-
Jehova i “Save Soemaot Olgeta Samting We i Haed”Wajtaoa—2012 | 1 Jun
-
-
Jehova i “Save Soemaot Olgeta Samting We i Haed”
“God blong yu, hem i hae moa long ol narafala god, hem i Masta blong olgeta king, mo hem i God we i save soemaot olgeta samting we i haed mo we i paspas.”—DAN. 2:47.
?BAMBAE YU YU ANSA OLSEM WANEM?
?Jehova i soemaot se wanem bambae i kamtru?
?Ol sikis hed blong wael anamol oli pija blong wanem king?
?Ol hed blong wael anamol oli sem mak long wanem haf blong pija we Nebukadnesa i luk?
1, 2. ?Jehova i soemaot wanem long yumi? ?From wanem hem i wantem se yumi save ol samting ya?
KINGDOM blong God bambae i spolem olgeta gavman blong man. Bifo we samting ya i hapen, ?hu ol gavman we oli gat bigfala paoa long wol? Yumi save ansa long kwestin ya from we Jehova hem i God we i “save soemaot olgeta samting we i haed.” Ol tok we hem i givim long profet Daniel mo aposol Jon, i soemaot ansa long yumi.
2 Jehova i mekem tufala profet ya i luk ol vison blong sam wael anamol. Mo Jehova i talemaot mining blong wan bigfala pija blong man we king i drim long hem. Jehova i lukaot gud se ol vison mo drim ya oli stap long Baebol, blong oli save givhan long yumi. (Rom 15:4) Hem i mekem olsem from hem i wantem we yumi gat strong tingting se i no longtaem, Kingdom blong hem bambae i spolem olgeta gavman blong man.—Dan. 2:44.
3. ?Fastaem yumi mas kasem save long wanem profet tok, mo from wanem?
3 Ol profet tok we Daniel mo Jon tufala i talemaot, oli givhan long yumi blong save ol eit king no gavman, mo oli talem wetaem ol king ya bambae oli rul. Sipos yumi wantem kasem save long ol profet tok ya, yumi mas kasem save long fas profet tok long Baebol. ?From wanem? From we profet tok ya hem i bigfala tingting we i joenem olgeta tok blong Baebol, mo hem i stamba blong olgeta profet tok long Baebol.
OL PIKININI BLONG SNEK MO WAEL ANAMOL
4. ?Hu ol pikinini blong woman ya? ?Bambae oli mekem wanem?
4 Smoltaem afta we Adam mo Iv tufala i mekem sin long garen blong Iden, Jehova i talemaot se bambae wan woman i gat “ol pikinini” we oli kamaot biaen long hem.a (Ridim Jenesis 3:15 mo futnot.) Jehova i soemaot se wan pikinini bambae i kamaot long laen blong Ebraham, long neson blong Isrel, long laen blong Juda, mo long famle blong King Deved. Bambae pikinini ya i “smasem” hed blong snek ya Setan. (Jen. 22:15-18; 49:8, 10; Sam 89:3, 4; Luk 1:30-33) Jisas Kraes nao hem i “pikinini” ya. Jehova i yusum hem blong mekem bighaf blong profet tok ya i kamtru. (Gal. 3:16) Mo ol narafala pikinini blong woman ya hemia grup blong ol Kristin we tabu spirit i makemaot olgeta. (Gal. 3:26-29) Jisas wetem ol tabu Kristin oli rul long Kingdom blong God. Bambae God i yusum Kingdom ya blong flatemgud Setan.—Luk 12:32; Rom 16:20.
5, 6. (1) ?Ol vison we Daniel mo Jon i luk, oli tokbaot hamas gavman we oli gat bigfala paoa? (2) ?Ol hed blong wael anamol long Revelesen i minim wanem?
5 Long fas profet tok ya, Jehova i talem se bambae Setan tu i gat “ol pikinini” we oli kamaot biaen long hem. Bambae ol pikinini blong Setan oli no laekem nating ol pikinini blong woman ya. ?Hu ol pikinini we oli kamaot biaen long Setan? Hemia olgeta we oli mekem olsem Setan, oli no laekem God mo oli agens long ol man blong hem. Setan i yusum ol king mo ol haeman blong gavman blong oli mekem samting we hem i wantem. Olgeta oli pikinini blong hem. (Luk 4:5, 6) Ol vison we Daniel mo Jon tufala i luk, oli no tokbaot evri gavman we i gat bigfala paoa, be oli tokbaot eit gavman nomo. Hemia from we ol gavman ya oli agensem ol man blong God. Oli agens long neson blong Isrel mo ol tabu Kristin.
