Kasem Waes Fasin Mo Akseptem Fasin Stretem

JEOVA GOD i Nambawan Tija blong ol man blong hem. Hem i tijim olgeta long saed blong ol fasin blong hem, be tu long saed blong laef. (Aesea 30:20; 54:13; Ol Sam 27:11) Eksampel, long nesen blong Isrel, Jeova i givim ol profet, ol Livaet​—speseli olgeta we oli pris​—mo sam narafala waes man we oli tija. (2 Kronikel 35:3; Jeremaea 18:18) Ol profet, oli tijim ol man long saed blong ol stamba tingting blong God mo ol fasin blong hem. Mo tu, oli soemaot wanem rod we i stret blong folem. Wok blong ol pris mo ol Livaet i blong tijim Loa blong Jeova. Mo ol waes man, no ol elda, oli givim gudfala advaes long ol samting we oli hapen evri dei long laef.

Solomon, pikinini blong Deved, i waes moa i bitim ol narafala waes man long Isrel. (1 King 4:​30, 31) Taem we Kwin blong Seba i visitim Solomon, hem i luk ol gudfala wok mo ol sas samting blong hem. Kwin ya i luksave se: “Mi mi no bilif long hem gogo mi kam nomo, mi luk stret long ae blong mi. Yu yu waes moa, mo yu rij moa, i bitim we ol man oli talem long mi longwe. Mi harem smol haf nomo.” (1 King 10:7) ?Olsem wanem Solomon i bin kasem fasin waes? Taem Solomon i kam king blong Isrel, long 1037 B.K.T.,a hem i prea blong kasem “waes mo save.” From we Jeova i glad long samting we Solomon i askem, hem i givim save, waes, mo tingting blong kasem save plante samting. (2 Kronikel 1:​10-​12; 1 King 3:​12) !Taswe, Solomon i naf blong “talem tri taosen waes tok.” (1 King 4:​32) Sam long ol tok ya, wetem ol waes tok “blong Aguru” mo ol tok blong “King Lemuel,” oli stap long buk blong Ol Proveb long Baebol. (Ol Proveb 30:1; 31:1) Trutok we i stap long ol waestok ya i soemaot se God i waes tumas mo trutok ya i no save lus samtaem. (1 King 10:23, 24) Ol waestok ya oli impoten tumas long taem bifo. Be, tede tu, ol tok ya oli impoten tumas blong olgeta we oli wantem stap glad mo haremgud long laef blong olgeta.

Karem Gudfala Frut Mo Fasin Blong Stap Klin

Fastok blong Ol Proveb i soem stamba risen blong buk ya se: “Hemia ol proveb blong Solomon, pikinini blong Deved, king blong Isrel. Oli blong mekem man i save long fasin waes mo fasin blong stretem hem, blong hem i kasem save long ol tok we oli givim dip save. Oli blong stretem man, nao hem i save kam naf blong skelem olgeta haf blong wan bisnes, blong man i save mekem stret fasin, i naf blong jajem ol bisnes, i stret oltaem. Oli blong givim waes long olgeta we oli no gat plante ekspiryens, blong givim save long ol yang man, mo blong mekem olgeta oli naf blong tingtinggud.”​—Ol Proveb 1:1-4, NW.

!Yes, i gat gudfala risen from wanem “ol proveb blong Solomon” oli stap! Oli blong “mekem man i save long fasin waes mo fasin blong stretem hem.” Man we i waes i luksave stret se ol samting oli olsem wanem, nao hem i save yusum save ya blong winim ol problem, mekemgud ol wok blong hem, blokem ol trabol, no halpem ol narafala blong mekem olsem. Wan diksonari i talem se “long buk blong ol Proveb, ‘fasin waes’ i minim wan laef we i rongud​—yumi naf blong mekem ol disisen we oli waes mo winim evri problem long laef.” !Yumi mas kasem waes ya!​—Ol Proveb 4:7.

Ol proveb blong Solomon oli stretem yumi tu. ?Yumi nidim trening ya? Long Baebol, fasin stretem i save minim soem stret rod blong folem, pruvum se wan fasin i rong, mo samtaem givim panis. Wan man blong stadi long Baebol i talem se tok ya i “min se ol gudfala fasin oli stretem ol stronghed fasin blong yumi, blong yumi no go folem ol krangke rod.” Taem yumi nomo yumi stretem yumi, mo taem wan narafala i stretem yumi tu, hemia i blokem ol nogud fasin. Mo tu, hemia i givim strong tingting long yumi blong kam moa gud. Yes, yumi nidim sam strong advaes blong yumi stap klin.

