¿Najin nasmajij rït ri naʼoj xkʼüt Jesús kikʼë ri kʼambʼäl taq tzij xertzjoj?

1. Xa jbʼaʼ chik apü, ¿achkë xtuʼän Jesús?

JONTIR röj yoj kʼo chpan jun tiempo ri akuchï kan kʼïy achkë xkejalatäj. Xa jbʼaʼ chik apü, Jesús xtqʼät tzij pa kiwiʼ jontir ri winäq ri ye kʼo chwäch Rwachʼlew. ¿Achkë rma qataman chë ri qʼij riʼ ya xtbʼeqä? Rma qataman chrij jun profecía ri xtzjoj Jesús chkë rtzeqelbʼëy ojer. Ri profecía riʼ nqrtoʼ rchë nqatzʼët chë ryä ya najin chik nuqʼät tzij chqä chë «ya xtchup rwäch ronojel» (Mat. 24:3). Ya riʼ nqïl chpan Mateo capítulo 24 chqä 25, chpan Marcos capítulo 13 chqä chpan Lucas capítulo 21.

2. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ, y achkë rma?

² Jesús xtzjoj oxiʼ kʼambʼäl tzij ri yojkitoʼ rchë nqatamaj achkë nkʼatzin nqaʼän komä. Ryä xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chkij ri karneʼl chqä ri kʼsïkʼ, chkij ri 10 qʼopojiʼ chqä chrij ri päq ri xyaʼ qa jun achï pa kiqʼaʼ oxiʼ rsamajelaʼ. Ri kʼambʼäl taq tzij riʼ nkikʼüt chqawäch achkë xttzʼët Jesús chkij ri winäq taq xtqʼät tzij pa kiwiʼ. Chpan re tjonïk reʼ xtqtzjon chkij ri kʼambʼäl taq tzij riʼ chqä chrij ri nkikʼüt qa chqawäch. Qtzjon chrij ri naʼäy, chrij ri kʼambʼäl tzij chkij ri karneʼl chqä ri kʼsïkʼ.

RI KARNEʼL CHQÄ RI KʼSÏKʼ

3. ¿Ajän (jampeʼ) xtqʼät tzij Jesús pa kiwiʼ ri winäq?

³ Jesús xuʼij chë taq ryä xtqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq, xttzʼët we ryeʼ xkinmaj ri ütz taq rtzjol xtzjöx chkë chqä we xekitoʼ qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj o manä (Mat. 25:31-46). ¿Ajän (jampeʼ) xtqʼät tzij Jesús pa kiwiʼ ri winäq rchë xttzʼët achkë winäq ye achiʼel ta karneʼl y achkë ye achiʼel ta kʼsïkʼ? Ryä xtuʼän riʼ taq ya xtkʼis ri nimaläj tijöj poqonal, taq xa jbʼaʼ chik nrajoʼ rchë xtchapatäj Armagedón (Mat. 24:21). Achiʼel nuʼän jun ajyuqʼ ri yerjäch ri karneʼl kikʼë ri kʼsïkʼ, Jesús xkerjäch ri winäq ri ye achiʼel ta karneʼl kikʼë ri ye achiʼel ta kʼsïkʼ, ntel chë tzij, ryä xttzʼët achkë xetoʼö qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj y achkë ma xkiʼän ta riʼ.

4. Rkʼë ri nuʼij Isaías 11:3, 4, ¿achkë rma ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jesús kan pa rbʼeyal xtqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁴ Jehová xchaʼ Jesús rchë nuqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq, y le Biblia nuʼij chë Jesús kan pa rbʼeyal xtqʼät tzij (taskʼij rwäch Isaías 11:3, 4). Jesús nutzʼët achkë nkiquʼ, achkë nkiʼän chqä achkë nkiʼij ri winäq, y nutzʼët chqä achkë kinaʼoj nkiʼän kikʼë qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj (Mat. 12:36, 37; 25:40). Jesús xttamaj achkë winäq xkinmaj kitzij ri qachʼalal riʼ chqä xekitoʼ rkʼë ri samaj yaʼon qa pa kiqʼaʼ,a achiʼel ri samaj nbʼan rchë ntzjöx le Biblia chkë ri winäq. Ri yekitoʼ qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj, kan chöj kikʼaslemal xketzʼet chqä xtyaʼöx qʼij chkë rchë yekʼaseʼ chwäch Rwachʼlew y majun bʼëy chik xkekäm ta (Mat. 25:46; Apoc. 7:16, 17). ¡Kantzij na wä chë ya riʼ kan jun nüm utzil! We ma xtkiyaʼ ta qa Jehová taq najin ri nimaläj tijöj poqonal chqä taq xtkʼis, ryeʼ kan xtjeʼ kibʼiʼ chpan ri wuj ri akuchï tzʼibʼatäl wä kibʼiʼ ri winäq ri xtyaʼöx kikʼaslemal (Apoc. 20:15).

