Mga Batan-on Nangutana . . .

Sekso Una Magminyo—Nganong Dili?

UNSA ang numero unong topiko nga bahin niana ang mga tawo mosulat ngadto sa mga lindog sa panambag? Alang sa labing menos usa ka dakong mantalaan sa usa ka dakong siyudad, kana mao ang una-magminyo nga sekso. Oo, daghan ang mga pangutana mahitungod nianang ulohana: ‘Kon kamo nagkahigugmaay, OK ba kini?’ ‘Angay ka bang maghulat hangtod sa pagkaminyo?’ ‘Kini ba “kalingawan” lamang nga dili makadaot?’ Ugaling, daghan usab ang mga opinyon! Haing tambaga ang husto ug labing makaayo kanimo?

Ang sekso nga dili magminyo mao ang ulohan sa kapin sa ikaupat ka bahin sa unang seksiyon (kapitulo 1-9) sa basahong Proverbio sa Bibliya. Ang tambag nga nasulod niana nagagikan gayod sa atong Maglalalang. Ang iyang tambag makahatag “ngadto sa batan-ong lalaki [o babaye] sa kahibalo ug sa katakos sa panghunahuna.” Kadtong nagapamati sa tambag niini makabaton ug “mahanasong pagtultol,” o sumala sa kahulogan sa orihinal Hebreohanong pulong, ang “arte sa pagpangulin o paggiya” sa usa ka barko. (Proverbio 1:4, 5) Tinong buot nimo ang katakos sa pagpangulin sa imong kinabuhi nga mahilayo sa malalangon nga kapeligrohan nga “makapalunod” sa imong kalipay!

Tinuod, ang kadaghanang batan-on dili mag-isip nga ang sekso una magminyo usa ka kapeligrohan sa ilang kalipay. Kadaghanan niadtong aktibo sa seksuwal nga paagi nagaingon nga kini matuod tungod sa mga hinungdang kaamgid niadtong gipahayag kasiglohang miagi: “Umari ka, maghubog kita sa atong gugma hangtod sa buntag; magkalipay kita sa usag usa pinaagi sa mga buhat sa gugma.” (Proverbio 7:18) Sila nagkahigugmaay, ug, nagaingon sila, ang pagpakigsekso kinaiyanhong mahitabo. O tingali mangatarongan sila sama sa usa ka batan-ong lalaki nga ginganlag si Leopold, kinsa miangkon: “Sa pagpamatuod nga ikaw tinuod nga lalaki, kinahanglang makigsekso ka sa usa ka babaye.” Ang uban pa nagabuhat niana aron dawaton sa mga isigkaingon o sa pagpamatuod nga sila dili bayot.

Apan sa prangka, ang mga panukiduki—ug dimaihap nga mga panig-ingnan—nagpadayag nga ang kadaghanang batan-on sa sinugdan wala magplanong makigsekso.a Sa kadaghanang kaso, nahitabo ang seksuwal nga buhat tungod kay ang parisan nag-ugay-ugay o naghikapay sa pribadong mga bahin sa lawas. Misugid ang usa ka dalagang inahan: “Alang kanako ug sa kadaghanang batan-ong akong nailhan, kadto mao lamay paglapas ug diyutay sa matag panahon, ug sa kadugayan ikaw dili na diay birhin. Mosugod kamo sa paghikapay ug diyutay, ug una pa nimo hiamgohi kon unsay nagakahitabo, dili na kamo makahunong.”

‘Apan nganong dili tagamtamon ang kalipay sa sekso una magminyo?’ mangatarongan ang pipila. ‘Unsa may daotan niana kon kana ang gusto sa duha ka tawo?’

Makaguol nga mga Suliran

Ang pila ka kalipay karong adlawa makapahinabog kaguol ugma. “Kay ang mga ngabil sa usa ka babayeng dumuloong nagapatulo ug dugos, ug ang iyang lingagngag hanglas pa kay sa lana,” matud sa Proverbio 5:3, 4. “Apan ang sangpotanan gikan kaniya mapait sama sa panyawan; kini hait pa kay sa espada nga duhay sulab.”

