Mga Batan-on Mangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Madani ang Pagtahod sa Akong mga Ginikanan?

Gidahom mo nga masuko si Mama ug Papa. Gawas pa, misaad ka nga mopauli sa pagkaalas diyes, ug dugay nang milabay ang diyes oras. Apan unsay imong kalibotan nga adunay mahitabong aksidente nga makaali sa trapiko? Ug motawag ka unto—kon may nakita ka pa untang telepono.

Sa kataposan miabot ka sa balay, ginerbiyos apan masaligon nga ang imong maayong pagkabansayng katarongan sa maluluton pamation sa imong ginikanan. Apan, gimakmak ka dayon nilag mga pangutana nga dili ka halos makaginhawa. Mitiyabaw si Mama nga siya ‘hapit nang motawag sa kapolisan,’ samtang mibaod si Papa nga dili ka ‘makalakawlakaw’ sulod sa usa ka bulan! ‘Nganong dili man sila mosalig kanako?’ mangutana ka sa imong kaugalingon. ‘Nganong ginatagad nila ako nga samag bata?’

DAGHANG mga tin-edyer ang nagreklamo nga dili gayod nila makuha ang pagtahod nga ilang gibati nga may katungod sila gikan sa ilang mga ginikanan. Imbes saligan, hukman na hinoon silang sad-an nga walay husayhusay. Imbes hatagan ug kagawasan, ginapigotan sila sa mga balaod. Miingon ang usa ka tin-edyer nga babaye: ‘Daghan kaayog mga balaod ug mga pagpiot ang akong amahan, gibati ko nga maorag anaa ako sa prisohan. Nagkaedaran na ako ug gipul-an na ako sa pagtratar nila nako niini nga paagiha. Adunay pipila ka butang nga akong ginatinguha ug ginalaoman gikan sa akong mga ginikanan niini nga yugto sa kinabuhi. Buot ako nga masabtan, nga tratahon ingong usa ka indibiduwal.’

Tingali ikaw, usab, nagtinguha nga ang imong relasyon sa imong ginikanan ipasukad ug diyutay sa mutuwal nga pagsinabtanay, pagpailob ug pagtahod. Apan sa unsang paagi maabot kini?

Nagabag-ong mga Larawan, Nagabag-ong mga Sumbanan

Ang magsusulat nga si Andrea Eagan nag-ingon: “Sa panahon nga magtin-edyer ka, ikaw ug ang imong mga ginikanan adunay hataas ug komplikadong relasyon sa inyong likoran, ug makaugmad ka ug mga sumbanang nalangkit sa usag usa nga lisod hunongon.” Busa kon tagdon ka usahay sa imong mga ginikanan nga daw gamayng bata, hinumdomi nga dili pa dugay nga ikaw tinuod gayod nga usa ka bata. Ang larawan sa imong ginikanan kanimo ingong hiligugmaon, walay kahimoang batang gamay lab-as pa kaayo ug dili daling isikway. Ni masayon alang kanila ang pagbag-o sa ilang dugay nang mga paagi sa pag-atiman kanimo. Ang binata nga mga sayop nga sa naandan imong nabuhat lab-as pa sa ilang mga hunahuna.

Kon masuko ang imong mga ginikanan tungod kay dugay kang mipauli, pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Nakapauli ba ako ug dugay sa miagi nga walay maayong katarongan? Ka pila?’ ‘Diha bay panahon nga wala kaayo ako magmatinud-anon sa akong mga ginikanan?’ Nakita sa ubang mga batan-on ang ilang kaugalingon nga ‘nagapangani sa ilang gipugas.’ (Galacia 6:7) Kon may sulirang motungha, ang ilang mga ginikanan tungod sa batasan mohimo dayon ug mga konklusyon.

Apan makahimo ka sa pagbag-o sa imong larawan diha sa imong mga ginikanan. Kas-a gisultihan ang usa ka batan-ong lalaki nga ginganlag Timoteo: “Ayaw itugot nga adunay magatamay kanimo tungod sa imong pagkabatan-on. Hinunoa, pagkinabuhi ingon nga panig-ingnan alang sa mga matinumanon diha sa sinultihan, sa paggawi, sa gugma, sa pagtuo, sa kaputli.” (1 Timoteo 4:12) Ang buot ipasabot dinhi mao nga ang mga batan-on makadani sa pagtahod sa uban. Unsa ang mga paagi nga imong mahimo kini?

