Ol Yangafa Oli Askem . . .

?Wanem Samting i Rong Long Myusek Blong Mi?

“Papa blong mi i talem se, ‘!Stopem noes ya! !Hem i stap mekem tumas noes long sora blong mi!’”—Wan yangfala boe.

“I tru se sam rap myusek, i tru oli nogud.”—Wan yangfala gel.

JODIE i tok smosmol se, “Hemia i no wan bigfala trabol ya. ?From wanem papa mama oli stap mekem samting ya i kam olsem wan bigfala trabol?” Lisette we i gat 13 yia i gat sem tingting olsem. Hem i talem strong se, “Hemia wan singsing nomo.”

?Yu gat sem fasin ya blong stap rao wetem papa mama blong yu long saed blong myusek? Sipos yes, oli save toktok smosmol, trabol i save kamaot, mo oli save givim oda long yu evritaem we yu putum wan nambawan kaset no disk we yu yu laekem tumas. (Wan yangfala boe i talem se, “Papa blong mi i talem se, ‘!Stopem noes ya! !Hem i stap mekem tumas noes long sora blong mi!’”) Maet yu taed finis long ol rao, maet yu save harem se papa mama blong yu oli stap mekem wan bigfala trabol blong nating nomo. Wan yangfala gel i talem se, “?Olsem wanem long olgeta taem oli yangfala? ?Papa mama blong olgeta oli ting se myusek blong olgeta i nogud?”

Gel ya i talem samting we yumi save tingbaot. Long ol taem we i pas finis, ol olfala mo ol yangfala oli bin rao from ol samting we olgeta nomo oli laekem. ?Ale from wanem yu mas stop blong lesin long myusek blong yu from we papa mama blong yu oli no laekem? ?Wanem i rong long myusek we yu yu jusum blong lesin long hem?

Myusek—Ples Blong Hem Long Laef

Yes, i no rong blong haremgud long myusek. Sam buk long Baebol hem wan—antap moa, buk blong Sam—oli mekem blong oli save sing long hem. Long taem we oli raetem Baebol, myusek i wan bigfala samting we oli yusum blong mekem wosip long God. (Ol Sam 149:3; 150:4) Myusek i wan samting tu we oli mekem blong soemaot glad, intres, mo fasin sore. (Jenesis 31:27; Jajes 11:34; 1 Samuel 18:6, 7; Matyu 9:23, 24) Long taem blong Jisas Kraes, myusek i wan bigfala haf long ol taem we oli stap hivap wanples long wan spesel taem; long taem ya myusek i mekem se oli glad moa.—Luk 15:25.

Myusek i gohed yet blong gat wan impoten wok tede—antap moa long medel blong ol yangfala. The Journal of the American Medical Association i makemgud se: “Taem ol yangfala oli gat 12 yia go kasem 18 yia, wanwan long olgeta oli lesin long 10,500 haoa long ol rok myusek, hem i daon lelebet nomo long namba blong ol haoa we oli spenem long klasrum i stat long kindagarden kasem ol haeskul.”

Ol stadi oli soemaot se plante yangfala blong Amerika oli lesin plante long ol rok no pop myusek. (Blong mekem i moa isi, bambae mifala yusum ol tok ya “rok” mo “pop” blong soemaot kolosap olgeta stael blong ol myusek we oli kam antap long medel blong ol yangfala—i stat long ‘sol’ myusek mo ‘nyu wef’ kasem ol ‘rap’ myusek mo ol myusek we oli talem ol tok nomo.) Olsem The World Book Encyclopedia, i talem, “naoia rok myusek i no moa wan myusek blong ol yangfala blong Amerika nomo. Hem i wan myusek blong olgeta ples long wol.”

From Wanem Oli Laekem Rok Myusek

?From wanem ol man oli laekem tumas rok myusek? Buk ya, Youth Trends, i soemaot se rok i stap olsem “wan stret lanwis long medel blong ol yangfala.” Taswe sam yangfala oli harem se oli save samting we i bigwan olgeta long wol blong myusek—oli save se ol laswan grup mo singsing—i givhan long olgeta blong ol narafala yangfala oli save glad long olgeta. Myusek i kam wan bigfala samting we i joenem ol yangfala mo i fulap long plante defren kaen samting blong tokbaot.

