Bilif Blong Barak i Halpem Hem Blong Winim Wan Bigfala Ami
TINGBAOT sipos yu stap stanap stret long fored blong wan bigfala grup blong ol soldia we oli wantem faetem yu. Ol soldia ya oli gat ol niufala tul blong faet mo oli rere blong yusum olgeta. Yu mo ol fren blong yu, yufala i no save mekem wan samting blong blokem olgeta.
Long taem blong ol jaj blong Isrel, Barak, Debora, mo 10,000 man Isrel oli bin fesem wan taem olsem. Ol enemi soldia ya oli ol man Kenan, mo man we i lidim olgeta, nem blong hem Siseraha. Ol soldia oli ron long ol kat blong faet we oli gat huknaef long wil blong olgeta. Stori ya i hapen long hil ya Taboro mo long Kison Reva. Mo hem i soemaot se Barak i wan nambawan eksampol long saed blong bilif. Bambae yumi tokbaot ol samting we i hapen jes bifo long faet ya.
Isrel i Krae i Go Long Jeova
Buk blong Jajes i tokbaot olsem wanem ol man Isrel oli lego trufala wosip bakegen mo bakegen, mo i tokbaot ol bigfala trabol we oli kasem from. Evri taem oli askem God blong sore long olgeta, mo evri taem God i jusum wan man blong sevem olgeta, blong mekem oli gofri—be biaen Isrel i rebel bakegen. Folem fasin ya, “taem we Ehud [wan jaj we i sevem ol man Isrel long rabis rul blong ol man Moab] i ded finis, ol laen blong Isrel oli stap mekem ol rabis fasin bakegen agens long Hae God.” Yes, ‘oli girap oli jusumaot ol narafala god blong olgeta.’ ?Wanem frut i kamaot from? “[Jeova] i putum olgeta long han blong King Jabin, blong i rulum olgeta. King ya i wan king blong ol man Kenan, we taon blong hem Hajoro, mo komanda blong ol soldia blong hem, nem blong hem Siseraha . . . King ya i gat naen handred kat blong faet blong hem we olgeta evriwan oli wokem long aean. Mo ol laen blong Isrel oli stap aninit long han blong hem twanti yia. Long taem ya hem i stap mekem i strong tumas long olgeta, i stap spolem olgeta we oli harem nogud tumas from. Nao from ol samting ya oli krae i go long Hae God blong i givhan long olgeta.”—Jajes 4:1-3; 5:8.
Long saed blong kantri blong Isrel, Baebol i talem se: “[Long taem ya] ol treda oli no moa pastru long kantri ya blong yumi, mo ol man blong wokbaot oli stap pasraon long ol smosmol rod nomo. . . Ol vilej blong yumi oli stap nating, i no moa gat man i stap long olgeta.” (Jajes 5:6, 7) Ol man oli fraet tumas long ol soldia we oli stap ron long ol kat. Wan man blong hae save i talem se: “Fasin fraet i bos long ol man Isrel, [mo] i luk olsem se olgeta man long komuniti ya oli letem fraet ya i winim olgeta mo oli no moa gat paoa.” Tingting blong ol man Isrel i foldaon olgeta. Taswe, olsem we olgeta oli mekem plante taem finis, oli krae i go long Jeova blong i halpem olgeta.
Jeova i Jusum Wan Man Blong Lidim Olgeta
Nesen blong Isrel i kasem bigfala trabol aninit long rul blong ol man Kenan. God i yusum Debora, wan woman we i profet, blong talemaot jajmen mo tijing blong hem. Long rod ya, Jeova i givim nambawan janis long Debora blong kam olsem wan mama blong Isrel.—Jajes 4:4; 5:7.
