Refrens Blong Kristin Wok Mo Laef Miting Wokbuk
5-11 JULAE
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 11-12
“?Jehova i Wantem Se Ol Man Oli Wosipim Hem Olsem Wanem?”
it-2 1007 ¶4
Sol
Wosip Wetem Olgeta Sol Blong Yu. Long Baebol tok ya “sol” i rili minim wan man. Be i gat sam narafala vas we oli pulum yumi blong lavem God, mo wosipim hem long ‘olgeta hat mo olgeta sol blong yumi’ (Du 4:29; 11:13, 18), be Dutronome 6:5 i talem se: “Yu mas lavem Jehova we i God blong yu, long olgeta hat blong yu, mo long olgeta sol blong yu, mo long olgeta paoa blong yu.” Jisas i talem se yumi mas wosipim God wetem olgeta sol mo paoa, mo antap moa, wetem “olgeta tingting” blong yumi. (Mk 12:30; Lu 10:27) Be kwestin i stap se, ?from wanem oli tokbaot ol narafala samting ya tu we olgeta evriwan oli joen wetem sol? Blong kasemsave, traem tingbaot pijatok ya: Maet wan man i save salem hem wan (sol blong hem) blong i kam slef blong wan narafala man. Taem hem i mekem olsem, naoia hem i kam olsem wan samting we i blong masta blong hem. Nating se i olsem, maet hem i no mekem wok blong masta blong hem long fulhat blong hem, be i mekem jes blong masta blong hem i glad, mo hem i no yusum ful paoa blong hem mo tingting blong hem blong mekem samting we masta blong hem i wantem. (Skelem Ef 6:5; Kol 3:22.) Taswe ol narafala samting ya we oli tokbaot we i joen wetem sol, oli rimaenem yumi long ol fasin we yumi mas gat, taem yumi mekem wok blong God ya we yumi blong hem, mo blong pikinini blong hem we i givim laef blong hem long wan hae praes blong pemaot yumi. Blong mekem wok blong God long “olgeta sol,” man i mas yusum olgeta haf blong bodi blong hem we i no mestem wan nating, hemia i minim tu olgeta samting we hem i naf blong mekem mo i wantem mekem.—Skelem Mt 5:28-30; Lu 21:34-36; Ef 6:6-9; Fil 3:19; Kol 3:23, 24.
it-1 84 ¶3
Olta
Ol man Isrel oli kasem oda blong distroem evri olta blong ol giaman god wetem ol tabu pos mo ol tabu ston we oli bildim long saed blong ol olta ya. (Eks 34:13; Du 7:5, 6; 12:1-3) Oli neva mas folem fasin blong ol man Kena blong wosip, o blong sakrefaesem ol pikinini blong olgeta long faea. (Du 12:30, 31; 16:21) Ol man Isrel oli no mas wokem plante olta, be oli mas gat wan olta nomo blong wosipim tru God, mo oli mas bildim long ples we Jehova i jusum. (Du 12:2-6, 13, 14, 27; hemia i defren long Babilon we i gat 180 olta blong wan god ya nomo Ista.) Fastaem oli kasem oda se taem oli krosem Jodan Reva, oli mas wokem wan olta long ol ston we oli no katem nating (Du 27:4-8), mo Josua nao i wokem olta ya long Hil Ya Ebal. (Jos 8:30-32) Afta we oli winim mo seraotem ol graon i go long ol traeb, traeb blong Ruben mo Gad mo haf traeb blong Manase oli bildim wan bigfala olta long saed blong Jodan Reva, we blong smoltaem i mekem tingting blong ol narafala traeb i fasfas, go kasem we oli faenemaot se olta ya i no wan saen se oli tanem baksaed long Jehova, be i wan memori blong soemaot se oli holemstrong long Jehova we i tru God.—Jos 22:10-34.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 925-926
Hil Ya Gerisim
Folem instraksen we Moses i givim, smoltaem afta we oli winim Eae, Josua i talem long olgeta traeb blong Isrel blong oli kam wanples long Hil Ya Gerisim mo Ebal. Long ples ya, Josua i ridimaot ol blesing we ol man Isrel oli save kasem sipos oli obei long Jehova, mo ol trabol we i save kasem olgeta sipos oli no obei long hem. Traeb blong Simeon, Livae, Juda, Isakara, Josef, mo Benjamin oli stanap long fored blong Hil Ya Gerisim. Ol Livaet mo bokis blong kontrak oli stap long vali, mo ol narafala sikis traeb oli stanap long fored blong Hil Ya Ebal. (Du 11:29, 30; 27:11-13; Jos 8:28-35) Taem oli ridimaot ol blesing, olgeta traeb we oli stap long fored blong Hil Ya Gerisim oli ansa, mo taem oli ridimaot ol trabol, olgeta we oli stap long fored blong Hil Ya Ebal oli ansa. Samfala oli talem se taem oli ridimaot ol blesing i go long Hil Ya Gerisim, hemia from we hem i wan ples we i naes mo i gat plante samting i gru long hem, be hemia i defren long Hil Ya Ebal we i plante ston long hem mo i drae. Be Baebol i no talem eni samting long saed ya. Josua i ridimaot Loa ya long bigfala voes “long olgeta man Isrel, ol woman, ol pikinini, mo ol man blong narafala kantri we oli kam stap wetem olgeta.” (Jos 8:35) Olgeta man we oli stanap long fored blong tufala hil ya oli harem ol tok ya, maet hemia from we ples we oli stap long hem i wan gudfala ples we i isi blong saon i kamaot klia.—Yu luk EBAL, MOUNT.
