Icipandwa 2

Bubi Nshi Bwaba mu Kwishishanya mu Bumfisolo?

Jesika taishibe ifya kucita pa bwafya akwete. Ubu bwafya bwatendeke ilyo Jeremi, uo balesambilila nankwe, atendeke ukumufwaya. Atile: “Ala uyu mulumendo alemoneka bwino sana, e lyo abanandi balenjeba ukuti tawakabale ausangapo umulumendo waba ngo yu. Abakashana abengi balamufwaya nomba alabakaana. Nine fye aatemenwe.”

Ukwabula no kupoosa inshita, Jeremi aebele Jesika ukuti bakaye mu kwangala. Jesika amwebele ukuti apo ni Nte ya kwa Yehova tabakamusuminishe ukulaishishanya no muntu uupepa kumbi. Uyu mukashana atile: “Nomba Jeremi anjebele ifyo twingacita. Alandile ukuti, ‘Bushe te kuti tuleishishanya fye ukwabula ukuti abafyashi bobe beshibe?’”

BUSHE nga ca kuti umuntu uo utemenwe akweba amashiwi ya musango uyu, kuti wa-asuka shani? Nalimo kuti wapapa ukuti Jesika alisumine ifyo Jeremi amwebele. Atile: “Ine ico naishibe ca kuti nga natendeka ukwishishanya nankwe e lyo ningamwafwa no kuti atemwe Yehova.” Nomba bushe ifintu fyaishileba shani? Twalayumfwila ku ntanshi. Ica ntanshi, natumfwe icilenga bamo ukulaishishanya mu bumfisolo.

Icilenga

Cinshi cilenga bamo ukulaishishanya mu bumfisolo? Umulumendo umo, David, alandiilepo fye ati, “Icilenga ukuti belaebako abafyashi, ni co nga baishiba kuti babalesha.” Jeni alandile na pali cimbi icingalenga. Atile: “Ukwishishanya mu bumfisolo e nshila wingalangilamo ukuti taulefwaya bambi balekutungulula. Nga ulemona ukuti naukula, nomba bambi tabalemona ukuti naukula, e cilenga ukufwaya ukulaitungulula no kukanaebako abafyashi ifyo ulecita.”

Finshi fimbi ifingalenga ukuti bambi baleishishanya mu bumfisolo? Nga naufishiba, filembe pe samba.

․․․․․

Ufwile walishiba ukuti Baibolo ikweba ukulaumfwila abafyashi bobe. (Abena Efese 6:1) E ico, abafyashi nga tabalefwaya ukuti uleishisha, ninshi pali ico bakwebela ifyo. Na lyo line, taulingile ukumona kwati nga watampa ukutontonkanya ifili pe samba ninshi taumfwa:

● Ndemona kwati nine fye ne ushakwata uwa kwishishanya nankwe.

● Umuntu ntemenwe tatupepa nankwe.

● Ndefwaya ukulaishishanya no Mwina Kristu munandi nangu ca kuti nshilakula uwa kuti ngupe nangu ukuupwa.

Ufwile nawishiba ifyo abafyashi bobe bengakwasuka nga wabeba ifyo uletontonkanya. E lyo kabili mu mutima, nawishiba no kuti ifyo abafyashi bengakweba fishinka. Limbi kuti uleumfwa nga fintu umukashana uwe shina lya Manami aumfwile, uwatile: “Mu mutima ndafwaya sana ukulaishishanya no mulumendo ica kuti ifi nshakwata wa kwishishanya nankwe, ng’umfwa kwati pali icalubana. Abaice abengi nga baumfwa ukuti kwaliba na bashakwata aba kwishishanya na bo cilabapesha amano. E lyo kabili, mwilamona kwati cilomfwika bwino ukukanakwata uwa kwishishanya nankwe!” Abomfwa nge fi uyu mukashana alanda e batampa ukwishishanya ukwabula no kuti abafyashi babo beshibe. Cinshi cilenga ukuti abafyashi beishiba?

“Batwebele Ukuti Twikasokolola Ukwishishanya Kwabo”

Amashiwi ya kuti “ukwishishanya mu bumfisolo” yalelangilila fye ukuti abacite fyo balabeepa pa kuti batwalilile ukulaishishanya. Bamo pa kuti baleishishanya mu bumfisolo, batumishanya fye amafoni nangu ukulembeshanya pa Intaneti. Nga bali pa bantu, umuntu kuti amona fye kwati no kumfwana tabomfwana, nomba ifyo balembeshanya pa Intaneti, na mafoni batumishanya, e lyo no tumashiwi twa pa foni uto balembeshanya, fyena filangilila fye ukuti baleshishanya.

