TJONÏK 35
Tikʼuqbʼalaʼ ikʼuʼx chiwäch
«Tikʼuqbʼalaʼ ikʼuʼx chqä titolaʼ iwiʼ chiwäch» (1 TES. 5:11).
BʼIX 90 Animémonos unos a otros
RI XTQATZʼËT QAa
1. Achiʼel nuʼij 1 Tesalonicenses 5:11, ¿achkë nkʼatzin nqaʼän jontir?
¿KʼO jmul yït toʼonäq rkʼë a-congregación chubʼanik o chuchojmirsaxik jun Salón del Reino? We ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ kʼa nnatäj na chawä ri naʼäy moloj xiʼän chpan. Ri qʼij riʼ kan kowan xatyoxin che rä Jehová. Rkʼë jbʼaʼ, rma kowan lenäq akʼuʼx, kan kʼayewal xuʼän chawäch xabʼixaj ri naʼäy bʼix. Kantzij na wä chë ri qa-Salones del Reino kan nkiyaʼ ruqʼij Jehová. Ye kʼa röj nqkowin kan más na chik nqayaʼ ruqʼij Jehová. Nqaʼän riʼ taq nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri winäq ri yeʼapon chkipan ri jay riʼ. Ri apóstol Pablo kʼo wä ya riʼ pa rujolon taq xtzʼibʼaj ri texto rchë re tjonïk reʼ, 1 Tesalonicenses 5:11 (taskʼij ruwäch).
2. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?
2 Rchë nqkowin nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal, ütz nqakʼän qanaʼoj chrij ri apóstol Pablo. Ryä xtäj ruqʼij rchë xnaʼ ri xkinaʼ ri nkʼaj chik. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë rubʼanik xerutoʼ ri qachʼalal pa naʼäy siglo rchë xekiköchʼ ri kʼayewal, rchë ma xjeʼ ta chʼaʼoj chkikojöl chqä rchë xkikowirsaj kikʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jehová. Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij (1 Cor. 11:1).
PABLO XERUTOʼ RI CRISTIANOS RCHË XEKIKÖCHʼ RI KʼAYEWAL
3. ¿Achkë rubʼanik xtzʼët Pablo ri rutzjoxik le Biblia chqä ri samaj?
3 Pablo kowan xerajoʼ ri cristianos pa naʼäy siglo. Y rma kan kʼïy kʼayewal xeruqʼaxaj, xqʼax chwäch achkë wä nkinaʼ ri najin yeqʼax chwäch jun kʼayewal. Kʼo jun qʼij, rma xkʼis rurajil, kʼo chë xsamäj rchë xrïl ri nkʼatzin che rä ryä chqä chkë rachiʼil (Hech. 20:34). Ryä xeruʼän koköj taq jay ri yebʼanon rkʼë tzyäq. Taq xapon Corinto, xsamäj rkʼë Áquila chqä Priscila, ri junan wä kisamaj rkʼë ryä. Tapeʼ ke riʼ, «ronojel sábados» nutzjoj wä Ruchʼaʼäl Dios chkë ri judíos chqä ri griegos. Y, taq xeʼapon Silas chqä Timoteo rkʼë, «Pablo kan xyaʼ ran chutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios» (Hech. 18:2-5). Achiʼel nqatzʼët, ri más wä rejqalen chwäch Pablo ya riʼ nuyaʼ ruqʼij Jehová. Rma Pablo kan xtäj ruqʼij chutzjoxik le Biblia chqä xsamäj rchë nrïl ri nkʼatzin che rä, ryä xkowin xerutoʼ ri cristianos. Ryä xuʼij chkë chë ma tkiyaʼ ta qʼij chë xa rma nkiyaʼ chkë ki-familia ri nkʼatzin chkë ma nkiʼän ta chik ri kʼo más rejqalen: nkiyaʼ ruqʼij Jehová (Filip. 1:10).
4. ¿Achkë rubʼanik xekitoʼ Pablo chqä Timoteo ri cristianos aj Tesalónica rchë xkiköchʼ ri kʼayewal najin wä nyaʼöx pa kiwiʼ?