12-18 JULAE
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 13-15
“?Olsem Wanem Loa i Soemaot Se Jehova i Tingbaot Ol Puaman?”
it-2 1110 ¶3
Taet
Antap long ol taet we ol laen blong Isrel oli givim long ol pris long laen blong Livae, i luk olsem se i gat seken taet blong namba ten hip we evri yia oli mas putumgud i stap. Ol taet ya oli yusum speseli taem olgeta laen blong Isrel oli kam wanples blong mekem tri men lafet we oli stap mekem evri yia. Be sipos i longwe tumas mo oli no faenem rod blong tekem ol taet ya i go long Jerusalem, oli save salemaot ol samting ya mo taem oli kasem Jerusalem, oli save yusum mane ya blong pem sam samting blong oli save haremgud long hem long taem blong ol tabu asembli ya. (Du 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Long en blong evri namba tri yia, mo long en blong evri namba sikis yia blong namba seven sabat yia, oli no yusum ol taet ya blong pem ol samting blong nasnal asembli, be oli putumgud i stap blong givim long ol Livaet, ol man blong narafala kantri, ol wido, mo ol pikinini we papa blong olgeta i ded we oli stap long ol lokol komuniti.—Du 14:28, 29; 26:12.
it-2 833
Yia Blong Sabat
Yia blong sabat oli singaot tu se “yia blong kam fri [hash·shemit·tahʹ].” (Du 15:9; 31:10) Long yia ya, ol man Isrel oli no mas mekem garen, oli mas livim graon i spel. (Eks 23:11) Mo tu, hem i wan taem blong letem ol man oli fri long ol kaon blong olgeta. Hem i wan taem we “ol man oli mas fogetem ol kaon blong ol narafala, blong ona long Jehova.” Be sam man oli gat defren tingting, oli ting se ol kaon ya oli no rili kansel, be i minim nomo se oli no mas fosem ol man Hibru blong pem kaon blong olgeta, from we long yia ya bambae oli no kasem eni mane. Be oli save fosem nomo ol man blong narafala kantri blong pem ol kaon blong olgeta. (Du 15:1-3) Sam rabae oli gat tingting ya se kaon we man i mekem blong halpem wan puaman, hemia i kansel, be kaon we wan man i mekem from wan bisnes, hemia i defren bakegen. Oli talem se long faswan handred yia, Hillel i introdiusum wan rod se man we i givim lon long narafala, hem i save go long kot blong talemaot se hem i givim wanem kaen lon, olsem nao hem i no save lusum mane we hem i givim olsem lon.—The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, pp. 811, 812.
it-2 978 ¶6
Slef
Ol loa long saed blong wan slef mo masta blong hem. Long ol man Isrel, fasin we oli mekem long wan Hibru slef i defren long ol slef we oli blong narafala kantri o oli man kam. Ol slef we oli no man Hibru, oli save gohed blong stap olsem propeti blong masta blong olgeta, mo sipos masta ya i ded, oli save gohed blong wok slef blong pikinini blong masta ya tu (Le 25:44-46), be ol Hibru slef oli save go fri afta we oli wok slef blong seven yia o long yia blong Jubili, hemia i dipen se weswan i kam fastaem. Long ol yia we wan man Hibru i wok olsem slef, masta blong hem i mas tritim hem olsem wan man we oli pem blong i wok. (Eks 21:2; Le 25:10; Du 15:12) Sipos wan man Hibru i salem hem wan i kam slef blong wan man blong narafala kantri o long famle blong man ya, o long wan man kam, ol famle blong slef ya we oli gat raed blong pembak hem o slef ya hem wan i save pembak hem enitaem nomo. Praes blong pemaot slef ya bambae i folem nomo ol yia we i stap yet go kasem yia blong Jubili o ol yia we i stap yet blong hem i finisim ol seven yia blong hem blong wok slef. (Le 25:47-52; Du 15:12) Taem wan masta i letem wan Hibru slef i go fri, hem i mas givim sam samting long hem olsem presen blong sapotem hem. (Du 15:13-15) Sipos wan slef i kam wetem wan waef, waef ya tu bambae i go fri wetem hem. Be sipos masta ya nao i givim wan waef long hem, (antap moa sipos hem i wan woman blong narafala kantri, we hem i no gat raet blong gofri afta long seven yia blong hem blong wok slef), hem wetem ol pikinini blong hem bambae oli gohed blong stap olsem propeti blong masta ya. Long taem olsem, Hibru slef ya i save jusum nomo blong stap wetem masta blong hem. Sipos i olsem, masta blong hem bambae i stikim sora blong hem blong soemaot se bambae hem i gohed blong wok slef blong hem long ful laef blong hem.—Eks 21:2-6; Du 15:16, 17.
Ol gudgudfala samting
Wan Kwestin
Eksodas 23:19 i talem se: “Sipos yufala i wantem kukum wan yang sipsip no wan yang nani, bambae yufala i no mas yusum melek blong mama blong hem bakegen blong kukum long hem.” ?Loa ya i tijim yumi long wanem samting?
Loa ya we yumi faenem tri taem long Baebol, i stap long Loa blong Moses. Hem i givhan long yumi blong kasem save wanem nao tingting blong Jehova long ol samting we i stret blong mekem, mo blong kasem save long sore mo kaen fasin blong hem. Mo tu, loa ya i soemaot klia se Jehova i no laekem nating giaman wosip.—Eksodas 34:26; Dutronome 14:21.
Sipos wan man i kukum wan yang nani no narafala animol long melek blong mama blong hem, samting ya i agensem fasin we Jehova i stanemap. God i mekem se melek blong nani i blong givim kakae long pikinini blong hem mo i blong mekem pikinini i strong. Wan man we i stadi dip long bisnes ya i talem se, sipos wan man i kukum wan yang nani long melek blong mama blong hem, “hem i no soem respek long plan we God i putumap mo mekem i tabu, hemia fasin fren bitwin mama mo pikinini.”
