Umulimo wa Kushimikila no Kusambilisha
KALE sana, umutumwa Yohane amwene mu cimonwa, abantu abengi nga nshi “abafumine mu nko shonse ne mitundu na bantu na bantu ne ndimi.” Bamwebele ukuti aba e bapuswike mu “bucushi bukalamba” no kwingila mu calo cipya. (Ukus. 7:9, 14) Ifipendo fili pa mabula yakonkapo e lyo ne fyalecitika ilyo bamunyinefwe baleshimikila filelanga ukuti aba mwi bumba likalamba balelonganikwa no kuti baleyabalefulilako. Bushe ici tacilemulenga ukucetekela sana ifyo Yehova alaya?
AFRICA
IFYALO 57
IMPENDWA YA BANTU 949,533,064
BAKASABANKANYA 1,267,314
AMASAMBILILO YA BAIBOLO 2,819,310
KALATA BABALEMBEELE YALIBASANSAMWISHE. Ba Iris abekala ku South Africa balitemwa ukulembela abafwililwe amakalata ya kubasansamusha. Muli aya makalata, balabikamo trakiti itila Ukucula Konse fye Kwalapwa Nomba Line! ne itila Lisubilo Nshi ilya Batemwikwa Besu Abafwa? Ba Iris balipokelele kalata nomba line ukufuma kuli ba Sydney abafwililwe abakashi, abo baikele nabo mu cupo pa myaka 38. Ba Sydney balembele ati, “Nangu ca kutila badokota balinjebele ukuti umwina mwandi ali no kufwa, imfwa yakwe yalinkalifya, kabili yalimpesha amano no kundetela ubulanda ubukalamba. Ndetasha Lesa pa fyo wacitile. Ulacita bwino ukwebako abantu ifyo Lesa alaya, nangu ca kutila tawabeshiba. Pali iyi nshita ya bulanda, nkalatontonkanyapo lyonse pa mashiwi ya kukoselesha ayo walembele. Ilyo nabelengele kalata na matrakiti wantumiine, nalitendeke no kumfwako bwino.”
TAPONESHE IFUMO. Ilyo Gloria, nkashi wacaice uwa ku Benin aleshimikila Arnaud, umusambi wa pa yuniversiti, foni ya kwa Arnaud yalililile. Arnaud aebele Gloria ukuti alefwaya abutukile ku munankwe uwalefwaya ubwafwilisho. Apo pene Gloria abuulile magazini mu cola iyo abalilepo fye ukwikata no kumupeela. Arnaud apokele fye ukwabula no kubelengapo, aya no kuya.
Ico umunankwe atumiine foni, kumweba ukuti umukashana ale-enda nankwe ali ne fumo kabili alefwaya ukumupatikisha ukulifumya. Ilyo Arnaud aleya mu kumona umunankwe, e lyo aloleshe pali magazini. Pa numa ashimike ati: “Ala calimpapwishe ukumona amashiwi yali pa nkupo ya magazini ayaleti, ‘ukuponya ifumo.’” Gloria amupeele Loleni! ya July–September 2009 iyaleti, “Mulandu Nshi Ukuponya Ifumo Kwabipila?” Ilyo umunankwe abelengele, apingwilepo ukukanapatikisha umukashana wakwe ukuponya ifumo. Ulya mukashana aishilekwata umwana umwanakashi uwayemba.
TABATIININE ING’ANGA. Ba King, bapainiya ba nshita yonse bakuukile ku ncende imo mu Zimbabwe ukwali ukukabila. Ilyo baleshimikila na bankashi bamo, baile pa ng’anda ya ng’anga iyaishibikwe sana. Ing’anga yamwene kwati aba bakasabankanya baile mu kufwayako fimo, e ico yabepwishe ifyo balefwaya. Nangu ca kuti bankashi baleshimunuka ukushimikila iyi ng’anga, ba King bayebele ukuti balefwaya ukutendeka ukusambilila nayo Baibolo. Bailangile icitabo citila, Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? Ing’anga yalisumine. Ba King batile: “Twalipapile ukusanga ukuti ing’anga yali ne fipusho ifingi, e ico twalipangene ukubwelelako mu kutungulula isambililo.” Pa numa ya milungu itatu, balitile uyu mwanakashi uwali ing’anga ku kulongana kabili alile. Asukile aonaula fyonse ifyo alebomfya mu kubuka kabili alilundulwike bwangu mu cine, na pa numa ya myeshi inono fye, alibatishiwe.
“MUMPEPELEKO UKUTI BAKESENTANDALILA!” Papita imyaka 10 apo ba Patrick aba ku Angola bakuukiile ku United States. Nangu baba ukutali, lyonse balalanshanya na banyinabo ba Felicidade pa foni. Lelo, tapapitile ne nshita sana, ba Patrick balimonene no kulanshanya na banyina pa Intaneti. Ilyo balelanshanya, bamwene banyinabo bali na umo mu muputule kabili balefwaya ukumwishiba. Ba Felicidade ni ba Nte, e ico bayaswike ati, “Ni nkashi twaba nankwe mu cilonganino, uwishile mu kuntandalila.”
Ba Patrick batile: “Mulandu nshi ba Nte tabeshila mu kuntandalila? Naikala kuno imyaka 10 lelo tabantandalilapo nangu fye umuku umo. Mumpepeleko ukuti bakesentandalila!”
Ba Felicidade na nkashi bali nankwe calibapapwishe lelo bayaswike fye ati: “Cili fye bwino twalakupepelako.”
Papitile fye inshiku shitatu, na Nte abatandalila. Ba Patrick balipapile ica kuti baipwishe banyinabo nga balyebelepo uuli onse ku United States ukuyabatandalila. Banyinabo batile tabaebelepo uuli onse. Ba Patrick batile, Lesa ayasuka ipepo lyabo kabili balisumine ukusambilila Baibolo. Apo pene fye balitendeke no kulaya ku kulongana konse. Ilyo bamonene no kulanshanya na banyinabo pa Intaneti, babalangile icitabo ca Baibolo Isambilisha ico balesambililamo. Babebele no kuti nabashita suti iya kufwala mu kulongana.
BALIPAPILE ILYO ATILE ALEFWAYA UKUBATISHIWA. Ilyo ukulongana kwa citungu kwatendeke mu 2010 mu Brazzaville, mu Republic of the Congo, Edvard atile alefwaya ukubatishiwa. Ilyo bamwipwishe icilonganino afumineko ayaswike ati, “Mossaka.” Apo kuli uyu mushi uwabela ukutali takwaba ba Nte, bamunyinefwe balipapile ifyo aishibe icine pa kuti afwaye no kubatishiwa.
Edvard aebele baeluda ukuti mu 2007, bashikulu bakwe ku Brazzaville balisambilile nankwe broshuwa ya Cinshi Cintu Lesa Afwaya e lyo ne fipandwa 14 mu citabo citila Ico Baibolo Isambilisha. Pa numa, Edvard aile mu kwikala na bafyashi bakwe ku Mossaka. Apo kulya takwali ba Nte, Edvard aebele bawishi ukumwafwa ukusambilila ifipandwa fyasheleko mu citabo citila Ico Baibolo Isambilisha. Bawishi balemwipusha ifipusho, e lyo aleasuka. E fyo Edvard apwishishe icitabo. Ilyo apwile, alefwaisha ukwebako bambi icine ico asambilile. E ico mu October 2009, atendeke ukushimikila mu Mossaka eka ukubomfya broshuwa ya Cinshi Cintu Lesa Afwaya. Alelemba ne nshita aleba mu kushimikila kabili lyonse aletuma lipoti ku Brazzaville kuli bashikulu bakwe. Lelo bashikulu bakwe tabaletwala lipoti ku cilonganino.