4 Taq majanäj ta tjeʼ ri congregación kʼo Tesalónica, xyaʼöx kʼïy kʼayewal pa kiwiʼ ri kʼakʼakʼ taq cristianos riʼ. Taq jun molaj winäq ri itzel kinaʼoj ma xkïl ta Pablo chqä Silas, xekikʼwaj äl jojun qachʼalal chkiwäch ri qʼatöy taq tzij. Ri winäq riʼ kan rkʼë kuw kichʼaʼäl xkiʼij: «Re achiʼaʼ reʼ ma nkinmaj ta rutzij César» (Hech. 17:6, 7). ¿Achkë komä xkinaʼ re kʼakʼakʼ taq cristianos reʼ taq xkitzʼët chë kiwinaq xekatäj pä chkij? Rkʼë jbʼaʼ kan xkixiʼij kiʼ. Ya riʼ rkʼë jbʼaʼ xuʼän ta chë xa xetewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios. Ye kʼa Pablo ma nrajoʼ ta wä chë nbʼanatäj riʼ. Rma riʼ tapeʼ ryä chqä Silas kʼo chë xebʼä äl, xkikanuj rubʼanik rchë ri congregación riʼ kʼo ntoʼö rchë. Jun tiempo chrij riʼ, ri apóstol xnataj reʼ chkë ri tesalonicenses: «Xqatäq äl Timoteo iwkʼë […] rchë xyaʼ iwuchqʼaʼ chqä rchë xkʼuqbʼaʼ ikʼuʼx rchë ma xchaʼ ta chiʼ ri ikʼuqbʼäl kʼuʼx, rchë ke riʼ majun ta jun nuʼän kaʼiʼ rukʼuʼx kimä re kʼayewal reʼ» (1 Tes. 3:2, 3). Rkʼë jbʼaʼ Timoteo xyaʼöx kʼayewal pa ruwiʼ taq kʼo wä Listra. Ryä xtzʼët achkë rubʼanik xtoʼ Pablo ri congregación kʼo chpan ri tinamït riʼ chqä achkë rubʼanik xetoʼöx pä rma Jehová. Rma riʼ ryä xkowin xuʼij chkë ri cristianos aj Tesalónica chë jontir ütz xttel apü (Hech. 14:8, 19-22; Heb. 12:2).
5. ¿Achkë rubʼanik xtoʼ Bryant ri toʼïk xyaʼ jun ukʼwäy bʼey che rä?
5 ¿Achkë chik nkʼaj xuʼän Pablo rchë xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri cristianos pa naʼäy siglo? Taq ryä chqä Bernabé xetzolin Listra, Iconio chqä Antioquía, ryeʼ xkiʼän chë jojun qachʼalal xeʼok ukʼwäy taq bʼey chkipan ri congregaciones (Hech. 14:21-23). Kantzij na wä chë ri ukʼwäy taq bʼey riʼ kan kowan xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri congregaciones, kan achiʼel chqä nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey ye kʼo komä. Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Bryant nuʼij: «Taq xuʼän 15 njunaʼ, ri ntataʼ xqryaʼ qa y nteʼ xesäx qa pa congregación. Rïn kowan xibʼison y xinnaʼ chë achiʼel ta majun yijowan». ¿Achkë xtoʼö Bryant taq najin wä nqʼax chpan ri kʼayewal riʼ? Ryä nuʼij: «Jun ukʼwäy bʼey ri rubʼiniʼan Tony ntzjon wä wkʼë taq yoj kʼo chkipan qamoloj o taq yoj kʼo jukʼan chik. Ntzjoj wä chwä chkij qachʼalal ri ronojel mul kiʼ kikʼuʼx xkiʼän tapeʼ kʼo kʼayewal xkiqʼaxaj. Ryä nskʼij wä chi nwäch ri Salmo 27:10 y kʼïy mul xtzjoj chwä chrij Ezequías, ri xyaʼ ruqʼij Jehová tapeʼ rutataʼ majun ütz ta xuʼän». ¿Achkë rubʼanik xtoʼ Bryant ya riʼ? Ryä nuʼij: «Rma ri toʼïk xyaʼ Tony chwä, rïn xikowin xibʼeʼok precursor, y ya riʼ rubʼanon chwä chë kan kiʼ nkʼuʼx nbʼanon». Ukʼwäy taq bʼey, titzʼetaʼ achkë qachʼalal, ri achiʼel Bryant, nkʼatzin nkʼuqbʼäx kikʼuʼx (Prov. 12:25).