Inshila na imbi, ya kuya mu kwangilila pamo ku cifulo cimo, e lyo kulya kwine bali e ko bayaba babili babili. James atile: “Bushiku bumo balitwitile abengi ukuyakumanina pa cifulo cimo, e lyo twamona fye ukuti kanshi babili balipangene ukuti babe pamo. Kabili aba babili batwebele ukuti twikasokolola ukwishishanya kwabo.”

Ilingi line nge fi fine James alandile, pa kwishishanya mu bumfisolo, kulaba ukumfwana na banobe. Karo atile: “Ilingi line, kulabako umunobe nangu fye umo uwishiba ifilecitika nomba te kuti ashimike pantu nga asokolola inkaama kuti akalifya abanankwe.” E lyo limo limo kulaba no kubeepa fye ubufi ubwafita fititi. Beti uuli ne myaka 17, alandile ukuti: “Abalumendo na bakashana abengi balabeepa abafyashi babo uko baya pa kuti bengalaishishanya mu bumfisolo.” E fyo na Misaki, uuli ne myaka 19, alecita. Atile: “Nalepangila limo ifyo nali no kubeeba. Te muli fyonse nalebabeepa pantu nshalefwaya ukuti bansuule, nalebabeepa fye nga ndeya mu kwishishanya no mulumendo.”

Amafya Yaba mu Kwishishanya mu Bumfisolo

Nga ca kuti ulefwaya ukulaishishanya mu bumfisolo, nangu nga walitampa kale, ulingile ukuipusha ifi fipusho fibili:

Bushe finshi fikafuma muli ifi ndecita? Bushe ulefwaya ukuupana no yo muntu nomba line? Evan, uuli ne myaka 20 atile: “Umuntu nga aleishisha lelo talepanga ukuupana na untu aleishishanya nankwe, kuti aba ngo muntu uulesombwesha ifipe lelo taleshitisha.” Cinshi cingacitika ku o aleishishanya nankwe? Amapinda 13:12 yatila: “Icile-enekelwa nga cakokola ukwisa cilalwalika umutima.” Bushe kuti watemwa ukulwalika uo watemwa umutima? Cimbi na co, ni ci: Nga uleishisha mu bumfisolo abafyashi bobe na bakalamba bambi abakutemwa tabakakupandeko amano pantu tabakeshibe ifyo ulecita. E ico, limbi kuti calenga wacita fye no bulalelale.—Abena Galatia 6:7.

Bushe Yehova Lesa aleumfwa shani pali ifi ndecita? Baibolo ilanda ukuti: “Ifintu fyonse fyaba ubwamba kabili fyaba pa mbilibili ku menso ya uyo tukalubululako.” (AbaHebere 4:13) E ico nga ca kuti ulefisa ukwishishanya kobe nangu ukwa munobe, Yehova ena alishiba kale ukuti e fyo ulecita. Kabili nga ca kuti ulebeepa, ninshi nawishiba no kuti ico ulecita nacibiipa. Yehova Lesa alipata sana ubufi. Na kuba, “ululimi lwa bufi” lwaba pa fintu ifikalamba ifyalembwa mu Baibolo ifilenga Lesa ukumfwa ububi!—Amapinda 6:16-19.

Ifyo Wingacita pa Kuti Uleke Ukwishishanya mu Bumfisolo

Ala kuti wacita bwino sana nga ca kuti waebako abafyashi bobe nangu Umwina Kristu umukalamba pa kwishishanya kobe ukwa mu bumfisolo. Kabili nga ca kuti umunobe aleishishanya no muntu umbi mu bumfisolo, wifisa ilyo lyashi pantu ninshi na iwe ukakumwako ku lubembu alecita. (1 Timote 5:22) Bushe kuti waumfwa bwino nga ca kuti ifyabipa fyaisacitikila umunobe? Bushe te kuti ube no mulandu na iwe wine?

Tutile umunobe alilwala ubulwele bwa shuga e lyo alelya ifya kulya ifyalowa ifingi mu bumfisolo. Nga ca kuti waishiba ukuti ifi e fyo umunobe acita, e lyo nomba akweba ukuti wikebako uuli onse, kuti wacita shani? Cinshi wingabikako sana amano, bushe ni ku kusunga inkaama nelyo ku kucitapo cimo pa kuti umupusushe?

Kanshi na iwe nga walikwata umunobe uuleishishanya mu bumfisolo ninshi uli kwati muntu uwishibe ukuti umulwele wa shuga alelya ifyo ashilingile ukulya. Witiina ukuti umunobe akakupata nga wamusoselela. Ku ntanshi, nga ca kuti umunobe ni cibusa wa cine, akeluka ukuti ico wacitiile fi, walefwaya fye ukumupususha.—Amalumbo 141:5.

