Wajtaoa LAEBRI LONG INTENET
Wajtaoa
LAEBRI LONG INTENET
Bislama
  • BAEBOL
  • OL BUK
  • OL MITING
  • fl chap. 10 pp. 67-74
  • ?From Wanem i Impoten Blong Stretem Ol Pikinini Long Lav?

I no gat video yet long haf ya.

Sori, i gat problem taem i stap lodem video ya.

  • ?From Wanem i Impoten Blong Stretem Ol Pikinini Long Lav?
  • ?Olsem Wanem Blong Mekem Famle Blong Yu i Hapi?
  • Ol Sabtaetol
  • Sem Samting
  • STIK BLONG STRETEM
  • STANEMAP SAM RUL WE I KLIA
  • LUKAOT LONG OL PLEPLEI
  • !TAEM YU STRETEM PIKININI, TOKTOK WETEM HEM!
  • SAM NARAFALA ROD BLONG STRETEM
  • STRETEM OLGETA LONG LAV
  • Stat Trenem Pikinini Blong Yu Taem Hem i Bebi Nomo
    Spesel Rod Blong Mekem Famle i Hapi
  • Ol Papa Mama—Trenem Ol Pikinini Blong Yufala Wetem Lav
    Wajtaoa—2007
  • ?Olsem Wanem Blong Stretem Pikinini Blong Yu?
    Wajtaoa—2014
  • ‘Lesin Long Advaes We i Stretem Yu Mo Kam Waes’
    Wajtaoa Stadi—2018
Luk Moa Samting
?Olsem Wanem Blong Mekem Famle Blong Yu i Hapi?
fl chap. 10 pp. 67-74

Japta 10

?From Wanem i Impoten Blong Stretem Ol Pikinini Long Lav?

1. ?Sipos yumi wantem se ol pikinini blong yumi oli obei, yumi mas mekem wanem?

FASIN obei, respek mo lav, oli no save kamaot long ol pikinini olsem nomo. Olgeta oli lanem ol fasin ya from gudfala eksampel blong papa mo mama, mo from fasin blong tufala blong stretem olgeta.

2. ?Olsem wanem ol advaes blong sam man oli narakaen long ol advaes blong Baebol?

2 Plante man we oli stap stadi long fasin blong ol pikinini, oli talem se i no stret blong wipim olgeta. Wan long olgeta i talem se: “?Ol mama, yufala i save we evritaem yufala i wipim pikinini, yufala i soemaot se yufala i no laekem hem nating?” Be long Baebol, God i talem se: “Man we i no wipim boe blong hem, hem i no laekem hem nating. Be man we i laekem boe blong hem, bambae hem i stretem hem evritaem.” (Proveb 13:24, Revised Standard Version) Long sam yia we oli pas finis, long plante bigfala kantri, oli raetem fulap buk long saed blong fasin blong trenem pikinini. Mo oli tok agens long fasin blong stretem pikinini. Oli talem se fasin blong stretem pikinini bambae i spolem hem, mo i nogud blong wipim pikinini. Advaes ya i narakaen long advaes blong Jeova God. Tok blong hem i talem se bambae yu ‘kakae frut blong sid we yu planem fastaem.’ (Galesia 6:7) Olgeta we oli agensem fasin blong stretem, ?oli kasem wanem frut blong sid ya we oli planem?

3, 4. ?Wanem frut i save kamaot taem papa mama tufala i no stretem ol pikinini? ?From samting ya, plante man oli talem wanem?

3 Yumi evriwan i luk finis ol fasin blong brekem loa mo ol stronghed fasin blong plante yangfala. Long plante bigfala kantri, bitim stret haf blong ol bigfala trabol i kamaot from raf fasin blong ol yangfala. Long sam ples long wol, long ol kolej mo yunivasiti, ol yangfala oli rao, faet, tokswea, tok doti, spolem ol samting blong narafala man, fosem man blong givim mane, stil, fosem woman, tekem drag, mo kilim narafala man i ded. Wan man i talemaot tingting blong ol tija long wan bigfala kantri, se trabol ya i kamaot from we ol skul oli no stretem ol pikinini taem oli smol yet. Hem i talem se stronghed fasin blong ol yangfala i kamaot from ol famle oli no moa joengud, mo ol papa mama oli no moa traehad blong soemaot gudfala fasin long ol pikinini. Encyclopoedia Britannica i tokbaot kwestin ya: ?From wanem samfala oli brekem loa taem oli gruap, be samfala, no gat? Buk ya i talem se: “Maet papa mama tufala i slak blong stretem ol pikinini, no maet tufala i strong tumas, no maet tufala i stretem olgeta samtaem nomo. Ol dokta oli stadi long bisnes ya long Amerika. Oli talem se, long evri 10 man blong brekem loa, 7 oli kam olsem, from we wan man i no bin stretemgud olgeta samtaem.”