Debora i sanem tok i go long Barak blong i kam luk hem mo i talem long Barak se: “Yumi ol laen blong Isrel, mo Hae God i God blong yumi. Mo hem i talem long mi blong mi talemaot tok blong hem long yu se, ‘Yu go singaot ten taosen man, we haf blong olgeta bambae i kam long laen blong Naftali, mo haf blong olgeta bambae i kam long laen blong Sebulun, nao yu tekem olgeta i go long hil ya Taboro. Bambae mi mi tekem Siseraha ya we i komanda blong ol soldia blong King Jabin, blong i kam mekem faet agens long yufala long Kison Reva. Hem bambae i kam wetem ol kat blong faet blong hem mo ol soldia blong hem, be bambae mi mekem we yufala i winim olgeta.’ ” (Jajes 4:6, 7) Wetem tok ya se ‘Hae God i talem long mi blong mi talemaot tok blong hem,’ Debora i soemaot klia se hem wan i no gat paoa antap long Barak. Jeova i yusum Debora nomo blong i talemaot tok blong Hem. ?Barak i mekem wanem?
Barak i talem se: “Sipos yu yu kam wetem mifala, bambae mi save go, be sipos yu no kam, bambae mi tu mi no save go.” (Jajes 4:8) ?Olsem wanem nao? ?Barak i no wantem mekem wok ya we God i givim? ?Hem i soem fasin fraet? ?Hem i no trastem ol promes blong God? Barak i no talem se hem i no wantem mekem wok ya, mo tu hem i no talem we hem i no wantem obei long Jeova. Defren olgeta, ansa blong Barak i soemaot we hem i harem se hem wan nomo i no naf blong mekem samting we God i talem. Be, sipos woman ya we God i stap yusum i stap klosap long hem, bambae Barak i sua se God i stap lidim olgeta mo samting ya bambae i givim strong tingting long hem mo ol man blong hem. Taswe samting we Barak i askem i no soem se hem i slak long bilif, be i soem se hem strong long bilif.
Yumi save skelem ansa blong Barak wetem tok blong Moses, Gideon, mo Jeremaea. Trifala man ya tu oli no ting se oli naf blong mekem wok we God i givim. Be samting ya i no mekem yumi ting se trifala i no strong long bilif. (Eksodas 3:11–4:17; 33:12-17; Jajes 6:11-22, 36-40; Jeremaea 1:4-10) ?Mo yumi save talem wanem long saed blong fasin blong Debora? Hem i neva traem tekem ples blong Barak. Defren olgeta, hem i gohed blong mekem wok blong Jeova wetem tingtingdaon. Hem i talem long Barak se: “I oraet, bambae mi mi kam wetem yufala.” (Jajes 4:9) Hem i rere blong lego famle blong hem—ples we i sef moa—blong joenem Barak long faet we i stap kam klosap. Debora tu i wan nambawan eksampol long saed blong bilif mo fasin no fraet.
Oli Folem Barak Wetem Bilif
Ol ami blong Isrel oli kam wanples antap long wan hil we i stap long klia ples nomo. Nem blong hil ya, Taboro. Oli jusumgud ples ya. Tufala laen blong Naftali mo Sebulun oli stap klosap nomo, taswe i isi blong olgeta blong joen wanples long hil ya. Folem oda blong God, Barak i tekem ten taosen man —tugeta wetem Debora—oli go antap long hil ya.
Olgeta we oli folem Barak oli nidim strong bilif. Jeova i mekem promes long Barak se bambae olgeta oli winim ol man Kenan. ?Be, wanem tul blong faet we ol man Isrel bambae oli yusum? Jajes 5:8 i talem se: “Nating we foti taosen soldia blong yumi i stap, be i no gat wan long olgeta we i stap karem spia blong hem, mo sil blong hem.” Yes, ol man Isrel oli no karem plante tul blong faet. Ol spia mo ol sil oli no naf agensem ol kat we oli gat huknaef long wil blong olgeta. Taem Siseraha i harem nius we Barak i stap finis long hil ya Taboro, wantaem nomo hem i singaot ol soldia blong hem we oli ron long ol kat wetem olgeta narafala soldia, mo i sanem olgeta evriwan oli go long Kison Reva. (Jajes 4:12, 13) Be, Siseraha i no luksave se bambae hem i faet agensem God ya we i gat Olgeta Paoa.