Pa numa, iofeshi lya musambo lyatumine bapainiya baibela ukuyabombela ku Mossaka pa myeshi itatu ninshi tabaishiba no kuti Edvard alashimikila kulya. Ilyo kwashele fye inshiku shibili ukuti bafumeko, ba Daniel, abali pali bapainiya batuminwe kulya, bamwene Edvard aletungulula isambililo muli broshuwa ya Cinshi Cintu Lesa Afwaya Kuli Ifwe? E ico ba Daniel baile kuli Edvard no kumwipusha, na o abebele ati: “Ndeshimikila. Nine kasabankanya. Nga mulefwaya kuti mwaipusha batata.” Ba Daniel bailemona abafyashi ba kwa Edvard, na bo balisumine ifyo Edvard alandile. Muli ilya ine inshita iinono iyasheleko, aba bapainiya basambilishe Edvard ifya kushimikila. Ilyo baile, Edvard alicincile sana mu kushimikila ica kuti aletungulula amasambililo ukucila pali 10. Kabili ali-ipeele kuli Yehova.
Apo imibombele ya kwa Edvard yalishibikwe, pali Cisano, ilyo kwali kulya kulongana tulandilepo, baeluda babili balimwipwishe amepusho bepusha uulefwaya ukuba kasabankanya. Balipapile ifyo aleyasuka bwino. Bapainiya abailebombela ukwaleikala Edvard balyebele baeluda ukuti ali ne mibele iisuma nga nshi no kuti papita imyeshi 9 ukutula apo atendekela ukushimikila. E ico balimusuminishe ukuba kasabankanya uushabatishiwa. Apo umulungu wakonkelepo kwali ukulongana kwa citungu na kumbi mu ciLingala, baeluda balipekenye ukupitulusha Edvard mu fipusho fya balefwaya ukubatishiwa muli ulya wine mulungu. Ifyasuko fyakwe fyalangile ukuti alyumfwikisha icine e ico alibatishiwe pali kulya kulongana mu July mu 2010. Kanshi pa numa fye ya kuba kasabankanya pa mulungu umo, baeluda balibilishe ukuti Edvard nomba ni munyinefwe uwabatishiwa.
Pa numa ya kubatishiwa, alibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha pa myeshi ibili mu Brazzaville. Baeluda bateyenye ukuti asambilile ne citabo ca “Ikalilileni mu Kutemwa kwa kwa Lesa.” Na pa numa alibwelelemo ku Mossaka. Nomba balitumako painiya waibela umo ukuyabombela kuli cilya cifulo. Mu April, Edvard alibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha. Muli uyu mweshi, ena na ulya painiya waibela balilongene ku kwibukisha Imfwa ya kwa Yesu pamo na bantu 182 abo baitile. Edvard atungulula amasambililo 16, pali aba, 7 balalongana, kabili abatungulula uku kulongana, ni painiya wine na Edvard. Mu 2011, Edvard ali ne myaka 15.
AMERICA
IFYALO 55
IMPENDWA YA BANTU 941,265,091
BAKASABANKANYA 3,780,288
AMASAMBILILO YA BAIBOLO 4,139,793
‘KANSHI NSHACILUFYANYA UKUMITUMINA FONI.’ Nkashi Sundie, uwa ku United States, apokelele foni ku mwanakashi ashaishibe ninshi ali pa ng’anda. Aebele uwatumine foni ukuti, nalufyanya, atumine umuntu umbi. Uwatumine foni alondolwele ukuti tamona e ico limo mu nshita ya kutumina abo alefwaya, atumina bambi. Batendeke ukulanshanya kabili uyu umwanakashi aebele ba Sundie ukuti alefwaya ukutumina umwana wakwe umwaume pa kuti amwebe ilyashi lya bulanda ilya kuti badokota bamusangile no bulwele bwa kansa. Uyu umwanakashi ali no bulanda sana kabili alifuliilwe Lesa pa kuleka ukuti alwale ubu bulwele. Ba Sundie balimwene ukuti bafwile ukumwebako ubukombe bwa mu Baibolo. Pa numa ya kupepa ipepo ilipi ukulomba Yehova ukuti babe abashipa, ba Sundie bamubelengeele amalembo ya kumukoselesha ayamwafwile ukuba ne subilo. Bamulondolwelele ukuti Lesa alikwata ishina kabili bamukoseleshe ukulalibomfya pa kupepa e lyo no kulaeba Lesa fyonse ifilemucusha. Umwanakashi alitashishe ba Sundie pa kukutika no kumukoselesha. Atile, “Kanshi nshacilufyanya ukumitumina foni.”
Ba Sundie balimwipwishe uko ekala, na pa numa bamutumiine amaCD ya citabo ca Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? pa kuti alekutikako kabili baebele nkashi painiya uwaleikala mupepi no yu mwanakashi ukuyamutandalila. Ba Sundie batile, “Ndatasha Yehova pantu alitusambilisha bwino ifyo twingasansamusha abantu mu mafya yonse ayo bengakwata.”
TRAKITI YALYASWIKE ICIPUSHO BAKWETE. Bankashi bamo ku Puerto Rico, balitemwa ukushimikila mupepi ne cipatala. Nkashi umo alungeme abalumendo babili ukuti abashimikile, lelo ilyo amwene ukuti balebutukila ku cipatala abapeele fye trakiti itila, Bushe Mwakwata Umupashi Uushifwa? Nkashi uyu te lingi ashiila abantu trakiti iyi nga aleshimikila mu musebo, lelo ilya nshita e trakiti ashelepo fye nayo. Ilyo papitile nshita, balya balumendo babili basangile nkashi umbi uo balondolwelele ukuti ilyo baleya mu kumona lupwa lwabo uwalwalishe mu cipatala, kwali ababapeele trakiti. Babapeele ilya trakiti, ninshi e lyo bafuma fye mu kwipushanya nga ca kuti umupashi ulafwa nelyo iyo, kabili ilya trakiti yalyaswike icipusho cabo. Batile yalibafwile sana.
KALATA KULI YEHOVA. Joshua uuli ne myaka 7, mwana we sukulu ku United States. Mu December, bakafundisha babebele ukulemba kalata kuli Father Christmas. Ilyo Joshua akeene mu mucinshi ukucita ico, bakafundisha bamwebele ukuti, “Kanshi lembela uuli onse.” Joshua alembele kalata kuli Yehova. Alembele ati: “Ndemutasha pa kutulaya paradaise, na pa kukwata Yesu, Umwana wenu uwatufwilile. Ndemutasha pantu mwalipanga ifintu ifituletela insansa. Yehova Lesa, nalimutemwa.” Iyi kalata bali-ilembele mu nyunshipepala pamo na makalata yambi ayo abana be sukulu balembele.
BALUPWA BALIPOKELELE IMBILA NSUMA. Munyinefwe Alejandro, uwa ku Colombia, alefwaisha ukushimikila balupwa lwakwe. Apo baleikala ukutali, ba Alejandro balebatumina amakalata, Ulupungu, na Loleni! Ilyo Pablo, lupwa lwabo abelengele yalya amamagazini na malembo yalimo, ailwike ukuti ifyo baKatolika basambilisha fya bufi. Alitemenwe sana ica kuti ashimikileko ba lupwa lwakwe bambi. Ilyo nabo bamwene ukuti muli yalya amamagazini mwali icine, balilekele ukupepa ku Katolika.
