Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong ‘Mapasidunggan ang Akong Amahan ug ang Akong Inahan’?

‘PAGNGALAN ug usa ka butang nga imong gihimo nga nakadaot sa imong relasyon sa imong mga ginikanan.’ Kining maong pangutana gibangon diha sa 160 ka batan-on. Duolan sa 43 porsiento sa batan-ong mga lalaki miingon nga ang “pagkapakyas sa pagpasidungog” sa mga ginikanan. Diha sa batan-ong mga babaye, 42 porsiento miingon nga sila ‘dili motahod sa ilang amahan,’ ug 63 porsiento miingon nga sila ‘mosubisubi’ sa ilang inahan o sa ubang mga paagi mosukol ug mosingka. Apan, daghan niining mga batan-ona miadmiter nga ilang gituohang ilang katungdanan ang paghatag sa ilang mga ginikanan ug ‘maayong pagbati’ ug nga magmatinabangon. Apan bisan pa sa maayong mga intensiyon, sa kasagaran sila napakyas.

Bisan nga dako kag tinguha sa pagsunod sa sugo sa Diyos sa pagpasidungog sa imong mga ginikanan, ikaw nahibalo nga may mga panahon nga dili ka motahod. Sa unsang paagi imong malikayan ang mga lit-ag?—Efeso 6:2.

Ang Hustong Tinamdan

Dunay duha ka paagi nga imong malantaw ang imong mga ginikanan. Ang Proverbio 30:17 naghisgot sa “mata nga nagayubit sa amahan ug nagatamay sa pagsugot sa iyang inahan.” Sa laing bahin, ang Proverbio 17:6 nag-ingon, “Ang himaya sa mga anak mao ang ilang mga amahan.” Busa imong malantaw ang imong ginikanan ingong tawo nga tamayon ug biaybiayon o tawo nga ikapasigarbo, ang imong himaya, sa ato pa. Ang tinamdan nga imong sagopon maoy motino kon siya imong gipasidunggan o wala.

“Apan sa unsang paagi bation sa anak ang pagpasidungog samtang ang imong ginikanan dili man takos pasidunggan,” misulat ang usa ka batan-ong ginganlag Louise. Ang tubag mao ang pagpangita sa ilang maayong mga hiyas, pabilhi kini, ug kini maoy tan-awa. Ang mga tigdukiduki nga si Nick Stinnett ug John DeFrain nakakaplag nga ang pagpakitag apresasyon sa mga membro sa pamilya mao ang usa sa pangunang mga hiyas sa usa ka malig-ong pamilya. “Ang usa ka katarongan nganong maglisod kita sa pagpahayag ug apresasyon mao nga kita wala makakat-on kon unsaon sa pagkahimong maayong mga magmimina,” sila misaysay diha sa ilang librong Secrets of Strong Families. “Ang mga magmiminag brilyante sa South Africa nagagugol sa ilang mga kinabuhi sa pagtrabaho sa pag-ayag diha sa libolibong mga toniladang bato ug yuta nga nagapangitag pila ka gagmayng mga brilyante. Sa kasagaran kita kiling sa pagbuhat sa kasukwahi. Mangayag kita diha sa mga brilyante, maikagong nangitag yuta. Ang atong malig-ong mga pamilya maoy mga eksperto sa brilyante.”

Ang matag tawo dunay maayong mga hiyas ug mga kalamposan. Kon maayo ang imong pangitaon, imong makaplagan kana. Pinaagi sa ‘pagpangitag mga brilyante,’ makahimo ka sa pagkakita sa mga katarongan sa pagpasidungog sa imong mga ginikanan.

Apan, ang tukmang paglantaw sa imong mga ginikanan magsugod sa tukmang paglantaw sa imong kaugalingon. Kon dili maayo ang imong panimati sa imong kaugalingon, malisod nga mobati kag maayo sa ubang tawo. Gitambagan ni apostol Pablo ang unang siglong mga Kristohanon: “Agdahon ko ang matag usa kaninyo sa dili pag-isip ug labaw sa iyang tinuod nga bili, kondili sa paghimog timbang nga pag-isip sa iyang kaugalingon.”—Roma 12:3, Charles B. Williams.