6 Bifo long yia 100, Jisas i soemaot sam vison long aposol Jon we i mekem hem i sek. (Rev. 1:1) Long wan vison, Jon i luk wan bigfala algita i stanap long sanbij, klosap long solwota. Algita ya hem i Setan. (Ridim Revelesen 12:17-13:2.) Jon i luk wan narafala anamol tu i kamaot long solwota. Anamol ya i wael mo i narakaen. Hem i gat seven hed blong hem mo Setan i givim bigfala paoa long hem. Biaen, Jon i luk wan wael anamol we i red we i red. Anamol ya tu i gat seven hed. Hem i pija blong fas wael anamol ya long Revelesen 13:1. Wan enjel i talem long Jon se ol seven hed blong wael anamol ya we i red, i minim “seven king” no gavman. (Rev. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Long taem ya we Jon i raetem Revelesen, faef long ol king ya i foldaon finis, wan i stap holem nem blong king, mo i gat wan “we i no kamtru yet.” ?Hu ol gavman ya we oli gat bigfala paoa long wol? Bambae yumi tokbaot ol seven hed blong wael anamol ya we Revelesen japta 13 i tokbaot. Mo bambae yumi luk long buk blong Daniel, blong save moa long ol gavman ya. Sam long ol gavman ya oli kasem paoa plante handred yia afta we Daniel i raetem buk blong hem.
FAS KING MO NAMBATU KING—IJIP MO ASIRIA
7. ?Fas hed blong wael anamol hem i hu? ?From wanem?
7 Fas hed blong wael anamol ya hem i Ijip, from we Ijip i fas gavman we i agensem ol man blong God. God i promes long Ebraham se ol pikinini blong woman ya bambae oli kamaot long laen blong hem. Ol man Isrel oli kamaot long laen blong Ebraham. Oli go stap long Ijip mo oli kam plante. Nao king blong Ijip i mekem i strong long olgeta. Setan i wantem spolem ol man blong God from we hem i no wantem se ol pikinini blong woman i kamaot long olgeta. Taswe hem i yusum king blong Ijip blong traem kilim ol pikinini boe blong ol man Isrel. Be Jehova i no letem samting ya i hapen. Hem i tekem ol man blong hem oli aot long Ijip. (Eks. 1:15-20; 14:13) Biaen, hem i givim gudfala graon long ol man Isrel, olsem we hem i bin promes blong mekem.
8. ?Nambatu hed blong wael anamol hem i hu? ?Hem i traem mekem wanem?
8 Nambatu hed blong wael anamol ya hem i Asiria. Hem i gat bigfala paoa, mo hem tu i traem spolem ol man blong God. Jehova i yusum ol man Asiria blong panisim ten laen blong ol man Isrel. Hem i mekem olsem from we oli stap mekem wosip long ol aedol mo oli no obei long hem. Be king blong Asiria i girap i traem spolem Jerusalem tu. Maet Setan i wantem spolem laen blong ol king blong Jerusalem, from we Jisas i mas kamaot long laen ya. Jehova i no wantem se king blong Asiria i spolem Jerusalem. Taswe hem i spolem ami blong Asiria mo i sevem ol man blong hem.—2 King 19:32-35; Aes. 10:5, 6, 12-15.
NAMBA TRI KING—BABILON
9, 10. (1) ?Jehova i letem ol man Babilon oli mekem wanem? (2) ?Wanem i mas hapen blong ol narafala profet tok oli kamtru?
9 Namba tri hed blong wael anamol we Jon i luk, hem i kantri ya Babilon. Jehova i letem ol man Babilon oli spolem Jerusalem mo oli tekem ol man blong hem oli go kalabus long Babilon. Bifo we samting ya i hapen, Jehova i talem long ol man blong hem we oli no obei long hem, se ol man Babilon bambae oli mekem ol samting ya long olgeta. (2 King 20:16-18) Jehova i talem se bambae i no moa gat king we i rul long Jerusalem, long kingdom ya we hem i stanemap. (1 Kron. 29:23) Be Jehova i promes se bambae wan man long laen blong Deved i king bakegen. God i jusumaot man ya from we hem i stret blong rul.—Esik. 21:25-27.
10 Wan narafala profet tok i soemaot se long taem ya we Mesaea bambae i kamtru, ol man Isrel oli stap wosipim God long haos blong hem long Jerusalem. (Dan. 9:24-27) Mo wan narafala profet tok we oli raetem bifo we ol man Isrel oli go kalabus long Babilon, i talem se Mesaea bambae i bon long Betlehem. (Maeka 5:2) Blong ol profet tok ya oli save kamtru, ol man Isrel oli mas aot long Babilon. Oli mas gobak long kantri blong olgeta, mo oli mas wokem haos blong God bakegen. Be ol man Babilon oli no stap letem ol man we oli kalabus oli go fri. ?Bambae ol man blong God oli gobak long kantri blong olgeta olsem wanem? Jehova i soemaot ansa blong kwestin ya long ol profet blong hem.—Amos 3:7.
11. ?Wanem ol samting we i pija blong Babilon? Plis lukluk futnot.
11 Daniel i man Isrel we i kalabus long Babilon. (Dan. 1:1-6) Jehova i soemaot long Daniel se afta long Babilon bambae i gat sam moa king we oli gat bigfala paoa long wol. Hem i mekem Daniel i luk sam narafala vison blong soemaot wanem bambae i hapen. Mo Jehova i mekem King Nebukadnesa i drim long wan bigfala pija blong man we oli wokem long ol defdefren samting. (Ridim Daniel 2:1, 19, 31-38.) Jehova i yusum Daniel blong talemaot mining blong drim ya. Hed blong bigfala pija ya we oli wokem long gol, hemia Babilon.b Jes mo tufala han blong hem oli wokem long silva. Hemia king we bambae i kasem bigfala paoa long wol afta long Babilon. ?King ya hem i hu? ?Hem i mekem wanem long ol man blong God?