Barak i Winim Ami Blong Siseraha
Taem oli rere blong statem faet ya, Debora i talem long Barak se: “!Yufala i go! !Naoia Hae God i stap go fastaem long yufala, i stap lidim yufala! !Tede, bambae yumi win ya! !Hem i putum Siseraha finis long han blong yumi!” Barak mo ol man blong hem oli mas aot long hil ya Taboro, i kamdaon long levelples. Be long ples ya, bambae i isi nomo blong ol kat blong Siseraha i spolem olgeta. ?Sipos yu yu stap long ami blong Barak, bambae yu harem olsem wanem? ?Bambae yu rere blong obei, mo tingbaot se Jeova nao i stap lidim yufala? Barak mo ol ten taosen man blong hem oli obei. “Mo taem olgeta oli stat blong mekem faet long Siseraha mo ol soldia blong hem, [Jeova] i mekem Siseraha olgeta oli fraet we oli lusum hed.”—Jajes 4:14, 15.
Wetem help blong Jeova, Barak i winim ami blong Siseraha. Stori ya i no tokbaot evri samting we i bin hapen. Be, long singsing we i tokbaot faet ya we oli winim, Barak mo Debora i talem se ‘bigfala ren i aot long klaod antap i folfoldaon long ples ya.’ Maet i bin ren bigwan, mekem se ol kat blong Siseraha oli fas long sofmad, mo Barak i winim olgeta. Taswe, ol kat nao we ol man Kenan oli yusum long faet blong olgeta i mekem trabol long olgeta bakegen. Long saed blong ol dedbodi blong ol man blong Siseraha, singsing i talem se: “Kison Reva i stap ron bigwan, we paoa blong hem i strong tumas, nao i brumumaot olgeta i go.”—Jajes 5:4, 21.
?I tru se samting ya i rili save hapen olsem? Long draetaem, smol wota nomo i ron long Kison Reva. Afta long bigfala win mo ren, no sipos i ren longtaem, reva ya i save kam antap wantaem nomo, mekem se wota blong hem i ron strong mo i denja tumas. Long taem blong Wol Wo Wan, ren i foldaon bigwan long semfala eria ya blong 15 menet nomo, mekem se red graon long ples ya i kam sofsof tumas mo klosap ami we i stap faet long ples ya i lus. Long Eprel 16, 1799, Napoleon i faet long hil blong Taboro agensem ol man Teki. Ripot long saed blong faet ya i talem se “plante long olgeta [ol man Teki] oli draon taem oli traem ronwe krosem haf blong levelples we Kison [Reva] i ron bigwan long hem.”
Flavius Josephus, wan man Jiu we i raetem histri, i talem se taem ami blong Siseraha i go blong mitim ami blong Barak, “i gat bigfala win mo ren, mo plante ren mo ol ston blong aes oli folfoldaon, mo from strong win, bigfala ren i kavremap fes blong ol man Kenan, mekem se oli no save luk klia, mo oli no save yusumgud ol ara mo ol sling blong olgeta.”
Jajes 5:20 i talem se: “Ol sta ya long skae tu oli stap joen long faet ya. Taem oli stap muf long rod blong olgeta, be oli stap faet agens long Siseraha olgeta.” ?Ol sta oli stap faet agensem Siseraha olsem wanem? Long tingting blong sam man, tok ya i min se God nao i bin givhan long ol man Isrel. Sam narafala tingting hemia se ol enjel oli bin halpem olgeta, ol bigfala ston oli foldaon long skae, no maet i minim se ol sta we Siseraha i lukluk long olgeta blong oli talemaot fiuja long hem oli giaman. Baebol i no talemaot olsem wanem ol sta oli joen long faet ya. Be yumi kasem save se tok ya i soemaot we God nao i bin givhan long ami blong Isrel. Be, nating se i olsem wanem, ol man Isrel oli yusumgud janis ya blong winim faet ya. “Barak olgeta oli stap ronem olgeta go kasem taon ya Haroset, mo oli stap kilim olgeta we oli no livim wan man nating i stap.” (Jajes 4:16) ?Wanem i hapen long komanda blong ami ya, Siseraha?