Taswe, ol proverb oli save givhan long yumi long tu wei​—blong mekem yumi kam waes mo blong stretem yumi. Fasin blong tijim mo stretem yumi i karem plante frut. Eksampel, sipos yumi kam stret long tingting mo fasin blong yumi, bambae yumi kam gud moa, mo tu bambae i moa isi blong yumi folemgud ol hae rul blong Jeova.

Waes fasin i kamaot taem yumi gat sam narafala fasin we oli joen tugeta, olsem dip save, fasin luksave, fasin waesgud, mo naf blong tingtinggud. Dip save hemia fasin blong lukluk insaed long wan samting mo luksave ol defdefren haf blong hem from we yumi kasem save olsem wanem ol haf ya oli joengud tugeta, mekem se yumi naf blong luksave ful mining blong samting ya. Fasin luksave, hemia taem yumi luksave from wanem risen wan samting i hapen, mo from wanem samting ya i gud, no maet from wanem hem i nogud. Eksampel, wan man we i gat dip save, hem i naf blong luksave taem narafala i folem wan rod we i no stret, mo kwiktaem nomo ating hem i save givim woning long man ya long saed blong denja ya. Be i nidim fasin luksave blong kasem save from wanem man ya i folem rod ya mo olsem wanem blong givhangud long hem blong sevem hem.

Olgeta we oli waesgud oli tingtinggud fastaem​—oli no jes bilif long eni samting. (Ol Proveb 14:15) Oli naf blong luksave ol rabis fasin bifo we oli kamaot, mekem se oli rere blong fesem ol rabis fasin ya. Mo tu fasin waes i halpem yumi blong gat ol gudfala tingting mo folem ol plan we oli givim mining long laef blong yumi. Sipos yumi stadi long ol proveb blong Baebol, bambae yumi haremgud from we oli save mekem yumi waes mo oli save stretem yumi. Olgeta “we oli no gat plante ekspiryens,” sipos oli lesin long ol proveb ya, bambae olgeta tu oli kam waesgud. Mo “ol yang man,” bambae oli kasem save mo oli naf blong tingtinggud.

Ol Proveb Blong Ol Waes Man

Be ol proveb blong Baebol, oli no blong olgeta we oli no gat ekspiryens mo ol yangfala nomo. Oli blong eniman we i waes mo rere blong lesin. King Solomon i talem se, “Man we i waes, bambae hem i lesin long ol tok we oli save tijim hem, mo i holem gud olgeta. Mo man we i save kasem dip save, bambae hem i kasem gudhan blong bos long ol samting. Ale, man ya i save kasem save long wan proveb mo long wan tok we i no klia, long ol tok haed blong ol waesman, mo long ol had kwestin blong olgeta.” (Ol Proveb 1:​5, 6, NW) Wan man we i kasem finis fasin waes, bambae save blong hem i kam antap sipos hem i tingbaot ol proveb, mo wan man we i gat dip save bambae i kam moa gud blong lidim prapa laef blong hem.

Plante proveb oli talemaot ol impoten trutok wetem sot tok nomo. Samtaem long Baebol wan proveb i wan tok we i no klia. (Ol Proveb 1:​17-​19) Sam long ol proveb oli tokhaed​—oli fasfas, mo blong kasem save long olgeta, i nidim blong tingting dip fastaem. Samtaem tu oli mekem proveb long ol tok we i klosap sem mak, ol pijatok, mo ol narafala fasin blong toktok gud. Blong kasem save long ol tok ya i nidim taem mo tingting dip long olgeta ya. Solomon, man we i raetem plante long ol proveb ya, hem i gat fasin blong skelem blong kasem save ol defdefren mining blong wan proveb. Long buk blong Ol Proveb, hem i wantem serem fasin ya wetem olgeta we oli ridim buk ya, from we ol waes man bambae oli intres tumas long hem.

Fas Samting We i Lidim Long Fasin Ya

?Fasin waes mo fasin stretem, tufala i stat olsem wanem? Solomon i ansa, se: “Man we i fraetgud long Jeova, hem i stat blong kasem tru save. Fasin waes mo fasin blong stretem man, ol krangke man nomo oli no laekem tufala samting ya.” (Ol Proveb 1:​7, NW) Sipos yumi fraetgud long Jeova, nao yumi stat blong kasem tru save. Mo sipos yumi no kasem tru save ya, bambae yumi no kam waes mo God i no stretem yumi. Tufala fasin ya i stat wetem fasin fraet long Jeova.​—Ol Proveb 9:​10; 15:33.