Tapakokwele, balupwa 15 aba ba Alejandro batendeke ukusambilila Baibolo lyonse ubushiku, ukubomfya yalya amamagazini. Apo balefwaisha ukusambilila na fimbi, batendeke ukufwaya ba Nte mu matauni ya mupepi, lelo tababasangile. Basukile batendeka ukwebako abena mupalamano ifyo balesambilila. Mu kuya kwa nshita, baishileishiba ukuti kwali Ing’anda ya Bufumu mwi tauni limbi ilya mupepi. Lelo pa kuyafika uko, kano baenda iawala limo na motoka. Tabaikete na ku cani, baile kulya no kulomba ubwafwilisho.
Pali ino nshita painiya wa nshita yonse alabatandalila umuku umo mu mulungu kabili alatungulula isambililo lya Baibolo ku bantu 26, pali aba paba ulupwa lwa ba Alejandro na bantu bambi 11. Balaashima motoka pa kuti abengi balesangwako ku lyashi lya ku cintubwingi na kwi Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda.
BUSHE KUTI TWATILA BAILE PA NG’ANDA IMBI? Bushiku bumo nkashi ku Ecuador alilwele, e ico aebele ba Nte bambi ukumutungulwilako isambililo ku lupwa lumo mu cifulo ca mu mishi umo balanda iciQuichua. Bamunyinefwe aebele balifililwe ukusanga ulu lupwa, e ico baile pa ng’anda imbi no kwipusha abo basangile nga e balesambilila Baibolo na ulya nkashi. Lulya lupwa lwalibapokelele bwino sana kwati fye lwalishibe ukuti balaisa. Ilyo bapwile ukusambilila, e lyo bamunyinefwe baishibe ukuti e wali umuku wa kubalilapo kuli ulu lupwa ukusambilila Baibolo! Kanshi ulu lupwa lwalefwaisha fye ukusambilila Baibolo capamo, e calengele basumine ukuti balasambilila Baibolo. Ifi e fyo isambililo lya Baibolo lyatendeka pali iyi ng’anda kabili nkashi na o alitwalilila ukutungulula isambililo kuli balya abo bamunyinefwe bafililwe ukusanga.
KEKE YALENGELE ASHIMIKILA. Caleb ekala ku Canada kabili ali ne myaka 6. Ubushiku atendeke ukuya ku sukulu, e bushiku umwana we sukulu umo afyalilwepo. E ico ba Natalie, banyina ba uyu mwana baleteele aba mu kalasi bonse utumakeke. Caleb alikeene keke mu mucinshi. Ilyo ba Natalie bamwene Caleb akaana keke, balimwipwishe nga talya keke. Caleb atile: “Ndalya, ico nakaanina, ni co, ndi mubomfi wa kwa Yehova.”
Ilyo Caleb bainwike ku sukulu, ba Natalie baile kuli banyina Caleb no kubepusha ukuti, “Bushe muli Nte ya kwa Yehova?” Ilyo basumine, ba Natalie balitemenwe sana. Balisambililepo Baibolo na ba Nte ilyo bali abakashana, lelo balilekele pa mulandu wa kubakaanya kuli balupwa. Ilyo babepwishe nga kuti batemwa ukutendeka ukusambilila na kabili, ba Natalie balisumine.
TAKWALI KUFWAYA KWA KWA LESA. Ba Laly abekala ku Peru, bafyelwe fye bankomamatwi. Ilyo baipwishe banyina umulandu bafyalilwe ifyo, banyina babebele ati, kufwaya kwa kwa Lesa. Ici calengele ba Laly babe no bulanda sana no kufulilwa Lesa. Batendeke ukutontonkanya ati: ‘Mulandu nshi Lesa alencushisha ifi?’
Mu kuya kwa nshita, ba Laly baishileupwa kuli nkomamatwi munabo. Umwana wabo uwa kubalilapo, afyelwe no bulwele bwa Down syndrome ubulenga umuntu ukushalila mu kutontonkanya. Ba Laly balisakamene kabili balifulilwe ica kuti na kabili baile kuli banyina no kubepusha ati, “Cinshi umwana wandi afyalilwe no bu bulwele?” Banyina babebele ukuyaipusha shimapepo. Shimapepo abaswike filya fine banyina babebele pa kubala ati: “Kufwaya kwa Lesa.”
Ba Laly balifulilwe sana kabili batile: “Mulandu nshi Lesa abeela no bunkalwe ifi? Ine nangu mbe nkomamatwi te mulandu, ni Lesa alenkanda, nomba mulandu nshi alekandila no mwana wandi? E lyo afyelwe fye, lubembu nshi acitile?” Ukufuma ilyo line, ba Laly tabalefwaya ukumfwa icili conse pali Lesa kabili balilekele no kuya ku calici.
Ilyo papitile imyaka iinono, Nte uwaishiba ululimi lwa bankomamatwi atandalile ba Laly no kubepusha nga kuti batemwa ukusambilila Baibolo. Ba Laly balikeene kabili batile takwaba Lesa. Nkashi mu mutekatima abalondolwelele ukuti Lesa uo balekaana ukwishiba, ishina lyakwe ni Yehova kabili akalenga bakatendeke ukumfwa no kulanda. Ba Laly tabasumiine kabili baipwishe nkashi icilanga ukuti ifyo fikacitika. Nkashi ababelengele pali Esaya 35:5 apatila: “Amenso ya mpofu yakamona, na matwi ya bankomamatwi yakakomonwa.” Ba Laly balipapile kabili balisumine ukulasambilila Baibolo e lyo balilundulwike mpaka babatishiwa. Umwana wabo alaya nabo lyonse mu kulongana kabili alisambilila no lulimi lwa bankomamatwi. Ba Laly balatasha sana Lesa pa malayo yaba mu Baibolo kabili ni bapainiya ba nshita yonse.
ASIA NA MIDDLE EAST
IFYALO 47
IMPENDWA YA BANTU 4,194,127,075
BAKASABANKANYA 664,650
AMASAMBILILO YA BAIBOLO 629,729
IFIPUSHO FIBILI IFYO BAFILILWE UKWASUKA. Mu calo ca ku Asia cimo umo ba Nte babalesha ukushimikila, umulumendo uli ne myaka 24 alisumiine ukusambilila Baibolo na ba Nte pa kuti fye abashinine ukuti ifyo basambilisha fya bufi no kuti ifisambilisha ba Katolika e fya cine. Lelo, aishileiluka ukuti Inte sha kwa Yehova e basambilisha icine.
Ilyo abafyashi bakwe baishibe ukuti alesambilila Baibolo, balimwitile no kumupatikisha ukubwelela ku Katolika. Apo alikeene, abafyashi bakwe balonganike balupwa bonse mu mushi ukuti bamupatikishe ukuleka ukusambilila Baibolo. Nangu ca kuti balimupumine, talekele ukusambilila. Abafyashi bakwe bailemusosela kuli shimapepo, uwamutwele ku cilye ce calici. Umulumendo aebele ici cilye ukuti akabwelela uko alepepa nga ca kuti shimapepo ayasuka ifi fipusho fibili: Bushe Lesa ni nani ishina? Mulandu nshi Icalici lya Katolika lisuminishisha ukulya umulopa ilyo Baibolo yalilesha? Ilyo shimapepo afililwe ukwasuka amepusho, atobele umulumendo ulupi pa menso, umwine ati ninshi “afumye icibanda mu mulumendo.” E fyo ne cilye casalangene.