4 From ol nogud frut ya we oli stap kamaot, plante man oli jenisim tingting blong olgeta, nao oli agri long fasin blong stretem pikinini.

STIK BLONG STRETEM

5. ?Baebol i talem se papa mama tufala i mas wipim pikinini, no no gat?

5 Sipos yu wipim pikinini blong yu samtaem, yu save sevem laef blong hem. Tok blong God i talem se: “Yu no mas slak blong stretem smol boe blong yu. Sipos yu yusum wan wud blong wipim hem, be hem i no save ded from. Yu mas wipim hem blong sevem hem, blong sol blong hem i no save go long Seol [gref].” Mo bakegen: “Krangke fasin i stap long tingting blong ol boe. Stik blong stretem i save tekemaot.” (Proveb 23:13, 14; 22:15) Ol papa mama we oli laekem ol pikinini blong olgeta, oli no les mo oli no slak blong stretem olgeta. Lav i pulum olgeta blong stretem ol pikinini long waes mo gudfala fasin.

6. ?Fasin blong stretem i minim wanem narafala fasin tu?

6 Fasin blong stretem i no minim panis nomo. Hem i minim ‘fasin blong lanem mo trenem wan man from sam rul.’ Taswe Proveb 8:33 i talem se: “Lesin taem oli stretem yu, mo kam waes from.” Hem i no talem se: ‘Bambae yu harem i soa taem oli stretem yu.’ 2 Timote 2:24, 25 i talem se Kristin “i mas wan man blong mekem i gud long olgeta man, wan gudfala man blong tij, we tingting blong hem i longfala. Hem i mas wan man we i save stretem ol man we oli agens long hem, long fasin we i kwaet nomo.” Tok ya “stretem,” long ples ya hem i minim “tijim.” Be Hibrus 12:9 i soemaot se tok ya i save minim “panisim” tu, i se: “Long fasin blong yumi man, ol papa blong yumi oli stap panisim yumi, mo yumi stap ona long olgeta from. ?Be weswe long Papa ya blong yumi we i stap long heven? Yumi mas ona moa long hem, i winim we yumi ona long ol papa blong yumi long wol ya, nao bambae yumi gat laef.”

7. ?Wanem gudfala frut i save kamaot taem papa mama tufala i stretem ol pikinini?

7 Pikinini i no save respektem papa mama we tufala i no stretem hem, olsem we ol man oli no save respektem wan jif we i no traehad blong stretem ol nogud fasin long velej. Sipos papa mama tufala i stretem pikinini long gudfala fasin, pikinini i save se tufala i laekem hem. Bambae i gat pis long famle. “Bambae oli gat kwaet laef we i stret nomo long fes blong God.” (Hibrus 12:11) Ol stronghed pikinini we oli no obei, oli mekem se evriwan long famle oli harem nogud. Mo ol pikinini ya tu oli no rili hapi. Oli no glad long fasin blong olgeta. Olsem Baebol i talem, se: “Sipos yu panisim pikinini blong yu, bambae hem i mekem tingting blong yu i spel gud, mo bambae hem i mekem sol blong yu i harem gud.” (Proveb 29:17) Sipos yu stretem hem long strong fasin, be long lav tu, pikinini i save jenisim tingting mo fasin blong hem. Olsem ya nao, famle i save harem gud. Tru ya, fasin blong stretem i save givim “kwaet laef.”

8. ?Olsem wanem papa mama tufala i save stretem ol pikinini long lav?

8 Baebol i talem se: “Jeova i save panisim olgeta we hem i laekem olgeta tumas.” (Hibrus 12:6, NW) Papa mama i mas mekem sem mak, from we tufala i wantem mekem i gud long pikinini blong tufala. Tufala i mas stretem pikinini long lav. Taem pikinini i mekem wan samting we i no stret, i isi nomo blong kros kwiktaem. Be Baebol i talem se tingting blong tufala ‘i mas longfala.’ (2 Timote 2:24) Taem kros i godaon, ating tufala i luksave se rong blong pikinini i no bigwan tumas. “Fasin luksave blong wan man i save mekem kros blong hem i godaon, mo i gud tumas we hem i fogetem ol mastik blong narafala.” (Proveb 19:11; Ridim Eklesiastis 7:8, 9.) Samting we papa mama tufala i mas tingbaot, hemia: Maet pikinini i stronghed from we hem i wantem slip no from we hem i sik lelebet. No maet hem i fogetem tok blong tufala. Samtaem ol bigman tu oli foget. Be sipos rong ya i bigwan we papa mama tufala i mas stretem, tufala i no mas singaot bigwan no wipim pikinini from kros nomo. Blong stretem hem, tufala i mas tijim hem. Fasin kros i no save tijim wan gudfala samting nating long hem. Fasin kros i save mekem we biaen, hem tu bambae i no bos long tingting blong hem. Fasin ya i no soemaot long pikinini se tufala i laekem hem. Tufala i mas stretem hem long gudfala fasin. Taswe tufala i mas skelemgud fasin blong tufala blong stretem pikinini. Olsem ya nao, famle i save stap kwaet.