5. ¿Achkë naʼoj nukʼüt qa chqawäch ri kʼambʼäl tzij chkij ri karneʼl chqä ri kʼsïkʼ, y achkë nkʼatzin yesmajin ri naʼoj riʼ?

⁵ Takʼutuʼ chë rït nanmaj rtzij Jehová chqä chë ma nayaʼ ta qa ryä. Ri nkʼatzin yesmajin ri naʼoj nukʼüt qa chqawäch ri kʼambʼäl tzij chkij ri karneʼl chqä ri kʼsïkʼ, ya riʼ ri winäq ri xtyaʼöx kikʼaslemal chwäch Rwachʼlew. Ryeʼ nkikʼüt chë nkinmaj rtzij Jehová taq yekitoʼ qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj rchë nkitzjoj le Biblia chqä taq nkinmaj kitzij ri molaj qachʼalal ri yerchaʼon Jesús rchë nkikʼwaj bʼey chwäch rtinamit Dios (Mat. 24:45). Ye kʼa ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj nkʼatzin chqä nkismajij jun naʼoj ri nukʼüt qa re kʼambʼäl tzij reʼ chkiwäch. Ryeʼ chqä nkʼatzin nkikʼüt chë nkinmaj rtzij Jehová chqä Jesús. ¿Achkë rma? Rma Jesús najin nutzʼët achkë nkiʼän, achkë nkiquʼ chqä achkë nkiʼij. Komä tqatzʼetaʼ kaʼiʼ kʼambʼäl tzij ri nkikʼüt jojun naʼoj ri nkʼatzin nkismajij ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Ri kʼambʼäl taq tzij riʼ yeqïl chqä chpan Mateo capítulo 25. Tqatzʼetaʼ ri naʼäy: ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ.

RI 10 QʼOPOJIʼ

6. ¿Achkë rbʼanik xkikʼüt 5 qʼopojiʼ chë kan kʼo kinaʼoj? (Mateo 25:6-10).

⁶ Chpan re kʼambʼäl tzij reʼ, Jesús xtzjon chkij 10 qʼopojiʼ ri xkibʼekʼuluʼ jun kʼajol ri xtkʼleʼ (Mat. 25:1-4). Jontir ryeʼ nkajoʼ wä yejeʼ chpan rkʼlanen ri kʼajol riʼ. Jesús xuʼij chë 5 chkë ri qʼopojiʼ riʼ kan kʼo kinaʼoj y le 5 chik majun ta kinaʼoj. Ri qʼopojiʼ ri kan kʼo kinaʼoj kikʼwan wä äl jontir ri nkʼatzin chkë chqä kiyaʼon wä chwäch kan nkiyoʼej ri kʼajol tapeʼ kʼa rnaj aqʼaʼ xtkʼlun, rma riʼ xkikʼwaj äl kikantil. Y ma xa xuʼ ta riʼ, ryeʼ chqä xkikʼwaj äl más aceite rchë nkiyaʼ chpan kikantil we ri kʼajol ma xtkʼlun ta yän (taskʼij rwäch Mateo 25:6-10). Taq xkʼlun ri kʼajol, ri qʼopojiʼ ri kan kʼo kinaʼoj xeʼok rkʼë ryä chpan rkʼlanen. Ke riʼ chqä jbʼaʼ xtbʼanatäj kikʼë qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Ri ma xtkiqʼäj ta rtzij Jehová chqä ma xtkiyaʼ ta qa rbʼanik ri chlaʼen qa chkë kʼa taq xtpë Jesús, xkeʼok qʼatöy taq tzij rkʼë Jesús chlaʼ chkaj (Apoc. 7:1-3).b ¿Y achkë xbʼanatäj kikʼë le 5 chik qʼopojiʼ? Tqatzʼetaʼ.

7. ¿Achkë xbʼanatäj kikʼë ri 5 qʼopojiʼ ri majun ta kinaʼoj, y achkë rma?

