Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Ikasabot ang Akong Magtutudlo?

“ANG maayong magtutudlo,” miingon ang hayskol nga maestra si Barbara Mayer, “makahagit kanimo sa pagpaningkamot ug makakitag abilidad ug katakos nga wala nimo hiamgohi nga naglungtad, ug siya mahimong usa ka giya ug higala nga makasabot ug tinuod nga nagatinguha sa labing maayo alang kanimo.”

Sa laing bahin, ang magtutudlo mahimo usab sumala sa gitawag sa magsusulat nga si Theodore Clark nga “usa ka tawong kahadlokan ug kabalak-an.” Mibatbat si Clark: “Gamhanan kaayo ang mga magtutudlo. Makahatag silag grado sa mga estudyante, makapaulaw kanila, makapangasaba kanila, ug makahatag kabalaka kon buot nila.” Maayo lang, ang kadaghanan sa mga magtutudlo tinuod nga may pagtagad sa ilang mga estudyante ug makataronganon. Apan, adunay pila ka magtutudlo nga usahay mahimong mabangis, dili makataronganon, ug mapihigon. Kining matanga sa magtutudlo mohatag kanimog mahasol nga kinabuhi.

Ang miaging artikulo nakatabang kanato sa pagpabili nga giatubang sa mga magtutudlo ang tagsaong mga kapit-osan ug mga problema nga usahay makaapekto sa ilang buut diha sa klasehanan.a Apan, komusta, kon mopatim-aw nga ikaw kanunay ang mapili sa magtutudlo nga pasipalahan o sa paghatag kanimo nga sa imong hunahuna sobra kaayo ka mubong grado?

Ang Bulawanong Lagda sa Klase

Miingon ang The Family Handbook of Adolescence: “Ang mga estudyante nga . . . mayubiton sa ilang mga magtutudlo sagad baslan usab sa pagyubit.” Oo, ang masuk-anong magtutudlo sagad ginaumol sa iyang mga estudyante!

Tagda ang mga epekto sa mabangisong mga pasiaw sa klasehanan. Ang librong Listen to Us! nagpahayag sa mabangison ug tagsaong silot nga ipahamtang usahay ngadto sa kapuling mga magtutudlo, nakahatag daklit nga pagtan-aw kon unsa ka mapintason ang mga estudyante. “Nasayod ka ba kon unsay antuson sa [mga kapuli]?” nangutana ang 13 anyos nga si Valerie. Mitubag sa iyang kaugalingong pangutana, naghisgot siyag “pagsakit, pag-antos,” nga ipahamtang sa mga bata karon sa kapuling mga magtutudlo.

Nanghambog ug diyutay si Valerie. Miingon si Ronald Betts: “Ang mga kapuli ginagukod sa walay kaluoy sa ilang mga klase, pasuk-on hangtod nga mawad-an sa pagpugong ug pailob.” Nakapaneguro nga makalingkawas sila niini, malipay ang mga estudyante sa kalit nga pagsuul sa pagkadanghagan—sa dungang paghulog sa ilang mga libro o lapis sa salog. O tingali ilang paluyahon ang buut sa ilang magtutudlo pinaagi sa tinuyong pagpabuangbuang ug molihok ingon nga daw wala sila makasabot sa iyang mga gimapulong. “Magkasabot kami agig tiaw,” miasoy ang batan-ong si Bobby.

Apan, kon magpugas ka ug kabangisan sa klasehanan, ayaw ug katingala kon anihon nimo ang mabangis, masuk-anong magtutudlo. (Itandi sa Galacia 6:7.) “Ang usa sa labing sukaranang lagda sa tawhanong kinaiyahan,” miingon ang The Family Handbook of Adolescence, “mao nga tratahon sa tawo ang uban sumala sa ilang gibati nga maoy pagtratar kanila.”

Gawas pa, ang mga magtutudlo sa tukma gihatagag awtoridad alang sa imong kaayohan. Ug angay nga tahuron mo sila, bisag ang ilang paggamit sa awtoridad dili usahay makataronganon. (Itandi sa Lucas 6:40.) Apan tagda: Kon ang dili-matinahurong pagtratar mobungag labing daotan diha sa usa ka magtutudlo, dili ba ang matinahurong pagtratar mobungag labing maayo?