6. ¿Achkë rubʼanik xksaj Pablo ri xkiʼän rusamajelaʼ Dios ojer rchë xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri cristianos?
6 Pablo xnataj chkë ri cristianos chë kan «ye kʼïy rusamajelaʼ Dios» kikochʼon nmaʼq taq kʼayewal rma ri toʼïk ruyaʼon Jehová chkë (Heb. 12:1). Ryä retaman wä chë ri xkiʼän rusamajelaʼ Dios ri xejeʼ ojer xkerutoʼ ri cristianos rchë ma nkixiʼij ta kiʼ chkiwäch ri kʼayewal chqä rchë chrij «rutinamit ri kʼaslïk Dios» xtkiyaʼ wä kan (Heb. 12:22). Ya riʼ chqä kan nqrtoʼ röj komä. Jontir kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx taq nqatzʼët achkë rubʼanik Jehová xtoʼ Gedeón, Barac, David, Samuel chqä nkʼaj chik rusamajelaʼ (Heb. 11:32-35). Y kan ke riʼ chqä nqanaʼ taq nqatzʼët achkë najin nkiʼän ri qachʼalal komä. Pa central mundial yeʼapon kʼïy cartas ri yetaqon äl kimä jalajöj qachʼalal ri kinaʼon chë más xkowïr ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx taq xkiskʼij chpan jun qa-publicación achkë ruqʼaxan pä jun rusamajel Dios ri kʼo pa qaqʼij komä.
PABLO XKʼÜT ACHKË ÜTZ NQAʼÄN RCHË MA NJEʼ TA CHʼAʼOJ CHQAWÄCH
7. ¿Achkë nukʼüt qa chqawäch ri xuʼij Pablo chpan Romanos 14:19-21?
7 Jun chik rubʼanik ri nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal ya riʼ taq nqtoʼon rchë ma njeʼ ta chʼaʼoj pa congregación. Röj ma nqayaʼ ta qʼij chë npë chʼaʼoj chqakojöl xa rma kʼo jun ri ma junan ta nqaquʼ chrij. Chqä ma nqatäj ta qaqʼij chkij ri nkʼaj chik chë tkibʼanaʼ ri nqajoʼ röj we ma najin ta nkiqʼäj jun naʼoj kʼo chpan le Biblia. Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj chpan ri congregación ri kʼo wä Roma. Chpan ri congregación riʼ ye kʼo wä judíos chqä ri ye petenäq nkʼaj chik tinamït. Rma Rupixaʼ Moisés ma najin ta wä chik nuksäx, ri cristianos ma qʼaton ta wä chik chkiwäch nkitäj jojun rukïl wäy (Mar. 7:19). Jojun cristianos judíos ma chiʼin ta wä nunaʼ kan nkitäj jalajöj kiwäch rukïl wäy, ye kʼa jojun chik, kan ma nkajoʼ ta wä nkiʼän riʼ. Ya riʼ xuʼän chë ri congregación ma junan ta chik xuʼän ruwäch. Rchë xkʼüt chkiwäch chë más ruqʼij ri ma njeʼ ta chʼaʼoj chkiwäch, Pablo xuʼij äl reʼ chkë: «Más ütz ma tatäj ta tiʼäj o naqüm vino o naʼän chik jun ri xa nutzäq awachʼalal» (taskʼij ruwäch Romanos 14:19-21). Rkʼë ri xuʼij äl chkë, Pablo xerutoʼ ri cristianos riʼ rchë xqʼax chkiwäch chë ri chʼaʼoj riʼ xkerutzʼlaʼ ryeʼ chqä xttzʼlaʼ ri congregación. Ryä chqä kan ma xkʼewaj ta xjäl ri rubʼanik nchʼobʼon xa xuʼ rchë ma yerutzäq ta ri nkʼaj chik (1 Cor. 9:19-22). Achiʼel xuʼän Pablo, röj chqä nqkowin nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik chqä nqtoʼon rchë ma njeʼ ta chʼaʼoj pa congregación we ma nqaʼän ta chʼaʼoj xa rma jun qachʼalal kʼo jun xuʼän ri ma xqä ta chqawäch.
