Kamatayon sa Kaadlawon! Trahedya sa Mexico

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Mexico

“NAGSUGOD na ang gubat!” “Gihulogan kitag bomba!” Kana ang magul-anong mga pagsinggit sa dapit sa gawas sa Mexico City sa sayong kabuntagon sa Nobyembre 19, 1984. Unsay nahitabo?

Ang upat ka dagko kaayong tangke, nga ang matag usa nasudlag mga 1,600,000 ka litro (420,000 gal) sa likidong gas, mibuto. Mao usab ang 48 ka gagmayng tangke. Ang serye sa mga buto naghimo sa tibuok dapit nga usa ka dakong sunog. Napulo ka adlaw sa kaulahian ang opisyal nga kadaot maoy 452 ka nasayrang patay ug mga 5,000 naangol, nga daghan ang grabe. Gawas pa niana, duolag 1,500 ka tawo ang nangawala.

Oo, ang trahedya nahitabo sa kaadlawon sa San Juanico, ang laing ngalan sa nait sa Mexico City nga San Juan Ixhuatepec. Sulod sa usa ka oras, sa 6:​40 s.b., nadawat namo ang dinaliang tawag ni Victor Vazquez, usa ka nagapanawng magtatan-aw. Nabalaka siya pag-ayo sa kaayohan sa mga 150 sa atong mga igsoon nga naapektahan sa mga buto.

Gikan sa among posisyon sa duolag 25 kilometros (15 milya) ang kalayo, among nakit-an ang dako kaayong daw-uhong nga panganod, nga susama sa iya sa buto sa bomba atomika. Ang mga buto nadunggan pa dinhi. Dihadiha, gihimo ang kahikayan nga duha kanamo moadto sa dapit sa pagsusi kon unsay kahimtang sa among mga igsoon.

Atubangan sa Katalagman

Si Isidro Rodriguez ug iyang pamilya nagpuyo sa walay usa ka gatos ka metros (110 yarda) gikan sa mga buto. “Sa nahitabo ang mga buto,” matud niya, “kadto nahisamag ang among balay nagkaunlod. Ako dayong gitigom ang akong pamilya ug nangalagiw kami.”

“Nalukop sa kalayo ug sa naghurohurong kainit ang kadalanan,” gisultihan kami ni Dalio Diaz. “Ako didto sa gawas uban sa akong bayaw nga babaye nga nagpalit ug gatas sa gibati namo ang kusog kaayong pagbuto, nga gisundan sa hilabihang kainit. Ako nagpasalipod dayon sa sementong pader, ug usa ra sa akong mga kamot ang nasunog. Apan, ang akong bayaw nga babaye naapsan sa kalayo ug ang tibuok niyang lawas nalukop sa mga paso.”

“Sa gibati ko ang mga buto, ako midalagan dayon paingon sa dalan,” si Josué Calderon misaysay. “Akong gibati nga ako dakpon sa kalayo. Misamot ang akong kalisang sa nakita ko ang usa ka lalaking nasunog nga buhi. Nangataktak ang iyang unod ug ang iyang buhok nagkalayo. Ako naglibotlibot sa pagdalagan hangtod nakontrolar ko ang akong kaugalingon.

“Unya ako nakahimo sa pagsulti sa akong asawa, nga didto pa sa sulod sa balay, sa pagkalagiw uban sa akong mga anak. Iya dayong gipasakay ang mga batang babaye sa usa ka kotse nga mihunong alang kanila, apan sanglit walay igong lugar alang kaniya, siya kinahanglang mokalagiw sa laing paagi.”

Ang tuo nga bukton ni Josué nasunog. Sa kaulahian iyang nasayran nga ang iyang asawa wala maunsa ug tua sa balay sa pila ka igsoon. Ang mga batang babaye wala usab maunsa ug luwas diha sa balay sa laing pamilya.

Lisod ang pagbatbat sa kalisang nga misunod sa mga buto. Ang nangalisang nga katawhan naglibotlibot sa pagdalagan, nga nahibangga sa usag usa. Daghan ang nasunog sa kamatayon; ang uban nadat-ogan hangtod nangamatay sa dihang ang dagkong mga asiro gikan sa mibuto nga mga tangke sa gas nangalabay sa kahanginan ug nangahulog sa ilang kabalayan. Usa sa mga asiro nakabangag ug 50 sentimetros (20 pulgada) nga giladmon diin kini nahulog sa sementadong dalan.

Tabang Gikan sa Daghang Tinubdan

Ang gobyerno daling nakapalihok sa lainlaing sanga sa kapolisan ug kasundalohan aron sa pagluwas sa mga biktima ug sa pagdala kanila nga dali ngadto sa mga silonganan diin sila matambalan ug mapakaon. Sa pagsanta sa pangawat, ang mga bantay gipahimutang palibot sa dapit sa gibiyaang kabalayan. Ang mga tawo nga grabeng pagkasunog gidala ngadto sa nait nga mga ospital.