Samtang dili ka angay magmapahitas-on, likayi ang pag-adto sa laing paghingapin pinaagi sa dili-pagtagad sa imong “tinuod nga bili.” Kon ang imong paggawi lig-ong gibase sa Bibliya, makasalig ka sa imong paghukom, sanglit “ang pahinumdom ni Jehova kasaligan, makahimo sa mga walay-kasinatian nga maalamon.” (Salmo 19:7) Ang maong pagsalig makasanta sa uban sa paghimo kanimong walay batasan.

Matinahurong Sinultihan

Ikapakita ang pagpasidungog sa imong mga ginikanan pinaagi sa kon unsay imong isulti kanila ug kon unsaon nimo sa pagsulti niana. Kon maayo ang lakaw sa tanan, kini dili problema. Apan, usahay, ang imong mga ginikanan mosulti o mobuhat ug mga butang nga makasakit sa imong mga pagbati. Lain pa, sa panahon sa imong pagkatin-edyer, tungod sa daghang makalibog nga mga emosyon tingali masuko ka sa imong kaugalingon. Ang mga kapakyasan, mga pagbating kawalay kasegurohan o gibudhian, ug kahadlok mahimong dakong emosyonal nga palas-anon. Tungod niining mabug-at kaayong mga kabalaka, tingali molihok ka sama sa tawong si Job, kinsa miingon: “Tungod sa maong katarongan nahinanali ang akong pulong.”—Job 6:1-3.

Apan ang “hinanaling pulong” maoy pagpakitag pagkawalay pagtahod. “Usahay sa panahong maghisgot ako sa akong problema kang Mama ug siya dili makasabot sa akong punto, masuko ako ug mosultig daotan aron pasakitan siya. Kadto maoy akong paagi aron makabalos kaniya,” miadmiter ang 22-anyos nga si Roger. “Apan iniglakaw nako, lain akog bation, ug nahibalo ako nga dili maayo usab ang iyang gibati.”

Nakita ni Roger nga ang iyang walay paghunahunang mga pulong ‘nagaduslak’ ug ‘nakahatag kasakit’ ug wala gihapon makasulbad sa problema. Siya nasayod nga ang Bibliya nag-ingon, “Ang dila sa mga manggialamon makaayo.” (Proverbio 12:18; 15:1) “Bisan ug malisod kadto, mibalik ako ug nangayog pasaylo,” miingon si Roger. “Nahibalo ako nga mao kini ang labing maayong butang himoon sa atubangan sa mga mata ni Jehova. Nakapatin-aw ako sa problema nga mas kalmado, ug nangitag paagi nga among masulbad kini.” Oo, ang tukmang pagpangayog pasaylo nagapakita nga nagatinguha ka gayod sa pagpasidungog sa imong mga ginikanan.

Sanglit ang masakit nga mga pulong ginasugnoran man tungod sa kasuko, hinungdanong makakat-on ka sa pag-atubang sa hustong paagi niining makadaot nga emosyon. “Bug-os nga ipahungaw sa usa ka buang ang iyang kasuko, apan ang tawong manggialamon nagapugong sa iyang kaugalingon,” nagaingon ang Proverbio 29:11. (New International Version) Busa, kon nasuko ka, paghulat hangtod nga mahupayan ka sa kasuko ug dayon ipatin-aw ang imong kaugalingon sa kalmadong paagi. Apan ang pag-ugmad ug matinahurong sinultihan nagakahulogan ug labaw pa kay sa ‘pag-ihap hangtod sa napulo.’

Ang Panginahanglan sa Pagsabot

“Ang pagsabot sa usa ka tawo makapahimo kaniya nga mahinay sa pagkasuko, ug maoy iyang himaya ang pagpasaylo sa kalapasan,” nagaingon ang Proverbio 19:11. Ang orihinal nga pulong “pagsabot” sa Hebreohanon nagapasiugda sa “pagkahibalo sa katarongan” alang sa usa ka butang. Busa ang pagbaton ug pagsabot mopalihok kanimo sa pagtan-aw saylo pa sa dihadiha nga komprontasyon.

Pananglitan, kon dili mosugot ang ginikanan nga molakaw ka, pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Naghunahuna ba ang akong ginikanan sa akong labing ikaayo? Unsay kalainan kon dili ako moadto? Ang akong garbo ba lang ang nagasakit?’ Bisag makapikal ang situwasyon, kataposan na ba kini sa kalibotan? Human makapalandong niini, tingali makakita kag maayong mga katarongan sa pagpugong sa imong baba ug sa dili paghimo sa daotang situwasyon nga mosamot pinaagi sa pagsubisubi.—Proverbio 10:19; 16:23.

