Gayaraati san hagumuchun gürigia lau wuribu luma lau anarimeni?
Gíbeti lébuna katei le uágubei hageindagua gürigia. Añahein fiu adüga hamuti lugundun busén hamá sánsiguaü lidan polítika luma katei lánina seinsu o lun hóuseruniwa lau irichaü. Añahein hagía busentiña lun hagíaba lan laburiña ítaga fulasu lau sun le ibihubei lídangiñe. Añahein amu barühaña saragu irumu ageindagua lugundun amu buriti harasan o hani relihión, ani lau lásügürün dan adügarügüti katei burí le lun hasigirun ageindagua hámagua. Ka aransehani adügǘbei lun lararamúniwa wuribu luma lun ñein lan darangilaü? Ibihúati san buiti lídangiñe aransehani ligía?
Drazen_/E+ via Getty Images
AWANSERUNI LIDAN KATEI LÁNINA SEINSU
Le busenwabei hibihín: Lun buídutima lan ligaburi hawinwandun gürigia luma lun lalouguadun o lagidarún múarani lidan katei le lánina seinsu le hádanbei gürigia. Ligía resun létima uágubei hageindagua.
Ka uagu hénrengu lubéi: Lun libihíniwa lira, mosu hasansiruni gumadimatiña ligaburi hagastaruni seinsu. Lidan irumu 2022, gástatiña 34,100 míñunu dólarü lidan sun ubóu lun labuidurun ligaburi hawinwandun gürigia luma lun ñein lan darangilaü. Gama lumoun, murusunrügüñein seinsu le, anhein agoubaguagüdawa luma 0,4% lídangiñe seinsu le hagastarubei lun hadügün wuribu lidan ligiaméme irumu.
“Gástatiwa saragu seinsu lun wíderaguniña gürigia ha asufurirubaña lidan burí wuribu, lubaragiñe hamuga layusurúniwa seinsu ligía lun ua lan wuribu luma lun ñein lan darangilaü hadan” (António Guterres, seküretáriu tani Óundaruni hani Néchani).
Le tariñagubei Lererun Bungiu: Gayaraati híderaguniña gumadimatiña tuma burí óundaruni to ubouagubaña gürigia ha gudemetiña. Lau sun lira, siñabei hagidaruni gudemei sunsuinagubei (2 Lúrudu 15:11; Matéu 26:11).
LADÜGǗN DARADU LUN ÑEIN LAN DARANGILAÜ
Le busenwabei hibihín: Lun hayanuhan gumadimatiña hámagua lun ua lan o lun haransehani turobuli haganagua lidan aban igaburi le darangilati. Le busén habéi lun hasagarun buiti biángubei oubaü.
Ka uagu hénrengu lubéi: Liibe-agei dan, aba háhalachaguni daradu lánina darangilaü le adüga hamaalibei. Dan le hayanuhan gumadimatiña lun hibihín darangilaü mama súnwandan lasalirun kei habusenruni.
“Daradu le adügǘbei lun lagumuchúniwa lau wuribu, anihein dan wuriba lan, adügati le lun lagubudagun ageindaguni lau lásügürün dan” (Raymond F. Smith, American Diplomacy).
Le tariñagubei Bíbülia: Lunti hamuga hafalaruni sun gürigia adundehani le: “Áluahabei darangilaü” (Sálumu 34:14). Lau sun lira, añahein saragu gürigia láganibaña lan sun le buídubei, alugura hamutiña hamadagu, múaradun hagía lidan le hariñagubei (2 Timotéu 3:1-4). Adügatiti katei le lun hénrengu lan houn gumadimatiña lun haransehani anarimeni le aniheinbei lau sun yebe buidu lan le hasaminarubei hadügün.
ARANSEHANI LUN TALOUGUADUN ÁRUMA
Le busenwabei hibihín: Busentiña gumadimatiña hagidarunu o lun talouguadun hárumate, tótima gagünrinchaguadiboun.
Ka uagu hénrengu lubéi: Mabusenrúntiña hiibe-agei ageiraü lun tagidarún hárumate ladüga hanufudetiña heferidiruni habafu o luéi siñaali lanme hageindagun luagu hafulesein. Ligíati, madügünbei tagidarún áruma lun lagumuchún lau wuribu.
“Saragu daradu le adügǘbei lárigiñe irumu 1991, magunfulirun hamuti gumadimatiña. Fiu katei le adarirúbei lidan daradu le, lun maweirin lan denchaü, lun buidu lan hanaagun lílana ámuñegueinarügü ageiraü hámagua luma lun ñein lan ichouruni ubouagu lau lásügürün dan” (Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament [Ichouruni houn sun gürigia lubá ámuñegü: aransehani le adügǘbei lun tagidarún áruma]).
Le tariñagubei Bíbülia: Lunti hamuga hígirunu gürigia hárumate luma lun “hadaagun hu tídangiñe hefeinte” (Isaíasi 2:4). Lau sun lira, úati buídurügü lan katei le ladüga tídangiñeti hanigi gürigia lagumesera furundei (Matéu 15:19).
LÚARADUN BURÍ AGEIRAÜ LUN UA LAN WURIBU
Le busenwabei hibihín: Aba húaradun gumadimatiña lun hageindagun lun hóunigiragun houngua hawéi háganiñu. Mini lan lira anhein lan úarada fiu ageiraü, hénrengutimabei lan lun aban ágani lun liabin agumesera awuribuha hama. Lau sun lira, íbini húaradun fiu ageiraü lun hageindagun, úati mini lan lanügüba lan katei le darangilaü.
Ka uagu hénrengu lubéi: Mama súnwandan lagunfulirun burí ageiraü luma le füramase lubéi. Ani liibe-agei dan, múaradunti hasaminan luáguti ídaba lan ani kaba lan dan hageindagua luma hágani.
“Lau sun áfaagua hamá lílana Sétanu hani Néchani tuma giñe Óundaruni hani néchani lun híchuguni hídehan houn urúeigu ha álugubaña húaradun luma burí amu ageiraü lun hóunigiragun hougua hawéi háganiñu, madügünti úaraduni le lun ua lan wuribu” (Encyclopedia Britannica).
Le tariñagubei Bíbülia: Lau sun barǘ lan hóundaragun gürigia lun libihíniwa somu katei, úatu ni aban óundaruni ubouaguna ni gumadimatiña ha gayaraatiña hadügün lun ñein lan ichouruni luma darangilaü le inarüniti (Apurichihati 4:12). “Míchiga huméi hafiñen hawagu gürigia wéirigutiña, wügüriña ha siñati hesefuhan, ladüga dan le hounwen, aba hasaliragun kalikime, ani lídanmeme weyu ligía lagumucha le hasaminarubei hadügün” (Sálumu 146:3, 4).
Lau sun áfaagua hamá saragu lun ñein lan darangilaü luma ichouruni, magumumemegili wuribu.