Sa pagka Lunes, ang mga estasyon sa telebisyon ug radyo nagpasa sa balita mahitungod sa katalagman sa tibuok nasod. Ang pagkaon, sinina, medisina, ug kuwarta misugod sa pagpangabot sa apektadong dapit. Sa pagkamatuod, ang ubang nasod nagpadala usab ug tabang. Sa ingon ang panalipod ug tabang natagana alang sa ginatosgatos nga katawhang grabeng naapektahan.

Daghan ang nakakalagiw, bisan taliwala sa nangahulog nga mga asiro, kahoy ug mga bato. Ang pipila nakaabot sa dakong-dalan sa Mexico/Pachuca ug gipasakay sa nanglabayng mga kotse. Ang uban giluwas sa mga trabahante sa gobyerno ug gidala ngadto sa temporaryong mga silonganan.

Gugma Gipasundayag

Ang mga igsoon sa halayong mga dapit dihadiha mitrabaho, nga nangita ug nagtabang sa ilang kaigsoonan nga biktima sa katalagman. Kadtong mabalak-on ug mahigugmaong mga igsoon maabiabihong nagbukas sa ilang mga balay ug mitaganag puy-anan ug tabang sa tanang paagi.

Sa dihang nadiskobrehang daghan sa atong mga igsoon ang wala hikit-i, ang mga ansiano sa maong dapit miorganisar sa sistematikong pagpangita kanila. Sa inanay, kadtong wala hikit-i misugod sa pagtungha. Ang usa ka pamilya nakaabot sa estado sa Veracruz, 400 kilometros (250 milya) gikan sa dapit sa katalagman. Ang uban gidala ngadto sa mga kuwarto sa National Polytechnic Institute. Gikan didto, sila gibalhin ngadto sa mga balay sa mga higala, diin sila gihatagag mahigugmaong pag-atiman.

Ang tanang igsoon sa dapit sa katalagman sa wala madugay nakaplagan. Usa ka igsoon ug iyang tin-edyer nga anak lalaki namatay tungod sa kaseryoso sa ilang mga paso. Gihimo sa mga ansiano ang kahikayan sa paglubong, ug ang balong babaye ug ang nabilin niyang mga anak nakadawat ug bug-os nga pagpaluyo sa materyal ug sa espirituwal.

Sanglit tuling nakakaylap ang balita sa mga buto, ang kaigsoonan daling nahibalo sa kahimtang, ug mipatim-awng silang tanan nagdungan sa pagsulay sa pagpakigkomunikar sa buhatan sa Sosyedad. Buot nilang masayran unsa ang kahimtang sa ilang mga igsoong lalaki ug babaye ug sa unsang paagi sila makatabang kanila. Daghan kaayong panapton, pagkaon ug kuwarta ang nangabot nga ang komiteng giporma sa pagtabang sa mga biktima napuliki kaayo sa paghatag sa mga hinabang ngadto sa mga nagkinahanglan.

Kadtong katalagmana dili maayong kasinatian, apan kadto mihatag sa katawhan ni Jehova ug higayon sa pagpakitag gugma, kalulot, ug pagkamaabiabihon. Sila misanong sama sa ilang unang-siglong mga igsoon sa pagkahibalo sa kahimtang sa ilang nagkinahanglang mga kauban sa Judea.​—1 Corinto 16:​3; 2 Corinto 8:​1-4.

Lahi sa katawhan sa linangkob, ang katawhan wala mabalaka bahin sa kapildihan sa materyal nga katigayonan. Pananglitan, ang pamilyang Jara miingon, “Kami natudloan nga dili mabalaka sa materyal nga katigayonan apan luwason ang among mga kinabuhi.”

Unsa ang pangunang epekto nianang trahedyaha diha sa matuod nga mga Kristohanon? Aw, tingali kini gipasundayag sa yano kaayo sa upat-ka-tuig nga si Michel sa siyudad sa Puebla. Samtang naglantaw sa mga esena sa katalagman diha sa TV, iyang gihangyo ang iyang amahan nga palongon kana aron siya makaampo. Sa bahin, siya miingon: “Jehova, kami nagaampo alang sa among mga igsoon. Hinaot imo silang panalipdan ug tabangan aron sila dili makaagom nianang makalilisang nga mga butang. Usab, tabangi ang akong igsoong si Adriana aron siya dili maguol bahin sa nagakahitabo sa katawhan tungod sa mga buto. Tabangi siya sa pagpalandong sa maayong mga butang, sama sa Paraiso nga imong gisaad.”

[Mga Letrato sa panid 25]

Ang upat ka dagko kaayong tangke nga sama sa anaa sa wala ang unang mibuto. Unya ang 48 ka gagmayng tangke sama sa gipakita sa ubos ang mibuto, nga ang pipila nahilabay sa ginatos ka metros