“Sagradong mga Atabay” sa Irlandiya
Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Irlandiya
NAGPANGUROG ug diyutay ang tigulang nga tawo. Nangurog ang iyang kamot nga nagsakgom niini, mikabog tubig sa kamot gikan sa atabay, ug gihaplas kini sa iyang maluyang tuhod. Siya miabot, sama sa daghan pang uban, sa pagsulay sa pagtambal sa sakit sa pagkatigulang pinaagi sa pagpangaliyopo sa mga gahom ning “sagradong atabay.”
Ang atabay, nga nahimutang sa usa ka lumotong lugar sa Donegal, Irlandiya, maoy usa sa 3,000 ka “sagradong mga atabay,” sa Irlandiya. Sumala sa libro sa giya, ang mga perigrino moanhi ning lugara, “nga malaomon, magkalos ug gamiton ang sagradong tubig ingong paagi sa espirituwal nga kaayohan.” Apan mianhi sila labaw pa kay sa espirituwal nga kaayohan. Ang pulyeto mipadayon: “Sa nangaging kasiglohan giasoy ang daghang mga sugilanon bahin sa pagkaayo gikan sa tanang matang sa sakit diha mismo sa luna ug sa unsang paagi ang masakiton ug baldadong mga perigrino nakabiya sa ilang mga sungkod, kratses ug mga bendahi.”
Wala kami magduhaduha nga ang mga perigrino debotado ug malaomon. Apan makapukawg mga pagduhaduha sa among mga hunahuna ang talan-awon. Unsang “espirituwal nga kaayohan” ang nadawat sa mga perigrino sa “sagradong atabay”? Kon adunay tinuod nga milagrosong pagkaayo, gikan ba sila sa Diyos?
Nagtan-aw sa tigulang nga lalaking nag-ampo sa atabay, nahibulong usab kami kon nasayod ba siya nga ang iyang gibuhat nahimo na sa iyang mga katigulangan sa libolibong katuigan? Ang pagtuo sa “sagradong mga atabay” karaan na kaayo sa Irlandiya balik pa sa relihiyon sa una-Kristohanong mga Celts.
Ang Una-Kristiyanong mga Celts
Miabot ang Celts sa Irlandiya sa kasiglohan sa wala pa matawo si Jesu-Kristo. Relihiyoso kaayo sila, ug ang dugokan sa ilang pagsimba mao ang pagtuo sa pagkasagrado sa mga sapa, mga tubod, ug mga atabay. Nagtuo sila nga ang ilang mga diyosdiyos ug mga diyosa mahimong sangpiton didto sa paghatag tambal.
Si Anne Ross, tinahod nga awtoridad sa maong ulohan, mibatbat sa mga pagtuo ug mga kustombre sa Celts: “Ang mga pari, nga Druids, gituohang naghimo sa ilang mga rituwal nga mga praktis ug naghatag ug mga halad sa mga diyosdiyos diha lamang sa natural nga mga dapit, nga walay tinukod—diha sa mga punoan sa kahoy nga gihimong sagrado pinaagi sa dugay nang paglangkit sa mga diyosdiyos, pananglitan, o sa kilid sa sagradong mga atabay kansang mga tubig adunay tagsaong kalidad ug nga pinaagi niini makadangat sila sa patron nga diyosdiyos.”—Everyday Life of the Pagan Celts, panid 136.
Atong mahanduraw kadtong paganong mga Celts nga magtigom sa ingon niining mga lugara nga mangayog pabor sa ilang mga diyosdiyos. Apan ang mga tawo karon nga atong makita nag-isip sa ilang kaugalingon nga mga Kristiyano. Unsay ilang gibuhat dinhi?
Gikan sa mga Druids Ngadto sa “mga Kristiyano”
Sa sinugdan, ang mga awtoridad sa unang Katolikong Iglesya sa Irlandiya nanlimbasog sa pagpapha niadtong daang paganong mga pagtulon-an. Apan sa ulahi nausab ang ilang paagi. Si Anne Ross mibatbat: “Sa ulahi, ilalom sa pagpasiugda sa Kristiyanong Iglesya, kining lokal nga mga diyosdiyos gipulihan sa lokal nga mga santos, nga sagad nagdala sa samang ngalan sa ilang paganong mga sinugdan; ug ang pagsimbag atabay nagpadayon nga wala mabalda.”
