“Kinsay Gidapigan sa Diyos?”
USA ka libong bombardero ang migikan sa Inglaterra sa gabii sa Mayo 30, 1942. Kadto ang kinadak-ang atake sa ayroplanong pamomba sa kasaysayan hangtod niadtong panahona. Ako mao ang Signals Leader sa usa ka eskuwadron sa upat-ug-makinang Lancaster nga mga bombardero. Ang matag ayroplano nagdalag usa ka 8,000-librang (3,600-kg) bomba nga may igong pabuto sa paggun-ob sa tibuok dakong pabrika o ubay-ubayng bloke sa usa ka kalye.
Nga misaka ngadto sa 20,000 ka tiil,a kami misugod sa among pagpadulong sa Alemang siyudad sa Cologne. Ang mga tripulante nagkapuliki sa pagsusi sa mga makina, gasolina, radyo, nabigasyon, ug uban pa. Ang tulo ka tigmasinggan nangayog permiso sa kapitan sa pagsusi ug pagpabuto sa ilang mga masinggan. Ang tanan andam na aron mosulod kami sa teritoryo sa kaaway.
Sa pagtabok namo sa Olandes nga kabaybayonan, ako mitindog aron moposisyon sa lantawanan sa atop sa ayroplano. Gikan didto nakita ko ang tanang direksiyon. Didto ako nagpabilin, nga maidlot nga nagbantay sa gabhiong mga bombardero sa kaaway aron makalikay niana ug ikahatag ang mga instruksiyon ngadto sa mga tigmasinggan. Sa halayo, nakita ko ang mapulang mga pat-ak nga nagdan-ag sa langit tungod kay ang kinabag-an sa mga bombardero nakasunog na sa siyudad sa Cologne.
Among Turno sa Pagbomba
Niadto andam na kaming mosulod sa among target. Ang Alemang bombardero naglibotlibot sa dapit bombahanan nga andam moatake kanamo. Kami ang kataposang grupo sa usa ka libong bombardero nga miatake sa Cologne niadtong gabhiona, ug ang siyudad nagdilaab gikan sa usa ka tumoy ngadto sa lain. Kinahanglang manaog kami ngadto sa 10,000 ka tiil sa pagpangitag dapit nga wala pa masunog ug niana among ikahulog ang among bomba.
Kami gitugon nga ang dakong opisina sa koreyo mao ang among puntiriya. “Adunay mga pabrika sa bala sa tabok sa kalye,” kami gisultihan. Ugaling, daghan kanamo nagtuo nga among gibombahan ang sibilyang katawhan tungod kay nasayod kaming sa kadaghanang siyudad ang dakong opisina sa koreyo wala liboti sa mga pabrika.
Misamot ang kakulba samtang gibuksan sa abyador ang mga ganghaan sa agianan sa bomba. Misamot ang kalangas sulod sa ayroplano. Kadto ang labing mahuyang namong gutlo. Ang among bomba, nga daw hapit sama ka taas sa upat-ug-makinang ayroplano mismo, karon nadayag na. Ang dekolor tigsubay nga mga bala miarko sa langit. Kon may makaigo niadtong bombaha, kami matigbak gayod!
Ang tigpunting sa bomba sa maong panahon maoy migahom sa ayroplano. Sa pagpunting sa iyang panan-aw ngadto sa dapit sa target, iyang gihatag sa abyador ang iyang mga instruksiyon: “Wala-wala; tuo-tuo-pondo; walag diyutay—pugngi dinha—ipondo—nakatarget na. Ipagawas ang bomba!” Ang ayroplano mikurog, ug akong nadungog ang “whoosh” samtang ang upat-toneladang bomba nahulog gikan sa ayroplano. Ang dili-matapos nga usa ka minuto milabay samtang among gipaabot hangtod ang plasbalb midan-ag sa dapit nga among gibombahan. Sa naletratohan na ang kagun-oban, kami nanguli na.
Gitulisok nga Konsensiya
Samtang kami mipataas kaayo ug mipalayo, nakita ko ang nagdilaab nga tibuok siyudad sa Cologne sa ubos. Nahunahunaan ko ang mga lalaki, mga babaye, ug kabataang nawad-an sa ilang mga kinabuhi. ‘Nganong ako nagaapil man sa pagpatay sa kaliboang inosenteng mga lungsoranon niining dako kaayong siyudad?’ nakahunahuna ako sa akong kaugalingon. Gisulayan ko ang paghupay sa akong kaugalingon sa hunahuna nga kadto pagpakig-away batok sa daotang pagmando ni Adolf Hitler.