Fasin fraet ya long God i no wan rabis fraet blong mekem man i harem nogud, nogat. Hemia wan dip respek long hem. Sipos yumi no gat fraet ya, yumi no save kasem trufala save. Laef i kamaot long Jeova God nomo, mo sipos yumi no gat laef, i klia we yumi no save kasem save long wan samting. (Ol Sam 36:9; Ol Wok 17:25, 28) Antap long hemia, God i wokem olgeta samting, mekem se save blong man i stanap long stadi blong ol samting we God i mekem. (Ol Sam 19:​1, 2; Revelesen 4:​11) God i givim Tok blong hem tu, we i “stret gud blong tijim yumi long ol trutok, mo blong blokem ol krangke tok. Mo i stret gud blong stretem ol krangke fasin, mo blong tijim yumi long ol stret fasin.” (2 Timoti 3:​16, 17) Tru ya, stamba blong trufala save i Jeova, mo man we i lukaotem save ya i mas fraetgud long hem.

Save blong man mo waes blong wol i nating nomo sipos i no gat fasin fraetgud long God. Aposol Pol i raetem se: “?Wehem ol man we oli gat waes? ?Wehem ol man we oli gat save? ?Wehem ol man we oli stap toktok oltaem long ol bisnes blong wol? !Oli no gat! God i mekem finis we ol waestok blong man i kam olsem krangke nomo.” (1 Korin 1:​20) Man we i folem waes blong wol be i no fraetgud long God, tingting blong hem i no klia nating long ol disisen we hem i mas mekem. Biaen frut we i kamaot i ‘krangke nomo.’

Wan “Nekles Raon Long Nek Blong Yu”

Afta, waes King Solomon i tok long ol yangfala, i se: “Pikinini blong mi, plis yu lesin long papa blong yu taem hem i stretem yu. Mo yu no mas lego loa blong mama blong yu. Ol samting ya oli olsem ol flaoa we oli somap blong flasem hed blong yu, olsem wan nambawan nekles raon long nek blong yu.”​—Ol Proveb 1:​8, 9, NW.

Long Isrel blong bifo, God i askem long ol papa mama blong oli tijim ol pikinini blong olgeta. Moses i talem long ol papa se: “Yufala i no mas fogetem ol tok ya we mi mi stap givim long yufala tede. Oltaem, yufala i mas tijim ol pikinini blong yufala long hem. Sipos yufala i stap long haos, no yufala i stap wokbaot, yufala i go blong slip, no yufala i girap bakegen, be yufala i mas tokbaot ol samting ya.” (Dutronome 6:​6, 7) Ol mama tu oli save gat paoa long ol pikinini blong olgeta. Wan Hibru waef we i obei long rul blong hasban blong hem, i gat raet blong tijim ol loa blong famle.

Famle i stamba ples blong tijim ol pikinini, samting ya i klia long Baebol. (Efesas 6:​1-3) Ol pikinini we oli stap obei long papa mama blong olgeta we oli gat bilif, i olsem se ol pikinini ya oli kasem naesfala flaoa raon long nek blong olgeta mo wan nekles blong onarem olgeta.

“I Save Tekemaot Sol Blong Masta Blong Hem”

Wan papa blong Esia, i sanem pikinini blong hem we i gat 16 yia long Yunaeted stet blong i kasem hae edukesen. Be bifo, papa ya i givim woning long hem blong no joen wetem ol rabis kampani. Advaes ya i olsem woning blong Solomon se: “Pikinini blong mi, sipos ol sinman oli traem switim yu, yu no mas folem olgeta.” (Ol Proveb 1:​10, NW) Solomon i soemaot klia trik ya we oli stap yusum, se: “Maet oli talem long yu, se: ‘Ale, yu kam wetem mifala. Bambae yumi haed, yumi wet blong mekem blad blong man i ron. Bambae yumi stap haed from ol man we oli stret, we oli no mekem i rong. Ale, taem oli laef yet, bambae yumi solemdaon olgeta fulwan wantaem, olsem Seol i stap mekem, olsem ol man we oli foldaon long wan bigfala hol we i godaon we i godaon. Bambae yumi faenem olkaen samting we oli sas, ol gudgudfala samting. Bambae yumi fulumap haos blong yumi long ol samting we bambae yumi karemaot. Ale, yu mas joen wetem mifala. Bambae i gat wan bag nomo we i blong yumi evriwan.’”​—Ol Proveb 1:​11-​14, NW.

I klia se trik ya hemia ol sas samting. From we oli wantem kasem mane kwiktaem nomo, “ol sinman” oli pulum ol narafala blong oli joen long raf fasin no nogud plan blong olgeta. Blong kasem ol samting long saed blong bodi, ol rabis man ya oli no fraet blong kilim man i ded. Oli ‘solemdaon olgeta we oli laef yet fulwan wantaem, olsem Seol i stap mekem,’ oli stilim ol samting blong hem, olsem taem we ful bodi i go long beregraon. Oli singaot ol man oli kam brekem loa oltaem wetem olgeta​—oli wantem ‘fulumap haos blong olgeta long ol samting we bambae oli karemaot.’ Mo oli wantem se man we i no gat ekspiryens, i ‘joen wetem olgeta ya. Bambae i gat wan bag nomo we i blong evriwan.’ !Samting ya i wan stret woning blong yumi! Ol grup blong yangfala mo olgeta we oli salem drag oli mekem sem samting. Plante taem, promes blong kam rij kwik i pulum ol man blong mekem ol bisnes we oli no stret.

