Ol Traehad Blong Faenem Wan Paradaes We i No Moa Gat Trabol Long Hem

WAN man Engglan mo waef blong hem i eksplenem se: “Mitufala i wantem nomo blong faenem wan fasin blong laef we i sef, olsem long taem bifo, we ol man ol bin tingbaot mo kea long olgeta.” Ale, tufala ya i mekem disisen blong go long hot ples, mo traem faenem wan aelan we i olsem paradaes. Tufala i wantem wokem wan velej long ples ya we ol man oli save stap tugeta long pis. I sua se yu kasem save long filing blong tufala ya. ?Hu i no wantem gat jans ya blong laef long wan paradaes we i no moa gat trabol long hem?

?Stap Longwe Long Ol Narafala Man?

Plante man we oli stap lukaot paradaes, oli laekem plan ya blong go stap long wan aelan, from we oli ting se i sef moa blong stap longwe long ol narafala man. Samfala oli jusum ol aelan blong Pasifik kolosap long Panama, no ol aelan long solwora blong Karibin, olsem olgeta ya we oli stap kolosap long Belis. Sam narafala oli tingbaot ol naesfala ples long Solwora blong India, olsem ol aelan blong Seisel.

Blong mekem wan velej we i stap farawe long ol narafala man, hemia wan bigfala wok ya, we i bitim tingting blong yumi. Nating sipos wan man i gat naf mane, maet ol loa blong gavman oli blokem hem blong pem graon kwiktaem. Be, sipos hem i save pem wan nambawan aelan long wan hot ples, ?bambae hem i hapi long ples ya? ?Paradaes ya bambae i no moa gat trabol long hem?

Plante man oli stap muf i go long ol smosmol aelan kolosap long Briten. Bighaf blong ol man ya oli wantem nomo blong faenem wan kwaet ples we oli save stap long pis. Wan man i stap hem wan nomo long wan aelan blong 100 hektea, kolosap long wes saed blong Skotlan, nem blong aelan ya se Eosa. Man ya i talem se hem i neva harem nogud blong stap hem wan, from we hem i gat plante wok blong mekem. Hem i stap lukaot long wan handred sipsip. Sam narafala we oli go stap long wan aelan olgeta nomo, oli harem nogud kwiktaem, from se oli no gat sam fren blong storeyan wetem olgeta. Ol ripot oli talem se sam long olgeta oli bin traem blong kilim olgeta i ded, mo narafala man i mas go sevem olgeta.

Plante man oli bilif se wan naesfala aelan long hot ples i olsem paradaes. Oli wantem tumas blong laef long wan ples we i hot oltaem, i no stap jenis i kam kolkol tumas. Be naoia, plante man long ol aelan oli stap wari, from we i gat plante toktok i kamaot se, sloslou, wol i stap kam hot moa. From samting ya, solwora i stap kam antap. Ale, taem solwora i kamsoa long ol smosmol aelan long eria blong Tokelau long Wes Pasifik, mo long ol wanwan aelan blong Maldaev long Solwora blong India, graon i stap 2 mita nomo antap long solwora. Ol man we oli laef long ol aelan ya, oli harem se oli stap long denja.

Kolosap 40 gavman oli bin joen blong mekem wan grup, nem blong hem, Ol Smol Aelan We Oli Stap Divelop. Grup ya i stap mekem plante toktok blong traem pulum ol narafala kantri blong halpem ol smosmol aelan. I tru se, plante man we oli stap long ol aelan ya oli laef longtaem moa i bitim ol man long ol narafala ples, mo tu, i no gat plante bebi i ded. Be oli stap fesem sam narafala bigfala problem, olsem hemia long saed blong ol doti long solwora mo win. Sam aelan oli kasem hadtaem long saed blong mane from we oel mo ol doti i spolem solwora blong olgeta. Mo tu, sam bigfala kantri oli stap sakem ol doti blong olgeta mo posen, i go long solwora blong ol aelan ya.

Ol aelan we ol man oli ting se oli olsem paradaes, olgeta tu oli gat trabol. ?Wanem trabol? Plante tumas turis oli stap kam long ol aelan ya we oli hot gud, mekem se ol man oli fasfas tumas, mo ol smol aelan ya oli no naf blong givim evri samting we ol man ya oli nidim. Mo tu, trabol long saed blong ol doti i kam bigwan moa from ol turis. Eksampel, long ol aelan blong Karibin, oli klinim 10 pesen nomo blong ol doti blong tolet we 20 milyan turis oli mekem evri yia, bifo we oli letem i go long solwora.