STANEMAP SAM RUL WE I KLIA

9. ?Olsem Proveb 6:20-23 i talem, ol papa mama oli mas mekem wanem blong givhan long ol pikinini blong olgeta?

9 Ol papa mama oli mas stanemap sam rul we ol pikinini blong olgeta oli save folem. Baebol i talem se: “Boe blong mi, yu mas holemstrong ol loa blong papa blong yu, mo yu no mas lego ol rul blong mama blong yu. Oltaem yu mas holemtaet olgeta long hat blong yu. Fasem olgeta long nek blong yu. Taem yu wokbaot, bambae oli save lidim yu, taem yu slip, bambae oli save gad long yu. Taem yu wekap, bambae oli save lukaot long yu. Ol loa ya oli olsem wan laet, mo ol rul ya oli olsem toslaet, mo olgeta fasin blong stretem, oli rod blong laef.” Olgeta rul blong papa mama, oli blong lidim ol pikinini mo blong lukaotgud long olgeta. Oli soemaot se tufala i laekem ol pikinini ya, mo tufala i wantem se oli hapi.—Proveb 6:20-23.

10. ?Wanem i save hapen taem papa mama tufala i slak blong stretem pikinini blong olgeta?

10 Sipos papa i slak blong stanemap sam rul long famle, hem i mas karem nogud frut from. Ol boe blong Elae, we i wan hae pris long Isrel bifo, oli mekem rabis fasin long saed blong seks, oli no soemaot respek, mo oli wantem plante samting tumas. Be Elae i letem olgeta. Hem i tok smol agens long fasin blong olgeta. Be hem i no mekem wan samting blong stretem olgeta. Taswe God i talem se: “Mi mi jajem haos blong hem blong olwe, from we hem i save finis sin ya we tufala boe blong hem oli stap mekem blong spolem nem blong God. Be hem i no stretem tufala.” (1 Samuel 2:12-17, 22-25; 3:13) Ol mama we oli slak blong mekem wok blong olgeta, bambae oli mas sem tu. “Stik blong panis mo tok blong stretem, tufala samting ya bambae i givim waes. Be wan boe [no wan gel] we i save folem tingting blong hem nomo, bambae i save mekem mama blong hem i sem.”—Proveb 29:15.

11. ?From wanem i impoten we papa mama tufala i stanemap sam rul long famle?

11 Ol pikinini oli nidim sam rul blong folem. Sipos oli no gat, oli harem nogud. Sipos oli gat, oli save se oli blong wan famle, mo famle ya i laekem olgeta from we oli stap folem ol rul long famle. Sipos papa mama tufala i letem ol yangfala oli mekem enikaen samting nomo, i olsem we tufala i no wantem givhan long olgeta. Nao oli mas traem faenem rod blong olgeta wanwan. Ol fasin blong ol yangfala tede oli soemaot se i impoten tumas we ol bigman oli gat strong tingting blong mekem ol rul oli stanap long famle. Ol pikinini oli mas luksave se yumi evriwan i gat sam rul we yumi mas folem. Mo sipos yumi mekem olsem, bambae yumi save hapi. Yumi evriwan i save fri sipos ol narafala oli gat respek long laef blong yumi, mo yumi gat respek long laef blong olgeta. Taswe i mas gat sam rul long laef blong yumi, blong putum ol mak we yumi no save bitim. Taem man i no respektem ol rul ya, hem i ‘mekem i no stret long brata blong hem.’—1 Tesalonaeka 4:6.

12. ?From wanem i impoten blong stretem yumi wanwan? ?Olsem wanem papa mama tufala i save tijim pikinini blong stretem hem wan?

12 Pikinini i mas luksave se taem hem i no obei long ol stret rul, hem i mas kasem panis. Long taem ya nao, hem i stat blong lanem se hem i no save mekem samting we hem nomo i wantem. Mo sipos papa mama tufala i no slak mo tufala i lidimgud pikinini ya, bambae hem i save lanem rod blong stretem hem wan. Olsemia, biaen hem i save harem gud long laef blong hem. Yumi mas stretem yumi wanwan. Sipos no, ol narafala man bambae oli stretem yumi. (1 Korin 9:25, 27) Sipos yumi lanem blong stretem yumi wanwan, mo yumi tijim ol pikinini blong yumi blong mekem olsemia, laef blong yumi mo laef blong olgeta bambae i moa hapi. Bambae i no gat bigfala soa mo trabol long hem.