King we i waes i givim advaes ya se, “Be pikinini blong mi, yu no mas wokbaot wetem olgeta. Yu mas blokem leg blong yu, blong yu no folem rod blong olgeta. From we leg blong olgeta oli stap ronem ol rabis fasin, mo oli stap hareap blong mekem blad blong man i ron.” Be hem i talemaot olsem wanem bambae oli finis, i se: “From we i blong nating nomo we man i pulum net long ol samting we oli gat wing, blong oli save lukluk samting ya. Hemia nao fasin blong olgeta ya. Oli stap haed mo oli stap wet blong mekem blad blong ol man ya i ron. Oli stap haed from sol blong ol man ya. Hemia nao ol rod blong ol man we oli wantem winim mane long fasin we i no stret. Fasin ya i save tekemaot sol blong masta blong hem.”​—Ol Proveb 1:​15-​19, NW.

“Ol man we oli wantem winim mane long fasin we i no stret,” bambae oli lus long prapa rod we oli stap folem. Trap we ol rabis man oli stanemap blong ol narafala, bambae i prapa trap blong holem olgeta. ?Ol man we oli wantem mekem rabis fasin, bambae oli save jenis? No gat. Nating se wan net i stap long klia ples, be ol pijin​—“ol samting we oli gat wing”​—oli flae i go stret long net ya. Long sem fasin, fasin griri blong ol rabis man i blaenem olgeta, oli gohed long nogud aksin blong olgeta. Nating se i olsem, bambae wan man i kasem olgeta, ating i no longtaem, no ating biaen long fiuja.

?Bambae Hu i Lesin Long Voes Blong Waes Fasin?

?Ol sinman oli stap kasem save se rod we oli stap folem i krangke nomo? ?Oli kasem sam woning long ol frut we fasin blong olgeta i karem? Oli no gat eskius blong talem se oli man we oli no gat save, from we i gat wan mesej we i kamaot finis long klia ples.

Solomon i letem waes fasin i toktok olsem se wan man i toktok, i se: “Trufala waes i stap singaot bigfala long rod. Long ol pablik ples, oltaem voes blong hem i stap singaot. Hem i stap antap, long en blong ol rod we i gat plante noes long hem, mo hem i stap singaot. Hem i stap long ol bigfala get blong taon, mo hem i stap talem ol tok blong hem.” (Ol Proveb 1:​20, 21, NW) Wetem strong voes, waes fasin i talemaot long ol klia ples, mekem se evriwan i save harem. Long Isrel blong bifo ol olfala man oli givim advaes we i waes mo oli stap jajem ol man long fored blong ol get blong ol taon. Blong yumi, Jeova i holemgud trufala waes long tok blong hem, Baebol, we yumi save faenem long eni ples. Mo tede, ol man blong hem oli wok strong blong tokbaot buk ya long olgeta ples. Yes, God i talemaot waes blong hem long olgeta man.

?Trufala waes i talem wanem? Hemia se: “!Olgeta! !Yufala we i no gat hed! ?Bambae yufala i stap krangke olsem gogo kasem wetaem? ?Naoia, yufala i glad tumas blong jikim gudfala save, be bambae yufala i finis wetaem? . . . Longtaem finis, mi mi stap singaot yufala, be yufala i no wantem harem mi. Mi mi stap traem pulum yufala blong yufala i kam long mi, be yufala i no wantem.” Ol krangke man oli no lesin long voes blong waes man. From samting ya “bambae yufala i kasem panis we i stret blong yufala i kasem. Ol man we oli no gat hed, bambae oli ded from we oli no wantem kam waes. Mo ol man we oli no gat save mo we oli no kea, fasin ya blong olgeta bambae i kilim olgeta.”​—Ol Proveb 1:​22-​32.

?Be olsem wanem long man we i tekem taem blong lesin long voes blong waes man? “Man we i stap lesin long mi, bambae hem i stap gud oltaem long laef blong hem. Hem bambae i save we i no gat wan samting nating we i save mekem hem i fraet.” (Ol Proveb 1:​33) Sipos yu folemgud ol proveb blong Baebol bambae yu stap long medel blong olgeta we oli kam waes mo oli letem God i stretem olgeta.

[Futnto]

[Tok Blong Pija Long Pej 15]

Yumi save kasem trufala waes long eni ples