Samting olsem i stap hapen long plante narafala naesfala ples. Tingbaot Goa long wes saed blong India. Nyuspepa blong London, Independent on Sunday, i talem se: “Plante tumas turis oli ‘stap posenem paradaes.’” Ripot i soem se, long 1972, i gat 10,000 turis oli kam long ples ya, be jes afta 1990, i gat bitim wan milyan. Wan grup i givim woning se ol naesfala samting blong Goa mo kastom blong ol manples, i stap long denja from griri fasin blong ol masta blong ol hotel, we oli wantem winim plante mane from ol turis. Wan ripot blong gavman blong India i talem se, samfala oli brekem loa mo bildim hotel kolosap tumas long sanbij. Oli digimaot ol sanbij, katemdaon ol tri, mo flatem ol hil long sanbij. Oli letem ol doti blong tolet i ron olbaot long sanbij, sipos no, i ron i go long ol plantesin raonabaot, mekem se ples i stap kam doti.

?No Moa Gat Fasin Blong Kilim Man?

Raf fasin i stap spolem gudnem blong plante ples we oli kwaetgud. Wan ripot we i kam long wan smosmol aelan long solwora blong Karibin, nem blong hem Babuda, i talem se, “Kilim Man i Ded Long Paradaes.” Hem i tokbaot fo man we oli wokbaot long wan naesfala bot. Ale, oli sakem angka kolosap long aelan ya, nao wan man i kam kilim fofala i ded. Ol trabol olsem oli mekem ol man oli wari, from se raf fasin i stap kam antap tumas.

“Ol Drag Oli Mekem Faet i Kamaot Bitwin Ol Stronghed Grup Long ‘Paradaes.’” Hemia wan store long nyuspepa blong London, The Sunday Times, long saed blong wan kantri long Sentrol Amerika. Wan man blong raetem nyuspepa long kantri ya, i talem wetem sore se pis i lus finis. Hem i se: “Naoia, taem ol man oli wekap long moning, oli no moa sapraes blong faenem wan yangfala we i gat 16 yia nomo, i stap slip long rod we blad i fulap raon long hem.”

Olgeta we oli wantem mekem wan paradaes velej, oli traem pulum ol man we oli agri blong holem pis, blong oli kam stap long velej ya. ?Be wanem nao trufala samting we i kamaot? Long velej blong man mo woman Engglan ya we yumi tokbaot fastaem finis, kwiktaem nomo rao i kamaot. I klia se samfala we oli agri blong joen long velej ya, oli wantem winim plante mane long plan ya. Man we i mekem plan ya fastaem, i talem se: “Mifala i no wantem ol lida. Plan ya i blong joenem ol mane blong mifala blong mekem wan velej. Mi mi kolem ples ya se velej blong Utopia.” Hemia i no fastaem we samfala oli bin traem blong folem wan plan olsem.—Lukluk bokis ya, “Ol Traehad Blong Mekem Wan Paradaes Velej.”

Sam narafala we oli lukaot paradaes, oli bilif se bambae oli kasem samting ya taem oli winim lotri. Be bigfala mane we oli winim long rod ya i no save mekem olgeta oli hapi. Nyuspepa ya, The Sunday Times, blong Febuwari 1995, i talem se, i gat bigfala faet i kamaot long wan famle long Engglan, taem oli winim wan lotri we mane blong hem i bigfala moa i bitim ol narafala lotri bifo. Mane we oli winim i mekem se oli “kros, oli faet, mo oli harem nogud nomo.” Samting ya i stap kamaot long plante narafala man tu we oli winim bigfala mane olsem.

Wan man blong raetem ol store long nyuspepa, Bernard Levin, i mekem wan stadi long ol man we oli stap lukaot Utopia. Hem i tokbaot “drim ya blong kam rij kwik,” mo i talem se: “Olsem plante narafala drim, hem i save kam wan rabis drim kwiktaem nomo.” I gat plante tumas trufala store long saed blong trabol we i kamaot long ol man we oli kam rij kwik (samfala oli kilim olgeta i ded tu). Yumi no save talem se ol trabol ya i no joen wetem bigfala mane we oli kasem.”

?Olsem Wanem Long Ol Krangke Grup We Oli Stap Talemaot Trabol Nomo?

Sam plan blong mekem paradaes oli nogud moa. Wan nyuspepa i tokbaot trabol we i kamaot long Wako, Teksas, long 1993, taem ol polis oli raonem graon blong grup ya Branj Davidian. Nyuspepa ya i tokbaot “plante defren kaen masket, fasin blong kontrolem tingting blong man, mo wan profet we i stap talemaot trabol nomo,” we hem i lidim rabis bisnes ya. Sore tumas, i gat plante trabol olsem i kamaot.

Wan man India we i ded finis, Bhagwan Shree Rajneesh, i lidim sam man blong mekem wan velej long Oregon. Be ol man raonabaot long olgeta, oli harem nogud long ol rabis fasin blong grup ya. Ol rij samting blong lida blong olgeta mo ol rabis fasin long saed blong seks we olgeta ya oli stap mekem, oli soem se plan blong olgeta blong wokem “wan naesfala ples blong spel,” i gyaman nomo.