Mo tu, samfala oli ting se maet fasin ya blong kukum yang nani long melek blong mama blong hem, i wan kastom blong skul blong ol hiten man. Oli mekem kastom ya blong singaot ren i kam. Sipos i olsem, loa ya i lukaotgud long ol man Isrel blong oli no joen long ol krangke mo nogud fasin blong ol skul blong ol nesen raonabaot long olgeta. Loa blong Moses i talemaot klia se i tabu blong ol man Isrel oli folem fasin blong ol man blong ol narafala kantri ya.—Levitikas 20:23.
Mo laswan samting se, loa ya i soemaot kaen fasin mo sore blong Jehova. I gat plante tok insaed long Loa we i blokem ol man blong oli no spolem ol animol, mo blong oli no wok agensem plan mo fasin we Jehova i putumap. Olsem nao, Loa i talem se ol man Isrel oli no mas tekemaot wan animol long mama blong hem taem hem i jes bon, blong mekem sakrefaes long hem. Oli mas wet seven dei no bitim seven dei. Loa i talem tu se oli no mas mekem sakrefaes long mama animol wetem pikinini blong hem, tufala wantaem long sem dei. Mo bakegen, Loa i talem se sipos mama pijin i stap sidaon long ol eg no ol pikinini blong hem long nes blong hem, oli no mas tekemaot mama ya wetem pikinini blong hem wantaem.—Levitikas 22:27, 28; Dutronome 22:6, 7.
I klia se Loa ya i no jes wan lis blong ol oda nomo, be hem i givhan long yumi long plante rod. Bigfala tingting insaed long ol loa ya oli givhan long yumi blong haremsave wanem fasin i stret blong mekem, mo blong soemaot ol nambawan fasin blong Jehova.—Ol Sam 19:7-11.
19-25 JULAE
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 16-18
“Rul Blong Jajem Man Long Stret Fasin”
it-1 343 ¶5
Blaen
Tok ya blaen oli yusum blong tokbaot fasin ya blong jajem man long kruked fasin, mo plante jaj oli foldaon long trap ya from we oli akseptem ol dotimane, ol presen o oli no laekem man we kala blong hem i defren, nao oli jajem hem long wan fasin we i no stret. “Fasin ya i save mekem man we i luklukgud i kam blaen.” (Eks 23:8) Mo tu, “i save mekem ae blong man we i waes i blaen.” (Du 16:19) Nomata se wan jaj i savegud loa, be mane we man we i go long kot i givim long hem, i save afektem fasin blong hem blong jajem man, nating se hem i luksave no nogat. Loa blong God i no tokbaot nomo fasin ya we man i blaen from dotimane we hem i kasem, be i tokbaot tu filing we man i gat long narafala, hem i talem se: “Yufala i no mas sore long wan puaman jes from we hem i pua, o yufala i no mas mekem i gud moa long man we i rij.” (Le 19:15) Taswe, wan jaj i no mas folem filing blong hem o tingting blong bighaf blong ol man taem i jajem gud wan rijman jes from we hem i rij.—Eks 23:2, 3.
it-2 511 ¶7
Namba
Tu. Namba ya tu, plante taem oli yusum blong tokbaot wan samting we i folem loa. Long kot, taem i gat tu witnes i agri long sem samting, hemia i mekem wan tok i strong moa. I nidim tu o tri witnes blong tekem wan kes i go long ol jaj. Mo tu, hemia sem rul we Kristin kongregesen i stap folem. (Du 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Ko 13:1; 1Ti 5:19; Hib 10:28) God i folem sem rul ya taem i givim Boe blong hem long ol man olsem Sevia blong olgeta. Jisas i talem se: “Oli raetem long Loa blong yufala se: ‘Taem tu witnes i agri long sem samting, tok blong tufala i tru.’ Mi mi stap witnes blong mi, mo Papa we i sanem mi mi kam, hem tu i witnes blong mi.”—Jon 8:17, 18.
it-2 685 ¶6
Ol Pris
Ol Pris nao oli gat privilej ya blong eksplenem ol loa blong God, mo oli gat impoten wok ya tu long Isrel blong wok olsem ol jaj. Long ol taon we Jehova i jusumaot, ol pris oli stap blong givhan long ol jaj, mo oli wok tu wetem ol jaj blong stretem ol had kes we ol lokol kot oli no save stretem. (Du 17:8, 9) Oli mas wok tugeta wetem ol elda blong taon ya we oli faenem dedbodi long hem, blong meksua se oli folem stret rod blong mekem se taon ya i no gat fol from blad blong man ya. (Du 21:1, 2, 5) Sipos wan hasban i jalus nao i jajem waef blong hem se i stap mekem adaltri long fasin haed, oli mas tekem woman ya i go long tabu ples, nao long ples ya pris bambae i mekem sam samting blong Jehova i save talemaot sipos woman ya i gilti no nogat, mo oli save folem stret fasin blong Jehova blong jajem hem. (Na 5:11-31) Long olgeta trabol we i kamaot, ol man oli mas respektem desisen we ol pris mo ol jaj oli mekem. From we sipos oli no respektem o obei, bambae oli mas ded.—Na 15:30; Du 17:10-13.
Ol Gudgudfala samting
it-1 787
Tekemaot
Folem Loa, i mas gat tu witnes blong pruvum se wan man i mekem sin, blong oli save panisim hem se i mas ded. (Du 19:15) Mo tufala witnes ya nao i mas faswan blong stonem man ya we i gilti. (Du 17:7) Hemia i soem strong tingting we tufala i gat long loa blong God, blong mekem kongregesen blong Isrel i stap klin, mo tu i olsem wan woning blong olgeta we oli stap talem ol giaman tok, oli no kea o tingting gud fastaem bifo we oli toktok.