Bupusano Nshi Bwaba pa Kwishishanya mu Bumfisolo no Kusunga Inkaama?

Twalishiba ukuti umuntu nga tebeleko bambi ukuti aleishisha, te lyonse cilola mu kuti ninshi alebeepa. Tutile umulumendo no mukashana balefwaya ukuti beshibane, nomba kwena pali ino nshita, tabalefwaya ukuti abantu abengi beshibe ifilecitika. Nalimo, kuti balatontonkanya nge fyo umulumendo Tomasi alandile ukuti “tabalefwaya abantu balebepusha fye lyonse ifipusho fya kubatumfya pamo nga, ‘Bushe ni lilali mukopana?’”

Kwena abantu nga e balekupatikisha, kuti cabipa. (Ulwimbo lwa Nyimbo 2:7) E ico, bamo nga e lyo baletendeka fye ukwishishanya, tabafwaya abantu bambi ukwishiba. (Amapinda 10:19) Anna, uuli ne myaka 20, alandile ukuti: “Abantu abengi nga tabeshibe ninshi kuti mwakwata inshita ya kwishiba nga cine cine muli no kutwalilila. Nga mwaishiba, e lyo mwingeshibishako abantu na bambi.”

Lelo, cilubo ukufisa abantu abalingile ukwishiba ukuti muleishishanya, pamo nga abafyashi bobe nangu abafyashi ba muntu muleishishanya nankwe. Pantu kwena nga ca kuti taulefwaya ukwebako abafyashi ukuti muleishishanya, ninshi ufwile ukuipusha we mwine umulandu ushilefwaila ukuti beshibe. Bushe icingalenga ukukanabebako, ni co nawishiba ukuti pali mulandu uo abafyashi bobe bengakulesesha?

“Nalishibe Ico Nalingile Ukucita”

Ilyo Jesika, ulya tulandilepo pa kubala, aumfwile icacitikile Umwina Kristu umbi uwaleishisha mu bumfisolo, alilekele ukulaishishanya na Jeremi. Jesika atile: “Ilyo naumfwile ifyacitikile ulya Mwina Kristu, nalishibe ifyo nalingile ukucita.” Bushe calyangwike ukuleka ukwishishanya? Iyo! Jesika alandile ukuti: “Takwali mulumendo na umbi uo natemenwe ngo yu. Nalelila fye cila bushiku pa milungu iingi.”

Lelo, Jesika alishibe ukuti alitemwa Yehova. Kabili nangu ca kuti alifumineko mu nshila panono, alefwaya nga nshi ukulacita icalungama. Umuye nshiku, umutima walilekele ukukalipa pa fyo balekele ukwishishanya na ulya mulumendo. Jesika alandile ukuti: “Pali ino nshita, bucibusa bwandi na Yehova bwalikoselako. Ndatasha nga nshi pa fyo Lesa atweba amafunde ayo tulingile ukulakonka lilya line fye tuleyakabila!”

ILEMBO

“Tufwaya ukuba aba cishinka muli fyonse.”—AbaHebere 13:18.

IFYO WINGACITA NI FI

Taulingile ukwishibisha abantu bonse ukuti uleishisha. Lelo ulingile ukwebako abafwile ukwishiba. Kabili ilingi line, abafwile ukwishiba, bafyashi bobe e lyo na bafyashi ba munobe uo muleishishanya nankwe.

NAWISHIBA . . . ?

Abantu pa kuti batwalilile ukulaumfwana bafwile ukucetekelana. Nga ca kuti uleishishanya no muntu umbi mu bumfisolo ninshi ulebeepa abafyashi bobe e lyo kabili icibusa ca musango uyo tacawama.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Nga ca kuti ndeishishanya no Mwina Kristu munandi mu bumfisolo, ifyo ningacita ni fi ․․․․․

Nga ca kuti umunandi aleishisha mu bumfisolo, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Tontonkanya pa mashiwi yali mu filembo fyafiita pe bula 22. Bushe palipo amashiwi ayalelondolola ifyo utontonkanya limo limo?

● Kuti wacita shani pa kupwisha ubu bwafya ukwabula ukuti uleishisha mu bumfisolo?

● Nga ca kuti walishiba ukuti umunobe aleshishanya no muntu umbi mu bumfisolo, kuti wacita shani, kabili mulandu nshi wingacitila ifyo?