⁷ Ri 5 qʼopojiʼ ri majun ta kinaʼoj ma xkiʼän ta ri xkiʼän ri qʼopojiʼ ri kan kʼo kinaʼoj. Nqaʼij riʼ rma taq xkikʼoxaj chë ya xtkʼlun ri kʼajol, ryeʼ xkitzʼët chë ya nchup kikantil. Y rma majun ta wä chik kaceite rchë nkiyaʼ chpan, xkʼatzin xkibʼeloqʼoʼ más. Taq xkʼlun ri kʼajol, ryeʼ majanä wä ketzolin pä. «Ri qʼopojiʼ ri kikʼwan äl ri nkʼatzin chkë xeʼok rkʼë ri kʼajol chpan rkʼlanen, y chrij riʼ xtzʼapïx ri puerta» (Mat. 25:10). Jbʼaʼ chrij riʼ, ri qʼopojiʼ ri majun ta kinaʼoj xetzolin pä y xkajoʼ xeʼok chpan ri kʼlanen, ye kʼa ri kʼajol xuʼij ya reʼ chkë: «Rïn ma ntaman ta iwäch rïx» (Mat. 25:11, 12). Ri qʼopojiʼ riʼ ma xkikʼwaj ta äl jontir ri nkʼatzin chkë rchë nkiyoʼej ri kʼajol tapeʼ kʼa rnaj xtkʼlun. ¿Achkë nkitamaj qa chrij re kʼambʼäl tzij reʼ ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj?

8, 9. ¿Achkë nkitamaj qa qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chrij ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁸ Takʼutuʼ chë najin nayoʼej ri qʼij taq xtchup rwäch ri itzelal. Jesús ma xrajoʼ ta xuʼij chë xkejeʼ kaʼiʼ molaj qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj: jun molaj ri xtkiʼän jontir ri nkʼatzin loman nkiyoʼej ri qʼij taq xtpë Jesús y jun chik molaj ri ma xtkiʼän ta riʼ. Ri xrajoʼ xuʼij ryä chkë qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ya riʼ chë, we ryeʼ ma xtkiʼän ta jontir ri nkʼatzin loman nkiyoʼej ri qʼij taq xtpë ryä, ma xtyaʼöx ta qʼij chkë rchë xkebʼä chkaj (Juan 14:3, 4). ¡Kan kowan rqʼij chë ri qachʼalal riʼ ma nkimestaj ta ya riʼ! Xa bʼa akuchï na xtyaʼöx wä qakʼaslemal, chlaʼ chkaj o chwäch Rwachʼlew, jontir nkʼatzin nqasmajij ri naʼoj nukʼüt qa chqawäch ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ: kʼo chë nqaʼän jontir ri nkʼatzin loman nqayoʼej ri qʼij taq xtchup rwäch ri itzelal (Mat. 24:13).

⁹ Achiʼel xqatzʼët qa, ri xrajoʼ xkʼüt Jesús rkʼë ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ, ya riʼ chë kʼo chë nqaʼän jontir ri nkʼatzin loman nqayoʼej ri qʼij taq xtchup rwäch ri itzelal. Chrij ri kʼambʼäl tzij riʼ, Jesús xtzjoj chik ri kʼambʼäl tzij chrij ri päq ri xyaʼ qa jun achï pa kiqʼaʼ oxiʼ rsamajelaʼ. Rkʼë ri kʼambʼäl tzij riʼ ryä xkʼüt chë nkʼatzin nq·ok ajsamajel taq winäq.

RI PÄQ XYAʼ QA JUN ACHÏ PA KIQʼAʼ OXIʼ RSAMAJELAʼ

10. ¿Achkë xkiʼän kaʼiʼ achiʼaʼ rkʼë ri päq xyaʼöx qa chkë? (Mateo 25:19-23).

¹⁰ Chpan re kʼambʼäl tzij reʼ, Jesús xtzjoj ri xkiʼän oxiʼ achiʼaʼ ri ye xmïl pa samaj rkʼë jun achï (Mat. 25:14-18). Taq ri achï ya nbʼä äl jukʼan chik tinamït, ryä xyaʼ qa kʼïy päq pa kiqʼaʼ ri oxiʼ achiʼaʼ riʼ. Kaʼiʼ chkë ryeʼ xkismajij ri päq xyaʼöx qa chkë y xkichʼäk más päq. Ri jaruʼ päq xyaʼ qa ri achï chkë, jun ke riʼ kichaʼon wä chik taq ryä xtzolin pä. Rma riʼ, ri achï riʼ xuʼij ya reʼ chkë chkijujnal: «Katampä y kan jaʼäl tnaʼ awan kan achiʼel rnaʼon wan rïn» (taskʼij rwäch Mateo 25:19-23). ¿Y achkë xuʼän ri rox achï rkʼë ri päq ri xyaʼöx qa che rä?