Ang usa ka posibleng sangpotanan mao ang pagkakuhag sakit nga ipasa sa seksuwal nga buhat. Pinaagi sa pagbuhat sa seksuwal una magminyo, ang usa tinuod ‘makasala batok sa iyang kaugalingong lawas.’ (1 Corinto 6:18) Handurawa ang kagul-anan sa mahibaloan sa katuigan sa ulahi nga nahitabo ang kadaot nga dili na mamaayo tungod sa imoralidad, tingali ang pagkadili-manganak o seryosong sakit sa lawas. Sumala sa ginapasidaan sa Proverbio 5:11: “Ikaw magaagulo sa imong kaulahian dihang mangaut-ot ang imong unod ug ang imong lawas.”

Ang una-magminyo nga sekso mahimong motultol usab sa pagmabdos nga gipaangkan, aborsiyon, o ahat nga pagkaminyo—nga ang matag usa may makaguol nga mga resulta. Apan ang laing lisod nga suliran mao . . .

Ang Emosyonal nga Sangpotanan

Ang mga pagbati sa sala ug namenosang pagtahod-sa-kaugalingon gitaho sa daghang nagabuhat sa una-magminyo nga sekso, kay sa ilang kahiladman sila hasolon tungod sa paglapas sa ilang kaugalingong mga sukdanan. Pananglitan, ang 23-anyos nga si Dennis nagmulo: “Kadto dakong kahiubos—dili pagbati sa maayo o kainit sa gugma sumala sa gituohan. Ang bug-os hinuon nga kaamgohan kon unsa ka daotan ang buhat maoy migahom kanako. Gibati ko ang dakong kaulaw tungod sa akong pagkawalay-pagpugong.”

Ang kapid-an pa masulob-ong mouyon. “Ako nakaamgo sa kamatuoran uban ang kaguol,” misugid ang usa ka batan-ong babaye. “Karon wala nay kataw-anan. Natapos na ang kalingawan ug gibati ko ang kasakit, nga ako walay-kuwentang babaye, ug mahugaw. Wala moarang-arang ang akong gibati sa miingon siya, ‘Ngano bang wala ka magpahunong kanato sa wala pa ta malimot sa atong kaugalingon?’”

Ang maong mga reaksiyon dili kay tagsaon, sumala kang Dr. Jay Segal, kinsa midumalag usa ka nasodnong pagtuon nga gipasukad sa “seksuwal nga mga awtobiyograpiya” sa 2,436 ka estudyante sa kolehiyo. Sa iyang gipatik nga taho siya mihinapos: “Ang dili-makapatagbaw ug makapahiubos unang [seksuwal nga buhat] mga kasinatian milabaw niadtong makapatagbaw ug makapaukyab sa proporsiyong halos duha sa usa. Ang mga lalaki ug mga babaye nahinumdom nga sila nahiubos pag-ayo.”

Tinuod, mopatim-awng dili tanang batan-on ang gibati sa sala o kayugot. Apan ang Bibliya nagapasidaan: “Ang pakighilawas . . . nagahanaw sa maayong katuyoan.” (Oseas 4:11) Ang usa ka tawong nagbuhat sa una-magminyo nga sekso, o pakighilawas, makadiskobreng ang iyang mga motibo inanay nga mausab ug dako. Ang seksuwal nga kainit sa malalangon mamahimong naglabi nga emosyon ug ang sentro sa relasyon. Apan ang maong mainitong pagbati mabalhinon ug daling mapul-an.

Nahabol pag-ayo ang “maayong motibo” sa pila ka batan-on nga ilang gipangita ang seksuwal nga pagkatagbaw gikan sa daghang paris sa matag bulan. Ang tigdukiduking si Robert Sorensen nagtawag sa maong mga batan-on nga “mga adbenturero sa sekso.” Iyang gipaila nga sila nagabayad sa ilang ‘mga adbentura.’ Misulat si Sorensen: “Sa among personal nga mga interbiyo, daghang adbenturero nagpadayag . . . nga sila nagtuo nga sila nagabuhat nga walay katuyoan ug katagbawan sa kaugalingon.” Kap-atag-unom ka porsiento kanila miuyon sa pahayag, “Sa akong pagkinabuhi karon, usik ang kadaghanan sa akong mga katakos.” Nadiskobrehan sa dugang ni Sorensen nga ang maong mahilayong mga batan-on mitaho sa menos nga “pagsalig-sa-kaugalingon ug pagtahod-sa-kaugalingon.” Kini maoy sumala sa ginaingon sa Proverbio 5:9: Kadtong nagabuhat sa imoralidad “nagahatag sa uban sa [ilang] pagkahalangdon.”

