WEH IH MEEN?

Gud kamyoonikayshan eena wahn famili meenz dat yoo ahn yu chiljren taak tu eech ada regyula bowt weh unu tink ahn feel.

WAI GUD KAMYOONIKAYSHAN IMPOATANT?

Ih ku bee wahn chalenj fi ga gud kamyoonikayshan wid yu chiljren wen dehn da teenayja. Wahn buk weh naym Breaking the Code eksplayn how payrents mait feel. Maybi dehn feel laik noh tu lang agoa, “da-mi laik dehn ga wahn bakstayj paas tu dehn pikni laif. Now, yu di du gud if yu ku geh wahn seet monks di krowd, ahn yu mait noh eevn geh wahn gud spat.” Eevn if ih luk laik yu pikni noh waahn taak rait now, dis da wen dehn reeli need fi taak!

WEH YOO KU DU?

Bee wilin fi taak tu yu chiljren wen dehn redi. Du it eevn if da layt da nait.

“Yu mait feel temtid fi seh: ‘Wi mi deh tugeda aal day, ahn now yu waahn taak?ʼ Bot, wai wi wahn komplayn? Dat da noh weh evri payrent hoap fa, fi mek ih pikni oapm op ih haat tu ahn?”—Lisa.

“Ai laik goh sleep erli, bot som a di bes kanvasayshanz weh Ah ga wid mi teenayjaz da afta midnait.”—Herbert.

BAIBL PRINSIPL: “Mek wi kantinyu fi tink bowt weh gud fi adaz, ahn noh jos weh gud fi wiself.”—1 Korintyanz 10:24.

Gi yu chiljren yu ful atenshan. Dis da weh wahn pa seh: “Sohntaim wen mi chiljren di taak tu mi, Ah wuda staat tink bowt ada tingz. Bot dehn wuda noatis rait away!”

If dat don hapm tu yoo, chrai foakos pahn weh yu chiljren di seh ahn ton aaf di TV er eniting els weh ku dischrak yu. Lisn tu yu chiljren ahn gi dehn yu ful atenshan wen dehn di ekspres dehnself. Da way dehn noa dat weh dehn di seh impoatant tu yoo tu.

“Wi need fi mek wi chiljren noa dat wi reeli kay bowt dehn feelinz. If wi noh du dat, dehn wahn kip evriting tu dehnself er dehn gwehn tu sohnbadi els fi help.”—Maranda.

“Noh geh beks, eevn if yu feel laik di way yu pikni di tink deh way aaf.”—Anthony.

BAIBL PRINSIPL: “Pay main tu how unu lisn.”—Look 8:18.

Tek advantij a evri apachooniti. Sohntaim ih eeziya fi mek chiljren taak tu dehn payrents bowt how dehn feel wen dehn di rilaks.

“Wi tek advantij fi taak wen wi deh eena di veekl. Ih eeziya fi taak wen wi deh neks tu eech ada rada dan fays-tu-fays.”—Nicole.

Wahn neks apachooniti da wen wi sidong an eet tugeda.

“Wail wi di ga tee, mi famili ga di habit fi taak bowt di wers ting ahn di bes ting weh hapm tu eech wan a wi fi da day. Dis mek wi geh kloasa tu wan anada an ih gi wi kanfidens dat wi noh haftu fays wi prablemz bai wiself.”—Robin.

BAIBL PRINSIPL: “Wahn persn shuda aalwayz bee redi fi lisn, bot ih fi tek ih taim bifoa ih taak.”—Jaymz 1:19.

WEH IH MEEN?

Di werd disiplin ku meen fi gaid er teech. Sohntaim ih meen dat yu haftu karek wahn pikni wen ih du sohnting rang. Soh yu wahn need fi teech dehn rait fahn rang. If yu du dat, ih wahn help dehn mek gud disizhanz laytaraan eena laif.

WAI DISIPLIN IMPOATANT?

Nowadayz, wahn lata payrents noh disiplin dehn pikni bikaaz dehn feel laik if dehn karek dehn pikni, dehn wuda mek dehn feel laik dehn noh gud inof. Bot payrents weh waiz set roolz fi dehn pikni ahn chrayn dehn fi obay dehndeh roolz.

“Chiljren need roolz fi help dehn groa fi bee machoar adolts. Jos laik how wahn boat need wahn kyaptin fi gaid di roda soh dat ih noh goh di rang way er eevn ton oava, saym way soh chiljren need disiplin fi gaid dehn eena laif.”—Pamela.