“Mga Kahuyangon”

Sa pagpahayag sa bantogang bulawanong lagda, si Jesu-Kristo nag-ingon: “Busa, sa tanang butang, nga buot nimong ipabuhat sa tawo diha kanimo, mao usay imong buhaton ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Busa kon buot ka nga tagdon sa imong mga ginikanan nga may pagtahod, tagda sila nga may pagtahod!

Dili sayon kining buhaton. Kon usa ikaw ka gamayng bata, daw mokiling ka sa paglantaw sa imong mga ginikanan ingong maalamon sa tanan ug nasayod sa tanan. “Dayon, sa kalit lamang,” misulat ang magsusulat nga si Mike Edelhart, “ang atong nagkagim-awng pagkahimong hamtong nagaliso sa sentro sa atong panan-aw, ug ang atong mga ginikanan nahimong ordinaryong mga tawo, usa ka lalaki ug usa ka babaye nga may kahuyangon sa ilang mga personalidad, nga may dagkong mga kapakyasan, kakulangan, pagkawalay kasegurohan.” Labing menos, mao kanay atong panglantaw sa maong butang. Apan matuod nga, sa mamatikdan nimo ang mga kasaypanan sa imong mga ginikanan, hayan may tendensiya kining mapadako diha sa imong hunahuna.

Gilantaw sa ubang mga bata ang ilang mga ginikanan ingong “mga kontrabida” (‘Wala silay laing gitagad gawas lamang sa ilang kaugalingon!’). Ang uban nag-ingon nga sa usa ka paagi ilang nalabwan sila (‘Walay hibangkaagan ang akong mga ginikanan kon unsay nagakahitabo!’). Ang uban gani sa pagwalay pagtahod mosubisubi kanila. Hinunoa, ang usa ka batan-on nga molihok nga ingon niini, dili lamang magpahilayo sa iyang mga ginikanan kondili mapadayag usab ang iyang kaugalingong pagkadili-hamtong. Ang paglihok nga samag bata, siya sa pagkatinuod trataron usab nga samag bata.

Apan, si apostol Pablo, kas-a nanumdom: “Labot pa, kita adunay yutan-ong mga amahan nga nanagpanton kanato, ug sila atong ginatahod.” (Hebreohanon 12:9) Ang mga ginikanan niining unang mga Kristohanon sama ra usab sa imong mga ginikanan nga may kasaypanan ug wala mahibalo sa tanan. Si Pablo nagpadayon (bersikulo 10): “Ang atong tawhanong amahan . . . makahimo lamang sumala sa ilang gituohan nga labing maayo.”—The Jerusalem Bible.

Usahay masayop kining mga tawhana sa ilang paghukom. Apan takos silang tahuron sa ilang mga anak. Busa ingon usab niini ang imong mga ginikanan. Tinuod, may mga sayop sila, apan hinumdomi, ikaw may “kahuyangon” usab sa imong personalidad. Sulayi nga magmapositibo bahin sa ilang mga kasaypanan ug hatagi sila sa samang pagtahod nga buot nimong mabatonan sa imong kaugalingon.

Mga Kasungian

Laing higayon sa pagdani sa pagtahod mao kanang sa panahon nga may mga kasungian. Ingnon ta nga atubangon mo ang duha ka nasukong mga ginikanan. Mosamot lang hinoon ang situwasyon kon magpakita ka usab ug kasuko. Apan, hinumdomi, kon unsa ang gihimo ni Jesus sa dihang nasuko ang iyang mga ginikanan. Sa wala tuyoa ilang nabiyaan siya sa Jerusalem, gipangita pag-ayo siya sa iyang nabalakang mga ginikanan, sulod sa tulo ka adlaw. Sa dihang nakit-an siya sa templo, nga nakighisgot sa Pulong sa Diyos uban sa pipila ka mga magtutudlo, siempre nasuko ang iyang mga ginikanan. Apan mipakita ba si Jesus ug emosyonal nga pangatake, mihilak o mibagutbot sa ilang pagkadili makataronganon sa pagduhaduha sa iyang motibo? Panid-i ang iyang kalmadong tubag: “Wala ba diay kamo mahibalo nga kinahanglang anhi ako sa balay sa akong Amahan?” (Lucas 2:41-49) Sa walay duhaduha nakadayeg ang mga ginikanan ni Jesus sa iyang gipakitang pagkahamtong. Ug walay rekord nga ilang ginasusisusi siya pag-usab kon diin siya paingon.