Be, long plante yangfala, oli haremgud long myusek taem oli stap olgeta nomo. ?Yu bin gat wan hadtaem long skul? Ale ating yu yu olsem wan yangfala gel we nem blong hem Bree we i talem se: “Mi mi sidaon long rum blong mi, mi putum kaset long teprikoda mo mi mekem hem i singsing bigwan mo mi jes sidaon kolosap. Hem i kwaetem wari mo hadtaem.” Nating se plante taem oli daonem rok myusek se hem i mekem tumas noes mo i strong tumas, plante singsing we ol man oli laekem i gat ol gudfala tun mo i gat ol nambawan fasin we oli plei long hem.

Be, long sam narafala, bit blong hem i pulum olgeta. Taem oli askem wan yangfala gel se from wanem hem i laekem tumas rap myusek, hem i eksplenem se, “hem i wan myusek we i isi tumas blong danis long hem.” Be tu ol toktok blong hem oli pulum plante man. Ol tok blong pop myusek, we oli raetem stret blong ol yangfala, i tokbaot plante ekspiryens long ol filing mo ol tingting blong ol yangfala. Rap myusek i talemaot moa ol rabis tingting we oli stap kamaot tede, olsem fasin blong tinghae long kala blong wan man bitim narafala mo ol fasin blong mekem nogud long narafala man. Wan yangfala man we nem blong hem Dan, i talem long magasin ya Newsweek se, “Mi openem radyo mo plante taem mi no save kasem save long ol myusek, samting ya i mekem mi krangke. Rap i tokbaot ol trufala store mo ol trufala samting. I gud tumas blong lesin long hem.”

Be, mesej blong myusek nao we papa mama blong yu oli stap wari moa long hem.

Ol Mesej Blong Rap

Eksampel, tingbaot rap myusek. Long rap myusek, ol tok blong hem—ol toktok blong rod we oli putum insaed long sing—oli toktok, oli no sing, i joen wetem wan strong fasin blong kilim bit. I tru, i no gat wan bigfala samting we i nogud long fasin ya. Plante singsing we ol man oli laekem long ol yia we oli pas oli bin toktok insaed long olgeta. Be plante taem rap myusek i bitim mak long fasin ya.

Rap (no, hip-hop) oli talem se biaen long 1970 hem i kam antap bigwan long ol smosmol klab blong danis blong Nyu Yok Siti, plante long ol yangfala blong taon oli stap go long ol naet klab ya. Ol man we oli lukaot long ol myusek blong ol ples blong danis oli stat blong talem strong ol tok blong singsing (hemia fasin blong rap myusek) taem ol myusek oli stap plei, mo ol man blong danis kolosap oli kam krangke from i gat strong paoa long filing blong olgeta. I no longtaem rap myusek i no moa stap long ol naet klab nomo be hem i kam wan myusek we plante man oli laekem. Ol man blong rap myusek oli stap tekem ol nem we oli narakaen olsem myusek blong olgeta—Public Enemy, M. C. Hammer, mo Vanilla Ice—i no longtaem radyo i fulap wetem bigfala myusek blong olgeta we i stap faerap.

Samting we i gud blong save se, taem wan man blong givim ripot long !Wekap! i askem wan grup blong ol yangfala Kristin blong taon we oli meks long defren kala blong skin, se, “?Plante long yufala oli lesin long rap myusek?” wan sapraes se bigfala namba blong olgeta oli talem se !Yes! Biaen hem i askem bakegen se, “?From wanem yufala i laekem rap myusek?” Wan yangfala gel i ansa i se, “Fasin blong kilim bit. Hem i gohed gud nomo, mo hem i isi blong lesin long hem.” Wan narafala yangfala i ansa i se, “Yu save danis long hem.” Be, narafala kwestin we i kamaot i no plante we oli wantem ansa, se “?Rap myusek i wan trabol long ol Kristin?”

Biaen we oli wet blong givim ansa from oli sem, wan yangfala gel i talem se: “I tru, sam rap myusek, i tru oli nogud.” Sloslou sam narafala oli agri wetem hem. Yes plante long ol yangfala oli savegud plante long ol singsing we oli nogud—ol singsing we oli leftemap fasin blong slip olbaot mo ol kruked fasin long ol rabis toktok blong olgeta we oli klia. Samfala oli talem se plante long ol singsing ya oli yusum ol doti toktok.