8. ¿Achkë xuʼän Pablo taq xpë jun mamaʼ kʼayewal chpan ri congregación?
8 Ye kʼa, ¿achkë ütz nqaʼän we ma junan ta nqaquʼ chrij jun ri kan kʼo rejqalen? Rchë ma npë ta chʼaʼoj chqawäch, ütz tqakʼamaʼ qanaʼoj chrij Pablo. Chpan ri congregación pa naʼäy siglo, ye kʼo wä jojun ri nkiʼij chë ri achiʼaʼ ri xeʼok cristianos ye kʼa ma ye judíos ta kʼo wä chë nkiʼän circuncidar kiʼ, rkʼë jbʼaʼ chë ri winäq ma itzel ta yetzjon chkij (Gál. 6:12). Tapeʼ Pablo ma ke riʼ ta wä nuquʼ, ma xuʼij ta chë tbʼan ri nrajoʼ ryä; pa rukʼexel riʼ, xyaʼ qa ri kʼayewal riʼ pa kiqʼaʼ ri apóstoles chqä ri ukʼwäy taq bʼey ri ye kʼo Jerusalén (Hech. 15:1, 2). Rma Pablo xuʼän ya riʼ, xtoʼon chë pa congregación ma xjeʼ ta chʼaʼoj chqä chë jontir kiʼ kikʼuʼx xkiʼän (Hech. 15:30, 31).
9. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän we nqajoʼ nqaʼän achiʼel xuʼän Pablo?
9 We kʼo jun ri ma junan ta nqchʼobʼon chrij kikʼë qachʼalal, xtqtoʼon rchë ma njeʼ ta chʼaʼoj chpan ri congregación we nqakʼutuj qatoʼik chkë ri yeruyaʼon qa Jehová rchë nkikʼwaj bʼey chqawäch. Chqä xtqïl naʼoj ri yelesan pä chpan le Biblia chkipan qa-publicaciones chqä chkipan ri naʼoj yeruyaʼon pä rutinamit Jehová. We nqatäj qaqʼij chusamajxik ri nuʼij pä rutinamit Jehová —pa rukʼexel nqaʼij chë tbʼan ri nqajoʼ röj—, xtqtoʼon rchë ma xtjeʼ ta chʼaʼoj chpan ri congregación.
10. ¿Achkë chik jun rubʼanik xtoʼon Pablo rchë ma xjeʼ ta chʼaʼoj chpan ri congregación?
10 Pablo kʼo chik jun rubʼanik xtoʼon rchë ma xjeʼ ta chʼaʼoj chpan ri congregación. Ryä yë ri ütz taq naʼoj xtzʼët chkij ri cristianos, y ma chrij ta ri ma ütz ta yekiʼän xyaʼ wä ran. Achiʼel taq ya nukʼïs rutzʼibʼaxik ri Wuj chkë ri Romanos, ryä xerunataj ye kʼïy cristianos, chë achiʼaʼ chë ixoqiʼ, y kan ronojel bʼaʼ mul kʼo jun ütz xtzʼibʼaj äl chkij. ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij? Taq ütz nqtzjon chkij ri nkʼaj chik. We xtqaʼän riʼ, xtqtoʼon rchë ri qachʼalal xtkajoʼ más kiʼ chqä xkeʼok utziläj taq achiʼil chkiwäch.
11. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma njeʼ ta qa chʼaʼoj chqawäch taq kʼo jun ri ma junan ta nqaquʼ rkʼë jun qachʼalal?
