Fasin Joengud Long Olgeta Ples Blong Wol—?Bambae i Kamtru Olsem Wanem?

WOL blong naoia i olsem wan haos we i nogud finis, we ol man oli no bin lukaotgud long hem, be oli stap brekemdaon. Taswe, wan samting nomo i stret long hem​—blong spolem ol nogud fasin long hem mo putum ol nyufala fasin long ples blong olgeta. Tok ya i no jes wan tingting blong ol man we oli stap talemaot ol nogud nyus oltaem. Baebol i talem se hemia nomo rod ya we i save wok. ?From wanem i olsem?

Ol stampa fasin blong wol ya oli nogud. Fulwol i olsem wan haos we ol bebet oli stap kakae hem, mo i rotin finis. Ol aean blong hem oli rosta, mo ol wol blong hem oli brobrok. Ruf i stap foldaon, mo ol paep oli lik. Ol waea blong lektrik oli hang olbaot mo oli save jokem man. Ol man we oli stap long haos ya oli faet oltaem, mo oli stap spolem ol samting insaed long haos. Haos ya mo ol samting raonabaot long hem oli fulap long ol bebet, mo oli mekem denja long laef blong ol man.

“Stap Danis Kolosap Long Gref”

Gwynne Dyer i talem se, “olgeta man long wol oli stap danis kolosap long gref.” Hemia from we, ol faet long saed blong politik oli stap kamaot oltaem, ol man oli griri, oli mekem i strong tumas long ol narafala, mo ol man blong ol defren laen mo kantri oli stap rao mo faet. Long olgeta ples blong wol, i gat ol smosmol grup we oli gat strong fasin mo oli stap tingbaot olgeta nomo, mo i luk olsem se oli naf blong spolem ol jans blong kasem pis long wol taem oli wantem mekem olsem. Hemia ol grup we oli traem pulum ol man mo ol gavman blong jenisim plante samting, ol grup we oli faet from fasin fri, ol grup blong ol raf man blong faet, ol man we oli sakem bom from politik, mo sam narafala tu. Oli olsem ol man long wan haos we oli raorao mo faet oltaem. Oli save mekem ol man we oli stap raonabaot long olgeta oli harem nogud nomo.

Be, plante man we oli raetem ol store long nyuspepa, oli talem se i no ol stronghed grup ya no ol wanwan man nogud nomo we oli stap blokem fasin joengud long wol ya. Samting we i bigwan moa, hemia fasin blong ol wanwan kantri. Wan man blong raetem buk long saed blong ol faet, S. B. Payne, Jr., i talem se, “long olgeta kantri blong wol, ol gavman oli no moa save holem loa mo oda, ol samting oli olbaot nomo.” Ol kantri wanwan oli mekem samting we i moagud long olgeta nomo, mo oli no tingbaot narafala. From samting ya, long olgeta yia we oli pas finis, “man i rulum ol man blong spolem olgeta nomo.”​—Eklesiastis 8:9.

I tru se, gavman blong samfala kantri oli bin winim sam problem we i mekem i strong long ol man long kantri ya, mo we i mekem olgeta oli harem nogud, mo ol kantri tugeta oli bin winim sam problem tu. I bin gat sam taem we olgeta kantri blong wol oli joengud blong smoltaem. Be, nating se samfala kantri oli bin joen blong agensem wan narafala kantri we i mekem i nogud, plante taem i luk olsem se oli mekem samting ya from we oli wantem kasem samting blong olgeta nomo, i no from we oli rili wantem mekem wol ya i kamgud moa. Samting we i tru se, ol gavman blong man oli no save wan rod blong winim blong olwe, olgeta problem we oli mekem ol man blong wol oli seseraot. Gwynne Dyer i talem se: “Tingting ya se olgeta kantri blong wol bambae oli joen blong blokem no panisim eni kantri we i mekem trabol mo we i wantem lukaot long hem wan nomo, i gud. ?Be i gat wan kantri we i naf blong makemaot weswan kantri nao i stap mekem trabol? ?Mo i gat wan kantri we i rere blong yusum plante mane blong hem mo letem plante man blong hem oli ded blong blokem stronghed kantri ya?”

