Ri ayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj

1. ¿Achkë rma nqaʼij chë Abrahán kʼo rma xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij ri xtzuj che rä?

JEHOVÁ xuʼij che rä Abrahán, ri rachiʼil, chë rma ralkʼwal ryä jontir ri winäq xtyaʼöx utzil pa kiwiʼ (Gén. 15:5; 22:18). Rma Abrahán kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Dios, ryä kan xyaʼ chwäch ran chë kantzij xtbʼanatäj ri xbʼix che rä. Tapeʼ ke riʼ, taq Abrahán kʼo wä 100 rujunaʼ y rixjayil 90, ryeʼ majun ta wä kalkʼwal (Gén. 21:1-7). Ye kʼa le Biblia nuʼij chë Abrahán «xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij ri ruyoʼen apü chqä kan xyaʼ chwäch ran chë xttok kitataʼ ye kʼïy winäq, kan achiʼel wä bʼin qa chrij» (Rom. 4:18). Y, achiʼel qataman, Abrahán kan xrïl ri xyoʼej: xaläx Isaac, ri rukʼajol. ¿Achkë rma Abrahán retaman wä chë Dios kan xtuʼän ri xtzüj che rä?

2. ¿Achkë rma Abrahán kan xyaʼ chwäch ran chë Jehová kan xtuʼän ri xtzüj che rä?

² Rma Abrahán retaman wä ruwäch Jehová, «xyaʼ chwäch ran» chë ryä xtuʼän ri xtzüj che rä (Rom. 4:21). Rma Abrahán xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Jehová, ryä kan kiʼ rukʼuʼx xuʼän rkʼë chqä kan jïk rukʼaslemal xtzʼet rma ryä (Sant. 2:23). Achiʼel nuʼij Romanos 4:18, ri rukʼuqbʼäl kʼuʼx Abrahán xbʼanö che rä chë xyoʼej ri xtzuj che rä. Qtzjon komä chrij ri xuʼij ri apóstol Pablo chrij ri qayoʼen apü chpan ri capítulo 5 rchë Romanos.

3. ¿Achkë nuʼij Pablo chrij ri qayoʼen apü?

³ Ri apóstol Pablo xuʼij achkë rma ütz nqayaʼ chwäch qan chë «ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj» (Rom. 5:5). Chqä nqrtoʼ rchë nqatamaj achkë nkʼatzin nqaʼän rchë más nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü. Taq xtqanukʼuj rij ri nuʼij Romanos 5:1-5, taquʼ achkë rubʼanik akʼuqbʼan más akʼuʼx chrij ri ayoʼen apü chkipan ri junaʼ ri yeqʼaxnäq pä. Chqä, re tjonïk reʼ xkaturtoʼ rchë xtakʼuqbʼaʼ más akʼuʼx chrij riʼ. Naʼäy xtqtzjon chrij ri utzil ri kiyoʼen jojun winäq, y Pablo xuʼij chë ri winäq riʼ kan xtkikʼül ri utzil riʼ.

RI QAYOʼEN APÜ

4. ¿Achoq chrij najin wä ntzjon Romanos 5:1, 2?

⁴ (Taskʼij ruwäch Romanos 5:1, 2). Ri apóstol Pablo xerutzʼibʼaj re tzij reʼ chkë ri cristianos aj Roma. Ryeʼ xkitamaj chrij Jehová chqä Jesús, xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chkij chqä xeʼok cristianos. Rma riʼ kan jïk kikʼaslemal xtzʼet rma Dios rma xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij ryä, y Dios xeruchaʼ rkʼë ri loqʼoläj ruchqʼaʼ. Taq xbʼanatäj riʼ, ryeʼ ütz wä nkiyaʼ chwäch kan chë kʼo jun utzil xtkikʼül.

5. ¿Achkë kiyoʼen ri cristianos ri yechaʼon rma Dios?