Sa among pagpauli gihinumdoman ko ang butang kanunay nagdibal sa akong hunahuna panahon sa akong 60 ka misyon sa pagbomba. Sa sinugdan sa gubat ang bugtong Alemang ayroplano naghulog sa mga bomba sa usa ka air-raid nga salipdanan haduol sa London, Inglaterra. Mitabang ako sa pagbira sa nawataswatas nga mga lawas sa mga babayeng nagpasalipod didto. Nakabaton akog daotang mga damgo niadto sa daghang bulan tapos niadto. Sa maong panahon ako nahibulong: ‘Pila ka beses gisubli ang maong makalilisang hitabo karong gabhiona tungod sa pagpamomba sa usa ka libong bombardero sa daghag-tawong siyudad sa Cologne? Ug unsa kahay hunahuna sa Diyos bahin niining makalilisang nga buhat?’
Kanunay kong gihunahuna kana kay ako relihiyoso ug kagikan sa Inverness, Scotland. Ang akong pamilya dugay nang mga sakop sa Church of Scotland. Ako nahimo pang magtutudlog Sunday-school ug presidente sa Youth Fellowship sa iglesya. Sa mga gabii sa Sabado usa ka grupo kanamo tigtindog niadto sa eskina sa Inverness Town Hall ug mohatag sa dayag nga pagpanaksi sa among pagtuo. Niadtong mga panahona ako nahupong sa relihiyosong kadasig ug sa tinguha nga mahimong ministro.
“Kinsay Gidapigan sa Diyos?”
Ako subsob nakigsulti sa mga tsaplin sa kasundalohan niadtong unom ka tuig nga gubat (1939-45), ug ako nangutana kanila, “Kinsay gidapigan sa Diyos niining gubata?” Sa walay-sipyat sila motubag, “Siyempre siya dapig kanato! Nagapakig-away kita batok sa daotang diniktador nga pagmando nga buot mohari sa kalibotan, ug ang ato lamang Kristohanong mga puwersa ang makagun-ob niana!” Bisan pa niana, kadto wala makatagbaw kanako.
Usa ka adlaw ako milingkod sa Kan-anan sa Opisyales tapad sa Katolikong padre sa eskuwadron, ug ako miingon kaniya: “Abi mo, padre, sa among ayroplano usa sa among mga tripulante maoy Katoliko, ug imo siyang bendisyonan sa dili pa kami molakaw alang sa mga misyon sa pamomba ibabaw sa Alemanya. Karon, ang samang Katolikong relihiyon sa Alemanya nagabendisyon sa usa ka Katolikong tripulante sa usa ka Alemang ayroplano nga moanhi ug mogun-ob sa atong mga siyudad. Busa ang pangutana nako mao, ‘Kinsay gidapigan sa Diyos?’”
“Aw, lisod kana nga pangutana,” mitubag siya. “Ang ako lang nasayran mao nga kon tugotan natong maghari si Hitler sa kalibotan, wala na unya kiniy dapit alang kanimo ug kanako, o sa uban pang Kristohanon.” Di na mistil isulti, kadto wala makatubag sa akong pangutana, kay ako nahibulong gayod: ‘Nan nganong ang Alemang mga Katoliko ug ang ilang iglesya dili mosibog sa pagpaluyo nila kang Hitler?’ Nabatonan ko ang mga tubag sa akong mga pangutana sa pagkatapos na lamang sa gubat.
Niadtong Mayo 18, 1945, ako mibarog atubangan ni Haring George VI sa Buckingham Palace, London, ug midawat sa Distinguished Flying Cross tungod sa pagkompleto sa 60 ka misyon ibabaw sa pipila sa labing dakog panalipod industriyal nga mga target ug mga siyudad sa Uropa. Usa ka medalya sa paglaglag sa mga siyudad, mga lungsod, ug mga kinabuhi! Sa 13 ka membro sa eskuwadron nga nakabalik gikan sa mga misyon sa ikaduhang paglibot, ako lamang ang nakagawas nga wala madaot.
Sa kaulahian niadtong tuiga ako nakagawas, ug mipuyo ako sa lungsod sa Doncaster, Inglaterra, uban sa akong asawa, si Barbara, ug sa among batang lalaki. Maoy niadtong panahona nga ako naluya kaayo; nadaot ang akong galamhan. Gibati ko ang kalisang tungod sa akong bahin sa pagpatayg mga tawo sa among pagpamomba sa Alemanya ug sa Italya. Subsob kong suknaon ang akong kaugalingon, ‘Pasayloon ba ako sa Diyos?’ Kanunay akong moampo alang sa kapasayloan.