13. ?Taem papa mama oli stanemap ol rul, oli mas tingbaot wanem?

13 Ol rul we yu yu stanemap long famle, oli mas klia long tingting blong ol pikinini. Oli mas stret, mo oli no mas strong tumas. Yu no mas ting se pikinini bambae i stret olgeta, be yu no mas letem hem i slak tumas tu. Yu mas tingbaot se pikinini i yang olsem wanem, from we fasin blong hem bambae i dipen long samting ya. Yu no mas ting se hem i olsem bigman. Aposol Pol i talem se taem hem i pikinini, hem i mekem olsem pikinini nomo. (1 Korin 13:11) Oraet, yu yu stanemap finis ol rul we oli stret mo klia long tingting blong ol pikinini blong yu. Nao, yu mas strong blong mekem ol rul ya oli stanap oltaem. Baebol i talem se: “Sipos yufala i talem se ‘Yes,’ yufala i mas talem se ‘Yes’ nomo. Mo sipos yufala i talem se ‘No,’ yufala i mas talem se ‘No’ nomo.” (Matyu 5:37) Ol pikinini oli tinghae long papa mama taem tufala i holem ol tok we tufala i talem finis. Oli respektem tok blong tufala taem tufala i no jenisim tingting blong tufala oltaem. Olsem ya nao, ol pikinini oli save se tufala i stap givhan long olgeta. Oli save dipen long tufala blong halpem olgeta taem oli kasem trabol. Sipos tufala i no strong tumas be tufala i stretem ol rong taem oli kamaot, bambae ol pikinini oli harem sef. Ol pikinini oli glad taem oli klia long ol samting we oli mas mekem mo ol samting we oli no mas mekem. Taem papa mama tufala i no stap jenisim tok blong tufala oltaem, ol pikinini oli gat klia tingting long ol rul.

14. ?Taem ol pikinini oli no wantem obei, from wanem papa mama tufala i mas strong?

14 Taem pikinini i no wantem obei long papa mama, tufala i mas strong blong no jenisim rul. Samfala oli talem plante taem long pikinini se bambae oli wipim hem sipos hem i no obei. Samfala oli westem taem, oli agyu wetem pikinini. Mo samfala oli traem switim pikinini blong obei long olgeta. Plante taem, sipos papa mama tufala i talem strong long hem se hem i mas mekem mo hem i mas mekem naoia, hemia nomo i naf. Taem pikinini i rere blong krosem rod, mo papa mama tufala i luk we wan trak i stap spid i kam, bambae tufala i tok klia nomo long hem blong blokem hem. Samfala we oli stadi long fasin blong ol pikinini, oli talem se: “Kolosap evri papa mama oli tijim ol pikinini blong olgeta se oli mas go long skul, . . . oli mas brasem tut blong olgeta, oli no mas klaem long ruf blong haos, oli mas swim evri dei, mo fulap samting bakegen. Plante taem ol pikinini oli no wantem mekem ol samting ya. Be oli save se oli mas mekem, from we papa mama tufala i strong blong mekem ol rul ya oli wok.” I gat wan rod nomo blong ‘fasem ol loa mo rul blong yu long hat blong olgeta.’ Oltaem yu mas mekem ol rul ya mo ol loa ya oli wok.—Proveb 6:21.

15. ?Sipos papa mama tufala i no strong blong mekem pikinini i obei long ol rul, hem i save kasem wanem fasin?

15 Sipos papa mama, sam samtaem nomo tufala i strong blong mekem pikinini i obei, no tufala i slou tumas blong stretem pikinini taem hem i no obei, bambae pikinini i no fraet blong go moa. Hem i save traem papa mama blong luk hamas taem hem i save mekem i no stret bifo we tufala i panisim hem. Taem ol papa mama oli slou blong panisim pikinini, hem i save kam olsem plante bigman, we hem i no moa fraet blong mekem samting we i no stret. Baebol i talem se: “From we panis blong wan nogud wok i no kam kwik, hat blong man i wantem mekem nogud olwe.” (Eklesiastis 8:11) Taswe yu mas talem klia long pikinini ol samting we yu wantem se hem i mekem, mo yu mas strong blong mekem hem i obei. Maet hem i mekem maot blong hem i longfala, no i agyu. No maet hem i krae from we hem i ting se yu no laekem hem mo yu strong tumas. Be bambae hem i luksave se fasin ya blong hem i blong nating nomo, from we rul blong yu i stap mo hem i mas obei.