Plante lida blong ol narakaen grup ya we oli stap lukaot paradaes, oli talem long ol man blong olgeta se oli mas folem sam krangke kastom. Plante taem, faet i kamaot from. Man blong raetem nyuspepa, Ian Brodie, i eksplenem se: “Ol narakaen grup ya oli olsem wan ples blong haed, no wan fasin blong laef we i pulum ol man we oli harem se laef blong olgeta i no gat mining, mo ol man we oli no save fesem ol trufala problem blong laef naoia.” Nating se i olsem, tok blong hem i pruvum se plante man oli wantem tumas blong laef long paradaes.

Paradaes We i No Moa Gat Trabol Long Hem

I gat plante tumas trabol long wol ya: doti long win mo wora, raf fasin, ol drag, plante tumas man long wol, ol defren laen blong man oli stap faet, mo ol trabol blong politik. Antap long hemia, i gat ol trabol we oli kasem ol wanwan man, olsem sik mo ded. Taswe, yumi luksave se i no gat wan paradaes long wol ya we i no gat trabol long hem. Man ya Bernard Levin i talem tru nomo, i se: “I gat wan blak mak i stap long laef blong olgeta man long ol yia we oli pas finis. I luk olsem se mak ya i stat long taem blong faswan man. Mak ya, hemia se, ol man oli no naf blong stap tugeta long pis wetem plante narafala man, maet oli naf nomo sipos i gat smol man.”

Be, long fyuja, bambae fulwol ya i kam wan paradaes we i no moa gat trabol long hem. Wan Man we i hae moa long olgeta man blong wol ya, i promes se bambae i olsem. Bitim faef milyan man oli stap wok finis from paradaes ya, oli stap joengud finis, mo i no gat plante trabol i kamaot bitwin long olgeta. ?Weples yu save faenem ol man ya? ?Olsem wanem yu save kasem semfala hop mo blesing we oli stap haremgud long hem naoia? ?Mo Paradaes ya we bambae i kamtru long fyuja, bambae i stap blong hamas yia?

[Bokis blong pija long pej 6]

Ol Traehad Blong Mekem Wan Paradaes Velej

Jes afta long yia 1800, Franisman ya Étienne Cabet (1788-1856), we i stap stadi long fasin joen blong ol man, wetem 280 fren blong hem, oli mekem wan velej long Novu, Ilinoi, folem samting we i stap long tingting blong man ya. Be, afta eit yia, grup ya i seraot from i gat tumas trabol bitwin long ol man. Semfala samting i hapen long sam grup long Aeowa mo Kalifonia.

Wan narafala Franisman, Charles Fourier (1772-1837), i tingting blong mekem wan velej we ol man bambae oli wokem garen mo oli jenjenisim wok blong olgeta oltaem. Bambae ol man oli kasem smol pei folem frut blong wok blong grup ya. Be ol velej long Franis mo Yunaeted Stet we oli folem ol rul ya, oli no stap longtaem tumas.

Raonabaot long semtaem ya, wan man Wels we i wantem jenisim plante samting long laef blong ol man, Robert Owen (1771-1858), i plan blong mekem ol velej we plante handred man oli stap long wanwan blong olgeta. Ol man blong velej bambae oli joen wanples blong kukum kakae mo blong kakae. Ol wanwan famle bambae oli gat prapa ples blong olgeta blong slip, mo bambae oli lukaot long ol prapa pikinini blong olgeta go kasem we pikinini i gat tri yia. Biaen, ful velej bambae i lukaot long ol pikinini ya. Be ol traehad blong Masta Owen oli foldaon, mo hem i westem plante mane blong hem.

John Noyes (1811-1886), i stanemap wan grup we The New Encyclopædia Britannica i talem se, “hem i beswan long ol grup long Yunaeted Stet we oli stap lukaot utopia.” Be taem ol man we oli folem hem oli seraot long waef blong olgeta, mo oli stat slip olbaot wetem ol narafala long grup we oli agri long fasin ya, polis i holem Noyes from se hem i stilim woman blong narafala man.

Nyuspepa ya blong London, The Sunday Times, i tokbaot Lesai Fer Siti, wan “Utopia blong ol rijman” long Sentrol Amerika. Hemia wan traehad we samfala oli mekem i no longtaem i pas, blong putumap wan Utopia velej. Ol man we oli lidim plan ya, oli traem faenem samfala we oli glad blong givim mane blong sapotem. Ol tok ya se “taon ya bambae i wan merikel blong ol yia 2000,” i pulum plante man we oli stap lukaot paradaes. Oli mas sanem 500,000 vatu blong joen long bisnes ya, mo oli mas faenem ol narafala man we oli wantem joen long plan ya mo we oli rere blong givim mane blong sapotem. Ripot long nyuspepa i talem se, mane ya i blong pem tikit nomo blong sam man, blong oli wokbaot long plen blong lukaot wan ples, “mo blong oli bildim wan smol hotel long ples ya. Hemia sipos oli save pulum wan kantri blong givim wan graon long olgeta.” I no gat wan strong hop se bambae oli wokem wan “paradaes.”

[Tok blong pija long pej 7]

Plante man we oli lukaot paradaes, oli wantem go stap long wan aelan. Be, raf fasin i stap spolem bighaf blong ol ples we oli kwaetgud