WEH YOO KU DU?

Stik tu yu werdz. If yu pikni noh fala di roolz weh yu set fi dehn, gi dehn wahn lee ponishment. Bot aalwayz memba fi tel dehn dat dehn du gud wen dehn lisn tu yu an obay di roolz weh yu set fi dehn.

“Ah komen mi chiljren az moch az Ah kud, espeshali bikaaz nowadayz ih noh kaman fi mek chiljren obay roolz. Wen yu komen dehn, ih mek it eeziya fi mek dehn lisn tu yu wen yu di karek dehn.”—Christine.

BAIBL PRINSIPL: “Wateva wahn persn plaant, dat da weh ih wahn reep.”—Galayshanz 6:7.

Bee reeznabl. Bifoa yu disiplin yu pikni, tink bowt ih ayj, weda er nat ih andastan dat weh ih du mi rang, ahn how seeryos di mistayk weh ih mek. Wahn pikni wahn laan fahn ih mistayk if di ponishment weh yu gi dehn ga sohnting fi du wid di mistayk weh dehn mek. Fi egzampl, maybi yu ku tek weh dehn foan fi wahn lee wail if dehn di yooz it fi du sohnting weh noh rait. Chrai noh rayl op fi evri lee ting weh dehn wuda du.

“Sohntaim Ah wanda if mi pikni jos noh waahn obay weh Ah tel ahn fi du, er if ih jos neva andastan dat weh ih du mi rang. Dehn ga wahn big difrens bitween wahn pikni weh aalwayz bihayv bad ahn wahn pikni weh jos need sohnbadi fi tel ahn dat ih mek wahn mistayk.”—Wendell.

BAIBL PRINSIPL: “Unu noh fi provoak unu chiljren, kaaz dehn wahn geh diskorij.” —Koloashanz 3:21; futnoat.

Chreet dehn wid lov. Wen yu chiljren noa dat yu disiplin dehn bikaaz yu lov dehn, ih eeziya fi mek dehn lisn tu yu.

“Eech taim wi son mek wahn mistayk, wi wuda mek ih noa dat wi prowd a ahn fi di gud disizhanz weh hihn mek eena di paas. Wi wuda eksplayn tu ahn dat di mistayk weh hihn mek noh wahn gi ahn wahn bad naym az lang az ih noh mek dis saym mistayk agen. Wi aalso mek ih noa dat wi dehdeh fi help ahn.”—Daniel.

BAIBL PRINSIPL: “Lov payshent ahn kain.” —1 Korintyanz 13:4.

WEH IH MEEN?

Payrents, yoo set di standadz weh yu waahn liv bai. Fi egzampl, if yoo chrai haad fi bee aanis eena evriting weh yu du, fi shoar yu wahn chrai help yu chiljren fi liv bai da saym standad.

Yu aalso waahn teech dehn rait fahn rang. Fi egzampl, fahn dehn yong yu waahn help dehn fi bee haad-werkin, fyaa, ahn kansidarayt a adaz.

BAIBL PRINSIPL: “Chrayn wahn chail eena di way ih fi goh; eevn wen ih groa oal ih noh wahn schray fan it.”—Proverbs 22:6.

WAI GUD MOARAL STANDADZ IMPOATANT?

Schrang moaral prinsiplz impoatant, espeshali eena dis taim weh evribadi yooz teknalaji. Wahn ma weh naym Karyn seh: “Bikaaz a teknalaji, ih eezi fi mek wi chiljren fain tingz weh noh gud fi mek dehn wach er lisn tu. Dehn ku deh rait neks tu wi di wach er lisn tu sohnting weh noh prapa, ahn wee nat eevn noatis.”

BAIBL PRINSIPL: “Machoar peepl. . . chrayn dehnself fi tel di difrens bitween gud ahn bad.”—Heebrooz 5:14.

Gud manaz impoatant tu. Fi egzampl, yu ku teech yu chiljren fi seh “pleez” ahn “tank yu” ahn fi shoa dat dehn kay bowt adaz. Peepl tudeh moa inchrestid eena dehn ilekchranik divais, soh ih haad fi fain peepl weh shoa gud manaz ahn weh kay bowt adaz.