NAMBA FO KING—MEDIA MO PESIA
12, 13. (1) ?Wanem sam save we i soemaot king we bambae i winim Babilon? (2) ?From wanem Media mo Pesia hem i namba fo hed blong wael anamol?
12 Bitim wan handred yia bifo long taem blong Daniel, profet Aesea i talemaot sam save we i soemaot king we bambae i winim Babilon. Jehova i talemaot long Aesea, samting we ami blong king ya bambae i mekem blong go insaed long taon blong Babilon. Mo Jehova i talemaot nem blong king ya se Sirus, we i man Pesia. (Aes. 44:28–45:2) Jehova i mekem Daniel i luk tu narafala vison we i soemaot king blong Media mo Pesia. Long wan vison, Daniel i luk wan bea we i stanap be i lei wansaed, mo wan man i talem long hem blong i “kakae plante mit.” (Dan. 7:5) Long narafala vison, Daniel i luk wan man sipsip we i gat tu hon.—Dan. 8:3, 20.
13 Jehova i yusum king blong Media mo Pesia blong winim Babilon, mo blong letem ol man Isrel oli gobak long kantri blong olgeta. Hem i mekem stret olsem we hem i bin talem. (2 Kron. 36:22, 23) Be biaen ol man blong tufala kantri ya, oli traem spolem ol man blong God. Buk blong Esta i talem se Haman, we i wan haeman blong Pesia, i wantem kilim i ded olgeta man Isrel we oli stap long ol kantri ya we king i rul long hem. Haman i talem se ol man oli mas mekem olsem long dei we hem i talem. ?Jehova i mekem wanem? Jehova i blokem pikinini ya blong Setan blong i no spolem ol man blong hem. (Esta 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Taswe yumi save talem se Media mo Pesia hem i namba fo hed blong wael anamol ya long Revelesen.
NAMBA FAEF KING—GRIS
14, 15. ?Wanem ol samting we Jehova i talemaot se bambae i hapen long Gris?
14 Namba faef hed blong wael anamol long Revelesen hem i kantri ya Gris. Daniel tu i tokbaot Gris taem hem i talemaot mining blong drim blong Nebukadnesa. Hem i talem se haf blong pija ya we i stat long ples blong strap i godaon we oli wokem long bras, hemia kantri ya Gris. Jehova i mekem Daniel i luk tu vison bakegen we i givhan long yumi blong save moa long Gris, mo long king blong hem.
15 Wan vison i soemaot wan anamol we i olsem wan bigfala puskat, oli kolem se leped. Daniel i luk se leped ya i gat fo wing. Hem i pija blong Gris, we bambae i winim ol narafala kantri hareap nomo. (Dan. 7:6) Narafala vison i soemaot wan nani we i gat wan bigfala hon. Kwiktaem nomo nani ya i kilim man sipsip we i gat tu hon, hemia Media mo Pesia. Jehova i talem long Daniel se nani ya hem i Gris mo bigfala hon blong hem, hem i wan long ol king blong Gris. Daniel i talem se bigfala hon ya bambae i brok mo fo smol hon bambae oli gru long ples blong hem. I tru se Daniel i raetemdaon profet tok ya plante handred yia bifo we Gris i kasem bigfala paoa long wol. Be olgeta samting we profet tok ya i talem oli kamtru. Bigfala hon hemia king ya Alexander. Hem i gat moa paoa i bitim ol narafala king blong Gris bifo. Mo hem i lidim ami blong ol man Gris blong faet agens long Media mo Pesia. Alexander i gat bigfala paoa be hem i ded taem hem i gat 32 yia nomo. Nao bigfala hon ya i brok. Biaen fo komanda blong ami oli seraot ol ples we hem i rul long hem, mo fofala komanda ya oli rul long wanwan haf blong hem.—Ridim Daniel 8:20-22.
16. ?King Antiochus 4 i mekem wanem?
16 Afta we Gris i winim Pesia, hem i rul long ol man Isrel. Ol man Isrel oli gobak finis long kantri blong olgeta mo oli wokem haos blong God bakegen long Jerusalem. God i glad yet long olgeta, mo hem i wantem se oli wosipim hem long haos blong hem long Jerusalem. Long yia 168 B.K.T.,c Gris i traem spolem ol man blong God. King Antiochus 4, i wan long olgeta we i tekem ples blong Alexander. Hem i wokem wan olta long haos blong Jehova long Jerusalem, mo i talem se bambae hem i kilim i ded eni man we i gohed blong folem skul blong ol man Isrel. Tru ya, wan pikinini blong Setan i traem spolem ol man blong God bakegen. Be smoltaem biaen wan narafala king i kasem paoa long wol mo hem i winim Gris. ?Namba sikis hed blong wael anamol hem i hu?