Pa numa, balupwa lwa mulumendo balonganike ifibusa fyabo fyonse pa kuti bamupatikishe ukufukamina icimpashanya ca kwa Maria. Nangu ca kuti balimumine na kabili, alikene ukucifukamina. Ilyo abafyashi bakwe bamwene ukuti no yu muku bafilwa, baebele umukashana uwayemba ukuti akebe umulumendo uyu ati nga abwelela mu Katolika akoopwa kuli ena. Cilumendo aebele ulya mukashana ati akabwelela mu Katolika nga ca kuti amwasuka amepusho yabili ayo aipwishe shimapepo. E fyo umukashana aile, kabili tabwelele. Pa numa ya kumupatikisha ukubwelela ku Katolika pa myeshi 7, umulumendo alifyukile ukufuma muli uyu mushi no kuya ku tauni, uko amonene na ba Nte. Pa numa ya mweshi umo, aishileba kasabankanya uushabatishiwa kabili abatishiwe pa kulongana kwa muputule mu March mu 2011.
UMULASHI WA MU CIFUNGO ALANDILAKO NKASHI. Mu calo ca South Korea, nkashi umo painiya wa nshita yonse aile mu kupempula umwana wakwe mu cifungo uo baikete pa mulandu wa kukanaitumpa mu milandu ya calo. Ilyo ali mu muputule wa kulolelamo, apeele shikulubantu uwaikele mupepi nankwe ka trakiti. Ulya shikulubantu amusasukiile ati, “Cinshi imwe bakapepa ba bufi mushimikila na mu fifungo monse?” Ilyo uyu shikulubantu aotweke, abantu nalimo 30 nelyo 40 abali muli ulya muputule, batendeke ukumulolesha. Ilyo umulashi wa mu cifungo amwene ifyalecitika, alikalipile uyu shikulubantu ati: “Aba bantu e bakapepa ba cine. Imipepele imbi yonse ya bufi. Imyaka yonse iyo nabomba pali cino cifungo nalimona ifyo aba bantu baba kabili nalishininkisha ukuti e bantu fye beka abankonka ifyo basambilisha.” E fyo uyu shikulubantu atalele na tondolo.
IFILEMBO KU CIBUMBA. Ilyo ba Harindra batendeke ukusambilila Baibolo, ninshi palipita ne myaka 10 apo bafumine ku mushi. Baile ku musumba ukalamba mu Nepal mu kufwaya incito pa kuti baleafwa ulupwa lwabo ulwashele ku mushi. Ba Harindra tabaishibe ukubelenga, e ico pa kubasambilisha Baibolo, ba Nte balebomfya broshuwa ya Ipakishe Ubumi pe Sonde kuli Pe na Pe! Balebomfya iya mu ciNgeleshi pantu mu ciNepali tamwali iyi broshuwa. Inshita imo, abakashi baba Harindra balishile mu kubatandalila ukufuma ku mushi. Balipapile sana ukusanga ukuti abena mwabo balesambilila muli broshuwa ya ciNgeleshi. Cimbi ico bapapile kumona abena mwabo baleka ukunwa ubwalwa, baleka no kubapuma. Ilyo abakashi baishibe ukuti ukusambilila Baibolo e kwalengele abalume babo baaluke, nabo batendeke ukusambilila Baibolo no kuya mu kulongana ilyo babwelelemo ku mushi. Ba Harindra balefwaya sana ukusambilila ifingi pali Yehova, e ico batampile ukusambilila ukubelenga no kulemba. Baebele abalebasambilisha Baibolo ukubalembela ifilembo fya mu ciNepali pa tupepala kabili batukambatike ku fibumba fya muputule wabo ica kuti ifibumba fyaiswile fye ifilembo fyeka fyeka. Lyene baikalile fye ukupituluka mu filembo na mu mashiwi bashaishibe mpaka basuka baishiba ukubelenga. Mu kuya kwa nshita, balilesenda ulupwa lwabo ku mushi no kutendeka ukwikala nabo pa kuti balepepela Yehova capamo. Mu myaka fye ibili, balibatishiwe. Pali ino nshita, ba Harindra no lupwa lwabo balalongana kabili ba Harindra, balabelengako na Baibolo mwi Sukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa. Batile: “Tulekala bwino sana, e ico ndatasha Yehova icine cine pa fyo ansambilisha.”
BALIKEENE NA LINTU BABAPEELE $200,000. Ba Zarkhanum abekala ku Azerbaijan, bali-ipoosele sana mu fya mipashi. Pa myaka 15, abantu babeshibe ukuti balikwete amaka ya kubuka no kusobela ifya ku ntanshi. Abantu baishibe no kuti balikwete amaka ya kucingilila umuntu ku buloshi no kuposha amalwele. Ba Zarkhanum balishibikwe sana, kabili apo abaleisa kuli bena pa kuti babepushisheko ku bafwa, bantu abakwete ififulo fya pa muulu kumo na bena mwabo, balebalipila ukutampila pa madola ya cina America 2,000 (K10 milioni) ukufika na kuli 4,000 (K20 milioni). Ici calengele ukuti bakwate sana icuma. Nangu ca kuti imipashi yalibapeele amaka ya kucita fyonse ifi, ba Zarkhanum balishibe ukuti tabali cibusa wa kwa Lesa kabili balefwaya ukwishiba ifingi pali Lesa. Icupo calipwile kabili kwali ne fyalebasakamika. Bushiku bumo ilyo balepepa kuli Lesa no kumweba ifyalebacusha, baumfwile fye umuntu akonkonsha pa ciibi. Ilyo baiswileko, basangile bankashi babili nabo batampile ukubashimikila. Ifyebo bankashi balandile ifya kuti tulingile ukusekesha Lesa mu fyo tulanda ne fyo tucita fyafikile ba Zarkhanum pa mutima. Balishibe abantu abengi abalepepa lelo abali ne mibele yabipa icine cine. Balishibe no kuti ukumfwana ne mipashi lubembu. Balisumiine ukusambilila Baibolo. Mu kuya kwa nshita, batendeke ukubomfya ishina lya kwa Lesa, Yehova pa kupepa kabili balimwene ne fyo ayaswike amapepo yabo. Na lyo line, calyafishe ukuleka ifya bung’anga kabili ifibanda na fyo fyaikalile ukubacusha, e lyo limo no kubapuma fyalebapuma. Mu kuya kwa nshita, Yehova alibafwile kabili balilekele ukumfwana ne mipashi e lyo balyonawile na fyonse ifyo balebomfya ku fya mipashi na mu kupepa kwa bufi.
Tapakokwele, ba Zarkhanum baishileba bakasabankanya abacincila kabili mu May mu 2011 balibatishiwe. Pa numa fye ya kubatishiwa, balilembeshe ukubombako bupainiya bwa kwafwilisha. Nangu ca kuti balalwalalwala, tacabafishe ukukumanisha ama-awala 50 pantu na lintu bashilabatishiwa, baleshimikila pa ma-awala ukucila pali 70. Imyeshi ibili ilyo tabalabatishiwa, umukashi wa mulashi wa buteko aebele ba Zarkhanum ukuti alabapeela amadola 200,000 nga bamupeela umuti wa kumulowolola. Uyu namayo aishibe ukuti ico alelwalila ubulwele bwalengele bamuputule ukuulu, ni co balimulowa. Ba Zarkhanum balikeene ukwafwa uyu namayo lelo batumine ba Nte babili ukuyamushimikila imbila nsuma mu cipatala. Uyu nkanshi uwapimpa alashimikila lyonse kuli balya abaleya mu kubukisha kuli ena, nomba abeba ukuti ifyo alecita lwali lubembu kuli Lesa. Ici calenga ukuti umo pali aba, ulya wine walengele ba Zarkhanum beshibikwe ku balashi ba mu buteko, atendeke ukusambilila Baibolo no kulongana.
