?FROM wanem plante Jyu long faswan handred yia oli no akseptem Jisas olsem Mesaea? Wan man blong taem ya i raetem se: “Nao taem Jisas i go insaed long yad blong haos blong God bakegen, hem i stap tijim ol man. Nao ol jif blong Isrel oli kam askem long hem se, ‘?Olsem wanem yu stap mekem ol samting ya? ?Hu i givim raet long yu blong mekem olsem?’” (Matiu 21:23) Long tingting blong ol jif blong Isrel, Hae God i givim Tora (Loa) long nesen blong Isrel, mo hem i givim raet long sam man blong tijim ol narafala. Ale, oli wantem save sipos Jisas i gat raet ya.

Jisas i pruvum se hem i gat bigfala respek long Tora, mo long ol man we oli gat hae posisen from Tora. (Matiu 5:​17-​20; Luk 5:​14; 17:14) Be plante taem hem i tok strong long ol man we oli ademap sam rul long Loa blong God. (Matiu 15:​3-9; 23:​2-​28) Ol man olsem oli folem ol rul we oli kolem ‘Loa we oli talemaot nomo.’ Jisas i no wantem folem loa ya. From samting ya, plante man oli no akseptem hem olsem Mesaea. Oli bilivim se God i no save agri long wan man we i no sapotem ol rul blong ol jif blong Isrel.

“?Hu i Givim Raet Ya Long Yu?”

Loa blong Moses i talem klia se ol pris, ol pikinini blong Eron, oli ol tija blong skul. (Levitikas 10:​8-​11; Dutronome 24:8; 2 Kronikel 26:16-​20; Malakae 2:7) Be, sam handred yia oli pas, mo sam pris oli no stanap strong, mo oli kam kruked. (1 Samuel 2:​12-​17, 22-​29; Jeremaea 5:​31; Malakae 2:​8, 9) Long taem we ol man Gris oli rul long Isrel, plante pris oli no moa stret long saed blong ol bisnes blong skul. Stat long ol yia 200 B.K.T., ol Farisi, wan niufala grup long skul blong ol Jyu, oli no trastem tumas ol pris, mo oli stat blong stanemap sam rul blong mekem se olgeta man oli gat jans blong kam klin mo tabu, i sem mak long ol pris. Plante man oli intres long ol rul ya. Be ol rul ya oli nogud tumas, oli agensem Loa blong Moses.​—Dutronome 4:2; 12:32 (13:1 long ol Baebol we ol man Jyu oli prentem).

Ol Farisi oli kam ol man we oli gat hae save long saed blong Loa, oli mekem wok blong ol pris from we oli ting se ol pris oli no mekem gud wok ya. Be Loa blong Moses i no givim raet long olgeta blong kam tija blong Loa, taswe oli wokem sam niufala fasin blong kasem save mining blong Loa. Oli talem se i gat long Loa sam tok we oli haed, mo oli yusum sam narafala rod olsem blong sapotem raet blong olgeta blong tijim Loa.b Oli putumap olgeta olsem ‘ol jif we oli lukaot long ol rul,’ mo oli pulum ol man blong folem ol rul ya, ale ol rul ya oli kam stamba blong niufala paoa blong olgeta long Isrel. Long faswan handred yia K.T., ol Farisi oli wokem finis wan grup we i gat moa paoa, i bitim ol narafala grup long Isrel.

Ol Farisi oli skelem olgeta rul we oli talemaot nomo, mo oli traehad blong wokem sam narafala rul we oli laenap wetem Loa blong Moses. Oli mekem olsem from we oli wantem givim moa paoa long wok blong olgeta. Oli tijim wan niufala tingting long saed blong stamba blong ol rul blong olgeta. Ol rabae oli stat blong tijim se: “Moses i kasem Tora long Sinae, mo hem i tijim Tora ya long Josua, mo Josua i tijim ol elda, mo ol elda oli tijim ol profet. Mo ol profet oli tijim Tora ya long ol man blong bigfala hif.”​—Avot 1:1, Misna.

Taem ol rabae oli talem se, “Moses i kasem Tora,” oli tokbaot ol Loa we Moses i raetem, be oli tokbaot tu ol rul blong olgeta we oli talemaot nomo. Samting we i tru, se ol man nomo oli wokem ol rul ya. Be oli strong blong talem se God i givim ol rul ya long Moses long Sinae. Mo oli tijim se God i no letem ol man oli fri blong jusum wanem bambae oli mekem taem Loa i no klia long wan poen. Oli talem se God i tok long Moses, i talem long hem olgeta samting we Loa i no talem. Mo tu, oli tijim se Moses i givim loa ya we oli talemaot nomo long ol lida blong nesen, i no long ol pris. Ol Farisi oli talem strong se oli ol pikinini blong ‘laen ya we i neva ded,’ laen blong ol tija blong ‘ol rul we oli talemaot nomo.’