Yes, plante long ol rap myusek oli givimaot wan mesej long saed blong fasin stronghed, faet, fasin kros, fasin blong leftemap wan kala bitim narafala, mo fasin blong win long saed blong seks. Man ya blong leftemap rap myusek, Daniel Caudeiron, presiden blong Blak Myusek Asosiesen blong Kanada, we i leftemap rap myusek from i “talem stret,” hem i talem se plante long ol rap myusek i “blong agensem woman [antiwoman], hem i daonem ol woman mo leftemap ol man mo plante taem hem i fulap long ol doti tok.”—Maclean’s, Novemba 12, 1990.

Stael Blong Rap Myusek

I tru, i no evri rap myusek we oli tokbaot rabis fasin long saed blong seks mo raf fasin. Nyuspepa ya, The New York Times, i soemaot se, sam long olgeta oli leftemap sam hae mak olsem edukesen, oli daonem fasin nogud blong yusum drag, mo oli tokbaot rod blong stretem trabol bitwin ol man. Be smol namba blong ol singsing nomo oli gat gudfala toktok, i no plante. Taem Newsweek i kaontem ol top ten rap kaset, hem i yusum semkaen fasin we oli yusum blong kaontem ol sinema long Amerika, ale i gat tu nomo we oli makem G, i min se i stret long olgeta man. Newsweek i makem fo long ol kaset R (i tabu long ol yangfala), mo i gat tu we oli makem X from we oli fulap long ol “doti toktok” mo ol klia toktok long saed blong seks.

Antap moa, mesej blong rap myusek i no stap long ol tok blong hem nomo. Rap i bin mekem ol kastom oli jenis tu. Plante milyan yangfala oli putum ol klos we oli bigbigwan bitim olgeta, ol hae sus we oli no fasemgud ol rop long hem, ol bigfala strong traoses, ol gol jen, ol hat olsem blong ol man blong plei tenis, mo ol blak glas, hemia ol samting we i mekem oli kam olsem ol man blong rap myusek. Mo tu plante oli laekem blong soemaot olgeta folem ol fasin mo ol tingting blong ol man blong mekem rap myusek. Mo samting we ol papa mama mo ol tija oli no laekem, se oli talem ol tok ya olsem, “!yo!” mo “dis”—ol tok blong rod we ol yangfala blong taon oli yusum insaed long rap myusek blong olgeta—sloslou ol tok ya oli kam olsem prapa lanwis blong olgeta.

Rap myusek i talemaot fasin blong agensem ol kruked fasin. Be long wan bigfala fasin, rap i wan tingting tu blong agensem gudfala fasin blong obei long ol rul blong God, long saed blong ol fasin blong laef blong man, fasin blong putum ol klos, mo blong toktok. ?Wan Kristin, long myusek we hem i jusum, i wantem spolem hem taem hem i joen long ol fasin olsem?

I tru, i no rap myusek nomo we hem i bitim mak long plante samting. Time magasin i givim ripot se: “I gat wan strongfala tes [nogud samting] kolosap i stap long olgeta kaen pop myusek long Amerika naoia. Grup blong singsing long myusek we oli toktok nomo (hevi metal), nem blong olgeta Motley Crüe, i mekem man i tingbaot fasin blong wosip long Setan mo ol Beastie Boys oli soemaot fasin blong pleplei wetem seks long haeples we oli stap stanap long hem.” Baebol i talem se “long taem blong Lasdei blong wol . . . ol man nogud, mo ol man blong gyaman oli save gohed moa yet, bambae oli save gyaman moa long ol man, mo bambae olgeta tu oli save bilif long ol gyaman tok blong olgeta.” (2 Timote 3:1, 13) ?Ale, bambae yu yu sapraes long samting ya, se plante long ol myusek blong tede oli givim ol rong mesej long ol yangfala Kristin?

From samting ya i stret we papa mama blong yu oli wari sipos yu stap wantem blong tekem ol rap myusek no sam narafala kaen fasin blong rok myusek we oli bitim mak. Oli fraet se fasin blong lesin tumas long myusek olsem i save spolem yu. ?Fraet blong olgeta i stret? Nekis stadi blong yumi bambae i tokbaot kwestin ya.

[Tok blong pija long pej 17]

Naoia plante yangfala oli folem tingting mo fasin blong jenis blong ol man blong rap myusek