Stadi 13
Voes i Kamgud Moa Mo Fasin Blong Yusum Ol Maekrofon
1-3. ?Wanem sam slak samting long voes blong man, mo wanem samting i save givhan blong skelemgud problem blong wanwan man?
1 “?Hu i mekem maot blong man?” hemia wan kwestin we Jeova God, Man we i Wokem ol man i askem Moses. (Eks. 4:10, 11) Mo tu maet yumi save talem se, ?Hu i mekem ol nambawan samting we i mekem man i save toktok? Biaen Moses i lanem se nating we hem i “no man blong mekem gudfala toktok,” God i save mekem mo i save givhan long hem blong mekem voes blong hem i kamgud moa. God i mekem se profet ya i naf blong toktokgud wetem nesen ya Isrel.
2 Tede plante man blong God oli luksave prapa slak fasin blong toktok blong olgeta. Sam long olgeta oli no gat strong voes, sam narafala, voes blong olgeta i strong bitim mak, mo tu sam narafala, voes blong olgeta i no klia. Wan voes olsem we man i stap krae oltaem, smol voes we i kamaot long nus, no wan bigfala voes, oli voes we ol man oli no glad tumas blong lesin long olgeta. Wan voes we i flat i no laef nating hem i no tijim man. Sipos voes blong yu i olsem wan long ol slak fasin ya, yu no mas letem tingting blong yu i foldaon from. Yu no mas stop blong gohed moa long ples ya, olsem we hem i mak we i no gat rod blong stretem no yu no save kamgud moa long fasin ya. No gat.
3 Blong gohed moa man i mas luksave slak fasin blong hem mo hem i mas traem blong kamgud moa long fasin ya. Hemia samting we Tiokratik Skul, mo gudfala advaes we elda we i lukaot long skul i givim blong i save givhan long yu blong luksave sam slak fasin long voes blong yu. Mo tu, i gud sipos yu lesin long prapa voes blong yu long tep. Sipos yu no bin mekem olsem yet, maet yu save sapraes taem yu mekem. From we taem yu toktok yu harem ol bun long hed blong yu oli muvmuf mo samting ya i mekem saon blong voes i dip. Be tep i save soemaot se voes blong yu i saon olsem wanem long ol man we oli harem. Blong statem wan faondesen blong kamgud moa long voes, i gud blong tingbaot ol samting we oli mekem voes i kamaot, we oltaem yu no stap tingbaot taem yu yusum.
4-6. ?Olsem wanem voes i kamaot?
4 Olsem wanem tok i kamaot. Stampa blong ol toktok hemia win we i kamaot long waet leva, we i olsem bokis blong win. Win i pastru long paep long trot i go insaed long larynx, samtaem oli talem bokis blong voes, we hem i stap long medel blong trot. Insaed long bokis ya blong voes i gat tu smol skin blong masel we oli kolem ol string blong voes. Hemia ol samting we oli mekem voes i kamaot. Ol string ya no “ol skin blong voes,” olsem wan narafala nem blong hem, hem i olsem ol kabod insaed long bokis blong voes blong yu. Bigfala wok blong olgeta se oli save open mo sat blong letem win i kam insaed long hem mo kamaot long hem, mo tu oli blong stopem ol doti oli no go insaed long waet leva. Taem yu pulum win ol string ya oli stap muvmuf. Taem yu fosem win blong gotru long hem ol string ya oli muvmuf kwiktaem, nao i mekem noes. Blong mekem i klia: Sipos yu bloem balun, nao yu taetem maot blong hem mo yu letem win i pastru long maot blong hem, taem win ya i pastru, maot blong balun ya i muvmuf kwik i mekem noes i kamaot. Taswe, taem yu toktok, ol masel ya no ol string insaed long ples we voes i stap kamaot long hem oli fas strong wanples. Windo we i stap insaed olsem ‘V’ hem i sat. Taem ol string ya oli taetgud, oli muvmuf kwik moa mo oli mekem wan voes we i smol. Mo tu, taem ol string ya oli slak, voes i kam bigwan.
