ˈCɩɛcɩɛ-kïbhëa 14

Sɛɛ Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa gïganɩ bhä ˈwlu ˈnɩ?

-Zlɩmɛ -aˈa ˈtɛnyɩ ˈmö a Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa ˈa wɛlɩ tɛɛ bhä ˈnɩ? (1)

Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa -kä ˈwlu ˈyɩbhä, sɛ wa ˈzʋzʋnɩ bhä ˈmö ˈnɩ? (2)

Dɛɛ wa sɛ bhä moni ˈn wa ˈpɛnɩ bhä ˈwa lagɔlibhoo a -lii ˈwuë a ˈwlumö ˈnɩ? (3)

-Wa -gänɩ bhä -zɩkpöö ˈyuku ˈnɩ? (4)

Wluyɩbhäyɩbhʋʋ a ˈkädɩɩ a -mii wa kä bhä ˈylʋba ˈylʋba ˈmö ˈnɩ? (5)

Libhoo a mʋ wa nʋ bhä -mä Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa -wa -wʋä bhlɩɩ ˈwuë -gömö a lagɔbudu ˈkɔdʋ -nyɛ Betɛlie -mimii ˈsɔ ˈmö ˈnɩ? (6)

1. -Aˈa ˈtɛnyɩ ˈmö a Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa a wɛlɩ ˈylʋba wa laa 1870 ˈmö yɩɩ tɛɛ. Wa tɛɛ cuu, wa nglɩ a-a Biblë a ˈCɩɛcɩɛwa. ˈN ˈylʋba wa laa 1931ˈmö, wa yɩɛ -mä Biblë ˈmö a ˈnglɩ yɩ lɛ Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa ˈwʋ libhï. (Isaïe 43:10) Wa tɛɛ a-a cuu wa -zɩkpa ˈmö a -nʋa ˈnɩɛ a-a -zu, maa -sɩkaa a dɔˈwʋ, milinywɩɩ wa -bhliɛ. ˈN wa bia lagɔwɛlɩɩ -mä bhlɩɩ ˈa 235 -gömö.

2. ˈWʋ ta Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa ˈyɩbhänɩɛ ˈdimasɩ -bhlʋ ˈmö ˈwlu. Wa yɩbhä nɩɩ -n -nyʋä ˈsɔ nɩ ˈyɩbhänɩ ˈgämö ˈwlu. (Ebleewaa 10:24, 25) Wa -kä ˈwlu ˈyɩbhää, -mä Biblë ˈmö ˈa wɛlɩɩ mɩɩ -lɛ wa ˈcɩacɩʋʋ a ˈbhöönɩda. Wa -kä ˈwluyɩbhäyɩbhʋʋ tɛɛ, Lagɔ ˈmö wa bhibhee ˈwë, ˈn wa -käˈɛ zɛmö bhɩɛ, wa bhibhenɩɛ ˈsɔ Lagɔ. -Mä wa ˈwluyɩbhäyɩbhʋʋ ˈmö, lagɔlwɩɩ ˈmö wa bhlɩnɩɛ -mä. (Ɛfɛɛzɩ a -nʋa 5:18, 19) ˈWa -sɛ -mä kɔlɛtɩ, ˈn -mä plɛplʋ ˈnɩɛ ˈpɛna -kä.—Matie 10:8.

3. -Mä Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ a -Budu ˈmö, -mä -zɩkpöö a -bɛ ˈyɩbhänɩɛ ˈwlu. -Bïdi yɩɛ käbösɛ -wʋ, ˈmö Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa waˈaa pɛnɩɛ ˈsɩbhää. -Mä Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ a -budu ˈmö a ˈna ˈkä -mä glɛkwlɩɩ -nyɛ klʋwaa ˈsɔ a sɛ a -lu ˈylɩmö. Ɔ -kä ˈsaa ɔ yɩbhää ˈnyɛ a moni, ˈmö wa libhïä ˈwʋ ˈn wa ˈpɛnɩɛ lagɔlibhoo a -lii ˈwuë a ˈwlumö. Maa, -wa yɩbhää wa ˈkä -lu ˈnyɛ, -su pɩɩ -dɔkwɩɩ a ke -bhlʋ -wʋ -mä, yɩ ˈmö wa zʋä ˈsaa wa yɩbhä.—2 Kɔlɛɛtɩ a -nʋa 9:7.

4. -Bhlʋ -bhlʋ -zɩkpa kää ˈyukugänɩwa, ˈmö wa laˈɛ ˈwʋ ˈdɩdɩwa. -Mä -zɩkpa ˈmö, mʋa -gänɩɛ lagɔwɛlɩɩ a ˈcɩacɩʋʋ ˈyuku. (1 Timotee 3:1-7; 5:17) Ngäzɩwaa a ˈylizʋnɩwaa mʋa kwänɩɛ ˈyukugänɩwaa. (1 Timotee 3:8-10, 12, 13) ˈYukugänɩwa ˈnɩɛ wa lagɔdayuë -gömö ˈkämanɩ. (2 Kɔlɛɛtɩ a -nʋa 1:24) Waˈaa käbönglɩ paa. (Matie 23:8-10) Waˈaa ˈwa -zɩbʋ -banɩ kä. Wa nuë ˈwa lagɔlibho a za ˈpɛnɩ. ˈFʋ ˈyukugänɩwa ˈcɩa -mä -zɩkpa ˈmö a -nʋa lagɔwɛlɩɩ. -Mä ˈzwɩzizee ˈmö, ˈmänasɛ wa ˈpʋa swɩɩ nyɛmʋ ˈmö ˈn wa zuë ˈdɩ ˈmö.—Zaakö 5:14-16; 1 Piɛlɩ 5:2, 3.

5. ˈWluyɩbhäyɩbhʋʋ a ˈkädɩ ˈmö Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa kää ˈylʋba ˈylʋba ˈmö. -Lɛ a ˈtɛnyɩ ˈla ˈmö, -zɩkpöö a -bɛ mii ˈyɩbhänɩɛ ˈgämö ˈwlu, nzɩ yɩ ˈkä -mä Biblë ˈmö a ˈcɩawɛlɩɩ ˈyukwli -pʋnɩ. -Wa zʋä ˈlili ˈwʋ Zezwii a -nʋa, ˈmö wa badizee -mä ˈwluyɩbhäyɩbhʋʋ ˈla ˈwʋ.—Matie 3:13-17; 28:19, 20.

6. Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa wa -wʋä -mä bhlɩɩ ˈwuë -gömö a lagɔbudu ˈkɔdʋ -mä wʋ glɩɛ New York. ˈYukugänɩwaa a -zɩkpa -bhlʋ -a ˈnɛɛnɩɛ lagɔwɛlɩɩ a dɔˈwʋ ˈylimö, wa laa Sasɛ Libhonʋnyɔ a ˈyukugänɩwa -mä a -glɩɛ, ˈn a -gänɩɛ bhlɩ ˈwuë -gömö a -zɩkpöö ˈyuku. Wa kä möˈɛ Betɛlie -mimii -mä bhlɩɩ a 110 -gömö, yɩnyɩ ˈmö lagɔdaayue -mumuë waˈa pɛnɩɛ nʋä libho, ˈn wa -bhɛɛ lagɔbɔgwɩɩ wa dlinɩɛ sa ˈwuë. -Mä Betɛlie ˈla ˈmö, -mä wa gïganɩɛ lagɔwɛlɩɩ a bia libhoo ˈwlu. A bhɛnɩ a ˈkä -mä a yɔwʋ a Betɛlɩ ˈmö yɩlɩɛ ˈmö.