NAMBA SIKIS KING—ROM
17. ?Namba sikis hed i mekem wanem haf blong profet tok long Jenesis 3:15 i kamtru?
17 Taem Jon i luk vison blong wael anamol, Rom hem i gavman we i gat bigfala paoa long wol. (Rev. 17:10) Rom i namba sikis hed blong wael anamol ya mo hem i mekem wan haf blong profet tok long Jenesis 3:15 i kamtru. Setan i yusum sam haeman blong Rom blong “kakae leg” blong pikinini blong woman. Ol man Rom oli mekem i nogud long Jisas olsem se hem i wan man nogud we i agensem gavman blong olgeta. Oli jajem hem, mo oli kilim hem i ded. (Mat. 27:26) Be kwiktaem nomo Jehova i mekem Jisas i laef bakegen. Nao kil we pikinini blong woman i kasem i kam gud.
18. (1) ?Jehova i jusum hu blong kam niufala neson blong hem? ?From wanem? (2) ?Pikinini blong Setan i gohed blong agensem pikinini blong woman olsem wanem?
18 Ol lida blong skul blong ol man Isrel oli givhan long ol man Rom blong kilim Jisas i ded. Mo bighaf blong ol man Isrel oli no bilif se Jisas i Mesaea. Taswe Jehova i no moa glad long ol man Isrel. (Mat. 23:38; Wok 2:22, 23) Ale hem i jusum wan niufala neson, hemia “Isrel blong God.” (Gal. 3:26-29; 6:16, NW) Neson ya hem i grup blong ol tabu Kristin. Sam long olgeta oli man Isrel mo samfala oli no man Isrel. (Efes. 2:11-18) Afta we Jisas i ded mo i laef bakegen, pikinini blong Setan i gohed blong agensem pikinini blong woman. Plante taem Rom i traem spolem ol pikinini blong woman, hemia grup blong ol tabu Kristin.d
19. (1) ?Daniel i talem se Rom i olsem wanem? (2) ?Wanem ol kwestin we nekis stadi i tokbaot?
19 Long drim blong Nebukadnesa, tufala leg blong pija ya oli wokem long aean. Daniel i talem long Nebukadnesa se hemia Rom. (Dan. 2:33) Daniel tu i luk wan vison we i soemaot Rom, mo gavman we bambae i kasem bigfala paoa long wol afta long Rom. (Ridim Daniel 7:7, 8.) Plante handred yia, Rom i olsem wan anamol we i “strong we i strong, mo fes blong hem i nogud we i nogud, i mekem [man] i fraet tumas.” Be profet tok ya i talem se i gat ten hon oli gru long hed blong anamol ya. Biaen wan “smol hon” i gru, “i kam antap long medel blong ol narafala hon ya.” Bambae smol hon ya i kasem paoa we i bigwan moa long ol narafala hon. ?Ol ten hon ya, oli hu? ?Mo smol hon we i gru, hem i hu? ?Wanem haf blong pija we Nebukadnesa i luk i sem mak long smol hon ya? Bambae yumi ansa long ol kwestin ya long nekis stadi.
[Ol futnot]
a Woman ya i pija blong olgeta long heven we oli mekem wok blong Jehova. Baebol i tokbaot olgeta se oli olsem woman blong Jehova.—Aes. 54:1; Gal. 4:26; Rev. 12:1, 2.
b Hed blong pija we Daniel i luk mo namba tri hed blong wael anamol long Revelesen, tufala i pija blong Babilon. Plis lukluk long pej 14 mo 15.
c B.K.T. i minim Bifo Kristin Taem.
d Rom i spolem Jerusalem long yia 70 Kristin Taem. Be long taem ya ol man Isrel oli no moa neson blong God, taswe hemia i no haf blong profet tok long Jenesis 3:15.
-
-
Ol Samting We Oli Mas Kamtru “i No Longtaem”Wajtaoa—2012 | 1 Jun
-
-
Ol Samting We Oli Mas Kamtru “i No Longtaem”
“Mi Jon mi raetem ol samting we Jisas Kraes i soemaot long mi. Hemia ol samting we God i givim long hem, blong hem i soemaot long ol man blong hem. Ol samting ya, bambae i no longtaem, oli kamtru.”—REV. 1:1.
?BAMBAE YU YU ANSA OLSEM WANEM?
?Wanem haf blong pija we Daniel i tokbaot, hem i Inglan mo Amerika?
Long vison blong Jon, ?wanem i soemaot se Inglan mo Amerika i givim paoa long Yunaeted Neson?
?Ol vison blong Daniel mo Jon oli soemaot olsem wanem se olgeta gavman bambae oli lus?
1, 2. (1) ?Ol profet tok blong Daniel mo Jon, oli givhan long yumi blong kasem save wanem? (2) ?Sikis hed blong wael anamol oli hu?
OL PROFET tok we Daniel mo Jon tufala i talemaot, oli givhan long yumi blong kasem save long plante samting we i stap hapen tede. Mo oli soemaot wanem bambae i hapen. ?Yumi lanem wanem long vison blong wael anamol we i gat seven hed? ?Vison blong anamol we i gat ten hon, i tijim yumi long wanem? ?Mo yumi lanem wanem long ol tok blong Daniel long saed blong bigfala pija blong man we Nebukadnesa i luk? ?Ol samting we yumi lanem long ol profet tok ya i pulum yumi blong mekem wanem?