16. ?Blong stanemap ol rul we oli stret long famle, papa mama oli mas mekem wanem?

16 Blong mekem samting ya, yumi mas tingtinggud fastaem. Afta, yumi save toktok. Sipos yumi hareap blong stanemap sam loa mo rul, ating ol rul ya oli no stret mo oli strong tumas. Baebol i talem se: “Yufala evriwan i mas rere oltaem blong lesin, be yufala i mas no hareap blong tok. Mo yufala i mas no hareap blong kros.” (Jemes 1:19) Taem fasin blong stretem pikinini i olbaot mo i no stret, bambae pikinini i luksave samting ya. Mo tingting blong hem i save kam konkon from.

LUKAOT LONG OL PLEPLEI

17. ?Papa mo mama oli mas givhan long pikinini blong tingting olsem wanem long wok mo plei?

17 I stret nomo we ol pikinini oli pleplei. (Sekaraea 8:5) Ol papa mama oli mas tingbaot samting ya. Be oli mas tijim pikinini blong wok mo blong tingting hevi long ol disisin blong ol tu. I gud we pikinini i lanem se wok i fastaem long pleplei. Ale, taem hem i finisim ol wok blong hem nomo, hem i save pleplei.

18. ?Olsem wanem ol fren oli save gat paoa long fasin blong ol pikinini?

18 Sam pikinini oli kam olsem strenja long famle, from we oli stap goaot oltaem blong pleplei. Sipos oli joen long ol pleplei blong ol nogud pikinini, nogud frut i save kamaot. (1 Korin 15:33) I oraet nomo we oli joen wetem samfala afsaed long famle. Samting ya i save givhan long olgeta blong storeyan gud wetem ol narafala. Be sipos oli joen tumas wetem ol fren ya, no sipos papa mama tufala i no stanemap sam rul long saed ya, famle i save seraot.

19. ?Wanem sam samting we papa mama tufala i mas skelem blong mekem se ol pikinini oli wantem stap long haos moa?

19 Papa mama tufala i mas stretem enikaen trabol we i kamaot from tumas pleplei. Mo tu, tufala i mas traem pulum pikinini blong stap moa long haos. Yu yu mas spenem naf taem wetem pikinini blong yu blong tijim mo stretem hem. Mo antap long samting ya, yu mas traehad blong kam wan gudfala fren blong hem. ?Olsem wanem long yu? ?Yu yu “bisi tumas” blong spenem taem wetem ol pikinini blong yu, mo blong pleplei wetem olgeta? Sipos yu no tekem jans blong yu naoia, yu save mestem jans blong olwe. Taem i stap lus nomo, mo pikinini i no save stap sem mak. Hem i stap kam bigman, mo hem i stap jenis. Ol yia oli pas kwiktaem. Long tingting blong yu, maet i olsem yestede nomo we pikinini blong yu i jes stat blong wokbaot long tu leg. Be yu sek nomo we naoia hem i wan yang man finis. Mo i no longtaem gel blong yu i smol nomo, be hem i gruap finis, hem i wan yang woman. Sipos yu skelemgud mo yusumgud taem blong yu, bambae yu no save mestem ol jans blong yu blong pleplei wetem ol pikinini blong yu. Mo from samting ya, yu save blokem trabol we i stap kamaot long plante famle, taem smol pikinini i girap, i ronwe long famle.—Proveb 3:27.

20, 21. ?Sipos i gat wan video long haos, papa mama tufala i mas mekem wanem? ?From wanem?

20 Sipos yu gat wan video long haos blong yu, i gud blong mekem sam rul blong makemaot taem blong famle i save lukluk. Sam papa mama oli yusum video olsem wan samting blong kwaetem mo lukaot long ol pikinini blong olgeta. Fasin ya i no save karem gudfala frut. Plante store long video, oli fulap long raf fasin mo rabis fasin long saed blong seks. From ol store ya, pikinini i save ting se i gud nomo blong stretem wan trabol long raf fasin, mo i oraet nomo blong mekem rabis fasin long saed blong seks. Ol rabis video ya oli save spolem gudfala tingting blong pikinini. Samting ya i tru moa long ol yangfala. Ol papa mama, oltaem yufala i stap givim ol gudfala kakae long ol pikinini blong yufala blong mekem bodi blong olgeta i strong. ?Be olsem wanem long ol save we yufala i stap givim long ol pikinini blong fidim tingting blong olgeta? Hemia i impoten moa bitim prapa kakae. Olsem Jisas i talem, prapa kakae i no save go insaed long hat blong yumi. Be ol samting we i stap long tingting blong yumi, oli save gat paoa long hat blong yumi.—Mak 7:18-23.