Wan kantri i save mekem trabol long narafala kantri nomo taem bighaf blong ol manples blong hem oli agri long fasin ya. Ol samting we i hapen long ol yia we oli pas finis, oli soem bakegen mo bakegen se, i no jes ol manples blong ‘kantri we i wantem lukaot long hem wan nomo’ we oli bin sapotem ol lida blong olgeta, nating se ol lida ya oli mekem i stret no i no stret. Bighaf blong ol man blong wol ya oli bin mekem olsemia. Buk ya Time, i talem se oli bin gohed olsem ol blaenman. Oli bilif long “ol gyaman toktok mo promes, mo ol waes blong man,” we fulap lida blong politik mo jyos oli talem.

Fasin blong tinghae long wan kantri i bitim ol narawan i bin pusum sam man we fastaem oli gat stret tingting mo sore, blong oli mekem ol raf fasin bitim mak long ol man, woman, mo pikinini blong ol narafala kantri. Man blong stadi long ol yia bifo, J. M. Roberts, i tokbaot Faswan Bigfala Faet Blong Wol, i se: “Long 1914, samting we yumi sapraes long hem mo we i narakaen i kamaot, hemia se fulap man blong olgeta kantri, we oli stap long ol defren politik pati, jyos, mo laen, oli joen long faet. Mo i luk olsem se oli rere mo glad blong mekem olsem.” ?Ol man oli lanem wan samting from faet ya? !No gat! Wan man blong raetem store long nyuspepa, Rod Usher, i talem se, “fasin blong tinghae long wan kantri i bitim ol narawan” we ol man oli folem olsem we oli blaen, i olsem wan rabis wael anamol, mo i gohed blong spolem enikaen hop blong mekem ol man blong wol oli joengud.

Ol Narafala Paoa Oli Wok

Be, i gat wan samting we i bigwan moa i stap blokem fasin joengud long wol ya. Baebol i talem se i gat sam narafala paoa we oli stap wok. Hem i kolem olgeta se, Setan mo ol rabis enjel blong hem. Baebol i talem se Setan i ‘rabis god blong wol ya we i satem tingting blong ol man we oli no bilif,’ blong mekem se “gud nyus blong Jisas Kraes” i no save gat paoa long olgeta.​—2 Korin 4:4; Revelesen 12:9.

Samting ya i no min se ol man wanwan oli no gat fol from ol rabis fasin blong olgeta, no gat. Be, samting ya i soem from wanem ol gavman blong man oli no save mekem ol man blong wol ya oli joengud long trufala fasin. Oltaem we Setan i stap laef, bambae hem i gohed blong pulum ol man mo woman blong mekem ol fasin we Baebol i kolem, “ol rabis samting we tingting blong olgeta i wantem,” hemia ‘kros, rao, faet, mo seraot.’​—Galesia 5:​19-​21.

Wan Gavman Blong Fulwol

Oraet, ?wanem nao rod blong winim problem ya? Samwe seven handred yia bifo, Dante, wan man Itali we i mekemap ol naesfala vas mo i gat fulap waes blong wol, i talem rod blong winim problem ya. Hem i bilif se sipos i gat wan gavman nomo blong fulwol, samting ya nao i save putum pis mo fasin joengud long wol ya. Long tingting blong plante man, wan gavman blong fulwol i olsem wan drim nomo, i no samting we oli save bilif strong long hem. Man ya blong raetem ol buk, Payne, we yumi tokbaot finis, i talem se: “Long taem ya we yumi stap long hem, i no save gat wan gavman nomo blong fulwol.” ?From wanem? From we gavman ya i mas naf blong promes tufala samting we i luk olsem se man i no naf nating blong mekem, hemia se, “i mas finisim ol faet, mo i no mas rulum ol man long fasin we i strong tumas.”

I sua se bambae i neva gat wan gavman blong man we i save mekem tufala samting ya. Be, Kingdom blong God we Jisas Kraes i king blong hem, hem i naf, mo bambae hem i sua blong finisim ol faet. (Ol Sam 46:​9, 10; Matyu 6:​10) Yes, bambae gavman ya i finisim ol man we oli wantem faet. Profet Daniel i soem se kolosap long en blong taem ya we God i makemaot blong ol man oli rulum wol, ol gavman bambae “oli no joengud,” bambae oli olsem “aean we i meks wetem sofmad.” (Daniel 2:​41-​43) From samting ya, ol man blong politik oli seseraot long ol defren pati, mo oli raorao. Be, Daniel i talem se Kingdom blong God bambae “i smasem mo i finisim olgeta kingdom ya [we oli no joengud mo we oli leftemap kantri blong olgeta antap long ol narafala kantri],” hemia ol gavman. Long ples blong olgeta, bambae God i putum gavman we ol man oli bin wet long hem longtaem finis, hemia Kingdom blong Hem long han blong Jisas Kraes.​—Daniel 2:44.