2 Long las stadi, yumi tokbaot vison blong wael anamol we Jon i tokbaot long Revelesen japta 13. Sikis hed blong wael anamol ya hemia Ijip, Asiria, Babilon, Media mo Pesia, Gris, mo Rom. Setan i yusum ol king ya we oli gat bigfala paoa long wol, blong oli agensem ol man blong God. Hem i mekem olsem from we hem i no laekem ol pikinini blong woman. (Jen. 3:15) Jon i raetemdaon vison ya taem Rom i gat bigfala paoa long wol. Rom i gohed blong rul plante handred yia. Be namba seven hed bambae i winim hem. ?Namba seven hed, hem i hu? ?Mo hem i mekem wanem long ol pikinini blong woman?
INGLAN MO AMERIKA I KASEM PAOA
3. ?Anamol we i gat ten hon, hem i hu? ?Ten hon blong hem, oli hu?
3 Vison blong anamol we i gat ten hon, i save givhan long yumi blong faenemaot namba seven hed blong wael anamol we Revelesen japta 13 i tokbaot.a (Ridim Daniel 7:7, 8, 23, 24.) Anamol we i gat ten hon hem i Rom. (Lukluk pej 14-15.) Long ol yia 400, ol ples we Rom i rul long hem oli seraot mo oli stanemap ol king blong olgeta. Ten hon blong anamol ya we Daniel i luk, hemia ol ples we oli seraot long Rom.
4, 5. (1) ?Smol hon i mekem wanem? (2) ?Namba seven hed blong wael anamol, hem i hu?
4 Long profet tok blong Daniel, wan smol hon i gru, i kam antap long medel blong ol narafala hon blong anamol ya. Smol hon ya i pusumaot tri hon we oli stap fastaem, blong mekem ples blong hem. ?Samting ya i kamtru olsem wanem? Inglan i wan ples we Rom i rul long hem fastaem, be biaen hem i stanemap wan king blong hem. Spen, Netalan, mo Franis, oli mekem sem mak. Trifala kantri ya oli gat moa paoa i bitim Inglan. Be long ol yia 1600, Inglan i faet agensem wanwan kantri ya, mo hem i kasem moa paoa i bitim trifala. Long ol yia 1700, Inglan i stap kasem moa paoa i bitim ol narafala kantri long wol. Be hem i no namba seven hed blong wael anamol yet.
5 Nating se Inglan i kasem bigfala paoa, be ol ples we Inglan i rul long hem long Not Amerika oli rebel agensem hem. Mo oli stanemap gavman blong olgeta, nao oli kam Yunaeted Stet blong Amerika. Amerika i kasem bigfala paoa, mo Inglan i no traem blokem hem. Ami blong Inglan i givhan long Amerika. Long 1914, dei blong Masta i stat. Long taem ya, Inglan i rulum plante moa ples long wol i bitim ol narafala king bifo. Mo Amerika i kasem paoa from we hem i gat ol nambawan kampani blong wokem ol samting.b Long fas bigfala faet, Amerika mo Inglan tufala i givgivhan long tufala mo tufala i fren gud. From we tufala kantri ya i wok tugeta tufala i kasem bigfala paoa long wol. Inglan mo Amerika i namba seven hed blong wael anamol. ?Hem i mekem wanem long ol pikinini blong woman?
6. ?Namba seven hed i mekem wanem long ol man blong God?
6 Long dei blong Masta, namba seven hed i no tektaem blong agensem ol man blong God, hemia ol brata blong Kraes we oli stap long wol. (Mat. 25:40) Jisas i soemaot se sam pikinini blong woman bambae oli stap yet long wol long stat blong dei blong Masta. Mo bambae oli stap mekem wok we Jisas i givim long olgeta. (Mat. 24:45-47; Gal. 3:26-29) Inglan mo Amerika i agensem ol tabu Kristin. (Rev. 13:3, 7) Long fas bigfala faet, tufala i mekem i strong tumas long ol tabu Kristin. Tufala i putum tabu long sam buk blong olgeta, mo tufala i sakem samfala we oli lidim wok blong prij i go long kalabus. Klosap i no moa gat man i mekem wok blong prij. Long wan vison, Jehova i talemaot long Jon se samting ya bambae i kamtru. Be Jehova i talem se ol tabu Kristin ya we oli pikinini blong woman, bambae oli wok strong bakegen long wok blong prij, i olsem se oli laef bakegen. (Rev. 11:3, 7-11) Olsem Jehova i talem, ol pikinini blong woman we oli stap yet long wol, oli wok strong bakegen long wok blong prij.
AEAN WETEM RED GRAON
7. ?Wanem haf blong bigfala pija blong man i sem mak long namba seven hed blong wael anamol?