⁵ Jbʼaʼ chrij riʼ, ri apóstol Pablo xuʼij äl chkë ri cristianos aj Éfeso achkë rutzjun Dios chkë. Ryä xuʼij chkë chë xtkikʼül jun utzil ri rukʼolon Dios «rchë nuyaʼ chkë [...] ri ye loqʼoläj» (Efes. 1:18). Y chkë ri aj Colosas xuʼij chkë akuchï xtkikʼül wä ri utzil riʼ. Ryä xuʼij chë ri utzil riʼ xtkikʼül chlaʼ chkaj (Col. 1:4, 5). Rma riʼ ri cristianos ri yechaʼon rma Dios, xkekʼasöx pä rchë xtyaʼöx kikʼaslemal chlaʼ chkaj ri akuchï xtkiqʼät tzij rkʼë Cristo (1 Tes. 4:13-17; Apoc. 20:6).

6. ¿Achkë xuʼij jun qachʼalal chrij ri ruyoʼen apü?

⁶ Ri cristianos ri yechaʼon rchë yebʼä chkaj kan nkiloqʼoqʼej ri kiyoʼen apü. Jun tzʼetbʼäl. Pa junaʼ 1991, ri qachʼalal Frederick Franz xuʼij reʼ: «Ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj. Chqajujnal röj, ri 144,000, xtyaʼöx ri tzjun chqë. Ri utzil xtqakʼül más ütz chwäch xa bʼa achkë ri kʼo qkʼë komä». ¿Achkë xnaʼ re qachʼalal reʼ rma kan pa junaʼ xyaʼ ruqʼij Jehová? Ryä xuʼij: «Röj ma qaqasan ta ruqʼij ri qayoʼen apü. Pa rukʼexel riʼ, [...] taq más tiempo nkʼatzin nqayoʼej rchë nbʼanatäj, más nqaloqʼoqʼej. Kan kʼo xtkʼatzin wä xtqayoʼej riʼ tapeʼ kan pa millón junaʼ xtkʼatzin xtqayoʼej. Rïn kan más na chik nloqʼoqʼen ri utzil nyoʼen apü».

7, 8. ¿Achkë utzil kiyoʼen jbʼaʼ ma jontir chkë rusamajelaʼ Dios? (Romanos 8:20, 21).

⁷ Jbʼaʼ ma jontir chkë ri yeyaʼö ruqʼij Jehová pa qaqʼij komä kʼo chik jun utzil kiyoʼen apü. ¿Achkë riʼ? Ri utzil ri xyoʼej chqä Abrahán. Ryeʼ xtkïl kikʼaslemal chwäch le Ruwachʼlew chuxeʼ Ruqʼatbʼäl Tzij Dios (Heb. 11:8-10, 13). Pablo xtzjon chqä chrij re utzil reʼ (taskʼij ruwäch Romanos 8:20, 21). Taq rït xatamaj achkë nuʼij le Biblia chë xtbʼanatäj chqawäch apü, ¿achkë más xqä chawäch? ¿Xqä chawäch xatamaj chë kʼo jun qʼij xttel qa ri mak chawij? ¿Xel akʼuʼx taq xatamaj chë ri awachʼalal ri ye kamnäq äl xkekʼastäj na pä chqä xkejeʼ awkʼë chwäch ri Kotzʼijaläj Ilew? Rma Dios rutzjun ya riʼ chawä, rït ütz nayaʼ chwäch awan chë chqawäch apü xtawïl jun ütz kʼaslemal.

⁸ Jontir röj kʼo jun utzil qayoʼen ri nuʼän chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän. Jojun chqë röj xtqïl qakʼaslemal chlaʼ chkaj y jojun chik chwäch le Ruwachʼlew, y ronojel qʼij nqkowin nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij riʼ. ¿Achkë rubʼanik nqaʼän riʼ? Rchë nqatamaj riʼ, tqatzʼetaʼ achkë xuʼij chik ri apóstol Pablo. Ri xuʼij qa ryä nqrtoʼ rchë nqayaʼ chwäch qan chë ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj.

¿ACHKË RUBʼANIK NQAKʼUQBʼAʼ MÁS QAKʼUʼX CHRIJ RI QAYOʼEN APÜ?