5 Taem win i kamaot long ples blong voes hem i go insaed long haf blong trot blong yu we i stap antap moa, nem blong hem, pharynx. Biaen hem i go insaed long maot blong yu mo long nus blong yu. Long ples ya ol narafala saon oli ademap long saon ya we i kamaot long trot finis. Ol jun ya oli mekem saon i klia, oli mekem i kam bigwan moa mo oli givim paoa long saon ya. Ruf blong maot mo tang, tut, gam mo jo mo ol skin blong maot oli wok tugeta blong mekem saon i kamaot mo long fasin we ol man oli haremsave ol toktok.
6 I tru we voes blong man i wan nambawan samting, ol samting we ol man oli wokem oli no kasem mak blong hem. Voes ya i save givim ol filing mo ol tingting olsem fasin kaen, fasin lav we i kwaet, mo tu voes ya i save soem fasin kros mo fasin blong no laekem man nating. Nating se man i no stretgud olgeta be voes blong hem i save wokem tri fasin blong toktok mo fasin blong givimaot, i no long saed blong gudfala myusek nomo, be tu ol fasin blong toktok we i save tajem hat blong man sipos oli stap wok long hem blong i kamgud moa mo oli stap lanem. Olsem we bambae yumi luk, i gat tu impoten samting blong mekem voes i kamgud moa.
7-10. ?Olsem wanem man i save kontrolem win blong hem, mo from wanem?
7 Kontrolem win blong yu. Blong gat gudfala voes, man we i givim tok i nidim plante win mo gudfala fasin blong kontrolem win blong hem. Plante man oli no save olsem wanem blong pulumgud win taem oli stap toktok. From samting ya oli yusum haf blong waet leva we i stap antap nomo, taswe oli sot win taem oli toktok kwik. Hem i defren olgeta long tingting blong plante man, bigfala haf blong waet leva i no stap antap long jes, haf ya i antap i bigwan from ol bun blong solda. Be waet leva i bigwan moa aninit long jes. Ples ya i gat wan strong masel we i stap wok olsem wan pam, hem i givhan long waet leva blong yu blong i pulum gudfala win mo pusumaot win we yu yusum finis. Masel ya i stap aninit long ol reb nomo, olsem wan wol we i seraotem jes mo ol stomak. Masel ya we i olsem wol i wok plante, taem man i pulum win. Taem masel ya i muf i go antap, hem i pusum win i goaot long waet leva. Taem hem i kamdaon, hem i letem win i kam insaed long ol waet leva blong yu.
8 Fasin blong lanem blong kontrolem win blong yu i faswan samting blong wokem blong mekem voes i kamgud moa. Traehad blong no yusum haf ya blong waet leva we i stap antap, hemia jes blong yu antap taem yu pulum win blong yu toktok. Pulum win i go long haf blong waet leva we i stap daon. Nao kontrolem win we i kamaot, sloslou yu yusum masel we i olsem wol mo ol masel blong stomak blong letem win i kamaot. Samting ya bambae i mekem se win i no save finis kwiktaem. Sipos man we i givim tok i no kontrolem samting ya, i no longtaem bambae hem i sot win mo bambae tok blong hem i no save klia from hem i stap pulum win i strong tumas taem hem i toktok.
9 Plante man oli mekem masel long trot i taet blong traem kontrolem win blong olgeta, be samting ya i save mekem se voes i no hevi mo voes i no strong. Blong blokem samting ya, traem slakem ol masel long trot blong yu.
10 Olsem wan man blong resis we i stap tren blong resis, sem mak man blong givim tok i mas lan blong kontrolem masel ya we i olsem wol. Hem i save stanap stret, pulum plante win, mo sloslou i letem win i goaot, nao hem i save talem plante leta no namba long fasin we i slou mo i rongud. Mo tu hem i save lan taem hem i rid long wan bigfala voes.
11-15. ?Olsem wanem ol masel we oli taet oli save mekem voes i kam smol, no man i toktok long nus mo mekem voes i no kliagud?
11 Mekem ol masel oli slak. Wan narafala impoten samting blong winim ol trabol long voes i blong—!slakem ol masel long bodi blong yu! I hadwok blong givhan long wan man blong hem i kamgud moa long voes blong hem sipos hem i no lanem olsem wanem blong mekem ol masel long bodi blong hem oli kam slak. Bambae yu rili sapraes olsem wanem yu stap kamgud moa taem yu lanem blong mekem ol masel long bodi blong yu oli kam slak taem yu toktok. Tingting i mas stap kwaet olsem bodi, from we tingting i save mekem ol masel oli taet. Mekem tingting i stap kwaet sipos yu gat stret tingting long ol man we oli stap lesin long yu, tingbaot se olgeta ya oli man blong Jeova. ?Olsem wanem, ol fren blong yu we oli laenap long wan jea, wantaem nomo yu tingbaot olgeta olsem we oli kam enemi blong yu? No gat. I no gat man long wol we i toktok long ol gudfala man mo ol man we oli laekem blong lesin olsem we yumi stap mekem oltaem.