Usa ka Nabaldang Paniudto
Usa ka adlaw samtang ako naniudto, mitingog ang timbre, ug akong asawa ang mitubag niadto. Siya nadugaydugay sa pultahan, ug gilaayan ako sa pagpaabot sa ikaduha kong potahe. Busa sa mitindog nga masuk-anon gikan sa lamesa, sa kawalay batasan ako misagbat sa pakig-estorya niya sa usa ka lalaki, nga miingon, “Bahin sa unsa ba kini?”
“Interesado ang imong asawa niining libroha, Pasagding ang Diyos Makitang Maminatud-on,” malulutong mitubag ang lalaki. “Ako usa sa mga Saksi ni Jehova nga nagahimog mga pagduaw niining dapita.”
“Dili, salamat na lang!” misinghag ako. Ang paghisgot lamang sa mga Saksi ni Jehova nakapasuko kanako. “Dili kami interesado sa katawhang dili moapil sa among gubat apan kontento sa pagkaon sa among pagkaon, nga gidala dinhi sa dakong kapeligrohan sa among mga marinero!”
“Buweno, ginoo,” mitubag ang lalaki sa pultahan sa malumo kaayong tingog, “usa ka butang buot kong isulti mao nga bisan diin magpuyo ang mga Saksi ni Jehova panahon sa gubat, sila neyutral ug wala makig-apil niana. Apan sa samang gubat, abi mo, ang Protestante mipatayg Protestante ug ang Katoliko mipatayg Katoliko nga wala gayoy gugma. Apan ang mga Saksi ni Jehova dili magpatyanay sa usag usa, o kang bisan kinsa pa.”
Ang Gidapigan sa Diyos
Tungod sa iyang tubag ako nahinumdom sa pangutanang akong gisukna panahon sa gubat, “Kinsay gidapigan sa Diyos?” Busa kana akong gisukna kaniya.
“Aw, kana sayon ra,” mitubag siya. Iyang gipakita kanako ang Juan 13:34, 35 ug gibasa kana: “Ako nagahatag kaninyo sa usa ka bag-ong sugo, nga kamo maghigugmaay sa usag usa; maingon nga ako nahigugma kaninyo, kamo usab maghigugmaay sa usag usa. Pinaagi niini ang tanan mahibalo nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo may gugma sa inyong taliwala.”
“Dayag,” midugang siya, “kon kita tinuod nga nahigugma sa usag usa, bisan diin kita magapuyo dili gayod kita magpinatyanay sa usag usa bisan pag unsay isulti sa mga politiko nga sukwahi niana. Ang mga Saksi ni Jehova nagatuman nianang sugo ni Jesus, bisan pag sa Alemanya daghan ang namatay sa mga kampong konsentrasyon tungod sa pagkaneyutral, ug daghan pang uban, sama kanako, ang gibilanggo niining nasora. Kami nagtuo nga ang Diyos nagadapig sa katawhang tinuod nahigugma sa usag usa.”
Siya makapakombinsir, mao nga among gidawat ang libro. Ang akong asawa ug ako nanglingkod sa katre nga nagbasa niadtong libroha ug nagsusi sa mga kasulatan hangtod sa kaadlawon. Among nasayrang ang mga gubat, sama sa gubat sa kalibotan nga niana ako nakig-away, maoy bahin sa usa ka “ilhanan” nga nagpamatuod nga sa dili madugay ang gobyerno sa Diyos magtapos sa tanang diktador nga pagmando ug himoon ang yuta nga usa ka dapit diin ang mga Kristohanon makapuyong makigdaiton.—Mateo 24:3-14.
Tapos sa mga usa ka semana, misulat kami ngadto sa lalaki nga nagbilin kanamo sa libro ug sa iyang adres ug mihangyo nga siya moduaw. Kami daghag ipangutana kaniya. Sa ubay-ubayng adlaw sa ulahi siya mibalik, ug among gisugdan ang pagtuon sa Bibliya uban kaniya. Tapos sa ikaduhang pagtuon, misugod kami sa pagtambong sa mga tigom sa lokal nga Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova, ug sa kadugayan ang akong asawa ug ako nabawtismohan sa 1948.
Usa ka Lahing Pag-alagad sa Habog nga Dapit
Latas sa katuigan, ang akong asawa ug ako naghambin sa tinguha sa pag-alagad ingong bug-os-panahong mga ministro, ug, siyempre, sa dihang ang among anak lalaki nahimong misyonaryo sa Amerika del Sur, misamot ka dako ang among tinguha. Apan dako kadto nga desisyon tungod kay niadtong panahona kami hamugaway na sa pagpuyo; kami may nindot kaayong balay, ug ako may trabahong dakog suweldo. Kami dili na mga batan-on, ug kaming duha may mga suliran usab sa panglawas. Bisan pa niana, ako nasayod nga labaw pag mabuhat.
