DAKONG KAHOY

[Heb., ʼe·lahʹ; ʼe·lohnʹ], NAGBUNTAOG NGA KAHOY [Heb., ʼal·lahʹ, ʼal·lohnʹ].

Kining Hebreohanong mga pulong gihubad sa lainlaing paagi ingong “robles,” “olmo,” ug “kahoyng teil” diha sa King James Version, ug “encina” sa American Standard Version. Apan, giila sa daghang awtoridad nga kining mga pulonga lagmit nga gigamit sa kapanahonan sa Bibliya sa pagtumong lamang sa dagkong mga kahoy sa katibuk-an.

Sa Amos 2:9 ang Amorihanong katawhan gitandi sa mga sedro sa gihabogon ug sa “nagbuntaog nga mga kahoy” sa kakusgan. Kining “nagbuntaog nga mga kahoy” daghan kaayo ilabina sa Basan, sa S sa Jordan, ug gigamit diha sa mga pagtandi uban sa mga sedro sa Lebanon. (Isa 2:13; Zac 11:​1, 2) Ang mga bugsay gigama gikan sa mga kahoy niini. (Eze 27:6) Si Debora gilubong sa ilalom niini nga kahoy didto sa Bethel, nga tungod niadto kini ginganlan ug Alon-bacut, nga nagkahulogang “Nagbuntaog nga Kahoy sa Paghilak.” (Gen 35:8) Tungod kay nahimutang kining mga kahoya sa ibabaw sa mga bungtod ug sa hatag-as nga mga dapit, kini nahimong iladong mga dapit nga silonganan diin ang bakak nga mga magsisimba magahimo sa ilang idolatrosong mga buhat.​—Os 4:13.  

Sa walay duhaduha ang nagbuntaog nga mga kahoy sa Basan naglakip sa mga robles. Nailhan tungod sa kagahi ug kalig-on niini, ang mga kahoyng robles mabuhig dugay. Ang ubay-ubayng matang sa robles buhi pa gihapon diha sa Basan maingon man sa hatag-as nga mga dapit sa Hauran, Gilead, Galilea, ug Lebanon. Ang pipila niini maoy evergreen o kanunayng may mga dahon, apan ang uban maoy deciduous (nga mao, madagdag ang mga dahon sa matag tinghunlak). Ang bunga niini, ang acorn, isagol sa ilimnon ug kini puno sa tannin. Gituohan nga ang kolor sa hilo nga “sanag-pula gikan sa coccus” nga gigamit sa sangtuwaryo (Ex 25:4; 26:1) naggikan sa usa ka insektong scale nga modaot sa mga sanga sa usa ka matang sa robles.​—Tan-awa ang TINA, PAGTINA.

Ang usa ka kahoy nga giisip nga lagmit lakip sa “dagkong mga kahoy” sa Bibliya mao ang encina, o kahoyng turpentine (Pistacia palaestina o Pistacia atlantica). (Gen 12:6; 14:13) Kini maoy komon nga kahoy diha sa Palestina ug may dakong punoan ug mosanggaka nga mga sanga. Ang ubang mga matang moabot sa gitas-ong 15 m (50 p), ug maayong silonganan. Pinaagig pagsamad sa panit niini, ang usa ka tawo makakuha ug mahumot nga salong nga himoong turpentine.