Nan hinumdomi ang bulawanong lagda: “Busa, buhati ang tawo sa bisan unsay buot ninyo nga ilang pagabuhaton kaninyo.” (Mateo 7:12) Dayon ayaw pag-apil sa mga pasiaw sa klase. Paminaw sa isulti sa imong magtutudlo. Magmatinabangon. Basin sa ulahi dili na kaayo siya masuko—kanimo.

‘Walay Gusto ang Akong Magtutudlo Kanako’

Ang awtor sa librong Options miadmiter “nga ang mga magtutudlo—ug mga ginikanan—tawhanon, ug sila masayop usab ug may mga panahon nga masuko sa usa ka estudyante tungod sa emosyonal nga mga katarongan.” Usahay ang panagbangga sa mga kinaiya maoy hinungdan sa problema. O tingali masuko kanimo ang imong magtutudlo tungod sa sayop nga pagsabot; ang pagkamasukitsukiton masaypan nga pagsukol o pagmanya nga dalang binuang.

Makasubong isulti, daw sama ang tawo sa karaang mga taga Corinto, kinsa nagatan-aw sa mga butang “sumala sa panagway.” (2 Corinto 10:7) Ug kon wala makaangay ang magtutudlo kanimo, tingali mokiling siya sa pagpakaulaw kanimo. Ingong resulta, masabot nga mosamot ang inyong panag-away.

Kon Unsaon sa Pagdinaitay

Ang tambag sa Bibliya mao: “Ayaw basli ang daotan sa daotan. . . . Kon mahimo, sumala sa imong takos nga maarangan, makigdinaitay kamo uban sa tanang tawo.” (Roma 12:17, 18) Sa laing pagkasulti, ayaw pasuk-a ang imong magtutudlo. Likayi ang walay hinungdang mga komprontasyon. Ayaw hatagi ang imong magtutudlo ug hinungdan sa pagreklamo. Labing maayo, magmahigalaon. “Mahigalaon? Kaniya?’ mangutana ka. Oo, pagpakitag maayong batasan pinaagi sa paghatag katahuran inig-abot nimo sa klase. Ang imong pagkamatinahuron kanunay basin mopabag-o sa iyang hunahuna kanimo.—Itandi sa Roma 12:20, 21.

Ang magtutudlo sa hayskol si Joyce Vedral nanumdom: “Wala ako sa maayong buut niadtong adlawa. Kasuk-an ko ang tanan bisan sa gagmayng mga kalapasan. Sa kataposan akong gisinggitan ang estudyante nga wala magbukas sa iyang libro. Hulgaon ko na unta siya nga hatagan ug mubong grado nga sa kalit lamang mihunong ako, napuypoy sa dako, matahom nga pahiyom sa iyang nawong. Mipahiyom siya kanako ug nagpadayon sa pagpahiyom, ug nagtan-aw sa akong naghiwasa, masulob-ong nawong, siya miingon, ‘Maglipay lang kita.’ Wala akoy mahimo gawas sa pagpahiyom usab. Dayon ang tibuok klase nagpahiyom ug nangatawa.”

Tinuod, dili makahimo ang tanan sa pagkatawa sa situwasyon. Apan ang Ecclesiastes 10:4 nagtambag: “Kon ang espiritu sa punoan [o, tawo nga anaa sa awtoridad] motindog batok kanimo [pinaagi sa pagbadlong kanimo], ayaw pagbiyai ang imong dapit, kay ang kalumo makapakunhod sa dagkong mga kasal-anan.” Hinumdomi, usab, nga “ang tubag, kon malumo, makapahupay sa kasuko.”—Proverbio 15:1.

‘Takos Ako sa Taas nga Grado’

Kon walay kausaban ang kahimtang, ipakigsulti sa imong magtutudlo ang suliran. Dili kini masayon. Apan, ang Bibliya, nagsugilon kon giunsa ni Nathan sa pag-atubang sa malisod nga buhat sa pagladlad sa dakong kasal-anan ni Haring David. Wala mohasmag si Nathan sa palasyo nga nagsinggit sa mga sumbong. Iyang giduol si David sa mataktikahon, migamit ug ilustrasyon apan gipasagdan si David sa paghimog tukmang mga konklusyon sa iyang kaugalingon.—2 Samuel 12:1-7.