[Amashiwi pe bula 27]

“Nalilekele ukwishisha mu bumfisolo. Kwena, cila bushiku nga twamonana na ulya mulumendo ku sukulu, calenkalipa. Lelo Yehova Lesa alishiba ifingi ificitika. Yehova e o tulingile fye ukucetekela.’’—E fyalandile Jesika

[Icikope pe bula 25]

Nga ca kuti ulefisa ukuti umunobe aleishisha mu bumfisolo, ciimo no kukanalanda ukuti umunobe uwalwala shuga alelya ifya kulya ifyalowa ifingi

Icipandwa 5

Mulandu Nshi Cawamina Ukukanapoosa Icisungu?

“Ndafwaisha ukwishiba ifyo cumfwika ukulaalapo no mwaume.”—E fyalandile Kelly.

“Ng’umfwa kwati nshili mwaume ifi nshatalandalapo no mwanakashi.”—E fyalandile Jordon.

“BUSHE na ino nshita taulati ulaalepo no mwaume nangu umwanakashi?” Nga bakwipusha ici cipusho kuti waumfwa insoni! Pantu mu ncende ishingi umwaice uushalaalapo no mwaume nangu umwanakashi bamumona ngo washishita. E mulandu wine abaice abengi bacitila ubulalelale!

Insuuna no Kukonkelela Ifibusa E Filenga

Nga ca kuti uli Mwina Kristu, walishiba ukuti Baibolo yakweba ukuti ‘uletaluka ku bulalelale.’ (1 Abena Tesalonika 4:3) Na lyo line, kuti cakwafya ukuilama nga waumfwa insuuna. Umulumendo uwe shina lya Paul, atile: “Limo limo nshishiba ne cilenga ukuti ndetontonkanya pa bulalelale.” Wisakamana, te iwe weka ica musango uyu cicitikila.

Kwena, nga ca kuti abantu balekuseka fye lyonse pa mulandu wa kuti tawatala aulaalapo no mwaume nangu umwanakashi, ala kuti uleumfwa insoni! Tutile abanobe bakweba abati, nga tawatala aulaalapo no mwaume nangu umwanakashi ninshi tauli mutuntulu, kuti wacita shani? Ellen atile: “Abanobe kuti balenga walamona kwati ukulaala no mwaume cisuma kabili te mulandu. Nga ca kuti taulaala na baume ninshi kuti balekumona kwati walishishita.”

Nomba kwaba fimo ifyo abanobe bengakufisa pali ili lyashi ilya kulaala na baume ilyo taulaupwa. Umfwa ifyo cali kuli Maria, uwaleele no umwaume uo baleishishanya nankwe, atile: “Pa numa nalyumfwile insoni kabili naliseebene icine cine. Nalyumfwile ububi, kabili napatile no mulumendo wine uo naleele nankwe.” Abaice abengi tabaishiba ukuti ilingi line ifi e ficitika. Ala nga walaala fye no mwaume ilyo taulaupwa, umutima ulakalipa sana ica kuti cishala cilonda ku mutima!

Nomba umfwa ifyo umukashana uwe shina lya Shanda ena aipwishe, atile, “Nga kanshi mulandu nshi Lesa engapeelela abaice insuuna, ilyo naishiba ukuti tabalingile ukulaala no mwaume nangu umwanakashi mpaka fye bakoope nangu ukuupwa?” Alipwishe fye bwino. Nomba tontonkanya pa fyakonkapo:

Bushe insuuna ya kulaala no mwaume nangu umwanakashi e nsuuna fye ukwata? Awe. Ukulingana ne fyo Yehova Lesa akubumbile, umubili obe ulafwaya ifintu ifyalekanalekana.

Bushe umubili obe nga wafwaya fye ifili fyonse ninshi iwe apo pene ufwaya ukucita ifyo fine? Awe, pantu Lesa akubumbile na maka ya kuilama.

E ico kanshi, finshi tulesambililako? Nalimo te kuti uleshe umubili obe ukufwaya ifyo ulefwaya, lelo ukuilama kwena kuti wailama. Kwena ukulaala no mwaume nangu umwanakashi pa mulandu fye wa kuti waumfwa insuuna apo pene, cilubo kabili buwelewele ubo twingalinganya ku muntu uwa kuti lyonse nga akalipa ninshi kano fye apo pene omepo umo.