12 Fastaem maet yu nidim blong mekem tingting blong yu i kwaet. Maet yu save faenemaot samting ya bifo we yu givim tok, sipos yu sot win, no yu stap kof samting ya i soemaot se tingting blong yu i no stap kwaet. Yu save winim samting ya sipos yu pulum win long fasin we i slou, mo i gud, mo traehad blong mekem ol masel long trot blong yu oli kam slak.
13 Olsem we yumi bin lanem, taem ol masel long trot blong yu oli taet samting ya i mekem voes i go antap, nao taem yu taetem moa, voes blong yu i go antap moa. Samting ya i mekem voes i smol we i smol, saon blong hem i olsem we yu yu fraet mekem se ol man we oli stap lesin oli no save kwaet long tingting blong olgeta. ?Wanem samting bambae yu mekem blong winim trabol ya? Yes, tingbaot se ol string long trot blong yu oli stap muvmuf taem win i pastru long olgeta. Jun i jenis taem ol masel blong ol string ya oli kam taet moa mo taem yu mekem oli slak, i olsem saon we i kamaot long string blong yukalele, jun i jenis taem string i kam taet no i kam slak. Taem yu mekem ol string long trot blong yu oli kam slak, jun blong voes i kam bigwan. Taswe yu mas mekem ol masel long trot blong yu oli slak. Fasin blong mekem ol masel oli taet i save mekem se ol masel blong solemdaon kakae oli save spolem ol string blong voes, oli mekem voes i no klia. Fasin blong kamgud moa i kamaot taem yu lanem blong mekem ol masel blong yu oli kam slak.
14 Samtaem sipos man i mekem ol masel long trot mo maot oli taet, samting ya i save mekem hol we i pas i go long nus i sat nao win i no save pasgud long hem. Samting ya i mekem se man i toktok long nus blong hem. Blong winim samting ya, man i mas mekem ol masel long bodi blong hem oli kam slak. Be samtaem, samting ya i kamaot from sam samting oli blokem rod blong win we i pas i go long nus.
15 Jo blong man i mas kam slak tu. Sipos i taet, maot i no save opengud mo saon i pastru long ol tut. Samting ya i mekem se tok i no klia mo ol man oli no haremsave. Fasin blong mekem jo i kam slak, i no min se fasin blong toktok blong man i olbaot nomo. Hem i mas skelemgud fasin ya wetem fasin blong saonemgud ol tok.
16, 17. ?Wanem samting bambae i givhan blong givim paoa long voes blong man, mo from wanem i impoten?
16 Fasin blong mekem ol masel long bodi oli kam slak i save givhan long man blong i tok klia. Taem ol klia saon oli kamaot long trot we ol masel blong hem oli slak, nao yu mas yusum paoa blong mekem saon i goaot. Saon i save kamaot bigwan moa sipos yu yusum ful bodi blong yu olsem bodi blong yukalele, be ol masel we oli taet oli save spolem samting ya. Jun we i kamaot long voes bokis, i no muvmuf insaed long nus nomo, be ol bun long jes, mo ol tut, mo ruf blong maot mo ol skin long maot oli muvmuf tu. Ol samting ya oli givhan blong voes i saongud. Sipos wan man i putum wan samting long bodi blong wan yukalele, saon bambae i ded; bodi blong yukalele i mas fri blong i muvmuf. Taswe, long saed blong ol bun long bodi blong yumi, we masel i stap holemtaet olgeta i sem mak. Wetem paoa long voes blong yu i isi blong fulap man we oli stap lesin long yu oli save haremsave tok blong yu, yu no nidim blong traehad, mo lusum voes blong yu from. Be sipos yu no mekem samting ya bambae i hadwok long voes blong yu i kamaot, blong mekem i kliagud mo soem filing.