Busa ikaw makahimo sa mapaubsanon, ug sa makalmahon, sa pagduol sa imong magtutudlo kon mibati kang may inhustisya—sama sa paghatag kanimog mubong grado—nga nahimo. Ang magtutudlo kaniadto si Bruce Weber nagpahinumdom kanato: “Ang pagsukol sa estudyante mopasamot hinuon sa kasuko sa magtutudlo. Kon magbagulbol ka ug masuko o magpatuo nga nahimoan kag dakong inhustisya ug manumpa nga manimalos, ikaw wala gayoy makuha.”—Magasing Seventeen.

Sulayi ang hinamtong nga paagi. Tingali makasugod ka pinaagi sa paghangyo sa imong magtutudlo sa pagtabang kanimo sa pagsabot sa iyang paagi sa paghatag ug grado. Dayon, miingon si Weber, “tan-awa ang imong kaugalingon nga biktima lamang sa kalimot o nasayop sa kalkulasyon imbes sa daotang desisyon. Gamita ang paagi sa paggrado sa imong magtutudlo; ipakita kaniya ang dapit nga imong nakitang sayop sa imong grado.” Labing menos, nagsugod ka na sa pagkakat-on sa pakigsabot sa dagkong mga isyu. Basin ang imong pagkahamtong mohatag ug positibong impresyon sa imong magtutudlo.

Pahibaloa ang Imong mga Ginikanan

Hinuon, may mga panahon nga walay kapuslanan ang yano lamang nga pakigsulti. Tagda ang kasinatian ni Susan. Sanglit usa ka honor student, nakurat siya sa dihang ang usa sa iyang mga magtutudlo misugod sa paghatag kaniyag dili pasadong mga grado. Ang suliran? Usa si Susan sa mga Saksi ni Jehova, ug miadmiter ang iyang magtutudlo nga wala siyay gusto kang Susan tungod niini. “Tinuod nga makapaluya gayod kadto sa buut,” miingon si Susan, “ug wala ako mahibalo kon unsay buhaton.”

Ang librong Options nagsugyot nga sa mga kahimtang nga sama niini maayong imong “duolon ang imong mga ginikanan ug sultihan sila nga ang magtutudlo nga gihisgotan daw walay gusto kanimo, nga mangita gayod siyag paagi sa pagsilot kanimo o ikaw maoy pilion aron basolon ug pakaulawan.” Mao kini ang gihimo ni Susan. “Gilig-on ko ang akong kaugalingon,” siya nanumdom, “ug gisultihan nako ang akong inahan [nag-inusarang ginikanan] bahin niining magtutudloa. Sa sinugdan wala ako magtuo nga makasabot siya. Apan siya miingon, ‘Buweno, maayo segurong makigsulti ako sa imong magtutudlo.’ Ug sa panahon sa open house miadto siya ug nangutana sa akong magtutudlo kon unsa ang problema. Abi nako ug masuko ang akong inahan, apan wala. Siya kalmadong nakigsulti kaniya.” Namatikdan sa magtutudlo nga gipaluyohan si Susan sa iyang inahan ug mihikay kang Susan nga ibalhin sa laing magtutudlo.

Sa tinuod, dili tanang magubot nga mga kalihokan adunay mahusay nga sangpotanan. May mga panahon nga kinahanglan nimong antoson ang malisod nga situwasyon. Apan dili maglungtad sa walay kataposan ang semistre sa tunghaan. Ug kon makahimo ka sa dungang pagkabuhing malinawon uban sa imong magtutudlo karong semestreha, aduna pa may sunod tuig, diin bag-o ang imong pagsugod, tingali lahi nga mga kasaring—ug tingali bag-ong mga magtutudlo nga tun-ang ikasabot.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 12]

Kon ang dili matinahurong pagtratar mopatunghag labing daotan sa magtutudlo, dili ba ang matinahurong pagtratar mopatunghag labing maayo?

[Letrato sa panid 13]

Kon gibati mo nga adunay nahimong inhustisya, sa matinuharon duola ang imong magtutudlo