26 JULAE–1 OGIS
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 19-21
“Laef Blong Man i Sas Long Ae Blong Jehova”
Folem Stret Fasin Blong Jehova Blong Jajem Man Mo Blong Gat Sore
4 Jehova i mekem se ol taon blong haed oli no stap longwe tumas. Hem i talem long ol man Isrel blong oli jusumaot tri taon long is saed blong Jodan Reva mo tri taon long wes saed. ?From wanem? From we bambae i isi blong man i ronwe i go kwik long olgeta. (Namba 35:11-14) Mo tu, oli lukaot gud long ol rod we oli go long ol taon ya. (Dutronome 19:3) Ol stori blong ol man Jiu bifo, oli talem se i gat ol saen long rod blong lidim man i go. Taswe taem wan man Isrel i no minim blong kilim narafala i ded, i no nid blong hem i ronwe i go long narafala kantri blong haed, we ol man oli save pulum hem blong i wosipim ol giaman god. Hem i save go long wan taon blong haed long Isrel nomo.
Folem Stret Fasin Blong Jehova Blong Jajem Man Mo Blong Gat Sore
9 Wan bigfala risen blong ol taon blong haed, i blong mekem se ol man Isrel oli no gat fol long fes blong God from we oli kilim wan gudfala man i ded. (Dutronome 19:10) Jehova i tinghae long laef, mo i agensem man we i kilim narafala i ded. (Ol Proveb 6:16, 17) Taswe, maet man i no minim blong kilim narafala i ded, be Jehova, we i stret gud mo i tabu, i tinghae yet long laef ya we i lus. Man ya we i no minim blong kilim narafala i ded i save kasem sore blong God, be fastaem, hem i mas talemaot evri samting we i hapen long ol elda. Sipos oli faenemaot se i wan aksiden, hem i mas stap long taon blong haed go kasem we hae pris i ded. Maet hemia i min se hem i mas stap long taon ya blong ful laef blong hem. Hemia i makem gud long tingting blong ol man Isrel se laef i tabu. Blong ona long Jehova we i givim laef, oli mas lukaot gud blong oli no mekem wan samting we i save spolem laef blong narafala man.
it-1 344
Blad
Wan man i gat raet blong enjoem laef ya we God i givim long hem, mo sipos eni man i tekemaot laef ya long hem, man ya i mas givim wan ansa long God. Tingting ya i kamaot klia taem God i talem long Ken se: “Blad blong brata blong yu we i ron i go long graon, i stap krae i kam long mi.” (Je 4:10) Nating sipos man i no laekem nating brata blong hem, mo i wis se hem i ded o i tok nogud long hem o i talem giaman tok agensem hem, mo i putum laef blong hem long denja, man ya i gat fol from blad blong brata blong hem.—Le 19:16; Du 19:18-21; 1Jo 3:15.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 518 ¶1
Kot
Lokol kot i stap long get blong taon. (Du 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Ru 4:1) Tok ya “get” i minim open spes insaed long taon klosap long get. Ol get hemia nao ples we oli stap ridimaot Loa long ol man mo oli stap talemaot ol samting we ol man oli mas mekem. (Neh 8:1-3) Long get, i isi nomo blong faenem ol man we oli save kam blong witnesem wan bisnes we i joen wetem kot, olsem salem graon mo ol narafala samting olsem, from we long dei i gat plante man we oli stap goaot mo kam insaed long get. Be from we oli mas stretem ol kes ya long pablik ples, ol jaj oli mas tingting gud, oli jajem ol man long stret fasin, mo oli mekem ol gudfala desisen. I gat wan ples klosap long get we i isi nomo blong ol jaj oli go long ples ya blong mekem wok blong olgeta. (Job 29:7) Samuel i visitim Betel, Gilgal, mo Mispa blong “mekem wok blong jaj long ol ples ya,” mo tu long Rama, from we haos blong hem i stap long ples ya.—1Sa 7:16, 17.
2-8 OGIS
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 22-23
“?Olsem Wanem Loa i Soemaot Se Jehova i Tingbaot Ol Animol?”
it-1 375-376
Baden
Long taem bifo, plante taem ol man oli yusum ol animol blong karem ol hevi samting, mo Jehova i talem long ol man Isrel se sipos oli luk animol blong wan enemi i foldaon from we i karem ol hevi samting, oli no mas spae long hem, be oli mas “tekemaot animol ya.” (Eks 23:5) Ol samting we wan animol i save karem oli singaot se load o hevi samting, olsem ‘ol bag we tu hafkas dongki i karem.’—2Ki 5:17.
it-1 621 ¶1
Dutronome
Buk blong Dutronome i talem se ol man oli mas kea long ol animol. I tabu blong ol man Isrel oli tekemaot wan mama pijin long nes blong hem, from we hem i stap protektem ol smol bebi blong hem we oli no strong gud yet. Oli save tekem ol smol pijin i blong olgeta, be oli mas letem mama pijin i go. Olsem nao mama pijin ya i save gohed blong gat ol pikinini. (Du 22:6, 7) Blong no mekem i strong tumas long wan animol we i slak, wan fama i no mas fasem wan dongki mo wan bul wanples blong mekem wan wok. (22:10) Oli no mas fasemtaet maot blong wan bul taem i stap klinim wit, olsem nao hem i save kakae sam long ol wit ya blong hem i save gat paoa blong klinim ol wit.—25:4.
