LANGGAM SA GABII
[Heb., li·lithʹ].
Usa ka linalang nga gihisgotan sa dihang gihubit ang bug-os nga kalaglagan sa Edom, ug lakip usab kini sa mga linalang nga nagpuyo sa mga kagun-oban niini. (Isa 34:14) Ang maong Hebreohanong pulong gihubad sa lainlain nga paagi ingong “screech owl” (KJ), “dakong linalang sa kagabhion” (AS), “mananap sa kagabhion” (NCV), “langgam sa gabii” (NW), ug “abat sa kagabhion” (RS), samtang ang The Jerusalem Bible mipalabi sa paghatag lamang ug katumbas nga espeling sa ngalan niini ingong “Lilith.”
Daghang eskolar ang nangatarongan nga ang Hebreohanong termino maoy usa ka hinulam nga pulong gikan sa karaang Sumerianhon ug Akadianhon ug nga kini gikuha gikan sa ngalan sa usa ka mitolohikanhon nga babayeng demonyo sa kahanginan (Lilitu). Apan si Propesor G. R. Driver nagtuo nga ang Hebreohanong pulong (li·lithʹ) naggikan sa usa ka lintunganayng pulong nga nagpasabot sa “tanang matang sa pagliko o baliko nga butang,” sama sa Hebreohanong pulong nga laʹyil (o laiʹlah), nga nagkahulogang “gabii,” nga nagsugyot sa usa ka “pagputos sa kaugalingon o pagputos sa yuta.” Ang maong paggamit sa li·lithʹ, matod niya, mahimong magtumong nga kini nga langgam maningaon panahon sa kagabhion ug kini nailado nga kalit mobiyo ug moliko samtang naglupad aron sa paggukod sa mga anunugba, bakukang, ug ubang mga insekto nga manglupad sa kagabhion. Ingon sa gikutlo ni Driver, si Tristram, usa ka eksperto nga nagtuon sa mga hayop ug mga tanom, naghubit niini nga langgam sa kagabhion ingong “aktibo kaayo sa dihang mokilumkilom na, sa dihang sila mohagiyos ug mohimog komplikado nga mga pagsirko sa paggukod sa ilang pagkaon.”—Palestine Exploration Quarterly, London, 1959, pp. 55, 56.
Kini nga langgam maoy halos 30 sm (12 pul.) ang gitas-on nga may bukhad sa mga pako nga 50 sm (20 pul.) o kapin pa; ang mga balhibo niini amgid sa balhibo sa bukaw, humokon ug may puntikpuntik nga abohon ug kape. Dili banha ang paglupad niini tungod sa humok nga mga balhibo sa pako. Tungod sa dako nga baba niini gitawag usab kini ug goatsucker, usa ka karaang leyenda nga nagtuong ang langgam mosuso sa gatas sa mga kanding.
Labot sa posibilidad nga kining langgama makaplagan sa umaw nga rehiyon sa Edom, may pipila ka matang niini nga langgam nga nailhang nagpuyo sa biniyaang mga dapit. Ang usa ka matang niini nga langgam (Caprimulgus aegyptius) nga makaplagan sa Ehipto halos nagpuyo lamang sa desyerto, nga nagbatog sa mga kahoyng akasya ug sa mga kahoykahoy nga tamarisko ug nangitag pagkaon sa panahon sa kilumkilom. Ang lain (Caprimulgus nubicus) makaplagan sa mga utlanan sa desyerto tali sa Jerico ug sa Pulang Dagat, busa diha sa mga rehiyon nga susama nianang sa Edom.