21 Ol papa mama oli mas bos long video, mo oli mas skelem hamas taem ol pikinini oli spenem blong lukluk video. Olsem ya nao, oli save givhan long ol pikinini blong gruap gud. Tru, taem famle i spel smol, oli save harem gud sipos oli lukluk wan gudfala video tugeta. Mo sam video oli tijim yumi long sam gudfala samting tu. Be sipos yu yu no bos long video, hem i save kam olsem wan drag, we i stap kakae fulap taem blong yufala. Taem i olsem laef. Yumi no mas westem laef blong yumi. Yumi save yusum taem mo laef blong yumi blong mekem plante gudfala samting. Fasin blong lukluk tumas video i save blokem man, blong hem i no moa yusum waes blong hem blong mekem plante samting. Hem i yusum ae blong hem nomo blong lukluk video. Antap moa, ol man we oli lukluk tumas video, oli no moa wantem ridim wan samting no toktok long ol narafala man. I impoten tumas we olgeta long famle oli toktok tugeta oltaem. Sipos oli sidaon kwaet wanples mo lukluk video nomo, oli no save harem gud. Be taem oli toktok tugeta, oli save harem gud tumas. Sipos papa mama tufala i ting se famle i stap lukluk video tumas, tufala i mas traem pulum ol pikinini blong laekem sam narakaen pleplei, no blong ridim sam gudfala buk, no samting olsem. Sipos papa mama tufala i lidim famle long saed ya, i isi nomo long ol pikinini blong folem tufala.

!TAEM YU STRETEM PIKININI, TOKTOK WETEM HEM!

22. ?From wanem i impoten we ol tok blong papa mama oli klia long tingting blong ol pikinini?

22 Wan papa i storeyan olsem:“Taem boe blong mi i gat 3 yia nomo, mi mi toktok wetem hem long saed blong fasin gyaman, wan fasin we God i no laekem nating. Mi mi ridim Proveb 6:16-19 long hem, mo sam narafala vas bakegen. Hem i lesin, mo hem i givim stret ansa long ol kwestin blong mi. Be i luk olsem we hem i no rili kasem save. Taswe mi askem long hem se: ‘?Yu yu save mining blong tok ya gyaman?’ Hem i talem se, ‘No gat.’ Naoia, taem mi stretem hem, mi jekemap fastaem sipos hem i save mining blong ol tok blong mi, mo sipos hem i kasem save from wanem mi mas stretem hem.”

23. ?Olsem wanem papa mama tufala i save givhan long ol pikinini blong luksave stret rod we oli mas folem?

23 Taem pikinini i smol yet, papa mama tufala i stap talem ‘No’ long hem plante taem, olsem taem hem i wantem kam kolosap long faea. Hemia wan smol woning nomo. Be i gud blong eksplenem from wanem hem i no mas mekem. Ating yu save talem se faea i “!hot!” Mo sipos hem i tajem faea ya, bambae hem i harem i “!soa!” Taem yu tijim hem, oltaem yu mas eksplenem olsem wanem rul ya i mekem i gud long hem. Givhan long hem blong luksave we ol gudfala rul mo loa oli stanap long ol gudfala fasin, olsem fasin kaengud, lav mo fasin blong tingbaot narafala. Eksplenem long hem from wanem hem i mas traehad blong soemaot ol gudfala fasin ya. Mo tu, traem eksplenem long pikinini blong yu olsem wanem sam man oli folem ol gudfala fasin ya, mo olsem wanem sam man oli no folem olgeta. Sipos yu mekem olsem evritaem bambae yu save makem ol stret fasin ya long tingting blong hem. Be impoten moa, yu save makem olgeta long hat blong hem.—Matyu 7:12; Rom 13:10.

24. ?From wanem i impoten we ol pikinini oli respektem ol man we oli hae moa long olgeta?

24 Long sem fasin, sloslou yu save soemaot long pikinini from wanem i impoten blong gat respek mo obei long ol man we oli hae moa long hem. Long faswan yia long laef blong pikinini, hem i stat blong soemaot sipos bambae hem i kwik blong obei long tok blong ol bigman no olsem wanem. Taem pikinini i naf blong kasem save, makem long tingting blong hem se God nomo i givim wok long yu blong lukaotgud long hem. Hemia i save givhan long pikinini blong harem tok blong yu. Sipos hem i no luksave samting ya, maet hem i ting se hem i mas obei long papa mama from we tufala i moa big no moa strong long hem nomo. Pikinini i mas luksave se papa mama tufala i no stap talem tingting blong tufala nomo. Tufala i stap talem tok blong God we i kamaot long Baebol. Long tingting blong pikinini, samting ya bambae i givim paoa long ol tok mo advaes blong papa mama. Nao taem pikinini i kasem hadtaem long yangfala laef blong hem, no taem sam traem no trabol i pulum hem blong lego stret fasin, hem i save stanap strong.—Ol Sam 119:109-111; Proveb 6:20-22.