11 Kʼo mul, yajün ri qachʼalal ri kʼuqül chik kikʼuʼx chpan Ruchʼaʼäl Dios kʼo jun ri ma junan ta nkiquʼ chrij o rkʼë jbʼaʼ nkiʼän chʼaʼoj rma riʼ. Ya riʼ xbʼanatäj rkʼë Pablo chqä Bernabé, tapeʼ kan kichiʼil kiʼ. Ryeʼ xpë chʼaʼoj chkiwäch rma Bernabé nrajoʼ wä nukʼwaj äl Marcos chkichʼbʼexik ri congregaciones, ye kʼa Pablo ma nrajoʼ ta wä. ¿Achkë kʼayewal xkʼäm pä ya riʼ? Le Biblia nuʼij: «Ya riʼ xuʼän chë xpë jun mamaʼ oyowal chkiwäch, rma riʼ ma junan ta chik xebʼä äl» (Hech. 15:37-39). Ye kʼa Pablo, Bernabé chqä Marcos kan xkisöl ri kʼayewal riʼ. Ke riʼ rubʼanik xkikʼüt chë chkiwäch ryeʼ ri ma njeʼ ta chʼaʼoj chpan ri congregación kan kowan rejqalen. Jun tiempo chrij riʼ, Pablo kan ütz xtzjon chrij Bernabé chqä Marcos (1 Cor. 9:6; Col. 4:10). Röj chqä kʼo chë yeqasöl ri kʼayewal kʼo chqawäch kikʼë ri qachʼalal pa congregación y nqayaʼ qan chkij ri ütz taq naʼoj kʼo kikʼë. We xtqaʼän riʼ, xtqtoʼon rchë junan xtuʼän qawäch chpan ri congregación (Efes. 4:3).
PABLO XKOWIRSAJ KIKʼUQBʼÄL KʼUʼX RI QACHʼALAL PA NAʼÄY SIGLO
12. ¿Achkë jojun kʼayewal yekiqʼaxaj ri qachʼalal?
12 Röj chqä nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal taq yeqatoʼ rchë nkowïr más kikʼuqbʼäl kʼuʼx. Ye kʼo jojun yeyoqʼ kimä kichʼalal ri ma ye Testigos ta o kimä kichiʼil pa samaj o pa tijobʼäl. Ye kʼo chik jojun, kilon jun yabʼil o kʼo jun mamaʼ bʼis pa kan. Nkʼaj chik, rkʼë jbʼaʼ kan ojer chik yeqasan pa yaʼ y kiyoʼen ajän xtchup ruwäch ri itzelal. Jontir reʼ rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiyaʼ ruqʼij Jehová. Ri qachʼalal pa naʼäy siglo xkiqʼaxaj chqä kʼayewal achiʼel riʼ. ¿Achkë xuʼän Pablo rchë xerutoʼ?
¿Achkë rubʼanik nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik kan achiʼel xuʼän ri apóstol Pablo? (Tatzʼetaʼ ri peraj 13).b
13. ¿Achkë rubʼanik xerutoʼ Pablo ri qachʼalal ri xeyoqʼ rma yë cristianos?
13 Pablo xksaj Ruchʼaʼäl Dios rchë xerutoʼ ri nkʼaj chik. Rkʼë jbʼaʼ ri cristianos judíos ma nkanüy ta wä achkë nkiʼij taq ri kichʼalal nkiʼij chkë chë ri judaísmo más wä ruqʼij chwäch ri cristianismo. Rma riʼ nqaʼij chë ri wuj xtäq äl Pablo chkë ri cristianos hebreos kan kowan xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx (Heb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Ri naʼoj xeruyaʼ äl Pablo chpan ri wuj riʼ kowan xerutoʼ ri cristianos riʼ rchë xekowin xkitoʼ kiʼ chkiwäch ri itzel yetzjon chkij. ¿Y röj? ¿Achkë rubʼanik yeqatoʼ ri qachʼalal ri yeyoqʼ rma yë rusamajelaʼ Dios? Nqaʼän riʼ taq yeqatoʼ rchë nkïl naʼoj chkipan ri qa-publicaciones rchë yekowin nkitoʼ kiʼ. Achiʼel taq ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ nkʼatzin nkiqʼalajsaj achkë rma nkinmaj chë kʼo jun xbʼanö rchë jontir ri kʼo, röj ütz yeqatoʼ rchë nkïl naʼoj rchë nkitoʼ kiʼ chkipan ri folletos ¿Es la vida obra de un Creador? y El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis.