BASHIMIKILE MU CIFUNGO. Bankashi babili balibekete mu India no kubapingwila ukwikala mu cifungo pa nshiku 5 pa mulandu wa kushimikila. Umo pali bena atile: “Ilyo twaingile fye mu cifungo, bakapokola baipwishe umulandu batukakiile, ici calitupeele ishuko lya kushimikila. Apo batufumishe fye mu kushimikila no kutuleta ku kapokola, twalikwete magazini iingi na matrakiti. Twashimikile bonse fye no kushalika impapulo ishingi. Ilyo twali mu cifungo, twalikoseleshenye, kabili twalipepele no kubelenga impapulo twashele nasho.
“Lyene, batutwele ku cifungo cimbi muli ulya wine musumba. Ilyo twafikile fye, abafungwa batendeke ukutwipusha ico batwikatiile. Na kabili twalikwete ishuko lya kubeba pa bukombe twalebila no kubeba ukuti tuli Inte sha kwa Yehova. Umwanakashi umo uusunga abafungwa alyumfwile ifyo twalelanda kabili atile: ‘Ico bamukakiile, ni co mwaleshimikila, nomba mwafika mu cifungo namo mwatendeka ukushimikila!’” Aba bankashi nomba balepanga ukubwelela ku bafungwa abo bashimikile imbila nsuma.
KAPOKOLA ALIMWENE UKUTI BALITEMWANA. Ilyo bankashi babili mu Bethlehem baleya mu kushimikila mu matuuka, bamwene fye kwaisa abanakashi babili ninshi nabamwentula, no kubepusha mu ciSpanish nga ni Nte sha kwa Yehova. Ababepwishe ni bankashi abafumine ku Mexico. Bali pe bumba lya baletandalila ififulo fimo mu Israel, ne calengele bepushe, ni co bamwene bankashi bali ne mpapulo shesu. Aba bankashi bane balitemenwe ica kuti balikumbatene, baitomona, bakopwa ifikope no kupeeleshanya ama adresi. Pa numa, bankashi abena Mexico balibwelele pe bumba balipo, e lyo bankashi abaleya mu kushimikila nabo balile.
Pa numa ya ma-awala ayanono, kapokola aile apali bankashi abena Israel no kubepusha nga bena Spain. Bankashi balikeene. Kapokola atile, aletamba ifyalecitika ilyo aba bankashi bane bakumene, kabili amwene kwati bali lupwa nelyo ifibusa ifyamonenepo kale sana. Bankashi balondolwele ukuti, ba Nte nga bakumana nangu ca kuti tabamonanapo, e lyo nangu fye bafumine ku fyalo fyalekanalekana, baba fye kwati lupwa, pantu balitemwana. Kapokola alipapile sana kabili alipokeleko ne mpapulo no kwipusha ifyo engacita pa kuti eshibilepo na fimbi pali ba Nte. Bankashi balipekenye ukubwelelako kuli uyu kapokola.
“NALIMO KUTI KWABA UWINGAPOKELELA UBUKOMBE.” Yusuke ni painiya wacaice uulongana ne bumba ilibomfya iciNgeleshi mu Japan. Bushiku bumo aumfwile ukuti ubushiku bukakonkapo kukesa icibwato umukaba abantu ukufuma mu fyalo fyalekanalekana. E ico nangu kwali sana imfula, abuukile lucelocelo no kwenda ama-awala yabili na motoka ukuya ku cabu ca Nagasaki. Ilyo aiminine eka mupepi na bemba ninshi imfula ileloka, abengi abalefuma mu cibwato balemona kwati e waletandasha abeni kuli cilya cifulo, e ico batendeke ukuya kuli ena. Ici calengele ukuti ashalike magazini 70 na mabroshuwa 50 mu ndimi shalekanalekana mu mamineti fye 30.
Ilyo impapulo shapwile, aile kuli motoka pa kuti asendeko na shimbi, kabili ilyo abwelele, amwene umulumendo umo ifi eminine fye eka. Ilyo Yusuke aileko, uyu mulumendo uwalelanda iciNgeleshi amwipwishe ati, “Bushe uli Nte ya kwa Yehova?” Ilyo Yusuke asumiine, umulumendo atendeke ukulila. Yusuke amusendele umo bashitisha ifya kulya pa kuti balanshanye.
Uyu mulumendo ni Jason kabili aali ne myaka 21. Jason atile, abafyashi bakwe ni ba Nte abakosa kabili na o pa nshita imo ali uwakosa mu kupepa e lyo ali kasabankanya uushabatishiwa. Aishileleka ukushimikila ilyo ali mupepi ne myaka 20. Papitile imyeshi 6 ukutula apo alekeele ukulongana, kabili aninine icibwato no kuya mu kutandala ku fyalo fya mu Asia uko alemona kwati te kuti asangeko Inte sha kwa Yehova. Jason alifililwe ukwikila mu Thailand, mu Vietnam na mu Taiwan pa kuti atandalemo pantu alilwele mu mala. E ico abalilepo ukwikila mu calo ca Japan, no muntu abalilepo ukulanda nankwe, ni Nte ya kwa Yehova! Ilyo line fye, Jason alilwike no kuyeba ati, ‘Te kuti mbutuke Yehova,’ kabili ici e calengele atendeke ukulila.
Ilyo bafikile umo bashitisha ifya kulya, Yusuke alanshenye na Jason amaparagrafu yamo mu citabo ca “Ikalilileni mu Kutemwa” pa kuti afwe Jason ukwishiba ukuti Yehova acili alimutemwa. Yusuke kabili akoseleshe Jason ukukanaleka ukupepa. Icabipileko fye ca kuti, balanshenye fye pa nshita iinono pantu ubwato Jason aishile nabo bwaimine ilya ine inshita ya cungulo no kuya ku Inchon, ku South Korea uko Jason apangile ukwikala inshiku ishingi no kumonako incende shalekanalekana.
Yusuke alefwaya sana ukwafwa Jason, e ico aibukishe ukuti ku Inchon kwaliba munyinefwe uo akumene na o pa kulongana kwa bantu abafuma mu fyalo ifingi ukwali mu South Korea, uwaishibe iciNgeleshi. Bulya bwine ubushiku, Yusuke alitumiine uyu munyinefwe foni. Jason ena taishibe ne fyalecitika. Ubushiku bwakonkelepo ilyo Jason alefuma mu cibwato ku Korea ulucelo, amwene ba Nte basano nabamwentula ninshi nabekata ne cipampa icikalamba apo balembele ati: “Mwaiseni ku Korea ba Jason!” Mu nshita ya kuya ku fifulo apangile ukuyamona, Jason aile na bamunyinefwe. Ilyo bamunyinefwe bacaice bamushimikile pa fyo balekakwa pa mulandu wa fyo basuminamo, alikoseleshiwe sana kabili alisangilwe na ku Cibukisho ku Korea kwine.
Jason alibwelele ku United States no kuba kasabankanya na kabili. Aebele na eluda umo ukulasambilila nankwe imiku ine mu mulungu. Alipwishishe ukusambilila icitabo citila Cinshi Baibolo Isambilisha e lyo ne ca “Ikalilileni mu Kutemwa,” na pa numa alibatishiwe. Na kuba abatishiwe ninshi papita fye inshiku 107 ukutula apo akumanine na Yusuke. Umweshi wakonkelepo alibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha.