25. ?Olsem wanem advaes long Proveb 17:9 i save givhan long papa mo mama blong stretem pikinini long gudfala fasin?

25 “Man we i fogivim rong blong narafala man, hem i stap lukaot lav. Be man we i stap tokbaot sem samting oltaem, i mekem ol fren oli seraot.” (Proveb 17:9) Samting ya i tru tu long ol papa mama. Taem yu tokbaot mastik blong pikinini wetem hem, hem i luksave from wanem yu mas stretem hem. Ale, yu panisim hem. Nao lav blong yu bambae i blokem yu blong yu no moa tokbaot mastik ya. Nomata wanem rong we hem i bin mekem, yu yu mas soemaot klia long hem se yu stap laekem hem tumas yet, be rong blong hem nomo yu no laekem. (Jud 23) Pikinini i kasem panis blong hem finis. Taswe bambae hem i sem sipos yu gohed blong tokbaot rong ya. Samting ya i save mekem se hem i no moa frengud wetem papa mama mo ol narafala pikinini long famle. Sipos papa mama tufala i luk se pikinini ya i mekem rong ya bakegen mo fasin ya i kamaot long ol narafala pikinini, i moa gud we famle i storeyan tugeta long bisnes ya samtaem biaen. Taem oli storeyan, i nogud blong talem bakegen olgeta rong we pikinini ya i mekem. I moa gud blong tokbaot ol rul we oli save stretem samting we i bin hapen. Yu save tokbaot olsem wanem famle i save obei long ol rul ya, mo olsem wanem ol rul ya oli save mekem famle i hapi.

SAM NARAFALA ROD BLONG STRETEM

26. ?From wanem papa mama oli no save stretem evri pikinini long sem fasin?

26 Proveb i talem se: “Sipos yu tok strong long wan man we i gat hed, tok ya i gat moa paoa i winim we yu kilim wan krangke man wan handred taem.” (Proveb 17:10) Yu no save yusum sem fasin blong stretem evri pikinini. Yu mas tingbaot fasin blong olgeta pikinini wanwan. Wan pikinini we hem i no strong tumas, ating tok blong yu nomo i naf blong stretem hem. Ating yu no nidim blong wipim hem plante. Mo tu, sam pikinini, oli no fraet taem yu wipim olgeta. Taswe panis ya i no save givhan long olgeta. No maet wan pikinini i olsem man blong wok we Proveb 29:19 i tokbaot, i se: “Toktok nomo i no save stretem hem, from we hem i kasem save be hem i no wantem harem tok ya.” Wan pikinini olsemia, i nidim stik blong stretem hem.

27. ?Olsem wanem wan papa i stretem pikinini blong hem, taem hem i raetem sam mak long wol blong haos?

27 Wan mama i talem se:

“Boe blong mi i gat tu yia nomo taem hem i raetem sam smol red mak long wan wol blong haos blong mifala. Papa blong hem i soemaot ol mak ya long hem, mo hem i askem long pikinini sipos hem i bin mekem. Pikinini i no talem wan samting. Hem i stap lukluk nomo, gogo papa i talem se: ‘Yu save, taem mi smol pikinini olsem yu, mi tu mi raetem sam mak long wol. !Hemia i wan gudfala plei ya!’ Nao smol boe ya i no moa fraet. Hem i smael mo hem i storeyan long papa olsem wanem hem i bin raetem olgeta. Hem i talem se hem i laekem tumas pleplei ya. From tok blong papa, hem i save se papa i kasem save long tingting blong hem. Afta, papa i eksplenem long hem se, nating we hem i wan gudfala pleplei, be ol wol long haos oli no stret ples blong raetem wan samting. Tufala i gohed blong storeyan tugeta. Mo long taem ya, toktok ya nomo i naf blong stretem pikinini ya.”

28. ?Olsem wanem papa mama tufala i save blokem fasin blong agyu wetem pikinini?

28 Taem yu yu stretem pikinini, i gud blong talem long hem from wanem yu mas stretem hem. Fasin ya i save tijim hem. Be i nogud blong agyu wetem pikinini. Wan pikinini i stat blong agyu wetem mama blong hem from wan wok we mama i givim long hem. Nao mama i talem nomo long hem se: “Taem yu finisim wok ya, bambae yumi wokbaot i go long solwora.” Hem i save se pikinini ya i laekem tumas blong go long solwora. Mama ya i blokem sam samting we hem i laekem, blong pulum hem blong finisim wok blong hem. Taem mama i kam blong jekem wok blong hem, be wok ya i no finis yet, hem i talem nomo se: “?Wok ya i no finis yet? Be taem yu finisim, bambae yumi go.” Mama ya i no agyu wetem pikinini ya, be hem i winim hem.