“Yu No Mas Karem Yok Wetem Wan Man We i No Gat Bilif”
OLSEM yu save luk long pija ya, wan kamel mo wan buluk tufala i wok wanples be i luk olsem we tufala i no harem gud. Yok ya we i joenem tufala tugeta i mekem we tufala i safa from we yok ya i blong tu animol we i sem mak long saes mo paoa nomo. From we God i tingbaot laef blong ol animol olsemia, hem i talem long ol man Isrel se: “Bambae yufala i no mas putum yok long buluk wetem dongki, blong tufala i wok wan ples blong digim graon.” (Dutronome 22:10) Rul ya i stret tu long wan buluk mo wan kamel.
Plante taem, wan fama bambae i no mekem i strong long ol animol blong hem. Be sipos hem i no gat tufala buluk, mo hem i gat tu animol we tufala i sem mak, ale hem i save putum yok long tufala animol ya. I luk olsem se, hemia samting we fama ya we i laef long ol yia 1800 i traem mekem long pija ya. From we tufala animol ya tufala i no sem mak long saes mo hevi blong tufala, i mekem se animol ya we i slak smol i mas traehad blong muv long sem spid wetem narawan, mo animol ya we i strong moa bambae i mas traehad moa blong pulum hevi samting ya.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 600
Kaon, Man We i Gat Kaon
Wan kaon, hemia wan samting we wan man i karem long narafala mo hem i mas pembak o givimbak samting ya. Long Isrel bifo, ol man oli mekem kaon from we oli sot long mane. Be long wan man Isrel, fasin blong mekem kaon i olsem we hem i singaot trabol i kam long hem wan, from we taem hem i boroem samting long narafala, naoia hem i kam slef blong man ya. (Pro 22:7) Jehova i talem long ol man blong hem se oli no mas tingbaot olgeta nomo, be oli mas glad blong givim samting long ol narafala man Isrel we oli gat nid, mo oli no mas askem olgeta blong pem intres blong ol samting we oli karem. (Eks 22:25; Du 15:7, 8; Sam 37:26; 112:5) Be ol man blong narafala kantri yes oli mas pem intres. (Du 23:20) Ol man Jiu we oli stap talem mining blong Baebol, oli ting se rul ya i aplae long ol man we oli lon from bisnes, be i no aplae long ol man we oli lon blong givhan long ol narafala. Samting we i tru se, ol man blong narafala kantri we oli kam laef smoltaem long Isrel, plante taem oli kam blong mekem bisnes, mo i stret nomo we oli mas pem intres, from we olgeta tu oli stap askem intres long ol man we oli kaon long olgeta.
9-15 OGIS
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 24-26
“?Olsem Wanem Loa i Soemaot Se Jehova i Tingbaot Ol Woman?”
it-2 1196 ¶4
Woman
Loa blong ami i mekem i gud long wan waef mo hasban we i jes mared, taem i letem hasban i fri blong stap wetem waef blong hem blong wan yia. Hemia i givim janis long kapol ya blong oli save gat wan pikinini, nao i save mekem mama ya i haremgud taem hasban blong hem i aot, mo antap moa, sipos hem i ded long faet.—Du 20:7; 24:5.
it-1 963 ¶2
Pikimap Ol Kakae
I klia se arenjmen ya i blong givhan long ol puaman we oli stap long kantri ya, be long semtaem i enkarejem olgeta blong oli glad blong givim samting, oli no tingbaot olgeta wan, mo oli dipen long ol blesing blong Jehova, be i no enkarejem olgeta blong kam les. Hemia i mekem tok blong Deved i kam klia moa we i se: “Mi neva luk wan stret man we God i lego hem, no ol pikinini blong hem oli stap lukaotem kakae.” (Sam 37:25) Folem arenjmen ya we ol puaman oli kasem from Loa, mo from traehad we oli mekem blong pikimap kakae, hemia i mekem se oli no hanggri mo ol pikinini blong olgeta tu oli no go stap asaskem bred olbaot.
?Yu Yu Save?
Long Isrel bifo, sipos wan man i ded we i no gat pikinini, brata blong hem i mas mared long wido ya, blong hem i save bonem pikinini blong i holem nem blong man ya we i ded. (Jenesis 38:8) Samtaem biaen, oli inkludum arenjmen ya i kam insaed long Loa blong Moses. (Dutronome 25:5, 6) Long buk blong Rut, samting we Boas i mekem i soemaot se sipos man we i ded i no gat wan narafala brata blong hem we i laef i stap, wan narafala long famle blong man ya i save maredem wido ya.—Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Toktok we ol Sadusi oli talem long Mak 12:20-22 i soemaot klia se long taem blong Jisas, ol man oli stap folem yet loa ya. Long faswan handred yia, man Jiu ya we i raetem histri, Flavius Josephus i talem se kaen mared ya i no blong holemtaet nomo nem blong man ya we i ded, be i blong holemtaet wan propeti blong famle mo blong givim samting we wido i nidim. Long taem ya, wan waef i no gat raet blong holem propeti hasban blong hem. Be pikinini we hem i bonem afta we hem i mared bakegen, hem nao i gat raet blong holem olgeta samting we i blong man ya we i ded.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 640 ¶5
Divos
Setifiket Blong Divos. Maet Loa blong Moses long saed blong divos i save givim rong tingting long ol man Isrel se man i save divosem waef blong hem from eni risen nomo. So blong blokem rong tingting ya, loa i ademap wan moa samting. I talem se man we i wantem divosem waef blong hem “i mas raetem wan setifiket blong divos, i givim long woman ya, mo i sanemaot hem long haos blong hem” (Du 24:1) Nating se Baebol i no givim moa ditel long saed ya, be i gat sam samting we man ya i mas mekem, hem i save go luk ol elda fastaem blong oli traehad blong givhan long tufala blong mekem se tufala i stap gud bakegen. Long taem we hasban ya i stap rerem setifiket blong divos mo ol narafala pepa we i joen wetem, hemia i givim janis long hem blong i tingting gud long desisen blong hem bakegen. Taem loa i talem se man i mas gat stret risen blong divos mo hem i folemgud olgeta samting we hem i mas mekem, hemia i blokem hem blong i no divos kwik. Mo hemia i protektem wan waef tu mo ol samting we hem i gat raet blong kasem. Baebol i no talem eni moa samting long saed blong “setifiket blong divos.”