Yusuke atile pali bulya bushiku amonene na Jason kwalitalele sana, kabili kwali imfula e lyo takwete na ba kuya nabo, na lyo line alefwaisha ukuya ku Nagasaki pantu mu mutima aleyeba ati: “Nalimo kuti kwaba uwingapokelela ubukombe.”
EUROPE
IFYALO 47
IMPENDWA YA BANTU 736,505,919
BAKASABANKANYA 1,589,052
AMASAMBILILO YA BAIBOLO 843,405
BALISANGILE ICINE. Ba Ani, aba ku Bulgaria baile mu kubombela ku Holland pa myeshi iinono. Bushiku bumo balisakamikwe sana, e ico baiminine mu mbali ya nshila no kupepa kuli Lesa ukuti abatumine aba ku calici ku mwabo. Ilyo balepepa, bankashi babili baishile apo bali no kutendeka ukubashimikila. Ba Ani balimwene ukuti Lesa ayasuka ipepo lyabo. E ico balikutike kabili balitendeke no kulongana. Nangu ca kutila ba Ani tabaleumfwa nangu cimo ku kulongana, balimwene ukuti ba Nte balitemwana, no kuti balipuseneko ku bantu ba mu calici lyabo ku Bulgaria abashaleumfwana, kabili balishininwe ukuti balisangile icine. Ilyo babwelele ku Bulgaria, nkashi uwalesambilila nabo Baibolo ku Holland aile nabo pa kuti akayebafwa ukumonana na ba Nte mu musumba wa Sofia. Ba Ani balyumfwile bwino sana ica kuti tabatwishike ukuti nabasanga ukupepa kwa cine.
Tapakokwele ba Ani na bena mwabo ba Ivo, batendeke ukusambilila Baibolo no kulongana. Ilyo balesambilila, abantu bambi batendeke ukusangwapo pe sambililo. Umo pa balesangwapo ni Assen, shimapepo. Aile kuli ba Ani na ba Ivo ku kubalanga ukuti Inte sha kwa Yehova tabasambilisha icine, lelo asangile ukuti e basambilisha icine. Aipwishe amepusho ya mu Baibolo ayakosa. Asukile asumina ukusambilila Baibolo kumo no lupwa lwakwe. Pa nshita imo, Assen alitwalilile ukupepesha mwi calici lyakwe nangu ca kutila pali iyi nshita alebasambilisha icine ico alesambilila mu citabo ca Ico Baibolo Isambilisha. Mu kuya kwa nshita, ba Dencho, ba dikoni ba muli lilya icalici nabo batile, balefwaya ukusambilila Baibolo. Indupwa shitatu muli lilya ibumba shasukile shatendeka ukusambilila Baibolo. Apo abengi muli lilya icalici batampile ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, bapingwilepo ukuleka ukuya ku mapepo yabo no kutendeka ukulongana. Ba Dencho baishileba bakasabankanya kabili baletungulula amasambililo ya Baibolo ayengi ku fibusa fyabo. Abantu ukucila pali 30 balitendeka ukusambilila Baibolo no kulongana pa mulandu wa kuti ba Nte balishimikile ba Ani ku Holland.
BABABELENGELE FYE AMALEMBO YALANDA PA CUPO. Munyinefwe no mwina mwakwe mu Czech Republic batungulwile isambililo lya Baibolo mu Ng’anda ya Bufumu ku mwaume umo no mwina mwakwe abafumine ku Mongolia. Nangu ca kutila uyu munyinefwe no mwina mwakwe balibikileko sana amano ku kusambilila iciMongolian, tacalebangukila ukulanshanya na bantu. Na lyo line ulya mwaume no mukashi wakwe abena Mongolia, abali abaicefya kabili abatekanya, balipokelele icine. Bushiku bumo icungulo, umukashi aile fye eka mu kulongana, umulume alishele. Uyu mwanakashi alefwaya ukufuma ku mulume wakwe pantu tabaleumfwana. Kashita kashita, umulume wakwe alishile lelo tafwaile na kulolesha ukwali umwina mwakwe. Cali-ilangile fye apabuuta ukuti ifintu tafyali bwino. Munyinefwe asendele ulya umwaume ku laibrari ya pa Ng’anda ya Bufumu no kulanshanya nankwe. Apo munyinefwe taishibe icitundu aba ku Mongolia balanda, taumfwikishe icalengele uyu mwaume no mwina mwakwe ukupusana, kabili taishibe ne fya kubafwa. E ico, apingwilepo ukumubelengela fye amalembo ya mu Baibolo yonse ayalanda pa cupo na pa kulanshanya ayo aleibukisha. Ilembo limo na limo ilyo bamubelengeele lyalimufikile pa mutima. Afumine mu laibrari no kubutukila ku mukashi wakwe, no kumutomona. Ilyo balefuma mu Ng’anda ya Bufumu, uyu mwaume akoselepo fye ukuti asendele umukashi wakwe icola pantu alisambilile ukuti alingile ukumwafwa.
Ubushiku bwakonkelepo bali kwati e lyo baupana kabili balitashishe sana Yehova pa kufunda kusuma ukwa mu malembo ukulanda pa cupo. Basukile babwelelamo ku Mongolia mu kusakamana abana babo babili. Aba bantu bekala mwi tauni umushaba icilonganino. Umukashi abatishiwe mu October, e lyo umulume alitwalilila ukulunduluka.
“CINSHI AMBUTUKIILE?” Ba Olha, bapainiya ba nshita yonse bashimikile namutekenya wa cimbayambaya cisenda ifya kulya mu Ukraine. Ba Olha bamwipwishe ati, “Bushe kwaliba uuli onse uo twingacetekela?”
Namutekenya ayaswike ati “Iyo. Umwina mwandi alimbutuka, alisenda no mwana wesu uwa myaka ibili. Nshishibe ico nshalemupeela. Nalebombesha cila bushiku pa kuti ndemupeela ifyo alefwaya. Alefwaya inindaminwe, namupeela! Ilyo alefwaya insapato, nalimushitiile. Na ka kufwala mu mukoshi, nalimushitiile. Nalemupeela fyonse, cinshi ambutukiile?”
Ba Olha baipwishe namutekenya nga alekwata inshita ya kuba na bakashi bakwe no mwana. Atile: “Nga naleimona kwi inshita ya kuba pamo nabo? Pantu momba ukufuma 04:00 hrs ulucelo ukufika pa kati ka bushiku kumo na pa Cibelushi na pa Mulungu.”
Nkashi Olha alangile uyu namutekenya Loleni! ya October 2009 umwali ifipande ifyalelanda pa, “Ifingafwa Ulupwa Ukwikala Bwino.” Alandile pa ca kubalilapo, icaleti “Ifyacindama.” Ilyo balanshenye ifyali muli cilya cipande, namutekenya alipapile, kabili atile: “Nalemona kwati indalama e shilenga ulupwa ukuba ne nsansa no kuti ifi fimbi ifyashala tafyacindama. Nomba namona ukuti te ndalama shileta insansa. Naishiba ifyo nshalepeela ulupwa lwandi, ne fyo umwina mwandi akabila.”