Bisan pa niana, ang pila ka batan-on nagpatuo: ‘Lahi kami. Ang sekso labi pang mopasuod kanamo.’ Apan tinuod ba?

Sa Pagkaugma

Dihang ang parisan nakabuhat sa sekso, subsob lahi ang pagtan-aw nila sa usag usa. Tingali hidiskobrehan sa lalaki nga ang iyang pagbati alang sa iyang trato dili na mainit sama sa nangagi. Karon nga nakuha na niya ang iyang pagkabirhin, tingali siya dili na makapadani kaayo kaniya. Sa laing bahin, tingali bation sa babaye nga siya gipahimudsan lamang. Sa bisan unsang paagi, pinaagi sa pagpakigsekso ang parisan nakalapas sa usa ka linya ug dili na gayod makabalik.

Sa kapanahonan sa Bibliya si Amnon nabuang sa paghigugma sa ulay nga si Tamar. Apan, tapos sa pagpakigsekso, “Si Amnon nagdumot kaniya sa hilabihan.” (2 Samuel 13:15) Sa susamang paagi, tapos makahilawas, ang usa ka batan-ong babayeng ginganlag si Maria miangkon: “Gidumtan ko ang akong kaugalingon (tungod sa akong pagkahuyang), ug gidumtan ko ang akong trato. Sa pagkamatuod, ang relasyong seksuwal nga gihunahuna namong makapasuod kanamo nagbugto sa among relasyon. Dili ko na gani buot nga makita pa siya.”

Hinuon, dili tanang reaksiyon mahisama sa iya ni Maria o Amnon. “Ang temporaryong epekto tingali magpalig-on sa relasyon, apan tingali lahi ang magdugay nga mga epekto,” mihinapos ang usa ka awtoridad sa ulohan, si Paul H. Landis, tapos sa pagtulotimbang sa mga resulta sa mga pagtuon nga naglangkit sa ginatos ka batan-on. Ang usa ka hinungdang ang mga parisang makigsekso lagmit pang magkabulag kay niadtong nagalikay mao nga ang ingong panagsandurot mopatunghag pangabugho ug pagkawalay-pagsalig. Usa ka batan-on miangkon: “Ang pila ka lalaki, dihang sila nakigsekso, maghunahuna human niana, ‘kon siya nakigsekso kanako, tingalig siya nakigsekso na sa lain.’ Sa pagkamatuod, gibati ko kana. . . . Ako nangabugho sa labihan ug maduhaduhaon, ug matahapon.”

Pagkalayo niini sa tinuod nga gugma, nga “dili abughoan, . . . dili magbinastos, dili mangita sa kaugalingong kaayohan.” (1 Corinto 13:4, 5) Kini lamang nga matang sa gugma ang makaugmad sa may-pagsalig nga relasyon nga mosangpot sa malungtarong kaminyoon. Dili katingalahang ang Bibliya nagapasidaan: “Pasagding ang kaminyoon magmadungganon sa tanan . . . kay ang Diyos magahukom sa mga makihilawason.”—Hebreohanon 13:4.

Kini modala kanato sa labing dakong pangatarongan batok sa una-magminyo nga sekso: Kini usa ka seryosong sala batok sa Diyos. “Kini mao ang pagbuot sa Diyos,” nagapahayag ang 1 Tesalonica 4:3, “nga kamo magalikay sa pakighilawas.” Ang pagpamati niining dinasig nga tambag magapanalipod kaninyo gikan sa daghan kaayong kagul-anan.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 10]

Ang pila ka kalipay karong adlawa makapahinabog kaguol ugma

[Blurb sa panid 12]

Ang sekso una magminyo mahimong mosangpot sa kagul-anan sa tungod sa pagkabugto sa sabot sa pagminyo

[Blurb sa panid 12]

Dihang ang parisan makigsekso, sila nakalapas sa usa ka linya ug dili na gayod makabalik

[Letrato sa panid 11]

Mas daghang sabot sa pagminyo ang mabugto sa mga parisang may pakigsekso una magminyo