¿Achkë rubʼanik nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik kan achiʼel xuʼän ri apóstol Pablo? (Tatzʼetaʼ ri peraj 14).c
14. Tapeʼ Pablo kan ruyaʼon wä ran chkitoʼik ri winäq chrij Ruchʼaʼäl Dios, ¿achkë chqä xuʼän ryä?
14 Pablo xuʼij chkë ri cristianos chë tkikʼutuʼ rkʼë kibʼanobʼal chë yekajoʼ ri nkʼaj chik (Heb. 10:24). Pablo ma xa xuʼ ta xerutoʼ ri nkʼaj chik rkʼë ri xeruʼij, xa kan xuʼän chqä riʼ rkʼë ri xeruʼän. Achiʼel taq ri cristianos aj Judea kʼo wayjal xkiqʼaxaj, Pablo xok jun chkë ri xkʼwaj äl ri nkʼatzin chkë (Hech. 11:27-30). Tapeʼ kan ruyaʼon wä ran chkitoʼik ri winäq chrij Ruchʼaʼäl Dios, ronojel mul xkanuj rubʼanik rchë xerutoʼ ri cristianos ri majun ta wä kirajil (Gál. 2:10). Ya riʼ xerutoʼ ri qachʼalal rchë más xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chë Jehová majun bʼëy xkeruyaʼ ta qa. Komä chqä, röj nqtoʼon rchë ri kikʼuqbʼäl kʼuʼx ri qachʼalal más nkowïr taq nqaksaj ri qa-tiempo, qachqʼaʼ chqä ri nqkowin nqaʼän chkitoʼik ri qachʼalal ri xkiqʼaxaj jun kʼayewal. Chqä nqaʼän riʼ taq chaq taqïl nqayaʼ äl qakchaj ri nuksäx rchë nbʼan rusamaj Jehová. Xa bʼa achkë na kʼa rubʼanik nqtoʼon, taq röj nqaʼän riʼ, yeqatoʼ ri qachʼalal rchë más nkiyaʼ chwäch kan chë Jehová majun bʼëy xkeruyaʼ ta qa.
¿Achkë rubʼanik nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik kan achiʼel xuʼän ri apóstol Pablo? (Tatzʼetaʼ ri peraj 15 y 16).d
15, 16. ¿Achkë qanaʼoj kʼo chë nqaʼän kikʼë ri xa xetewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios?
15 Pablo ma xyaʼ ta qa kitoʼik ri xa xetewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios. Ryä kan xpoqonaj kiwäch chqä ütz rubʼanik xtzjon kikʼë (Heb. 6:9; 10:39). Achiʼel taq xtzʼibʼaj ri Wuj chkë ri Hebreos, kʼïy mul xksaj ri tzij «röj» pa rukʼexel xksaj ri tzij «rïx». Ryä xuʼän riʼ rchë xkʼüt chkiwäch chë ryä chqä nkʼatzin nusmajij ri naʼoj ri najin wä yerutzʼibʼaj äl (Heb. 2:1, 3). Achiʼel xuʼän Pablo, röj chqä nqatäj qaqʼij rchë ronojel mul yeqatoʼ ri xa xetewür qa chpan ri ruchʼaʼäl Dios. Y nqakʼüt chkiwäch chë yeqajoʼ taq nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx. Ma tqamestaj ta chë ma xa xuʼ ta ri tzij yeqaksaj kʼo kejqalen, xa kan kʼo chqä rejqalen ri rubʼanik yeqaʼij ri tzij riʼ.
16 Pablo xuʼij chkë ri cristianos chë Jehová ma rumestan ta jontir ri samaj kibʼanon (Heb. 10:32-34). Röj chqä ütz nqaʼän riʼ taq najin nqatoʼ jun qachʼalal ri xa xtewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios. Rkʼë jbʼaʼ ütz naʼij che rä chë ttzjoj chqë achkë rubʼanik xtamaj ruwäch Jehová o rkʼë jbʼaʼ ütz nqatoʼ rchë tnatäj che rä ronojel mul ri rutzʼeton rutoʼik Jehová. Taq xtqaʼän riʼ, tqaʼij che rä chë Jehová ma rumestan ta jontir ri xuʼän ojer rchë xkʼüt chë kowan nrajoʼ ryä, chqä chë chqawäch apü majun bʼëy xtyaʼöx ta qa rma Jehová (Heb. 6:10; 13:5, 6). Ri xtqaʼän riʼ rkʼë jbʼaʼ xkerutoʼ qachʼalal rchë xtkirayij xtkiyaʼ chik jmul ruqʼij Jehová rkʼë ronojel kan.