Nomba ico tufwile ukwishiba ca kuti, ilyo Lesa atubumbile, talefwaya ukuti tulebomfya ifilundwa fya bufyashi icibomfyebomfye. Baibolo itila: “Onse uwa muli imwe eshibe ifya kusunga umubili wakwe mu mushilo kabili mu mucinshi.” (1 Abena Tesalonika 4:4) Nga filya kwaba “inshita ya kutemwa ne nshita ya kupata,” kwaliba ne nshita ya kulaala no umwaume nangu umwanakashi nga waumfwa insuuna e lyo ne nshita ya kuilama. (Lukala Milandu 3:1-8) Nomba kwena ni we mwine we ulingile ukuilama te umbi!

Nomba bushe kuti wacita shani nga ca kuti umuntu alekutumfya, alekwipusha kwati nacimupesha amano ati, “Bushe ca cine na nomba taulati ulaalepo no mwaume nangu umwanakashi?” Taulingile ukumfwa umwenso iyo. Nga ca kuti uyo muntu alefwaya ukukuseebanya, kuti wamwasuka fye auti: “Ee nshatala, e lyo kabili nawishiba? Nalitemwa ifi fine nshalaalapo no mwaume nangu umwanakashi!” Nangu limbi kuti wamwasuke fye auti: “Ilyo lyashi talikukumine.”a (Amapinda 26:4; Abena Kolose 4:6) E lyo limbi, kuti we mwine wamona nga kuti cawama ukulondolwela uulekwipusha. Nga caba ifyo, kuti wamulondolwela ifyo Baibolo itufunda.

Bushe kuti watontonkanyako inshila na shimbi isho wingasukilamo uulekwipusha icipusho ca kutumfya ica kuti, “Bushe ca cine na nomba taulati ulaalepo no mwaume nangu umwanakashi?” Nga nawishibako inshila na shimbi isha kwasukilamo, lemba pe samba.

․․․․․

Ubupe Ubwacindamisha

Bushe Lesa omfwa shani abantu nga basalapo ukulaala no mwaume nangu umwanakashi ilyo bashilaupa nelyo ukuupwa? Cisuma, tutile washitila umunobe ica bupe. Nomba ilyo taulati umupeele ico ca bupe, ena aciisula pa mulandu fye wa kuti alefwaisha ukwishiba ifilimo! Bushe te kuti ufulwe? Bushe nga walaala no muntu mushaupana nankwe, Lesa kuti aumfwa shani? Lesa afwaya ukuti uloleele mpaka waupa nelyo ukuupwa e lyo nomba wingalaipakisha icupo, ubupe bwafuma kuli Lesa.—Ukutendeka 1:28.

Cinshi ulingile ukucita nga waumfwa insuuna? Icasuko cayanguka ca kuti ulingile ukuilama. Walikwata amaka ya kucita ifyo! Pepa kuli Yehova ukuti akwafwe. Umupashi wakwe kuti wakwafwa ukuilama. (Abena Galatia 5:22, 23) Uleibukisha lyonse fye ukuti Yehova “taakatane icisuma ku benda mu bololoke.” (Amalumbo 84:11) Umulumendo umo uwe shina lya Gordon, atile: “Mu mano yandi nga mwaisa amatontonkanyo ya kulaala no mwanakashi, ntontonkanya pa fyo cingabipa nga Yehova ankaana, e lyo kabili ndebukisha no kuti nangu ukucita ulubembu kwingawama shani, te kuti eko kunenge ukonawilapo bucibusa bwandi na Yehova.”

Nomba ico ufwile ukwishiba ca kuti, nga tawatala aulaalapo no mwaume nangu umwanakashi, te kutila ninshi tauli muntu. Lelo ukulaala no mwaume nangu umwanakashi uo ushaupana nankwe e kwingalenga ukuti useebane, kabili kuti kwakuletelela. E ico wileka amano ya cino calo yakulenge ukulatontonkanya ukuti paliba icalubana kuli iwe ifi ukonka amafunde ya mu Baibolo. Nga ca kuti watwalilila fye ukuisunga ukwabula ukulaalapo no mwaume nangu umwanakashi, ukaicingilila ku malwele kabili tawakalecula na matontonkanyo. Ne cacindamisha cakuti Lesa akatwalilila ukulaba cibusa obe.

BELENGELAPO NA FIMBI PALI ILI LYASHI MWI BUUKU 1, MU CIPANDWA 24

[Futunoti]

ILEMBO

‘Nga umo napanga mu mutima wakwe ukuti takalaalepo no mwaume nangu umwanakashi, ninshi talufyenye.’—1 Abena Korinti 7:37.

IFYO WINGACITA NI FI

Wila-angala na bantu ba misango yabipa, nangu line abo bantu mulapepa na bo.

NAWISHIBA . . . ?