“Ang tubag, kon malumo,” dili lamang “makapahupay sa kapungot” kondili makatabang usab sa pagdani sa pagtahod sa imong mga ginikanan.—Proverbio 15:1.

Mga Balaod ug mga Lagda

Hangtod nga madani nimo sa bug-os ang pagsalig sa imong mga ginikanan, hayan mohatag sila kanimo ug pipila ka mga pagpiot. Hinunoa, kon unsay imong pagsanong sa ilang mga hangyo, adunay dakog kalabotan kon paluagan o pahugtan ba kining maong mga pagpiot sa ulahi. Ang ubang mga batan-on, pananglitan, bukas nga mosukol sa ilang mga ginikanan o sa tago mosupak kanila. Apan ang magsusulat sa librong Option nagpasidaan: “Ang pagpamakak kanila samtang nagtinguha kang mosalig sila kanimo kaamgid ra sa pagpangawat aron sa pagpamatuod kon unsa ka kamatinud-anon. Kon madakpan ka nila, hayan mosamot sila sa pagpiot kanimo, tungod sa pagkahimong kiriwan.”

Sulayi ang hamtong nga paagi. Kon mananghid ka nga gabii nang mopauli, ayaw paghimog binata nga mga “hangyo,” o magbagulbol nga “gabii nang mamauli ang ubang mga batan-on.” Nag-ingon ang magsusulat nga si Andrea Eagan: “Ang pagkamakataronganon uban sa imong mga ginikanan naglakip sa daghang mga butang. Ang usa mao ang pagsulti kanila sumala sa imong maarangan bahin sa kon unsay buot nimong buhaton, aron bug-os silang makasabot sa situwasyon. . . . Kon imong sultihan sila kon asa ka paingon ug kon kinsay imong kuyog ug kon unsay hinungdan nga gabii ka nang makapauli. . . . basin rag mosugot sila.”

O kon buot susihon sa imong mga ginikanan ang imong mga higala—nga angay usab nga ilang buhaton—ayawg bagutbot samag bata. Misugyot ang magasing Seventeen: “Pagdala usahayg mga higala sa balay, aron nga inigpananghid nimo nga manan-aw kamo ug sine ni Bill, walay katarongan ang imong amahan sa pagsinggit sa pikas lawak, “Bill? Kinsa nga Bill?’” Ug bisag bation nimo nga dili makataronganon ang mga hangyo sa imong mga ginikanan, ayaw pagsukol. Ipakigsulti kini kanila.

Dili kini masayon. Busa pugngi pag-ayo ang imong mga emosyon. Nag-ingon ang Proverbio 29:11: “Ang usa ka buang nagabutyag sa tanan niyang kasuko, apan ang usa nga manggialamon nagapugong niini hangtod sa kataposan.” Pasaligi ang imong mga ginikanan nga gimahal nimo sila ug nga imong giapresyar ang ilang pagtagad. Isaysay nga nagtinguha ka nga modako nga mahimong makataronganong tawo, ug prangka nga hisgoti ang mga butang nga imong gibating makaamot niini nga pagtubo.

Human nga madunggan ang tanang butang nga gusto nimong isulti, basig mo sugot—o dili mosugot ang imong ginikanan—sa paghimog mga pagpasibo sa ilang gikinahanglan kanimo. Apan bisan unsa pay mahitabo, makamatikod sila sa imong hamtong nga paagi sa pag-atubang sa mga butang. Ug sa molabay ang pipila ka yugto, sa ilang makita ang imong kasaligang paggawi, ang imong larawan kanila ingong usa ka walay kahimoang bata mosugod sa pagkaawop, ug ilang makita ang ilang kaugalingon nga maghinan-aw kanimo sa bug-os bag-ong paagi—uban sa usa ka bag-ong napalgang pagtahod.

[Blurb sa panid 19]

“Ang pagpamakak sa [imong mga ginikanan] samtang nagtinguha kang mosalig sila kanimo kaamgid ra sa pagpangawat aron sa pagpamatuod kon unsa ka kamatinud-anon”