RONOJEL MUL TIKʼUQBʼALAʼ IKʼUʼX CHIWÄCH
17. We nqajoʼ más ütz rubʼanik nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik, ¿achkë ütz nqaʼän?
17 Achiʼel nbʼanatäj rkʼë jun winäq ri más ütz nuʼän che rä rusamaj rma chaq taqïl nuʼän, röj chqä más ütz rubʼanik xtakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal we chaq taqïl xtqaʼän riʼ. Jun rubʼanik nqaʼän riʼ ya riʼ taq nqatzjoj chkë achkë rubʼanik xkiköchʼ ri kʼayewal ri rusamajelaʼ Dios ojer; ya riʼ xkerutoʼ ryeʼ rchë xkekowin xtkiköchʼ ri kʼayewal. Chqä yë ri ütz tqatzjoj chkij ri nkʼaj chik, ya riʼ xttoʼon rchë majun ta chʼaʼoj xtjeʼ chpan ri congregación. Y taq kʼo jun chʼaʼoj xtpë rma ma junan ta nqaquʼ kikʼë ri nkʼaj chik, keqasoloʼ yän ri kʼayewal. Jojun chik rubʼanik ri xtqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal ya riʼ taq nqatzjoj naʼoj chkë ri ye kʼo chpan le Biblia, taq nqakanuj rubʼanik rchë yeqatoʼ chqä taq yeqatoʼ ri xa xetewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios.
18. ¿Achkë ayaʼon chwäch awan rït naʼän?
18 Ri yetoʼon chkiyakik jay rchë nyaʼöx ruqʼij Jehová chkipan kan kiʼ kikʼuʼx. Röj chqä ke riʼ xtqanaʼ we xkeqatoʼ ri qachʼalal rchë nkikʼuqbʼaʼ más kikʼuʼx chrij Jehová. Jun jay xa nchaʼ chiʼ taq nqʼax ri tiempo, ye kʼa ri xtqaʼän pa kiwiʼ ri qachʼalal rkʼë jbʼaʼ xkerutoʼ xa bʼa jaruʼ junaʼ xkeqʼax. Rma riʼ kan tqatjaʼ qaqʼij chusamajxik re naʼoj reʼ ri kʼo chpan 1 Tesalonicenses 5:11: «Tikʼuqbʼalaʼ ikʼuʼx chqä titolaʼ iwiʼ chiwäch».
BʼIX 100 Seamos hospitalarios
a Ri qakʼaslemal komä kan kʼayewal rukʼwaxik. Ri qachʼalal kan kʼïy kʼayewal nkiqʼaxaj. Tapeʼ ke riʼ, röj nqkowin yeqatoʼ we xtqakanuj rubʼanik rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx. Ri tzʼetbʼäl xyaʼ qa ri apóstol Pablo xtqrtoʼ rchë xtqatzʼët achkë rubʼanik nqaʼän riʼ.
b RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun tataʼaj nukʼüt chwäch rumiʼal achkë rubʼanik yerusmajij ri naʼoj kʼo chkipan ri qa-publicaciones rchë ma nuʼän ta ri Navidad.
c RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun kʼlaj qachʼalal xebʼä jukʼan chik tinamït rchë yekitoʼ ri najin nkiqʼaxaj kʼayewal rma jun mamaʼ kʼatïk.
d RUQʼALAJSAXIK RI ACHBʼÄL: Jun ukʼwäy bʼey kʼo rkʼë jun qachʼalal ri xa xtewür qa chpan ruchʼaʼäl Dios. Ryä nukʼüt jojun fotos chwäch ri akuchï ye kʼo che kaʼiʼ taq xebʼä chpan ri Tijobʼäl kichë ri Precursores. Ryeʼ kan jaʼäl nkinaʼ taq nkitzʼët ri fotos riʼ. Ri qachʼalal nnatäj pä che rä chë kan kiʼ wä rukʼuʼx taq xyaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel ran. Taq nqʼax ri tiempo, ntzolin chpan ri congregación.