16-22 OGIS
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 27-28
“Olgeta Blesing Ya . . . Yu No Save Ronwe Long Olgeta”
!Yumi Kasem Blesing From King Ya We Spirit Blong God i Stap Lidim!
18 Man we i lesin gud, i tinghevi long ol samting we Tok blong God i talem, mo long ol save we God i givim. (Mat. 24:45) Mo man we i lesin gud hem i obei long God mo long Pikinini blong hem. Jisas i talem se: “I no olgeta man evriwan we oli stap singaot mi se ‘Masta, Masta’ we bambae oli save go insaed long niufala wol ya we God i king long hem. Man we i stap mekem ol samting we Papa blong mi long heven i wantem, hem nomo bambae i save go insaed.” (Mat. 7:21) Man we i lesin gud, i glad blong folem ol plan blong Kristin kongregesen we God i stanemap. Mo i glad blong obei long ol elda, we oli olsem ol ‘presen we Kraes i givim’ long ol man.—Efes. 4:8.
?Blesing Blong Jehova Bambae i Kavremap Yu?
2 Hibru tok long Dutronome 28:2 we yumi tanem i kam “stap lesin oltaem,” i givim tingting se fasin ya i stap gohed olwe. Ol man blong Jehova oli no save lesin sam samtaem nomo long hem, no gat. Oli mas lesin oltaem, olsem wan fasin blong laef blong olgeta. Long taem ya nomo, ol blesing blong Jehova bambae oli kavremap olgeta. Hibru tok we yumi tanem i kam “kavremap,” ol man bifo oli bin yusum taem oli stap ronem ol animol blong kilim olgeta. Bigfala mining blong tok ya se, “ronem gogo yumi kasem,” no yumi “kasem.”
Yumi Traehad Blong Kasem Blesing Blong Jehova
4 ?Wanem tingting i mas pulum ol man Isrel blong oli obei? Loa blong God i talem se bambae hem i kros long ol man blong hem sipos oli “no glad blong mekem ol wok blong hem.” (Ridim Dutronome 28:45-47.) Taem yumi obei long God, yumi no mas mekem olsem ol animol mo ol devel we oli obei nomo taem man i tok strong long olgeta. Nogat. (Mak 1:27; Jem. 3:3) Yumi obei long God from we yumi lavem hem. Glad i pulum yumi blong obei olsem, from we yumi bilif se ol loa blong Jehova oli no strong tumas, mo se “hem i stap mekem i gud long olgeta we oli stap traem [“traehad blong,” NW] faenem hem.”—Hib. 11:6; 1 Jon 5:3.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 360
Mak Blong Graon
Loa blong Jehova i talem se i tabu blong seftem mak blong graon. (Du 19:14; yu luk tu Pro 22:28.) Taswe sipos wan man i “seftem mak blong graon blong neba blong hem,” trabol bambae i kasem hem. (Du 27:17) Ol man Isrel long taem ya oli dipen long graon blong olgeta blong kasem ol gudfala samting, taswe sipos wan long olgeta i seftem mak blong graon blong narafala, hemia i olsem we hem i stap blokem man ya blong i no kasem ol gudfala samting long graon ya. Long taem bifo, ol man oli luk fasin ya olsem fasin blong stil. (Job 24:2) Mo i gat sam man we oli mekem nogud fasin ya mo oli gilti from. Long taem blong Hosea, ol prins blong Juda oli olsem olgeta ya we oli stap seftem mak blong graon.—Ho 5:10.
23-29 OGIS
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 29-30
“Ol Samting We Jehova i Askem Oli No Had Tumas”
Jehova i Givim Wan Jus Long Yumi
?Olsem wanem? ?I hadwok blong save samting we God i wantem yumi blong mekem mo biaen blong folem ol samting ya? Moses i talem se: “Ol loa ya we mi mi stap givim long yufala tede oli no strong tumas, mo oli no stap longwe we yufala i no save go blong tekem.” (Vas 11) Ol samting we Jehova i askem yumi blong mekem oli no strong tumas, oli stret nomo mo yumi naf blong folem olgeta. Yumi save faenemaot ol samting ya we God i wantem yumi blong mekem. Yumi no nid blong go antap long “skae” no blong gokros long “narasaed solwota” blong lanem samting we God i wantem yumi blong mekem. (Vas 12, 13) Baebol i talemaot klia stret rod we yumi mas folem long laef.—Maeka 6:8.
Jehova i Givim Wan Jus Long Yumi
WAN Kristin woman i talem se: “Mi save se tingting ya i no stret be samtaem mi fraet se bambae mi no save stap tru long Jehova.” Taem woman ya i pikinini, sam nogud samting i hapen long hem we i mekem se hem i gat nogud tingting ya long hem wan. Taswe nating se hem i traehad, hem i harem se bambae i no save stap tru long Jehova. ?Olsem wanem? ?I tru se ol nogud samting we oli hapen long laef blong yumi oli mekem se yumi no save stap tru long Jehova? Nogat. Jehova God i givim wan presen long yumi, hemia se yumi fri blong jusum samting we yumi wantem mekem. Yumi save mekem prapa jus blong yumi se bambae yumi laef olsem wanem. Jehova i wantem se yumi mekem ol gudfala jus, mo Tok blong hem, Baebol, i talem olsem wanem yumi save mekem olsem. I gud yumi tingbaot ol tok blong Moses we i stap long Dutronome japta 30.