9, 10. Achiʼel xbʼanatäj rkʼë Pablo, ¿achkë qataman röj chë xtbʼanatäj qkʼë? (Romanos 5:3; keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ (Taskʼij ruwäch Romanos 5:3). Pablo kʼo jun xuʼij ri rkʼë jbʼaʼ ma qayoʼen ta röj. Ryä xuʼij chë ri kʼayewal yeqaqʼaxaj nkiʼän chë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü. Röj qataman chë jontir röj, ri cristianos, yeqaqʼaxaj kʼayewal. Tqaquʼ rij ri xuʼij Pablo chkë ri cristianos aj Tesalónica. Ryä xuʼij chkë: «Taq xqjeʼ iwkʼë rïx, röj xqatzjoj chiwä achkë kʼayewal xkeqaqʼaxaj, y komä itaman chik chë ya xeqïl re kʼayewal reʼ» (1 Tes. 3:4). Y chkë ri cristianos aj Corinto xuʼij reʼ: «Röj nqajoʼ chë rïx nitamaj achkë kʼayewal xeqïl [...] xqanaʼ chë nxiʼin rij qakʼaslemal rma riʼ» (2 Cor. 1:8; 11:23-27).

¹⁰ Ya riʼ chqä nbʼanatäj pa qaqʼij komä. Röj, ri cristianos, qataman chë kʼo chë yeqaqʼaxaj kʼayewal (2 Tim. 3:12). ¿Achkë aqʼaxan pä rït kan xa xuʼ xakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jesús chqä xatok rutzeqelbʼëy? Rkʼë jbʼaʼ awachiʼil o awachʼalal xetzeʼen chawij o itzel kinaʼoj kibʼanon awkʼë. ¿Kʼo kʼayewal awlon pan asamaj xa rma rït ma yaleqʼan ta o kantzij yatzjon? (Heb. 13:18). ¿Yaʼon kʼayewal pan awiʼ kimä ri qʼatbʼäl taq tzij xa rma natzjoj chkë ri nkʼaj chik ri nanmaj? Tapeʼ xa bʼa achkë na kʼayewal yeqaqʼaxaj, Pablo nuʼij chë nkʼatzin kiʼ qakʼuʼx nqaʼän.

11. ¿Achkë rma kʼo chë nqayaʼ chwäch qan yeqaköchʼ ri kʼayewal?

¹¹ Tapeʼ röj yeqaqʼaxaj kʼayewal, kan kiʼ qakʼuʼx nqaʼän rma yojkitoʼ rchë njeʼ jun ütz naʼoj qkʼë. Romanos 5:3 nuʼij: «Ri kʼayewal nkiʼän chqë chë nqkochʼon». Rma jontir röj yeqaqʼaxaj kʼayewal, jontir nkʼatzin nqayaʼ chwäch qan nqkochʼon. We röj xkeqaköchʼ ri kʼayewal, kan xtqïl ri utzil ri qayoʼen apü. Röj ma nqajoʼ ta nqaʼän achiʼel ri winäq ri xeruquʼ Jesús taq xtzjoj ri kʼambʼäl tzij chrij ri ijaʼtz ri xeqä chkikojöl abʼäj. Ryeʼ kan kiʼ kikʼuʼx nkikʼoxaj ruchʼaʼäl Dios, ye kʼa taq nkiqʼaxaj kʼayewal xa yekanaj qa (Mat. 13:5, 6, 20, 21). Kantzij na wä chë jontir röj ma nqä ta chqawäch yeqaqʼaxaj kʼayewal, ye kʼa kan kʼo utzil xtqïl taq yeqaköchʼ ri kʼayewal riʼ. Tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ.

12. ¿Achkë utzil nqïl taq yeqaköchʼ ri kʼayewal?