17 Voes i save kamgud moa sipos yu singsing long yu wan mo mekem ol masel long bodi blong yu oli slak. Ol lips blong yu oli mas tajem olgeta smol nomo oli no mas fas strong tumas. Olsemia nao bambae voes we i muvmuf i save kamaotgud, masel we i taet i no save spolem mo win i fosem rod blong hem blong pastru long nus. Talem bakegen sam tok mo pulum voes long ol saon we i kamaot taem yu talem ng, m, n mo l samting ya bambae oli givhan bigwan. Narafala samting blong givhan blong mekem voes i kamgud moa i blong talemaot ol vowel, pulum olgeta wetem trot we i open mo jo i no taet mo long voes we i no bigwan.
18-22. ?Wanem advaes yumi mas tingbaot taem yumi yusum ol maekrofon?
18 Yusumgud ol maekrofon. Long ol bigfala miting i gat nid blong mekem voes i kam bigwan moa wetem lektrik, blong givhan long man we i toktok mo ol man we oli stap lesin oli save haremgud. Long rod ya man we i givim tok i no nidim blong traehad blong mekem voes blong hem i kam bigwan, mo ol man we oli stap lesin oli no nidim blong traehad tumas blong kasem ol tok blong hem. Plante kongregesen oli yusum ol maekrofon, i no long platfom nomo, be oli yusum tu taem olgeta we oli stap lesin oli givim ansa, olsemia ol man oli save harem ol ansa blong olgeta. Mo tu sipos oli no yusum ol maekrofon long wan Haos Kingdom, oltaem oli yusum ol maekrofon long ol ples blong asembli. Taswe yumi mas savegud olsem wanem blong yusumgud olgeta.
19 ?Yu stap longwe olsem wanem long maekrofon? Oltaem i gud blong stap olsem fo no sikis sentimita longwe long maekrofon. Trabol wetem fasin blong yusum maekrofon se man we i givim tok i stap longwe tumas long hem. Taswe i gud blong makemgud samting ya. Mo tu i gud blong mekem voes blong yu i go stret long maekrofon mo long ples we maekrofon i save kasem voes blong yu. Sipos yu mekem samting ya, bambae i no hadwok long man we i stap lukaot long saon blong jenisim sam samting blong mekem voes i klia long ol man we oli stap lesin. I nogud blong kof, sni no blong kliarem trot blong yu kolosap long maekrofon.
20 Taem yu yusum wan maekrofon, lesin olsem wanem voes blong yu i kamaot long laodspika. Nao yu save jenisim voes blong yu mo yu save tingbaot olsem wanem yu stap longwe long maekrofon sipos yu nidim. Yu save jenisim sipos yu stanap i go kolosap moa long maekrofon no yu kamaot wan no tu enses long maekrofon. Sam man blong givim tok oli mas lukaotgud blong no bitim mak long voes blong olgeta, from samting ya bambae i spolem voes blong olgeta, ol man we oli stap lesin bambae oli no glad long hem. Tingbaot, sipos yu wantem mekem voes blong yu i godaon mo i go antap long sam ples long tok we yu givim, ol man we oli stap lesin long yu bambae oli harem tok we yu talem slou nomo, i gud tumas we tede yumi gat ol samting we oli save mekem voes i kam bigwan.
21 I gat ol narafala samting tu we yumi mas lukaotgud long hem taem yumi yusum ol maekrofon. ?Yu yu haremsave leta ya “p” se samtaem i save saon olsem pop? Samting ya i kamaot taem man i toktok kolosap tumas long maekrofon. Leta ya “s” i save mekem trabol tu. I gud blong talem long smol voes nomo, from we hem i save saon bigwan moa long spika mo saon i kamaot olsem ‘is.’ Taem yu luksave olsem wanem blong winim trabol ya, i no hadwok long yu blong mekem.
22 Voes blong yumi hem i wan nambawan presen we God ya we i Wokem yumi i givim. Lektrik mo maen we yumi yusum blong wokem ol samting oli presen we God i givim tu, mo oli mekem maekrofon, blong man i save toktok long hem. Enitaem we yumi yusum voes blong yumi, nating se yumi yusum maekrofon no yumi no yusum, i gud se yumi yusum long fasin we i blong givim ona long Man ya we i Stampa long fasin blong toktok.