Umulungu wakonkelepo ba Olha bakumenye uyu namutekenya, kabili abebele ukuti alibelenga ilya magazini no kutontonkanyapo sana. E lyo alitumiine umwina mwakwe foni, kabili baliwikishanya. Ba Olha lyena bamupeele icitabo citila, Icaba Inkaama ku Nsansa sha Lupwa. Umulungu wakonkelepo ba Olha bamwene cilya cimbayambaya ninshi muli namutekenya umbi. Uyu namutekenya umupya aebele ba Olha ati namutekenya bashimikile alileka incito no kuti ena no lupwa lwakwe balikuukila ku cifulo cimbi. Lelo ashile alembela ba Olha amashiwi ya kuti: “Ndemutasha sana ba Olha na Lesa wenu, Yehova pa kungafwa ukubweshanya no mwina mwandi. Nga nasanga ba Nte na kabili, nkatwalilila ukulanshanya nabo.”
ALEFWAYA ICISHIBILO UKUFUMA KULI LESA. Umulumendo umo uwa ku Latvia alipokelele icine ca mu Baibolo imyaka 15 iyapita ilyo ba Nte bamushimikile. Alesambilila sana Baibolo, lelo tacetekele ukuti Baibolo kuti yamwafwa ukwishiba Lesa pantu kuli ena lyali libuuku fye. Ale-enekela Lesa ukuisokolola kuli ena mu cipesha amano. E ico, alilekele ukusambilila Baibolo, na mu kupita kwa nshita alilekele no kumonana na ba Nte. Pa numa ya myaka imo, apepele kuli Lesa ukuti amwafwe pantu alikwete amafya ayengi. Takwali icipesha amano icili conse icacitike, lelo ilyo aloleshe pa windo, amwene bankashi babili baleshimikila. Lintu papitile imilungu alipepele na kabili, no yu wine muku, pa numa ya kupepa amwene bankashi balya bene babili balepita. Pa numa ya mulungu umo ilyo apepele pa muku wa butatu, na kabili amwene bankashi balya bene babili baleshimikila. Asukile amona ukuti cilya cifwile cali cishibilo ukufuma kuli Lesa! Abutukile pa nse no kweba bankashi ukuti alefwaya ukutendeka ukusambilila Baibolo na kabili. Balya bankashi babili balipapile. Asukile akwata na maka ya kucimfya amafya akwete e lyo no kupalama kuli Lesa. Cinshi camwafwile? Ni Baibolo ine! Abatishiwe pa kulongana kwa citungu mu 2010.
NA BANA BALOMFWA. Abana balomfwa sana abakalamba nga balelanshanya. Imyaka 16 iyapita, nkashi wa ku Denmark alesambilila Baibolo no mwanakashi uwakwete abana batatu. Abana bakwe balesangwapo pe sambililo ilingi line, ilyalebela pa ng’anda ya kwa nkashi yesu no mwina mwakwe. Ulya mwanakashi alilekele ukusambilila Baibolo ilyo Ronnie, kasuli wakwe ali ne myaka 8. Ilyo Ronnie akulile, alikwete sana amafya. Lelo bushiku bumo, mu 2008, ninshi Ronnie ali ne myaka 22, amwene magazini mu ng’anda muli banyina kabili apo pene fye atendeke ukufwaya sana ukumonana na ba Nte abalemusambilisha Baibolo ilyo ali umwaice. Afikile pa ng’anda ya balya ba Nte pa numa ya mamineti 15. Ilyo akonkonseshe pa cibi, munyinefwe aliswileko, na Ronnie alingile mu ng’anda. Palipitile inshita pa kuti munyinefwe ebukishe Ronnie, na lyo line bonse balitemenwe ukumonana. Ronnie alipokele icitabo ca Ico Baibolo Isambilisha, kabili asumiine no kutendeka ukusambilila Baibolo. Isambililo lyale-enda bwino. Apo Ronnie aleteya sana ifyangalo fya pa kompyuta umwali ulukaakala ne fya mipashi, ilingi line aleampanya ifyo alesambilila kuli ifi fyangalo. Lelo Inte sha kwa Yehova balimusambilishe ukuti amalembo tusambilila taya-ampana ne fi fyangalo. Ronnie alyumfwile kabili atile: “Ala mulencinkulako nga natampa ukulanda pali ifi ifya buwelewele!” Ukutula ilyo alilunduluka. Uyu mulumendo, uwaumfwile icine ilyo banyina balesambilila Baibolo ninshi ali umwaice sana, nomba ni kasabankanya uushabatishiwa.
BALIBASANSAMWISHE NA MALEMBO. Ku nshiishi mu Britain, munyinefwe amwene bashikulubantu nabafukama pa manda baleloosha. Munyinefwe abepwishe nga kuti aikala nabo. Aba bashikulu bantu, ba Alf balisumine kabili batile: “Umwana wandi umwanakashi e lyo afwile fye. Ali fye ne myaka 42. Apa pene tumushikile e po twashikile no mwina mwandi.” Ba Alf balilombele aba kubasansamusha ukufuma ku buteko, lelo babebele ukuti bafwile ukulolela imyeshi itatu. Ba Alf batile: “Nalikwata amakwebo ayengi ayandetela indalama ishingi sana, lelo nga nshikwete ulupwa ninshi ifi fyonse fya fye. Abalashita ulupwa kuti nabomfya ifyuma fyonse pa kuti mbweshe ulupwa lwandi.” Ba Alf batile balicetekela Lesa, balicindika Baibolo kabili balaya na ku calici, lelo kwaba ifingi ifyo bafilwa ukumfwikisha. Ilyo baipwishe bamo aba ku calici ukubasansamusha, babebele ukwasha kandulo nelyo ukulemba ka kalata no kukasamika ku cimuti. Nabo bayaswike ati: “Akapepala kalacepa pantu fingi ningatemwa ukulanda.” Munyinefwe alisansamwishe ba Alf ilyo ababelengele Amalembo, na pali ino nshita, balesambilila Baibolo.
OCEANIA
IFYALO 29
ABANTU 38,162,658
BAKASABANKANYA 94,309
AMASAMBILILO YA BAIBOLO 58,465
BAIPWISHE ABALUME BAKWE UKUBAPO PE SAMBILILO. Munyinefwe ku New Zealand ashimike ati, ilyo ashindike umwina mwakwe na motoka pe sambililo, basangile ukuti no mulume wa ulya mwanakashi uo baile mu kusambilisha Baibolo ali pa ng’anda. E ico balimwipwishe nga kuti asangwapo pe sambililo. Alisangilwepo, kabili pa numa ye sambililo alisumine ukutendeka ukusambilila Baibolo pa bushiku asangwa pa ng’anda. Uyu mwaume no mukashi wakwe balisumine ukusangwa ku kulongana pa Mulungu. Ilyo baile, balibapokelele bwino e lyo bali-ipakishe. Umulungu wakonkelepo, umulume alyaswikepo pe Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda. Apo icipande basambilile calelanda pa kukwata amapepo ya lupwa, umulume aipwishe ifyo engalatungulula isambililo ku mukashi wakwe no mwana wabo uwa myaka ine. Alefwaisha no kulacita ifintu fimbi ifyo asambilile ku kulongana. Ena no mwina mwakwe balitwalilila ukusambilila no kusangwa ku kulongana, kabili balelunduluka. Munyinefwe atile, “Icalenga fyonse ifi, ni co twalipwishe uyu mwaume ukusangwapo pe sambililo.”