7 Long bigfala pija blong man, tufala leg blong hem daon i sem mak long namba seven hed blong wael anamol. Hem i Inglan mo Amerika. Inglan i kamaot long Rom. Mo Amerika i kamaot long Inglan, taswe i olsem se Amerika tu i kamaot long Rom. From samting ya, long bigfala pija ya, tufala leg blong hem daon oli wokem long aean. Be oli wokem wetem red graon tu. (Ridim Daniel 2:41-43.) Profet tok ya i soemaot sam samting we bambae oli hapen long taem we namba seven hed blong wael anamol, hemia Inglan mo Amerika i kasem paoa. Wan samting we man i wokem long aean wetem graon i no strong olsem wan samting we hem i wokem long aean nomo. Long sem fasin, Inglan mo Amerika i no strong olsem Rom, we hem i kamaot long hem. ?Wanem i mekem se Inglan mo Amerika i no strong olsem Rom?
8, 9. (1) ?Inglan mo Amerika i soemaot olsem wanem se hem i strong olsem aean? ?Ol samting ya i hapen wetaem? (2) ?Red graon long pija ya, hem i wanem?
8 Samtaem Inglan mo Amerika i soemaot se hem i strong olsem aean. Hem i soemaot bigfala paoa blong hem taem i winim tufala bigfala faet. Mo hem i soemaot bigfala paoa blong hem plante narafala taem bakegen.c Be oltaem bigfala paoa blong Inglan mo Amerika i olsem aean we i miks wetem red graon.
9 Longtaem finis ol man blong Jehova oli wantem kasem save long pija ya, speseli tufala leg blong hem daon. Daniel 2:41 i soemaot se tufala leg blong hem daon we oli wokem long aean wetem red graon, tufala i wan “kingdom” nomo, i no plante kingdom. Taswe yumi kasem save se red graon i soemaot we wan samting i mekem Inglan mo Amerika i no strong olsem Rom. Tufala leg we oli wokem long aean nomo, hem i Rom. Profet tok blong Daniel i talem se red graon i pija blong “ol pikinini blong ol man,” no ol man we oli no gat nem. (Dan. 2:43, NW) Ol man oli pulum Inglan mo Amerika blong i mekem i sem mak long olgeta man, mo blong respektem raet blong ol man we oli wok. Ol man oli agensem hem blong oli stanemap prapa gavman blong kantri blong olgeta. From ol samting ya we ol man oli mekem, Inglan mo Amerika i no strong olsem aean. Ol man oli gat defdefren tingting long politik. Mo sipos wan lida i winim eleksen long sam vot nomo, hem i no gat paoa blong mekem ol samting we hem i promes long ol man. Daniel i talem se: “Kingdom ya we i seraot, bambae sam haf blong hem i strong, mo sam haf blong hem bambae i no strong.”—Dan. 2:42; 2 Tim. 3:1-3.
10, 11. (1) ?Wanem bambae i hapen long leg blong pija? (2) ?Yumi kasem save wanem long namba blong fingga blong leg?
10 Long taem blong yumi, Inglan mo Amerika oli fren gud yet. Plante taem oli wok tugeta blong mekem ol bigfala samting. Long profet tok we i tokbaot bigfala pija, tufala leg blong hem daon oli las haf long pija ya. Long profet tok we i tokbaot wael anamol, namba seven hed hem i laswan. Hemia i soemaot se Inglan mo Amerika i las king we i gat bigfala paoa long wol. Mo nating se hem i no strong olsem Rom, bambae hem i no lusum paoa blong hem olsem nomo.
11 ?Olsem wanem long namba blong fingga blong leg? Long ol narafala vison, Daniel i talem stret namba blong ol samting we hem i luk. Daniel i talem namba blong ol hon blong sam anamol we hem i luk. Ol namba ya oli impoten. Be long drim ya, Daniel i no talem stret namba blong fingga blong leg. Taswe i luk olsem se namba ya i no impoten. I sem mak long namba blong han, fingga, mo leg long pija. Be i tru se Daniel i talem stret se fingga blong leg oli wokem long aean mo red graon. Ol tok blong hem i givhan long yumi blong save se Inglan mo Amerika bambae i gat bigfala paoa yet long wol, taem “ston” we i pija blong Kingdom blong God, i kilim leg blong pija ya.—Dan. 2:45.
ANAMOL WE I GAT TU HON
12, 13. ?Anamol we i gat tu hon, hem i hu? ?Hem i mekem wanem?
12 I tru se Inglan mo Amerika i olsem aean wetem red graon. Be ol vison we Jisas i mekem Jon i luk, oli soemaot se long taem blong ol las dei, bambae Inglan mo Amerika i mekem wan samting we i impoten. Jon i luk wan anamol we i gat tu hon mo i tok olsem bigfala algita. ?Narakaen anamol ya hem i hu? Tu hon blong hem, hemia tu gavman we tufala i wok tugeta. Anamol ya tu hem i Inglan mo Amerika. Be samting we anamol ya i mekem i impoten.—Ridim Revelesen 13:11-15.