¹² Santiago xuʼij achkë utzil nqïl taq yeqaköchʼ ri kʼayewal. Ryä xuʼij: «Tiyaʼ qʼij chë ri kochʼonïk nuʼän rusamaj pan ikʼaslemal, rchë ke riʼ rïx kan tzʼaqät taq naʼoj xkejeʼ iwkʼë chqä majun ta itzelal xtilitäj chiwij, y kan xtjeʼ jontir iwkʼë ri nkʼatzin chiwä» (Sant. 1:2-4). Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë taq yeqaköchʼ ri kʼayewal, röj yejeʼ nkʼaj chik naʼoj qkʼë, achiʼel ri ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen chqä nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij Dios. Ye kʼa kʼo chik jun utzil nqïl taq röj yeqaköchʼ ri kʼayewal.

13, 14. ¿Achkë nbʼanatäj taq yeqaköchʼ ri kʼayewal, y achkë rubʼanik nqrtoʼ riʼ rchë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü? (Romanos 5:4).

¹³ (Taskʼij ruwäch Romanos 5:4). Pablo xuʼij chë taq röj «nqkochʼon, Dios kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë» (Rom. 5:4). Reʼ ma ntel ta chë tzij chë Jehová kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän taq yeqaqʼaxaj kʼayewal, ryä kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän taq yeqaköchʼ ri kʼayewal riʼ. ¿Tapeʼ chë kan nukʼuqbʼaʼ akʼuʼx natamaj chë taq rït yeʼaköchʼ ri kʼayewal Jehová kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän awkʼë? (Sal. 5:12).

¹⁴ Tqaquʼ rij Abrahán. Dios kan kiʼ rukʼuʼx xuʼän rkʼë rma ryä xeruköchʼ ri kʼayewal. Abrahán xok rachiʼil Jehová chqä kan jïk rukʼaslemal xtzʼet rma ryä (Gén. 15:6; Rom. 4:13, 22). Ke riʼ chqä röj. Dios kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë taq röj ma nqayaʼ ta qa ryä chqä yeqaköchʼ ri kʼayewal, y ma rma ta najin nqaʼän rusamaj o rma jun samaj ri yaʼon pa qaqʼaʼ chpan ri congregación. Ya reʼ nqkowin nqaʼän jontir röj tapeʼ xa bʼa jaruʼ na qajunaʼ, xa bʼa achkë na ri najin nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal o xa bʼa achkë na ri nqkowin nqaʼän. ¿Najin yaqʼax rït chpan jun kʼayewal komä? We ke riʼ, ma tamestaj ta chë we rït ma xtayaʼ ta qa Dios, ryä kan kiʼ rukʼuʼx xtuʼän awkʼë. Ri nqatamaj chë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë ya riʼ nbʼanö chë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü.

RI QAYOʼEN APÜ KANTZIJ XTBʼANATÄJ

15. ¿Achkë chik xuʼij Pablo, y achkë rkʼë jbʼaʼ nqaquʼ röj?

¹⁵ Achiʼel xqatzʼët qa, Pablo xuʼij chë Dios kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë taq röj yeqaköchʼ ri kʼayewal. Komä tqatzʼetaʼ achkë chik xuʼij chrij riʼ. Ryä xuʼij: «Taq Dios kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë kʼo utzil xtqïl chqawäch apü» (Rom. 5:4, 5). Ye kʼa taq ryä majanä tuʼij riʼ, chpan Romanos 5:2, Pablo rubʼin chik ya reʼ chkë ri cristianos aj Roma: «Qayoʼen ri qʼij taq xtqjeʼ rkʼë Dios». Rma riʼ rkʼë jbʼaʼ nqaquʼ ya reʼ: «We ri cristianos riʼ ya kitaman chik achkë utzil xtkïl, ¿achkë rma Pablo xkamluj rubʼixik chkë?».