Abantu abacita ubulalelale ilyo bacili abashimbe, ilingi line tabaleka nga baupa nelyo ukuupwa. Lelo abakonka fyonse ifyo Lesa alanda pa mibele isuma ilyo bacili abashimbe, ilingi line balesa mu kuba aba cishinka ku bena mwabo.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Nga nshilefwaya ukulaalapo no mwaume nangu umwanakashi mpaka fye nkoopwe nangu ukuupa, ifyo ningile ukucita ni fi ․․․․․

Nga ca kuti abanandi balefwaya ukuti imfilwe ukucita ifyo ndefwaya, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Bushe iwe, cinshi umona ukuti e cilenga bamo baletumfya abashatala abalaalapo no mwaume nangu umwanakashi?

● Mulandu nshi cingafisha ukuisunga ukwabula ukulaalapo no mwaume nangu umwanakashi?

● Busuma nshi bwaba mu kukanalaalapo no mwaume nangu umwanakashi mpaka fye waupwa nangu ukuupa?

● Finshi wingalondolwelako umwaice obe pa kuti eshibe umulandu cawamina ukukanalaalapo no mwaume nangu umwanakashi?

[Amashiwi pe bula 51]

‘‘Icilenga ukuti nilacita ubulalelale njibukisha ukuti takuli ‘uwa bulalelale nangu uwakowela uukengile mu bufumu bwa kwa Lesa.’’’ (Abena Efese 5:5)—E fyalandile Lidia

[Akabokoshi pe bula 49]

Ifya Kutontonkanyapo

Finshi Fikonkapo?

Ifyo balanga mu mafilimu ne fyo abanobe bengakweba, ilingi line kuti fyaumfwika bwino ica kuti wafilwa no kwishiba ifyabipa ifyaba mu kucita ubulalelale. Tontonkanya pa malyashi yatatu ayakonkapo. Bushe nga kulanda fye icishinka, finshi fingacitikila aba baice twalalandapo?

● Umwana we sukulu munobe aleitakisha ukuti alilaalapo na bakashana abengi. Atila cilomfwika bwino kabili tapali ne cabipa icingakucitikila. Bushe ifi uyu mulumendo alandile cishinka tapali icabipa icingamucitikila kabili icingacitikila na bakashana abo aaleelepo na bo? ․․․․․

● Ilyo filimu ileya mu kupwa, abaletamba bamona fye uko umulumendo no mukashana abali mu filimu baalacita ubulalelale pa kuti balange ukuti balitemwana. Bushe nga ca kuti umuntu acita ifya musango uyu, kuti caba shani? ․․․․․

● Tutile waishibana no mulumendo uumoneka bwino, akweba no kuti ucite nankwe ubulalelale. Alanda no kuti tapali uukeshiba. Nga wasumina, no kufisa wafisa, nga kulanda fye icishinka, kuti caba shani? ․․․․․

[Icikope pe bula 54]

Ukulaala no muntu ilyo tamulaupana, caba ngo kwisula ica bupe ilyo umwine talakupeela

Icipandwa 15

Kuti Nacita Shani pa Kuti Nshilekonkelela Abanandi?

“Ku sukulu kulaba amatunko ayengi, kulaba ukupatikisha ukupeepa fwaka, ukunwa imiti ikola, no kucita ubulalelale. Ukwishiba kwena tuleshiba ukuti ifyo abanobe balekweba ukucita fya buwelewele. Nomba pa mulandu wa mupampamina wa banensu, cilaafya ukukaana pantu kuti camoneka kwati ni we camwenso.”—E fyalandile Eve.

ABANTU fye bonse tabafwaya ukupusana na banabo. E cilenga ukuti canguke ukulakonkelela abanabo. Katulangilile, nga ca kuti abafyashi bobe Bena Kristu, ninshi walishiba ukuti cilubo ukukolwa ubwalwa nangu ukulaala no mwaume nangu no mwanakashi ilyo tamulaupana. (Abena Galatia 5:19-21) Lelo abanobe abengi, kuti bafwaya ukuti ulecitako ifi fintu ifyo bena bacita. Bushe abanobe bene abo, baitendekele fye abene ukulacita ifyo fintu? Limbi tabaitendekele fye. Ilingi line icilenga, kukonkelela fye abanabo, pa kuti baleumfwana na bo. Bushe na iwe e fyo ucita? Nelyo bushe walishipa ica kuti taukonkelela abanobe?