ICIBUKISHO PA CISHI ICABA UKUTALI. Pa cishi ca Reao, paba abantu 362 kabili pa filonganino 18 ifyaba mu Tahiti, Icilonganino ca Vaiete e capeelwa umulimo wa kushimikila pali ici cishi. Ukufuma ku Tahiti ukufika pa cishi ca Reao paba amakilomita 1,350. Tapatalile apaba Icibukisho pali ici cishi, kabili palipitile imyaka 30 ukwabula ba Nte ukushimikilapo. Munyinefwe Manoah, kangalila wa mulimo mu Cilonganino ca Vaiete, alefwaisha bamunyinefwe bamo ukuyashimikila pali ici cishi mu mulungu wa Cibukisho e lyo no kukwatila Icibukisho kulya kwine. Ba Manoah na bakashi nga tabakwanishe pantu pa kuya kulya, balekabila amadola 740 (K3.7 milioni) aya kuninina indeke. Lelo, ba Manoah baishilebapeela indalama sha kubatashishapo ku ncito ishafikile amadola 740 (K3.7 milioni)! Batile ici calangile ukuti, Yehova aletungilila umulimo balefwaya ukubomba. Bakasabankanya 7 e baile ku Reao na basangilwe ku Cibukisho bali 47. Bakasabankaya ku Tahiti nomba balatungulula amasambililo ya Baibolo pa foni ku bekashi ba pa cishi ca Reao.
ULUCELO NSHALEKWATA NE NSHITA YA KULYA. Ku Vanuatu nako, kwaliba icilonganino cimo icitungilila bakasabankanya 11 aba pa cishi ca Ambrym icaba ukutali. Baeluda balombele bakasabankanya ukuyabombela pamo na bamunyinefwe ku Ambrym pa nshiku ishinono mu mulungu wa Cibukisho. Ba Marinette, bapainiya ba nshita yonse abali bakafundisha kale, bali-ipeeleshe ukuya. Bena na bo baile nabo balefwaisha ukuyatendeka amasambililo ya Baibolo. Pa numa ya kushimikila pa nshiku fye ishinono, ba Marinette basangile ukuti batampa ukufilwa ukufuma pa ng’anda. Batile: “Nshalekwata sana ne nshita ya kusamba no kulya ica kulya ca lucelo pantu nga nabuuka, nalesanga abantu nabatantama pa nse balelolela ukubasambilisha Baibolo. Naleshimikila fye pa ng’anda ubushiku bonse! Mu mulungu umo, natungulwile amasambililo ya Baibolo 31.” Bamunyinefwe baikele ku Ambrym umulungu umo kabili balishimikile imbila nsuma ku bantu abengi ica kuti abasangilwe ku Cibukisho bali 158. Bamunyinefwe tabatemenwe ukubwelelamo. Ba Marinette batile: “Nani uwingatemwa ukufuma ku cifulo uko abantu bafula ifi bafwaisha ukusambilila Baibolo?” Iofeshi lya musambo lyaliteyanya ukutumako bapainiya baibela pa nshita iinono mu kwafwa abantu ukusambilila Baibolo.
KAFUNDISHA MUKALAMBA AYAFWA ABANA BE SUKULU. Pe sukulu limo ilya ku sekondari ilyaba pa fishi fya Solomon Islands, paliba ifunde lya kuti abana be sukulu bafwile ukwiminina no kwimba inyimbo sha ku calici ca South Seas Evangelical Church. Ba nkashi bacaice babili baipwishe kafundisha mukalamba ukubapeela ulusa lwa kukanaimbako ishi inyimbo pantu kampingu tayalebasuminisha. Kafundisha mukalamba alibatashishe pa kumulomba mu mucinshi kabili atile bamwana ba Nte bonse kuti baleikala tondolo ilyo abanabo baleimba.
Kafundisha mukalamba abalombele no kuti bamufwaile uwingamulondolwela ifyo Inte sha kwa Yehova shimona amasambililo. Nkashi, mishonari e waileko kabili balanshenye pe awala limo na hafu pa fyo ba Nte basuminamo na pa mafya abacaice bakwata. Kafundisha mukalamba atile alitemwa ukubelenga Loleni! kabilli ilingi alasha iyi magazini mwi ofeshi lya bakafundisha. Ilyo nkashi amupeele icitabo ca Ifipusho Abacaice Bepusha ne Fyasuko Ifingabafwa, Ibuuku 2, kafundisha mukalamba alombeelepo fimbi 16 ifya kupeela bakafundisha e lyo na fimbi 367 ifya kupeela abana be sukulu. Apokelele ifitabo 400 ifyo apeele bakafundisha na bana be sukulu.
Ukushipa kwa bankashi bacaice babili abailelanda na kafundisha mukalamba, kwalengele abengi bakutike ku bukombe bwesu, kabili abengi bale-eba aba bankashi bacaice pa fyo ifyebo fyaba muli ici citabo fibafwa. Umukashana wacaice uo abafyashi balekeene nomba line atile, ifyebo fyaba muli ici citabo fyalimwafwa sana mu mafya akwata. Aba bankashi bacaice babili babomba bupainiya bwa kwafwilisha ubwa kutwalilila, kabili lyonse balapeelako kafundisha mukalamba magazini.
BALI ABA CISHINKA NA LINTU BALEBAKAANYA. Ku cifulo cimbi pa fishi fya Solomon Islands, mishonari alesambilila Baibolo no mwanakashi twalaita ati ba Lisa. Ba Lisa balilundulwike nangu ca kuti pa kuya ku Ng’anda ya Bufumu bale-enda ama-awala yabili no kucilapo ninshi bali na bampundu, e lyo na bana babo bambi babili abaice. Abalume babo balebacusha pa mulandu wa kupepa. Limo balebapuma no kubocela ifya kufwala, na Baibolo e lyo ne mpapulo, na lyo line balishipikishe. Abena mwabo balikwete no mwanakashi umbi. Nangu ca kuti ba Lisa balekwata amafya aya yonse, balibatishiwe kabili balitwalilila ukubombela Yehova.
Pa numa ya kutontonkanya pa fyo abena mwabo abo balecusha balebacitila, umwaka wapwile ba muka ba Lisa balitamfishe umwanakashi bapondokeleko no kulomba ukuti batendeke ukusambilila Baibolo. Ukwabula no kutwishika ifyacita abalume fyalilenga ba Lisa ukuba ne nsansa sana. Ifintu nomba fyalibangukila pantu kwaliba ibumba lya bamunyinefwe abalonganina mupepi napo bekala, kanshi benda fye mupepi ne awala limo pa kuya mu kulongana. Apo abalume nomba balabatungilila, ba Lisa balabombako na bupainiya bwa kwafwilisha.
[Amashiwi pe bula 66]
“Mulandu nshi Lesa abeela no bunkalwe ifi? . . . Mulandu nshi alekandila no mwana wandi? E lyo afyelwe fye lubembu nshi acitile?”
[Amashiwi pe bula 68]
Umulumendo aebele icilye ukuti akabwelela uko alepepa nga ca kuti shimapepo ayasuka ifipusho fibili
[Amashiwi pe bula 72]
“Ico bamukakiile, ni co mwaleshimikila, nomba mwafika mu cifungo namo mwatendeka ukushimikila!”
[Icikope na Mapu pe bula 84]
(Nga mulefwaya ukumona icikope na mapu moneni mu citabo)
Tahiti → → → Amakilomita 1,350 → → → Reao
[Icikope pe bula 56]
Pa muulu: Baletungulula Isambililo lya Baibolo mu calo ca Congo (moneni ibula 59)
[Icikope pe bula 61]
Edvard (ku kulyo) na ba Daniel pa maliketi
[Icikope pe bula 64]
Samaniego, Nariño, Colombia
[Icikope pe bula 67]
Impapulo sha bankomamatwi e ko shaba mu fitundu 59
São Paulo, Brazil