13 Anamol we i gat tu hon i “talem” long ol man blong oli wokem pija blong wael anamol we i gat seven hed. Jon i talem se pija blong wael anamol ya bambae i stap long klia ples, be biaen hem i lus. Afta, bambae hem i kamaot long klia ples bakegen. Hemia samting we i hapen long wan ogenaesesen we oli stanemap afta long fas bigfala faet. Inglan mo Amerika i pulum ol narafala kantri blong oli joen long ogenaesesen ya we oli kolem Ligofnesen. Wok blong hem i blong mekem ol kantri oli joen gud mo hem i toktok long bihaf blong olgeta.d Hem i lus taem nambatu bigfala faet i stat. Long taem ya, ol man blong God oli talem se profet tok blong Revelesen i soemaot se ogenaesesen ya bambae i stanap bakegen. Mo hemia nao samting we i hapen. Naoia nem blong ogenaesesen ya hem i Yunaeted Neson.—Rev. 17:8.
14. ?From wanem Jon i talem se pija blong wael anamol hem i “namba eit king”?
14 Jon i talem se pija blong wael anamol we i gat seven hed, hem i “namba eit king.” ?From wanem Jon i talem se pija blong anamol ya i wan “king”? Hem i pija nomo blong fas wael anamol ya. I no gat wan namba eit hed long wael anamol. Pija blong wael anamol i kasem paoa from ol kantri we oli joen long Yunaeted Neson. Inglan mo Amerika tu i givim bigfala paoa long hem. (Rev. 17:10, 11) Jon i talem se pija blong wael anamol i wan “king” from we hem i kasem paoa blong mekem wan samting we bambae i jenisim laef blong olgeta man.
PIJA BLONG WAEL ANAMOL I KAKAE WOMAN BLONG ROD
15, 16. ?Woman blong rod hem i hu? ?Olsem wanem long ol skul tede?
15 Jon i tokbaot wan woman blong rod se hem i sidaon long wan anamol we i red we i red. Anamol ya i sem mak long pija blong wael anamol we i gat seven hed. Nem blong woman ya ‘Bigfala Babilon.’ (Rev. 17:1-6) Woman ya i pija blong olgeta giaman skul. Ol skul we oli talem se oli Kristin oli haf blong Bigfala Babilon. Ol giaman skul oli sapotem Ligofnesen mo Yunaeted Neson. Mo oli traem pulum ol ogenaesesen ya blong mekem samting we oli wantem.
16 Long vison ya, Jon i luk se woman blong rod i sidaon tu long “wota.” Wota hem i ol man we oli joen long Bigfala Babilon. Long dei blong Masta, ol man oli no moa glad long Bigfala Babilon olsem long ol yia we i pas. I olsem se reva i kam “drae.” (Rev. 16:12; 17:15) Taem ol man oli jes stanemap pija blong wael anamol ya, ol skul we oli talem se oli Kristin oli gat bigfala paoa long plante kantri. Be naoia plante man oli no moa glad long ol skul ya mo ol lida blong olgeta. Samfala oli ting se ol skul nao oli stamba blong ol trabol long wol. Sam narafala oli talemaot long klia ples se olgeta skul oli mas lus.
17. ?I no longtaem bambae wanem i hapen long ol giaman skul?
17 Paoa blong ol giaman skul bambae i no godaon sloslo, nao i lus. Woman blong rod bambae i gat paoa mo i traem pulum ol gavman blong mekem samting we hem i wantem. Be bambae God i putum long tingting blong ol man blong gavman, blong oli mekem samting we hem i wantem. (Ridim Revelesen 17:16, 17.) I no longtaem, bambae Jehova i mekem ol gavman oli agensem ol giaman skul. Bambae woman blong rod i no save bos long ol gavman, mo bambae oli tekemaot olgeta gudfala samting blong hem. Long ol yia we i pas, ol man oli tinghevi long ol skul mo oli ting se bambae ol skul oli gat paoa olwe. Be naoia ol man oli no moa tingting olsem. Woman blong rod i stap traem sidaon gud long baksaed blong anamol ya we i red, be bambae hem i sek se wantaem nomo hem i foldaon, we hem i no moa gat paoa.—Rev. 18:7, 8, 15-19.
BAMBAE OL ANAMOL YA OLI LUS
18. (1) ?Bambae wael anamol i mekem wanem? ?Ale bambae God i mekem wanem? (2) ?Daniel 2:44 i talem se Kingdom blong God bambae i spolem wanem king? (Lukluk bokis long pej 19.)
18 Afta we ol giaman skul oli lus, wael anamol we hemia ol gavman blong wol ya blong Setan, bambae i agensem Kingdom blong God. Maet Setan nao i pulum wael anamol blong mekem samting ya. Ol gavman long wol oli no save spolem Kingdom blong God we i stap long heven. Taswe oli traem agensem olgeta long wol we oli sapotem Kingdom ya. Ale bambae God i faet agensem olgeta. (Rev. 16:13-16; 17:12-14) Daniel i tokbaot samting we bambae i hapen long las faet ya. (Ridim Daniel 2:44.e) Wael anamol ya long Revelesen 13:1, pija blong wael anamol ya, mo anamol we i gat tu hon, bambae olgeta evriwan oli lus.
19. ?Yumi save gat strong tingting se wanem bambae i hapen? ?Naoia i taem blong yumi mekem wanem?