11. ¿Achkë xbʼanatäj rkʼë ri achï ri xa xkʼewaj xsamäj, y achkë rma?

¹¹ Ri achï riʼ xyaʼöx chqä kʼïy päq che rä rchë nusmajij y nuchʼäk más päq. Ye kʼa rma xa xkʼewaj xsamäj, xkʼöt jun jül y xmüq ri päq riʼ. Taq xtzolin pä rajaw, ryä xa xuʼ xtzolij ri päq riʼ che rä. Pa rkʼexel xkʼutuj kuyubʼäl rmak che rä rma ma xchʼäk ta más päq, ryä xa xqʼabʼaj chrij rajaw chë kan nqʼax rwiʼ ri nukʼutuj chkë rsamajelaʼ. Rma riʼ rajaw xchapon che rä, xmäj rrajil che rä y xjqotaj äl (Mat. 25:24, 26-30).

12. ¿Achoq chkij nukʼambʼej wä tzij ri kaʼiʼ achiʼaʼ ri xkichʼäk más päq?

¹² Ri kaʼiʼ achiʼaʼ ri xkichʼäk más päq nukʼambʼej tzij chkij qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj ri nkinmaj rtzij Dios. Jesús nuʼij ya reʼ chkë chkijujnal: «Katampä y kan jaʼäl tnaʼ awan kan achiʼel rnaʼon wan rïn», ntel chë tzij, ryä nuyaʼ kikʼaslemal chlaʼ chkaj (Mat. 25:21, 23; Apoc. 20:5a). Ye kʼa ri achï ri xa xkʼewaj xsamäj nukʼüt qa jun naʼoj chkiwäch qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Tqatzʼetaʼ achkë naʼoj riʼ.

13, 14. ¿Achkë nkitamaj qa qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chrij ri kʼambʼäl tzij chrij ri päq xyaʼöx qa pa kiqʼaʼ oxiʼ achiʼaʼ? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹³ Takʼutuʼ chë rït kan kowan yasamäj. Taq Jesús xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chrij ri päq ri xyaʼ qa jun achï pa kiqʼaʼ oxiʼ rsamajelaʼ, ryä ma xrajoʼ ta xuʼij chë ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj xa xtkikʼewaj xtkiʼän ri samaj yaʼon qa pa kiqʼaʼ. Achiʼel xuʼän taq xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ, ryä xa xuʼ xrajoʼ xkʼüt achkë xtbʼanatäj kikʼë we ma xtkiyaʼ ta chik kan chrij ri samaj xyaʼöx qa pa kiqʼaʼ: ma xtyaʼöx ta chik chkë ri xtzuj chkë taq xeskʼïx chqä xechaʼöx y ma xkekowin ta chik xtkiqʼät tzij chpan Rqʼatbʼäl Tzij Dios (2 Ped. 1:10).

¹⁴ Rkʼë ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ chqä chrij ri päq ri xyaʼ qa jun achï pa kiqʼaʼ oxiʼ rsamajelaʼ, Jesús xkʼüt chë jontir qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj kʼo chë nkiʼän jontir ri nkʼatzin loman nkiyoʼej ri qʼij taq xtpë Jesús chqä chë nkʼatzin nkiyaʼ kan chrij ri samaj yaʼon qa pa kiqʼaʼ. Ye kʼa ma xa xuʼ ta ya riʼ xuʼij Jesús chkë. Chpan Mateo 24:40, 41 nqïl achkë chik xuʼij ryä chkë. Tqatzʼetaʼ ri textos riʼ.

¿ACHKË «XTKʼWÄX ÄL»?

15, 16. Rkʼë ri nuʼij Mateo 24:40, 41, ¿achkë rma qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj nkʼatzin nkitäj kiqʼij rchë ronojel mul jnan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová?