Inshita imo Aarone, munyina Mose, alikonkelele abantu ilyo bamupatikishe ukucita ifyo balefwaya. Ilyo abena Israele bamushingulwike no kumweba ukuti abapangile lesa, alibapangiile! (Ukufuma 32:1-4) Uyu wine mwaume, e ulya uwashipile no kuya kuli Farao ku kumweba amashiwi ayafumine kuli Lesa. (Ukufuma 7:1, 2, 16) Nomba ilyo abena Israele banankwe bamupatikishe, Aarone alinakiile. Cimoneka kwati tacayafishe ukushipa pa kulanda ne mfumu ya Egupti, nomba ku bena Israele banankwe kwena, calyafishe sana!

Bushe na iwe cilakwafya ukucita icalungama abantu nga balekupatikisha? Bushe kuti watemwa ukwishiba ifyo wingacita pa kuti wingashipa ilyo ulekaana ifyo abanobe balekupatikisha? Kuti washipa! Na pa kuti ushipe, icikalamba ico ufwile ukucita, kuipekanishisha libela ku bwafya kabili ufwile no kutontonkanishisha libela ifyo uli no kucitapo. Umfwa inshila shine ishingakwafwa.

1. Ipekanishishe libela. (Amapinda 22:3) Ilingi line kuti wailuka ukuti kwalaba ubwafya. Katulangilile: nalimo kuti wamona ibumba lya bana be sukulu banobe ku ntanshi yobe balepeepa fwaka. Bushe nga wabasanga, balakupeelako umushanga wa fwaka nelyo iyo? Nga ca kuti watontonkanishisha libela ifya kucita, kuti waishiba nampo nga kupita inshila imbi nangu ukupita umo mwine bali.

2. Tontonkanya. (AbaHebere 5:14) Nalimo kuti wayipusha we mwine auti, ‘Bushe ku ntanshi nkomfwa shani nga nakonkelela ibumba?’ Kwena ca cine nga wakonkelela abanobe, kuti bakutemwa pali ino nshita. Nomba bushe nga fyapita uli no kumfwa shani, ilyo ukaba na bafyashi nangu na Bena Kristu banobe? Bushe kwena kuti watemwa ukucita ifyabipa mu menso ya kwa Lesa pa kuti fye abana be sukulu banobe bakutemwe?

3. Salapo. (Amalango 30:19) Kulabako inshita imo ilyo ababomfi ba kwa Lesa bonse fye basalapo ifya kucita, nampo nga balefwaya amapaalo ayafuma mu kuba ne cishinka nangu nga citipu balefwaya icifuma mu kukanaba ne cishinka. Abantu bamo abasalile bwino ifya kucita ni Yosefe, Yobo, na Yesu, lelo Kaini, Esau, na Yuda bena tabasalile bwino. Kanshi na iwe ulingile ukusala ifya kucita. Finshi ukasalapo?

4. Citapo cimo. Nalimo kuti wamona kwati ukucitapo cimo e kwa-afya sana. Lelo takwa-afya nakalya! Nga ca kuti nautontonkanya pa fingacitika nga wacita icabipa no kusala nausala ifya kucita, ninshi te kuti cafye ukulanda ifyo ulefwaya cibe, kabili kuti waumfwa na bwino. (Amapinda 15:23) Wisakamana, pantu taufwile ukulondolwela abanobe ifyebo ifingi ifyalembwa mu Baibolo. Kuti wakaana fye capwila na po pene. Nangu limbi nga ulefwaya beshibe ukuti nangu cibe shani tawabakonkelele, nalimo kuti wabeeba fye auti:

“Ine mwimpendelako!”

“Ine nshicitako ifya musango uyu!”

“Nga mwalaba shani bane, ine nshaba mu fya musango uyo!”

Icacindama, kulanda bwangu kabili ulingile ukumfwika ukuti nawishiba ico ulelandapo. Nga wacite ifi, awe ninshi ni bwangu bwangu fye, abanobe bakaleka ukukupatikisha ukucitako ifyo balefwaya! Nomba tutile batampa ukukutumfya, inga lyena kuti wacita shani? Inga ca kuti bakweba abati, “Ni we camwenso, nga finshi uletiina?” Ulingile ukwibukisha ukuti ico bakwebela ifi kufwaya ukuti ubakonkelele. Kuti wabasuka shani? Kuli ifintu nalimo fitatu ifyo wingacita.

● Nalimo kuti wasumina fye ifyo balanda. (“Cishinka, ndeumfwa umwenso!” Lyena balondolwele mu kwipifya umulandu uleumfwila umwenso.)

● Wiumana na bo, kuti wabeba fye ifyo waishiba, capwila na po pene.

● Kuti wabebelapo fye. Balondolwele umulandu ukaanine e lyo ubebe ifyebo ifingalenga batontonkanyapo. (“Ine nalemona kwati imwe no kupeepa te kuti mupeepe!”)