Jehova i Givim Wan Jus Long Yumi
?Olsem wanem? ?Rod we yumi jusum blong folem i impoten long Jehova? !Yes, jus blong yumi i impoten tumas long hem! God i pulum Moses blong talem se: ‘Yufala i mas jusumaot laef.’ (Vas 19) ?Be olsem wanem yumi save jusumaot laef? Moses i eksplenem se: “Yufala i mas lavem [Hae God], yufala i mas obei long hem, mo oltaem, tingting blong yufala i mas strong long hem.” (Vas 20) Sipos yumi lavem Jehova, bambae yumi lesin long hem mo tingting blong yumi bambae i stap strong long hem, nomata wanem samting i kam traem yumi. Taem yumi mekem olsem, yumi jusum laef—laef we i beswan naoia mo we i givim janis long yumi blong kasem laef we i no save finis long niufala wol blong God.—2 Pita 3:11-13; 1 Jon 5:3.
Ol Gudgudfala Samting
it-1 665 ¶3
Sora
Jehova i yusum ol man blong wok blong hem, blong tokbaot ol man Isrel we oli stronghed mo oli no obei se oli olsem ol man we “oli no mekem sakomsaes long sora blong olgeta.” (Jer 6:10, futnot; Wok 7:51) I olsem we i gat wan samting i blokem sora blong olgeta blong oli no lesin. Jehova nao i givim sora blong kasemsave mo obei long olgeta we oli stap traehad blong faenem hem. Be long olgeta we oli no wantem obei, hem i no openem sora blong olgeta be i givim wan sora long olgeta we i no save harem. (Du 29:4; Ro 11:8) Aposol Pol i talem se long fiuja sam man we oli talem se oli Kristin, bambae oli tanem baksaed long trutok, bambae oli no wantem harem ol trutok blong God be bambae oli go lukaot ol giaman tija blong “oli save switim sora blong olgeta” taem oli talem ol tok we oli wantem harem. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Mo tu, maet sora blong olgeta “i soa” from oli harem ol nius we i mekem olgeta oli sek, speseli ol nius blong trabol.—1Sa 3:11, futnot; 2Ki 21:12; Jer 19:3.
30 OGIS–5 SEPTEMBA
OL SAS SAMTING LONG BAEBOL | DUTRONOME 31-32
“Lanem Samting From Ol Pijatok Long Wan Singsing”
‘Yu Mekem Se Mi Fraet Long Nem Blong Yu’
8 Bifo we ol man Isrel oli go insaed long Promes Lan, Jehova i givim ol tok blong wan singsing long Moses. (Dut. 31:19) Nao Moses i tijim ol man Isrel long singsing ya. (Ridim Dutronome 32:2, 3.) Vas 2 mo 3 i soemaot klia se Jehova i no wantem we yumi haedem nem blong hem, olsem se nem ya i tabu tumas blong talem. !Hem i wantem se olgeta man oli save nem blong hem! !Ol man Isrel oli harem gud tumas, taem Moses i tijim olgeta long Jehova mo hae nem blong hem! Tijing ya i mekem bilif blong olgeta i strong, mo i leftemap tingting blong olgeta, olsem ol smosmol ren we i mekem garen i gru gud. ?Olsem wanem yumi save tijim ol man long fasin ya?
9 Taem yumi prij long ol haos wanwan mo long pablik ples, yumi yusum Baebol blong soemaot long ol man se nem blong God hemia Jehova. Ol buk we yumi givimaot, ol video, mo ol save long websaet tu, oli givim ona long Jehova. Long wok, long skul, o taem yumi stap travel, maet yumi gat janis blong tokbaot God ya we yumi lavem tumas mo ol fasin blong hem. Maet ol man we yumi toktok long olgeta, oli neva harem plan blong Jehova long saed blong ol man mo wol. Taem yumi talemaot trutok long saed blong Papa blong yumi, yumi givhan blong mekem nem blong hem i tabu. Yumi stap karemaot doti we ol man oli sakem long nem blong Jehova, taem oli talem ol giaman toktok blong spolem hem. I no gat wan narafala samting we i save mekem ol man oli harem gud moa, i bitim save blong Baebol we yumi givim long olgeta.—Aes. 65:13, 14.
Ol Pijatok Long Baebol—?Yu Yu Kasemsave Long Olgeta?
Baebol i komperem Jehova tu se i olsem ol samting we oli no laef. Hem i diskraebem Jehova olsem “Bigfala Ston Blong Isrel,” olsem wan “Hol Blong Ston,” mo olsem wan “Strong Ples Blong Haed.” (2 Samuel 23:3; Ol Sam 18:2; Dutronome 32:4) ?From wanem Baebol i komperem Jehova wetem ol samting ya? Olsem wan bigfala ston we i strong gud mo i no save muv, long sem fasin Jehova God i save kam olsem wan strongfala stamba ples we yumi save go haed long hem.