29. ?Papa mama tufala i save mekem wanem blong soemaot long pikinini we hem i mas kasem frut blong ol rong fasin blong hem?

29 Sipos yu letem pikinini i kasem frut blong ol samting we hem i stap mekem, bambae hem i lanem se i waes moa blong folem ol stret rul. Sam eksampel: ?Pikinini blong yu, hem i stap sakem olting blong hem olbaot long haos? I gud we hem nomo i pikimap olgeta mo i putum olgeta long stret ples blong olgeta. Ale, hem i save lanem se hem i no mas sakem olting blong hem olbaot. ?Hem i bin tok nogud long wan man? Oraet, i gud we hem i talem ‘sore’ long man ya. Samting ya i save stretem poen ya long hem. Maet hem i bin smasem wan samting from we hem i kros. Sipos pikinini ya i bigwan lelebet, yu save talem long hem se hem i mas pem samting ya we hem i bin smasem. Samfala papa mama oli blokem pikinini, blong hem i no save mekem wan samting we hem i laekem. Olsemia, oli givhan long hem blong luksave rong blong hem. Insaed long Kristin kongregesen, taem wan man i mekem nogud mo i no wantem lesin, hem i no moa save fren wetem olgeta long kongregesen. From samting ya hem i save sem. (2 Tesalonaeka 3:6, 14, 15) Samtaem i gud blong wipim ol pikinini. Be samtaem, i moa gud blong blokem olgeta blong oli no joen smoltaem wetem ol narafala long famle. Be lukaot, yu no mas bitim mak long panis ya. Sipos yu lokem hem afsaed blong haos, yu no moa soemaot lav long hem. Nomata wanem fasin yu yusum blong stretem ol pikinini, be oli mas luksave se olgeta nomo oli mas kasem frut blong ol samting we oli mekem. Olsem ya nao, bambae oli lanem blong mekem ol gudfala fasin mo disisin.

STRETEM OLGETA LONG LAV

30. ?Taem ol papa mama oli stanemap ol rul, from wanem i impoten we oli tingtinggud fastaem mo jusumgud ol rul ya?

30 Baebol i talem se: “Nao bambae yufala i save jusumaot wanem fasin i stret gud olgeta.” Mo tu yumi mas tingbaot se: “Fasin blong man we i kasem waes long heven, hem i . . . kwaet.” (Filipae 1:10; Jemes 3:17) Ol smol pikinini, oli gat fulap paoa long bodi blong olgeta. Oli wantem yusum paoa ya, mo oli wantem faenem mo traem ol nyufala samting oltaem. Taem yumi stanemap ol rul blong makemaot rod blong olgeta, yumi mas tingtinggud mo jusumaot ol samting we i stret gud long olgeta. Yumi mas luksave wanem i impoten mo wanem i no impoten. Samting ya i no min se yu mas bos long evri smol samting we pikinini i mekem. Yu mas letem pikinini i fri lelebet blong mekem samting we hem i wantem, sipos samting ya i no agensem ol rul we yu yu stanemap finis. (Proveb 4:11, 12) Sipos yu yu strong tumas, bambae tingting blong pikinini i ‘hevi’ tumas. Mo tingting blong hem i save ‘foldaon’ olgeta. Mo yu tu bambae yu taed tumas from we yu mekem sam trabol we i smol nomo oli kam wan bigfala samting.—Kolosi 3:21.

31. ?Jeova God i soemaot wanem rod, taem hem i stretem yumi?

31 Ol papa mama, yufala i mas “stretem pikinini blong yufala taem hem i no strong tumas yet.” Be yufala i mas mekem long fasin we God i soemaot, long lav. Traehad blong folem fasin blong God. “Taem Jeova i laekem wan man, hem i stap stretem hem, olsem wan papa we i harem gud long pikinini blong hem, i stap stretem hem.” Yufala i mas stretem pikinini blong yufala long rod we i karem gudfala frut. Olsem God i mekem long yufala, yufala i mas stretem olgeta long lav, from we “olgeta fasin blong stretem, oli rod blong laef.”—Proveb 19:18; 3:12; 6:23.

    Ol buk long Bislama (1987-2026)
    Logaot
    Login
    • Bislama
    • Serem
    • Setemap Olsem Yu Wantem
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Rul
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Serem