¹⁵ Taq Jesús majanä wä kertzjoj ri oxiʼ kʼambʼäl tzij ri xeqatzʼët qa, ryä xtzjon chkij kaʼiʼ achiʼaʼ ri najin wä yesamäj pa jyuʼ chqä chkij kaʼiʼ ixoqiʼ ri najin wä yejokʼon. Ri kaʼiʼ achiʼaʼ achiʼel ta jnan samaj najin wä nkiʼän, y ke riʼ chqä ri kaʼiʼ ixoqiʼ. Ye kʼa Jesús xuʼij ya reʼ: «Jun chkë ryeʼ xtkʼwäx äl y le jun chik xtyaʼöx qa» (taskʼij rwäch Mateo 24:40, 41). Y chpan ri versículo 42 xuʼij chik ya reʼ chkë rtzeqelbʼëy: «Ronojel mul kiniyoʼej apü, rma ma itaman ta ajän xkipë rïn ri Iwajaw» (Mat. 24:42). Ke riʼ chqä jbʼaʼ xuʼij taq xtzjoj yän ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ (Mat. 25:13). Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë ri nuʼij ri versículo 41 kan rkʼwan riʼ rkʼë ri nuʼij ri versículo 42. Jesús najin wä nuʼij chë xtbʼeqä ri qʼij taq xttzʼet achkë qachʼalal kantzij yechaʼon rma Dios. Ri qachʼalal ri kantzij chaʼon rma Jehová chqä ma xtqʼäj ta rtzij ryä «xtkʼwäx äl», ntel chë tzij, xtbʼä chkaj rchë xtqʼät tzij rkʼë Jesús chpan Rqʼatbʼäl Tzij Dios (Juan 14:3).

¹⁶ Takʼutuʼ chë najin nayoʼej ri qʼij taq xtchup rwäch ri itzelal. We jun qachʼalal ri chaʼon rchë nbʼä chkaj ma nuʼän ta chik ri nkʼatzin rchë ronojel mul jnan nuʼän rwäch rkʼë Jehová, ma xtkʼwäx ta chkaj taq xkekʼwäx jontir qachʼalal ri yechaʼon rma Dios (Mat. 24:31). Y ma tqamestaj ta chë jontir ri winäq ri xtyaʼöx kikʼaslemal chwäch Rwachʼlew nkʼatzin chqä nkismajij ri xkʼüt qa Jesús. Ryeʼ nkʼatzin nkinmaj rtzij Dios chqä nkikʼüt chë najin nkiyoʼej ri qʼij taq xtchup rwäch ri itzelal.

17. ¿Achkë rma ma nuʼän ta kaʼiʼ qakʼuʼx taq nqakʼoxaj chë Jehová kʼa najin na yerchaʼ jojun qachʼalal rchë yebʼä chkaj?

¹⁷ Rma röj kan qataman rwäch Jehová, nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij jontir ri nuchaʼ nuʼän ryä. Rma riʼ ma nuʼän ta kaʼiʼ qakʼuʼx chrij taq nqakʼoxaj chë pa qaqʼij komä kʼa najin na yerchaʼ jojun qachʼalal rchë yebʼä chkaj.c Tnatäj chqë ri xuʼij Jesús taq xtzjon chkij ri achiʼaʼ ri xyaʼöx kisamaj rma jun achï taq ya xqä qa Qʼij (Mat. 20:1-16). Ri achiʼaʼ riʼ xa jnan päq xkichʼäk kikʼë ri nkʼaj chik winäq ri najin wä chik yesamäj taq ryeʼ xeʼapon. Ke riʼ chqä xtbʼanatäj kikʼë jontir qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj chqä nkinmaj rtzij Dios, ryeʼ xtyaʼöx kikʼaslemal chlaʼ chkaj tapeʼ ma jnan ta tiempo xechaʼöx rma Jehová.

TQASMAJIJ RI NAʼOJ XEQATAMAJ QA

18, 19. ¿Achkë naʼoj xqatamaj qa chpan re tjonïk reʼ?

¹⁸ ¿Achkë xqatamaj qa chpan re tjonïk reʼ? Ri kʼambʼäl tzij chkij ri karneʼl chqä ri kʼsïkʼ xkʼüt qa chqawäch chë ri winäq ri xtyaʼöx kikʼaslemal chwäch Rwachʼlew nkʼatzin nkinmaj rtzij Jehová chqä ma nkiyaʼ ta qa ryä. Ryeʼ nkʼatzin nkiʼän ya riʼ komä chqä chpan ri nimaläj tijöj poqonal. Chpan ri tiempo riʼ, Jesús xttzʼët achkë xenman tzij, rchë ke riʼ xtyaʼ kikʼaslemal ri ma xtkʼis ta (Mat. 25:46).