Folem Fasin Blong Jehova Taem Yu Tijimgud Ol Pikinini Blong Yu
7 Tingbaot lav we Jehova i soemaot long ol man Isrel. Moses i yusum wan naesfala pijatok blong soemaot lav we Jehova i gat long niufala nesen blong Isrel. Hem i talem se: “Olsem wan igel we i seksekem bed blong hem, i flae raon long ol pikinini blong hem, i openem wing blong hem, i leftemap olgeta mo i karem olgeta long en blong wing blong hem, long sem fasin Jehova nomo i stap lidim [Jekob].” (Dutronome 32:9, 11, 12, NW) Wan mama igel we i wantem tijim ol pikinini blong hem blong oli flae, hem i “seksekem bed blong hem,” i mufmuvum ol wing blong hem blong pulum ol pikinini ya blong oli flae. Nao taem wan yangfala igel i jamaot long bed blong hem, we plante taem hem i antap long wan klif, mama igel i stap “flae raon” long pikinini ya. Mo sipos i luk olsem se pikinini ya bambae i foldaon long graon, mama ya bambae i flae aninit long hem, i karem hem “long en blong wing blong hem.” Long sem fasin, Jehova i lukaotgud long niufala nesen blong Isrel wetem lav. Hem i givim Loa blong Moses long olgeta. (Ol Sam 78:5-7) Biaen tu, God i lukaotgud long nesen ya. Taem ol man blong hem oli kasem trabol, hem i rere blong sevem olgeta.
Ol Gudgudfala Samting
Ol Bigfala Poen Long Buk Blong Dutronome
31:12. Ol yangfala oli mas sidaon wetem ol bigman long ol miting blong kongregesen, mo oli mas wantem tumas blong lesin mo lanem samting.
19-25 JULY
it-1 519 ¶4
Kristin Kongregesen. Long Kristin kongregesen, i no gat ol jaj olsem long kot, be yet oli save stretem ol memba blong olgeta we oli nidim help long saed blong spirit, mo oli save putumaot olgeta tu long Kristin kongregesen. Taswe aposol Pol i talem long kongregesen, hemia olgeta we oli gat wok ya blong lidim o lukaot long kongregesen, se oli mas jajem ol man we oli stap insaed long oganaesesen blong God. (1Ko 5:12, 13) Long ol leta we Pol mo Pita i raetem i go long ol kongregesen mo long olgeta we oli wok olsem ovasia, tufala i makem gud se oltaem ol elda oli mas meksua se kongregesen i gohed gud long saed blong spirit, mo oli mas givhan mo stretem eniman we i bin mekem wan rong desisen o i stap folem wan rod we i no stret. (2Ti 4:2; 1Pi 5:1, 2; skelem wetem Ga 6:1.) Olgeta we oli stap mekem ol man i seraot o oli stap sapotem wan sekt, kongregesen i mas givim faswan woning mo seken woning bifo we oli tekem aksen blong putumaot olgeta. (Tae 3:10, 11) Be man we i stap gohed blong mekem sin, oli mas tekemaot o putumaot hem long kongregesen. Hemia i blong soemaot long man ya we i mekem sin se kongregesen i no akseptem nogud fasin ya. (1Ti 1:20) Pol i advaesem olgeta we oli gat wok long kongregesen se blong jajem wan kes olsem, evriwan oli mas joen wanples. (1Ko 5:1-5; 6:1-5) Oli save jajem wan kes sipos i gat tu no tri witnes, be bifo we oli mekem desisen, oli mas lukluk gud long evri samting, blong oli no mekem i gud long samfala, be samfala, nogat.—1Ti 5:19, 21.
30 Ogis-5 Septemba
?Olsem Wanem Mi Save Givim Beswan Edukesen Long Ol Pikinini Blong Mi?
!Ol Pikinini Blong Yu Oli Stap Wajem Yu!
?Olsem wanem yumi save halpem ol pikinini blong yumi blong oli lavem Jehova mo fraet long hem? Yumi save faenem ansa blong kwestin ya long Loa We Jehova i givim long ol man Isrel tru long Profet Moses. Jehova i talem long ol man Isrel se: “Yu mas lavem Jehova we i God blong yu, long olgeta hat blong yu, mo long olgeta sol blong yu, mo long olgeta paoa blong yu. Ol tok ya we mi stap talemaot long yu tede, oli mas stap long hat blong yu, mo yu mas putum ol tok ya long hat blong ol boe blong yu, mo yu toktok long olgeta taem yu sidaon long haos blong yu, taem yu wokbaot long rod, taem yu ledaon, mo taem yu girap.”—Dutronome 6:5-7.
Ol tok ya oli tijim ol perens long ol impoten lesen. Wan hemia se: Ol perens oli mas soemaot wan gudfala eksampol. Blong tijim ol pikinini blong oli lavem Jehova, papa mama nao i mas faswan blong lavem Jehova, mo ol tok blong hem oli mas stap long hat blong tufala. ?From wanem hemia i impoten? From we tufala nao i men tija blong pikinini. Samting we oli lanem from eksampol blong papa mama blong olgeta, bambae i gat bigfala paoa long olgeta. Eksampol blong ol perens nao i save pulum pikinini moa i bitim eni narafala man.
Ol tingting, ol samting we yu wantem, o we oli moa impoten long yu, mo yu intres long hem, oli no kamaot nomo long ol toktok blong yu, be long ol aksen blong yu tu. (Rom 2:21, 22) Stat taem pikinini i bebi, hem i stat blong wajem perens blong hem. Ol pikinini oli luksave samting we i moa impoten long ol perens blong olgeta, mo hemia nao ol samting we olgeta tu bambae oli tinghae long hem, taem oli kam yangfala. Sipos yu rili lavem Jehova, ol pikinini blong yu bambae oli luksave samting ya. Bambae oli luksave sipos Baebol riding mo prapa stadi i impoten long yu. Bambae oli luksave tu se yu stap putum Kingdom long fasples long laef blong yu. (Matiu 6:33) Sipos yu go oltaem long ol Kristin miting mo yu joen oltaem long wok blong prij, yu stap soemaot long olgeta se wok blong Jehova nao i moa impoten long yu.—Matiu 28:19, 20; Hibru 10:24, 25.