Man Nogud i Foldaon “Long Han Blong Wan Woman”
Baebol i talem se: “Nao Siseraha [i livim faet ya mo] i ronwe, i go long haos tapolen blong Jael, we i woman blong [man Kenaet ya] Heba. Hem i go long ples ya, from we King Jabin i stap frengud long Heba ya wetem ol famle blong hem.” Jael i talem long Siseraha, we i taed tumas, blong kam insaed long haos tapolen blong hem. Hem i givim melek long hem blong i dring, mo i kavremap hem, blong i slip. Nao Jael “i go tekem wan hama we oli wokem long wud, wetem wan sotfala stik we i sap gud,” tu samting we man i yusum oltaem long haos tapolen. Nao “hem i wokbaot smosmol, i kam klosap long ples we man ya i stap slip long hem, nao wantaem nomo, i planem stik ya long hed blong hem, mo i hamarem gogo i gotru i kasem graon, nao man ya i ded.”—Jajes 4:17-21.
Nao Jael i kam mitim Barak mo i talem long hem se: “ ‘Yu kam. Man ya we yu stap lukaot i stap long ples ya. Bambae mi soem long yu.’ Barak i go insaed wetem hem, nao i luk Siseraha i stap slip, we i ded finis, we stik ya i gotru long hed blong hem, i kasem graon.” !Samting we i hapen i mas mekem bilif blong Barak i strong moa! Bifo finis woman profet ya Debora, i talem long hem se: “Sipos Hae God i putum komanda ya long han blong yumi, bambae i no yu we i karem hae nem from samting ya, from we Hae God bambae i putum king ya long han blong wan woman.”—Jajes 4:9, 22.
?Fasin we Jael i mekem blong trikim king ya i min se hem i gat tu fes? Nogat, hemia i no tingting blong Jeova. Long singsing blong Barak mo Debora, tufala i talem se: “God i blesem [Jael], i mekem hem i harem gud moa, i winim ol narafala woman ya we oli stap long ol haos tapolen blong olgeta.” Singsing ya i givhan long yumi blong gat stret tingting long saed blong ded blong Siseraha. Long singsing ya, mama blong Siseraha i stap wet blong hem i kambak long faet ya. Hem i stap askem se: “?From wanem ol kat blong hem oli no save kambak kwik? . . . Ol woman blong wok blong hem we oli waes gud” oli traem tekemaot fraet blong hem mo oli talem se ating hem i stap seraotem ol gudfala samting we hem i winim long faet ya—ol naesfala klos mo ol gel blong givim long ol man. Ol woman ya oli talem se: “No, olgeta oli stap hivimap ol gudgudfala samting yet we oli winim long faet, mo oli stap seraot olgeta, mo oli stap seraot ol gel, we tu gel i blong wan soldia. . . . Ating hem i faenem wan gudfala klos blong hem, we bambae i karem i kam, mo i faenem ol klos we oli gat gudfala kala we i naf blong yu yu werem.”—Jajes 5:24, 28-30.
Wan Lesen Blong Yumi
Stori blong Barak i tijim yumi long sam impoten lesen. Olgeta man we oli no wantem we Jeova i lidim olgeta, bambae oli fesem problem mo wari bigwan. Olgeta we oli tanem tingting from sin blong olgeta, we oli lukluk i go long God mo bilif long hem, oli save kam fri long ol paoa blong ol rabis man mo narafala samting we oli hevi tumas long olgeta. Mo tu, i stret we yumi wokem fasin ya blong rere oltaem blong obei. Maet sam samting we God i wantem yumi blong mekem i defren olgeta long tingting blong yumi ol man, be yumi save sua se, oltaem, ol advaes blong God oli blong givhan long yumi blong olwe. (Aesea 48:17, 18) Barak “i winim ol soldia blong ol narafala kantri” nomo from we hem i bilif long Jeova mo i obei long ol advaes blong hem.—Hibrus 11:32-34.
Lasfala toktok blong singsing blong Debora mo Barak i tajem hat se: “Hae God. Prea blong mitufala, we olgeta enemi blong yu bambae oli ded long sem fasin ya nomo, we Siseraha i ded long hem, mo we ol fren blong yu bambae oli saen olsem san we i jes kamaot long moning.” (Jajes 5:31) !Ol tok ya bambae oli kam tru fulwan, taem Jeova i spolem rabis wol blong Setan!
[Tok blong pija long pej 29]
Jeova i yusum Debora blong singaot Barak i kam luk hem
[Tok blong pija long pej 31]
Wota blong Kison Reva i kam antap mo i ron bigwan
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Tok blong pija long pej 31]
Hil ya Taboro