Abanobe nga bakonkanyapo fye ukukutumfya, kuti wafumapo fye! Nga wakokolapo, kuti bakonkanyapo fye ukukupatikisha. Nangu wafumapo fye tacili na mulandu, cikulu fye taubakonkelele. Taulekele abanobe ukuti bakupatikishe ukuba nga bena!

Abanobe bamo kuti balakweba abati tauitontonkanishisha we mwine. Nomba kwena te fyo! Na kuba Yehova alafwaya ukuti uyishibile we mwine ukuti ukucita ukufwaya kwakwe cintu icisuma sana. (Abena Roma 12:2) E ico kanshi wileka abanobe bakucite umusha wabo. (Abena Roma 6:16) Kosapo fye ukulacita icalungama!

Nomba kwena konse fye uko wingaya abanobe kuti bafwaya ukuti ulebakonkelela. Lelo iwe walishiba ifyo waba, kabili kuti wabeeba ifyo waishiba, e lyo kabili taulingile ukubakonkelela. We ulingile ukusalapo ifya kucita ni we!—Yoshua 24:15.

BELENGELAPO NA FIMBI PALI ILI LYASHI MWI BUUKU 1, MU CIPANDWA 9

ILEMBO

“Uule-enda na ba mano akaba uwa mano, lelo uwangala na bawelewele akacula.”—Amapinda 13:20.

IFYO WINGACITA NI FI

Nga ulefwaya ukuba uwashipa sana, ulebelenga amalyashi yalembwa mu mpapulo pa babomfi ba kwa Yehova aba muno nshiku abaatwalilila ukucita icalungama.

NAWISHIBA . . . ?

Nga papita fye umwaka umo apo mukapwishisha isukulu, banono fye pa bana be sukulu banobe abo ukalamonana na bo. Abengi bakalaba fye ne shina lyobe. Nomba Yehova Lesa ena na balupwa bobe, bakatwalilila ukukutemwa.—Amalumbo 37:23-25.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Nga nshilefwaya ukukonkelela abanandi, ifyo ningacita ni fi ․․․․․

Abanandi nga balefwaya ukuti incite ifyabipa, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Bushe ifishinka fine ifilembelwe muli cino cipandwa kuti fyakwafwa mu mafya ya musango nshi?

● Cinshi cingacitika nga wasumina ukukonkelela abanobe?

● Fintu nshi fimo fimo ifyo wingacita pa kuti ukaane ukucitako ifyo abanobe balekupatikisha ukucita?

[Amashiwi pe bula 131]

“Abanandi abengi balishiba ukuti ndi Nte, kabili balincindika. Nga balefwaya ukulanshanya ifyabipa, banjeba fye abati ‘Mike, tulefwaya tulanshanyeko fimo, nga ulefwaya ukuya, kabiye.’’—E fyalandile Mike

[Charti pe bula 132, 133]

Ifyo Nkacita

ifyo nkacita abanandi nga balefwaya mbakonkelele Icilangililo

1 Ipekanishishe Libela

Bwafya nshi ubwingema? Ukupeepa fwaka.

Ni kwi ukwingaba ubu bwafya? Ni mulya tusungila utupe twesu ku sukulu.

↓ ↓

↓ ↓

Icingalenga ukuti ← 3 Salapo → Nshakasumine pantu

inkonkelele abanandi

Kabili nalitemwa sana

abanandi ukucila ifyo

natemwa Yehova.

↓ ↓

← 4 Citapo Cimo → Ifyo nkacita ni ifi

nkakaana, nkafumepo no kufuma.

Abanandi nga Bansaalula

Ifyo ningamwasuka

kuti nasumina fye te kuti ngumane nankwe, kuti namwebelapo kuti namweba fye nati nati

Ifyo Nkacita Abanandi nga Balefwaya Mbakonkelele Kopolola ifyebo fili pali lino ibula!

1 Ipekanishishe Libela

Bwafya nshi ubwingema? ․․․․․

Ni kwi ukwingaba ubu bwafya? ․․․․․

↓ ↓

․․․․․ ․․․․․

↓ ↓

․․․․․ ․․․․․

↓ ↓

← 4 Citapo cimo → Ifyo nkacita ni fi . . .

․․․․․ ․․․․․

Abanandi nga Bansaalula

Umunandi nga anjeba ati: ․․․․․

Ifyo ningamwasuka

․․․․․ ․․․․․ ․․․․․

Pituluka na bafyashi bobe nangu no munobe uwa mano mu fyo wingasuka.

[Icikope pe bula 135]

Nga wakonkelela abanobe, ninshi wakulacita fye ifyo balefwaya