Be i blong nating nomo we God bambae i mekem wol ya i kamgud blong ol man oli save haremgud long hem, sipos i gat ol man yet we oli stap spolem ol narafala mo mekem oli harem nogud. Taswe, ‘ol man nogud bambae oli lus.’ (Ol Sam 37:​1, 2, 9, 38; Proveb 2:​22) Ale, Kraes bambae i kilimaot olgeta we oli sakem ol loa blong God, mo we oli sapotem ol haeman blong wol blong mekem trabol. Bambae hem i kilim i ded olgeta we oli stap spolem wol ya. God i promes finis blong “spolem ol man ya we oli stap spolem wol.”​—Revelesen 11:18.

Hemia i no wan fasin blong rul we i strong tumas long ol man. Taem bambae Jisas Kraes i seraotem ol gudfala man long ol man nogud, bambae hem ‘i go long paoa blong hem blong faet from trutok mo stret fasin.’ (Ol Sam 45:​3, 4; Matyu 25:​31-​33) Bambae Jisas i no mekem faet ya jes blong spolem ol samting mo soemaot se hem i gat bigfala paoa. !No gat! Hem i no olsem wan griri man we i pem wan naesfala olfala haos, jes blong spolem mo bildim wan narafala haos we i save winim moa mane from. Samting we Jisas bambae i mekem, i olsem we i spolem wan olfala haos we i brobrok nogud finis, blong mekem ples i klin mo i gud blong man i stap long hem.

Be, ?olsem wanem long ol narafala paoa we oli bin mekem ol man oli seseraot kam kasem naoia? Bambae oli stap gat paoa long nyufala wol ya, mo bambae oli pulum ol man blong stat spolem wol ya bakegen, faet wetem ol narafala man, mo mekem ol narafala oli harem nogud? No gat. Bambae oli lus blong olwe, mo wol ya bambae i kamgud bakegen fulwan. “Trabol bambae i no kam antap bakegen.”​—Neham 1:9.

Baebol i talem se, taem ya we Setan bambae i lus blong olwe i olsem taem blong bonem ol doti. Hem i talem se: “Setan ya we i gyaman long [olgeta man blong wol], enjel bambae i sakem hem i go long bigfala hol ya blong faea.” (Revelesen 20:10) !Hemia i wan strong pijatok! Tingbaot, i no olsem wan smol faea nomo, be i olsem wan bigfala hol blong faea, we i kakae mo finisim olgeta samting we i nogud mo i doti. Bambae i no gat wan man no wan rabis enjel nating we i save gohed blong spolem pis long heven mo wol, brekem ol loa blong God long saed blong samting we i gud mo samting we i nogud, mo mekem i nogud long narafala man. !Olgeta evriwan we oli stap spolem fasin joengud bambae oli lus!​—Ol Sam 21:9-​11; Sefanaea 1:​18; 3:8.

Ol Man Blong Olgeta Kantri Oli Joengud

Ol man we bambae oli laef tru long taem ya blong karemaot ol rabis fasin long wol ya, oli “wan bigfala hif blong man, we . . . oli kamaot long olgeta kala mo long olgeta laen, mo long olgeta kantri, mo long olgeta lanwis.” (Revelesen 7:9) Bambae oli no seraot from we oli kamaot long ol defren laen mo kantri. Oli lanem finis blong joengud mo stap tugeta long pis. (Aesea 2:​2-4) Samting we i moagud se, samfala we oli bin stap long wol ya bifo, bambae oli joenem olgeta long klin wol ya, taem oli kasem nambawan presen ya blong laef bakegen long ded.​—Jon 5:​28, 29.

?Yu yu laekem blong stap long wol ya afta we hem i kamgud bakegen olsemia? Olgeta nomo we oli mekem ol samting we God i wantem, bambae oli stap. Baebol i talem klia ol samting we God i wantem yumi blong mekem. (Jon 17:3; Ol Wok 2:​38-​42) Ol Wetnes blong Jeova oli glad tumas blong givhan long yu blong kasem save long ol samting we God i wantem yu blong mekem. Olsem nao, yu save gat hop blong kasem laef we i no save finis long wol ya wetem ol man we oli rili joengud.

[Tok Blong Pija Long Pej 7]

Gavman we Jisas Kraes i king blong hem bambae i sua blong mekem ol man blong wol ya oli joengud