwata amafya ayengi kabili mukapoosa inshita iikalamba ukupwisha ayo mafya. Ifi kuti fyalenga mwalaba sana no bulanda kabili no mwana wenu na o kuti aleba no bulanda.”

Kuti mwayafwa shani umwana ukulasumina nga ca kuti bamulungika? Nga ca kuti umwana bamulungika ku sukulu nelyo ku bantu bambi, mwilamweba ukuti tabacilinga ukumulungika, lelo kuti mwamwipusha ukuti:

• “Bushe ulemona ukuti cinshi cacilenga bakulungike?”

• “Finshi wingacita pa kuti ukawamyeko ifyo tawacicita bwino?”

• “Finshi ukacita nga ca kuti wakwata ubwafya bwa musango uyu na kabili?”

Muleibukisha ukutila nga ca kuti umwana balemulungika, kuti anonkelamo pali ino nshita e lyo na lintu akakula.