Laing iladong magsusulat bahin sa mga tradisyon sa Irlandiya midugang niining komentoha: “Daghan niining mga patuotuo lalom kaayo nga pagkagamot nga ang kasiglohan sa pagsupak sa Kristiyanong Iglesya napakyas sa pagpiog kanila, ug samtang nawala sa hilom ang ubang mga praktis kini napugos sa pagdawat sa uban ilalom sa ilang panalipod. Kini aplikado, pananglitan, sa mga kulto sa sagradong mga atabay.”—Irish Heritage, ni E. Estyn Evans, panid 163.
Busa, midangat ang Katolikong Iglesya sa pagsagop ning karaang patuotuo. Si Anne Ross mibatbat: “Ang mga kasugiran sa sekta nagpadayon ug ang karaang mga diyosdiyos ug mga diyosa, hayan gisimba karon sa tago, ug kaha handomon sa dili pormal nga paagi sa pag-estorya, gihimo [karon] sa may simpatiyang Iglesya sa Irlandiya nga mga bayani ug ang mga demonyo sa kawalogan ug sa hangin, ug uban niining gamayng kausaban nagpadayon ang karaang kasugiran sa karaang sekta.”—Pagan Celtic Britain, ni Anne Ross, panid 384.
Unsay Ilang Hunahunaon?
Unsa, kami matingala, ang makuha niining presenteng adlawng mga perigrino? Makurat kaha sila sa pagkasayod sa paganong kagikan sa mga butang nga ilang ginahimo? Kini bang sinserong mga perigrino nga magbilin ug mga sensilyo ug ubang mga halad sa sulod ug sa duol sa atabay matingala sa pagkasayod nga ilang gisundog ang karaang praktis sa pagbilin ug premisyas sa mga diyosdiyos sa Celtic?
Komusta ang duha ka edad-edarang babayeng mipanawg kapin sa 60 milya (95 km) sa pagduaw ning lugara—usa ka pagbiyahe nga kinahanglang ilang himoon sa makadaghang higayon sa nanglabayng katuigan? Nasayod ba sila nga samtang ilang ginasuroy ang atabay sa direksiyon nunot sa relo, sa pagsunod sa direksiyon sa adlaw, mangadyi samtang sila maglakaw, ilang gisunod ang nahimo sa ilang dili Kristiyanong Celtic nga kagikan sa dugay nang kasiglohan sa wala pa matawo si Kristo? Ug ang inahan sa batang among nakita sa pipila ka distansiya gikan sa atabay, nga nangadyi samtang naglakaw palibot sa daang sampinit nga naputos sa piraso sa besti, mga bendahi, ug ubang mga handomanan sa nangaging mga paghangyo sa mga perigrino—nasayod ba nga ang sampinit sagrado sa paganong Celts?
Si awtor Patrick Logan mikomento nga kining mga atabaya “sagad nagbilin ug mga ebidensiya sa una-kristiyanong mga pagtuo ug mga batasan, ug usahay mahuyang ra kaayo ang Kristiyanong pang-atubangan.” (The Holy Wells of Ireland, panid 62) Apan mobangon ang pangutana, Hinungdanon ba kini? Sumala sa gipamulong sa perigrino kanamo sa iyang matahom nga sinultihan sa Irlandiya: “Tig-anhi ako dinhi sa dugay nang katuigan, ug walay kadaot ang gihatag niini kanako!”
Kon dili kini makadaot, nganong ang Iglesya sa sinugdan misulay sa pagwala niining batasana? Tingali ang mga pangulo sa Iglesya niadtong panahona pamilyar sa pulong ni Jeremias sa misulti siya bahin sa mga buhat sa paganong mga nasod kanait sa Israel: “Ayaw pagtuon sa batasan sa mga nasod.”—Jeremias 10:2.