Ang pagsabot nagapadako sa pagkamasinabtanon, kay kini makahimo kanimo sa pagkuhag kahibalo sa mga kahimtang ug kagikan sa laing tawo. (Proverbio 21:11) Pananglitan, ang usa ka batan-ong babaye misaysay: ‘Maglagot akong magpalabay sa panahon uban sa akong pamilya. Apan sa dihang nagkasakit ug grabe ang inahan sa akong papa, nakapalabay kamig daghang panahon uban kaniya. Nakigsulti siya sa akong amahan nga daw usa siya ka gamayng bata, ug wala gayod ako makahunahuna kaniya nga sama kanakog edad. Busa misugod ako sa pagpalandong nga tingali nakaagi siyag malisod nga kinabuhi, ug dili na kaayo ako hakog. Karon dili na ako maglagot kaniya dihang hangyoon niya ako sa pagbuhat ug mga butang.’

Lain pa, ang pagsabot makatabang kanimo sa pagtan-aw sa katahom sa ‘pagpasaylo sa kalapasan.’ Oo, bisag mibati ka pang may katarongan ka sa pagreklamo, magmaandamon sa pag-antos sa uban ug pagmadagaya sa pagpasaylo kanila. (Colosas 3:13) Kon masakitan ka, natural ang paghunahuna sa pagpanimalos. Apan pinaagi sa tinuod nga pagpasaylo, imong masumpo ang mapintas nga siklo nga sagad mosangpot sa daotang sinultihan ug mga lihok.

Ilabinang nagkinahanglan kag pagsabot dihang disiplinahon ka sa imong mga ginikanan. Kining hiyasa motabang kanimo sa pagdawat sa pagbadlong ug sa pagkaamgo nga ang pagbuhat niini maoy alang sa imong kaayohan. (Itandi sa Salmo 2:10.) Sa pagkaprangka, ang buang lamang ang “magatamay sa pagsaway sa iyang amahan.” (Proverbio 15:5) Busa inay mosukol o magmugtok dihang ipahamtang ang pagbadlong, ipakita ang imong pagtahod sa imong mga ginikanan pinaagi sa pagsulay sa pagpadapat niana.

Ang pagsabot makatabang usab kanimo nga mahimong sensitibo sa disposisyon sa imong ginikanan ug sulay sa pagtabang kanila. Ang usa ka batan-ong ginganlag Josh misaysay sa unsang paagi gitagad niya ug sa iyang igsoong lalaki ang disposisyon sa ilang inahan. “Kas-a miabot ang akong inahan gikan sa trabahoan nga gisamokan ug gikapoy,” miingon si Josh. “Naanad na kami niini busa manglimpiyo kami—akong igsoon—sa balay sa dili pa siya makapauli. Siya nalipay kaayo.” Nagapakita ka bag samang pagpasidungog sa imong mga ginikanan?

Ang pagpakitag pagpasidungog nagkahulogan usab sa pagtahod sa pribasiya sa imong ginikanan. May mga panahon nga ang imong mga ginikanan gustong magpalain sa ilang kaugalingon. Tingali may importanteng butang silang hisgotan nga dili nila gustong makabati ka. Hatagi sila nianang maong katungod. Kon imong makita ang imong ginikanan nga dunay gihisgotang seryosong butang, nganong dili ka mosulod sa imong lawak o kaha mamisitag higala? Mapadayag ka niini nga maalamon ka nga tawo.

Busa pangitag mga paagi nga imong ikapakita ang imong pagpasidungog sa imong mga ginikanan. Ang pagpasidungog sa kasagaran mopauswag sa imong relasyon uban kanila. Bisan ug dili pa, imong maangkon ang katagbawan sa pagkahibalo nga ikaw nakapahimuot sa Diyos. Sa pagpakita sa maong pasidungog, “ikaw magmauswagon ug mataas ang imong kinabuhi dinhi sa yuta.”—Efeso 6:3.

[Letrato sa panid 21]

Kon makasulti ang mga ginikanan ug butang nga makasakit sa imong pagbati, likayi ang walay batasang sinultihan