BAIBL PRINSIPL: “Chreet adaz di saym way how unu waahn dehn chreet unu.”—Look 6:31.

WEH YOO KU DU?

Mek yu moaral prinsiplz bee klyaa tu dehn. Fi egzampl, sohn risaach shoa dat wen payrents eksplayn tu dehn teenayja dat seks bifoa marij rang, moa dan laikli dehn noh wahn ga seks bifoa dehn geh marid.

SOHNTING WEH KU HELP UNU: Fi staat wahn kanvasayshan wid yu chiljren bowt moaral standadz, yu ku pik sohnting weh jos kom op pahn di nyooz. Fi egzampl, if di nyooz da bowt wahn kraim weh hapm, yu ku seh sohnting laik: “Ih sad fi si how peepl eezi fi geh beks wid adaz. How yu tink peepl en op di bihayv laik dat?”

“Ih haada fi mek chiljren chooz bitween rait ahn rang if nobadi teech dehn weh rait ahn weh rang.”—Brandon.

Teech yu chiljren gud manaz. Eevn lee pikni ku laan fi seh “pleez” ahn “tank yu.” Dehn ku aalso laan fi shoa dat dehn kay bowt adaz. Di buk weh naym Parenting Without Borders seh: “If chiljren andastan dat dehn da paat a wahn famili, wahn skool, er wahn kamyooniti, ih wahn eeziya fi mek dehn bee kain tu adaz ahn noh tink onli bowt dehnself.”

SOHNTING WEH KU HELP UNU: Gi yu chiljren werk fi du rong di hows fi help dehn si dat ih gud fi du tingz fi adaz.

“If chiljren geh yoostu help owt rong di hows, dehn noh wahn fain it haad wen dehn goh liv pahn dehn oan. Dis wahn help dehn fi bee rispansabl bikaaz dehn mi don geh di chraynin fahn dehn yong.”—Tara.

WEH IH MEEN?

Payrents weh set wahn gud egzampl chrai haad fi praktis weh dehn preech. Fi egzampl, yu kyaahn ekspek yu chiljren fi bee aanis if dehn hyaa yu seh: “Tel dehn Ah noh deh hoam,” wen sombadi kohn da yu doa.

“Lata peepl wuda seh ‘Du weh Ah seh, noh weh Ah du.ʼ Bot dat noh werk wid pikni. Bikaaz dehn da laik sponj weh tek een evriting weh wi seh ahn du. Ahn dehn kwik fi tel wi wen wi noh di praktis weh wi preech.”—David.

BAIBL PRINSIPL: “Yu preech, ‘Yu noh fi teef.ʼ Stilyet, yoo di teef!”—Roamanz 2:21.

WAI WAHN GUD EGZAMPL IMPOATANT?

Chiljren an eevn teenayjaz fala dehn payrents egzampl moa dan enibadi els egzampl. Payrents, unu da di mayn wanz weh ku gaid unu chiljren eena di rait dairekshan. Bot dis onli pasabl if unu praktis weh unu preech.

“Wi ku seh sohnting oava ahn oava tu wi pikni ahn wi mait wanda if dehn eevn di lisn tu wi. Bot di wan taim wen wi noh du weh wi seh, dehn wahn tel wi bowt it rait away. Chiljren wach evriting weh wi du, eevn wen wi tink dehn noh di noatis.”—Nicole.

BAIBL PRINSIPL: “Di wizdom weh kohn fahn hevn . . . aalwayz sinsyaa.”—Jaymz 3:17.

WEH YOO KU DU?

Egzamin yu oan standadz. Weh kaina entataynment yoo wach? How yoo chreet yu marij mayt ahn chiljren? Weh kaina frenz yoo gat? Yoo tink bowt adaz? Yoo da di kaina persn yu waahn yu pikni bee?

“Mee ner mi hozban ekspek wi chiljren fi rispek prinsiplz weh wee wiself noh rispek.”—Christine.

Seh sari wen yu mek wahn mistayk. Yu chiljren don noa yu noh perfek. Soh if yu seh sari tu yu marij mayt er yu chiljren wen yu du sohnting rang, yu wahn teech dehn wahn impoatant lesn bowt weh ih meen fi bee aanis ahn hombl.

“Wi need fi admit wi mistayks fronta wi chiljren ahn seh sari. If wi noh du dat, wi chiljren wahn haid dehn mistayks.”—Robin.