¹⁹ Xqatzʼët chqä kaʼiʼ kʼambʼäl taq tzij ri kʼo naʼoj nkikʼüt qa chkiwäch qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj. Chpan ri kʼambʼäl tzij chkij ri 10 qʼopojiʼ, xqatzʼët chë 5 chkë ryeʼ xkikʼwaj jontir ri xkʼatzin chkë. Ryeʼ kan kʼo kinaʼoj xkikʼüt chqä xkiʼän jontir ri xkʼatzin rchë xkiyoʼej ri kʼajol tapeʼ kʼa rnaj aqʼaʼ xkʼlun. Rma le 5 chik qʼopojiʼ majun ta kinaʼoj y ma xkikʼwaj ta jontir ri nkʼatzin chkë, taq xkʼlun ri kʼajol ma xekowin ta xeʼok rkʼë chpan rkʼlanen. Ri naʼoj nqatamaj qa chrij re kʼambʼäl tzij reʼ ya riʼ chë nkʼatzin nqayoʼej xa bʼa jaruʼ tiempo xtkʼatzin kʼa taq xtbʼeqä ri qʼij taq Jesús xtchüp rwäch ri itzelal. Chpan ri kʼambʼäl tzij chrij ri päq ri xyaʼ qa jun achï chkë oxiʼ rsamajelaʼ xqatzʼët chë kaʼiʼ chkë rsamajelaʼ ri achï riʼ xkiyaʼ kan chrij kisamaj. Rma ryeʼ xkitäj kiqʼij rchë xkichʼäk más rrajil kajaw, ri kajaw kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän kikʼë. Ye kʼa ri achï ri xa xkʼewaj xsamäj, xa xkijqotaj äl. Ri naʼoj nqatamaj qa ya riʼ chë nkʼatzin nqayaʼ qan chrij rsamaj Jehová tapeʼ xa bʼa achkë na xtbʼanatäj pa qakʼaslemal. Y, pa rkʼisbʼäl, xqatzʼët chë Jesús xuʼij chë ri qachʼalal ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj nkʼatzin nkitäj kiqʼij rchë ronojel mul jnan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová, rchë ke riʼ xtyaʼöx qʼij chkë rchë xtkiqʼät tzij chpan Rqʼatbʼäl Tzij Dios. Ri qachʼalal ri yechaʼon rma Dios kan kiyoʼen chik ri qʼij taq xkekʼwäx rkʼë Jesús chlaʼ chkaj. Chkij ryeʼ nukʼambʼej wä tzij ri qʼopoj ri nutzjoj Apocalipsis. Ri qʼopoj riʼ xtkʼleʼ rkʼë Jesús chpan «rkʼlanen ri Aläj karneʼl» taq xtkʼis Armagedón (2 Tes. 2:1; Apoc. 19:9).

20. ¿Achkë xtuʼän Jehová we xtqasmajij ri naʼoj nukʼüt chqawäch?

²⁰ Xa jbʼaʼ chik apü, Jesús xtqʼät tzij pa kiwiʼ ri winäq, ye kʼa majun rma nqaxiʼij qiʼ. We röj nqanmaj rtzij Qatat kʼo chkaj, ryä xtyaʼ pä qachqʼaʼ rchë xkeqaköchʼ ri kʼayewal, rchë ke riʼ kan ütz xtqtzʼetetäj «rma ri Rkʼajol ri Achï» (2 Cor. 4:7; Luc. 21:36). Rma riʼ xa bʼa akuchï na xtqïl wä qakʼaslemal, chlaʼ chkaj o chwäch Rwachʼlew, tqasmajij ri naʼoj xkʼüt qa Jesús kikʼë ri kʼambʼäl taq tzij xertzjoj. We röj xtqaʼän riʼ, ri Qatat kʼo chkaj kan kiʼ rkʼuʼx xtuʼän qkʼë, y rma ryä kowan nqrajoʼ, xttzʼibʼaj qabʼiʼ chpan ri wuj ri akuchï tzʼibʼatäl wä kibʼiʼ ri winäq ri xtyaʼöx kikʼaslemal (Dan. 12:1; Apoc. 3:5).