19 Yumi stap long taem blong namba seven hed blong wael anamol we Revelesen japta 13 i tokbaot. Bambae i no moa gat wan narafala hed i gru long wael anamol ya. Inglan mo Amerika bambae i king we i gat bigfala paoa long wol taem ol giaman skul oli lus. Ol profet tok blong Daniel mo Jon oli kamtru stret olsem we God i talem. Yumi save gat strong tingting se i no longtaem bambae ol giaman skul oli lus, mo bigfala faet blong Amagedon bambae i stat. God talemaot klia finis wanem bambae i hapen. ?Be olsem wanem? ?Bambae yumi lesin long ol tok blong ol profet? (2 Pita 1:19) Naoia i taem blong yumi obei long Jehova mo yumi mas sapotem Kingdom blong hem.—Rev. 14:6, 7.
[Ol futnot]
a Long Baebol, plante taem namba ten i minim wan samting we i fulwan. Taswe ten hon i minim olgeta ples ya we oli seraot long Rom.
b I tru se gavman blong Inglan mo Amerika tufala i stat long ol yia 1700. Be vison we Jon i luk i soemaot se stat long dei blong Masta bambae tufala kantri ya oli wok tugeta mo oli kasem bigfala paoa long wol. Ol vison long Revelesen oli soemaot wanem bambae i hapen long “dei ya blong Masta.” (Rev. 1:10) Long fas bigfala faet, Inglan mo Amerika tufala i wok tugeta olsem wan king nomo we i gat bigfala paoa long wol.
c Olsem Daniel i talemaot, long nambatu bigfala faet, Inglan mo Amerika i “spolem plante samting.” (Dan. 8:24) Amerika i sakem tu bom blong posen gas long ol enemi blong hem. Tufala bom ya i spolem laef blong plante man.
d Plis lukluk Revelesen—Kolosap I Kasem Nambawan En Blong Hem!, pej 240, 241, 253.
e Daniel 2:44, NW: “Long taem blong ol king ya, God blong heven bambae i stanemap wan kingdom we neva i save foldaon. Mo bambae kingdom ya i no save go long han blong narafala man. Bambae hem i smasem mo i finisim ol kingdom ya, mo hem nomo bambae i stanap olwe.”
[Bokis blong pija long pej 19]
?HU “OL KINGDOM YA”?
Profet tok we i stap long Daniel 2:44 (NW) i talem se Kingdom blong God bambae i “flatemgud paoa blong ol kingdom ya.” Profet tok ya i tokbaot ol king ya nomo we oli haf blong bigfala pija ya we Daniel i tokbaot.
Daniel 2:44 i no talem wanem bambae i hapen long ol narafala kingdom no gavman. Be profet tok long buk blong Revelesen, i givhan long yumi blong save moa. Hem i talem se “long bigfala Dei blong God ya we i gat olgeta paoa” bambae “ol king blong evri ples long wol” oli kam wanples blong mekem faet agens long God. (Rev. 16:14; 19:19-21) Taswe long Amagedon, ol king we Daniel i tokbaot wetem olgeta narafala gavman blong man bambae oli lus.
-
-
Eit King We Baebol i TalemaotWajtaoa—2012 | 1 Jun
-
-
Eit King We Baebol i Talemaot
Buk blong Daniel mo Revelesen tufala i talemaot eit king no gavman we bambae oli rul. Mo oli soemaot wetaem ol king ya bambae oli rul. Yumi save faenemaot mining blong ol profet tok ya from we yumi kasem save long fas profet tok long Baebol.
Long ol yia we i pas, Setan i yusum ol king mo ol haeman blong gavman blong oli mekem samting we hem i wantem. Olgeta oli pikinini blong hem. (Luk 4:5, 6) Be sam king nomo oli agens long ol man blong God. Oli agens long neson blong Isrel mo long grup blong ol tabu Kristin. Ol vison blong Daniel mo Jon oli tokbaot eit king we oli mekem olsem.
[Tok long pej 14, 15]
(Lukluk niuspepa)
OL PROFET TOK OL PROFET TOK
LONG BUK LONG REVELESEN
BLONG DANIEL
1. Ijip
2. Asiria
3. Babilon
4. Media Mo Pesia
5. Gris
6. Rom
7. Inglan Mo Amerikaa
8. Ligofnesen Mo Yunaeted Nesonb
OL MAN BLONG GOD
2000 B.K.T.
Ebraham
1500
Neson blong Isrel
1000
Daniel 500
B.K.T./K.T.c
Jon
Isrel blong God 500
1000
1500
2000 K.T.
[OL Futnot]
c K.T. i minim Kristin Taem.
[Ol foto]
Bigfala pija blong man (Dan. 2:31-45)
Fo anamol we oli kamaot long solwota (Dan. 7:3-8, 17, 25)
Man sipsip mo nani (Dan., japta 8)
Wael anamol we i gat seven hed (Rev. 13:1-10, 16-18)
Anamol we i gat tu hon, hem i talem long ol man blong wokem pija blong fas wael anamol (Rev. 13:11-15)
[Credit Lines]
Photo credits: Egypt and Rome: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Medo-Persia: Musée du Louvre, Paris
-