Tapos sa mainampoong pamalandong, nahimo ang desisyon. Ang balay gibaligya, ug mitubod ang mga luha, sanglit kami nakapuyo niadtong balaya sulod sa kapin ug 20 anyos. Ug busa sa Hunyo 1973 kami naglupad na ibabaw sa umaw habog nga patag sa Bolivia paingon sa Tugpahanan sa La Paz.
Ang akong anak lalaki ug iyang asawa nagpaabot sa pagsugat kanamo. Pila ka gutlo sa pagbiya sa tugpahanan, kami mihunong, ug diha sa among atubangan ang usa sa labing kahibulongang mga talan-awon nga sukad akong nakita. Ang kaulohang siyudad, ang La Paz, nahiluna sa lalom samag-plangganang walog, nga samag lungag sa bulan, 1,000 ka tiil sa ubos sa habog nga kapatagan. Salumsom na niadto, ug among nakita ang kipatkipat sa mga suga sa tibuok siyudad ubos kanamo. Sa layo pa, ang naglukdo sa niyebeng Bukid Illimani mibanaag sa kataposang mga silaw sa misalop nga adlaw.
Sa akong mga adlaw sa Royal Air Force, ako natudloan sa paggamit kanunay ug oksiheno kon magalupad sa kapin sa 10,000 ka tiil. Didto kami magapuyo sa gihabogong duolag 12,000 ka tiil—nga walay mga instrumento para sa oksiheno! Pagkadako niadto nga pakigbisog, ang pagkatkat sa titip nga mga kabukiran sa La Paz samtang kami mohangos alang sa oksiheno sa maong palibot nga diyutay rag oksiheno, panahon sa among pagduaw sa balay-balay! Apan pagkamakapahimuot nga halos kanunay may kainit sa adlaw, nga kanunay makita ang nagbuntaog nga mga tuktok sa kabukirang Andes nga naputos sa niyebe!
Ugaling, labing makapahimuot mao ang dakong interes sa katawhan sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Sa sinugdan ang mensahe nga buot kong ipahayag gipasulat ko sa usa ka tarheta, sa pagbulig kanako sa paghinumdom kon unsay isulti sa Kinatsila. Hinuon, may mga panahong ang pinulongan usa ka suliran. Apan tapos sa 12 anyos didto, ako nakahatag ug mga pakigpulong publiko sa Kinatsila ug nag-alagad nga usa ka ansiano sa usa sa mga kongregasyon. Latas sa katuigan, kami may pila ka nindot nga kasinatian, kay nagtuon uban sa 20 ka tawo nga nabawtismohan niadto. Ugaling, tungod sa dili maayong panglawas, ang akong asawa ug ako kinahanglang mobalik sa Inglaterra, diin kami nagapadayon sa pagsulti sa uban bahin sa Gingharian sa Diyos.
Dihang akong hinumdoman kadtong makalilisang nga gabii sa among gibombahan ang Cologne, daotan gihapon ang akong bation inigkahunahuna ko sa kalaglagan ug pag-antos nga akong napahinabo. ‘Ang Diyos nagapanalangin ba gayod niadtong nagapakig-away sa gubat?’ ako subsob nahibulong. Pagkamapasalamaton ko nga akong nasayrang ang Diyos walay dapigan sa kanasorang nagapakiggubat. Hinunoa, sumala sa gipatin-aw kanako niadtong Saksi: “Ang Diyos nagadapig sa katawhang tinuod nahigugma sa usag usa.” (Juan 13:34, 35)—Sumala sa giasoy ni David Walker.
[Mga footnote]
a Usa ka tiil katumbas sa 0.30 metros.
[Blurb sa panid 5]
Ang ayroplano mikurog, ug akong nadungog ang “whoosh” samtang ang upat-ka-toneladang bomba nahulog sa ayroplano
[Blurb sa panid 6]
‘Nganong ako nagaapil sa pagpatay sa kaliboang inosenteng lungsoranon niining dako kaayong siyudad?’ ako nangutana sa akong kaugalingon
[Letrato sa panid 5]
Usa ka libong bombardero nagpaingon sa Cologne
[Tinubdan]
RAF Museums, London
[Letrato sa panid 6]
Ang Cologne, usa ka target panahon sa akong 60 ka misyon sa pamomba
[Tinubdan]
Hulagway sa U.S. Army
[Letrato sa panid 7]
Si Walker uban sa asawa, si Barbara, ug anak lalaki panahon sa Gubat sa Kalibotan II
[Tinubdan]
“Topical” Press Agency, LTD., London
[Letrato sa panid 8]
Si David Walker ug iyang asawa nakigsulti sa usa ka Boliviana bahin sa Gingharian sa Diyos