16. Tatzjoj achkë rubʼanik jun winäq nkowin nuyaʼ más chwäch ran chë ri nutzüj le Biblia kantzij xtbʼanatäj. (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁶ Röj nqkowin nqʼax chqawäch achkë xrajoʼ xuʼij Pablo taq ma nqamestaj ta chë nqkowin nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij ri qayoʼen apü. Taquʼ rij ri qʼij taq xtzjöx naʼäy mul chawä chrij ri Kotzʼijaläj Ilew. Rkʼë jbʼaʼ rït xaquʼ chë ya riʼ majun bʼëy xtbʼanatäj ta. Ye kʼa taq xatamaj más ruwäch Jehová chqä xatamaj achkë nutzüj le Biblia, xayaʼ más chwäch awan chë ya riʼ kantzij xtbʼanatäj.

17. ¿Achkë rubʼanik akʼuqbʼan pä más akʼuʼx chrij ri ayoʼen apü kan xa xuʼ xaqasäx pa yaʼ?

¹⁷ Kan xa xuʼ xaqasäx pa yaʼ, rït akʼuqbʼan pä más akʼuʼx chrij ri qayoʼen apü rma xatamaj más ruwäch Jehová chqä más junan xuʼän awäch rkʼë (Heb. 5:13–6:1). Kantzij na wä chë rït chqä bʼanatajnäq awkʼë ri nuʼij chpan Romanos 5:2-4, ntel chë tzij, ye aqʼaxan kʼayewal chqä atzʼeton achkë rubʼanik Jehová kiʼ rukʼuʼx rubʼanon awkʼë. Rma ataman chë ryä kiʼ rukʼuʼx awkʼë, rït ayaʼon más chwäch awan chë Jehová kan xtuʼän ri rutzjun. Rït akʼuqbʼan más akʼuʼx chrij ri ayoʼen apü chwäch rubʼanon qa. Nanaʼ chë Jehová kan chawä rït rutzjun pä ya riʼ, y ya riʼ kan nqʼalajin chpan akʼaslemal, nqʼalajin rkʼë ri anaʼoj naʼän rkʼë a-familia, rkʼë ri nachaʼ naʼän o rkʼë rubʼanik naksaj a-tiempo.

18. ¿Achkë nuʼij Jehová chqë?

¹⁸ Taq Pablo xuʼij yän chë röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë kʼo utzil xtqïl chqawäch apü rma Dios kiʼ rukʼuʼx qkʼë, ryä kʼo chik jun xuʼij ri kan kowan ruqʼij. Rkʼë ri xuʼij, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj. ¿Achkë rma? Rma Dios xksaj ri apóstol Pablo rchë xuʼij reʼ chkë ri cristianos: «Ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj; rma ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios, ri xyaʼöx pä pa qawiʼ, röj qataman chë Dios nqrajoʼ» (Rom. 5:5). Rma riʼ nqkowin nqaʼij chë rït ütz nayaʼ chwäch awan chë ri ayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj.

19. ¿Achkë qayaʼon chwäch qan?

¹⁹ Rït ütz naquʼ rij Abrahán. Jehová kʼo jun xtzüj che rä, kan kiʼ rukʼuʼx xuʼän rkʼë, xyaʼ qʼij che rä rchë ntok rachiʼil chqä kan xyaʼ ri xtzüj che rä. Le Biblia nuʼij: «Rma Abrahán ma xikʼo ta rukʼuʼx xyoʼej riʼ, xyaʼöx ri xtzuj che rä» (Heb. 6:15; 11:9, 18; Rom. 4:20-22). Achiʼel xuʼän Abrahán, röj chqä qayaʼon chwäch qan chë we nqanmaj rutzij Jehová kan xtqïl ri qayoʼen apü. Ri qayoʼen apü kantzij xtbʼanatäj, rma riʼ kan kiʼ qakʼuʼx (Rom. 12:12). Pablo xuʼij: «Yë ta kʼa Dios ri rubʼanon chë kʼo ütz qayoʼen apü xtuʼän chë kan kiʼ ikʼuʼx xtiʼän chqä chë xtinaʼ uxlanen pan iwan rma kan ikʼuqbʼan ikʼuʼx chrij, rchë kan kʼo ütz xtiyoʼej apü rma ruchqʼaʼ ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Dios» (Rom. 15:13).