Ako Nagakinabuhing May “Muscular Dystrophy”
KAY nahuman na man ang pelikula, miliso akog hinay sa akong lingkoranan ug inanayng mitindog. Nga nanlimbasog sa pagpanimbang sa nanggahing mga batiis, gihimo ko ang unang lakang. Samtang nagpangurog ako nga mipaingon sa alagian, kalit napiko ang akong mga tuhod, ug ako nahilup-og sa salog. Gikinahanglan ang hugot nga determinasyong akong nabatonan aron makabangon. Dako kaayo ang akong kahupayan sa pagkakita nga nagsingabot ang taas, bulagawg-buhok nga estranghero nga may mahigalaong pahiyom. “Makatabang ba ako?” siya nangutana. Kadtong ditinuyong panaghibalag sa Helena, Montana, Tinipong Bansa sa sinugdan sa 1978, mao ang sinugdanan sa usa ka bag-ong dalan sa kinabuhi alang kanako.
Hinuon, basin matingala ka nganong ako nalup-og. Ang tanan nagsugod sa wala pa ako matawo. Nga wala masayod niini, ang akong inahan nagdalag depektosong gene nga iyang napasa kanako. Busa sa Enero 16, 1948, ako natawo nga may sakit sa kaunoran.
Unang namatikdan sa akong inahan nga may deperensiya sa dihang ako mga sayes anyos. Nagsugod ako sa pagkapandol sa akong mga tiil mismo ug ako sigeg katumba. Niadtong panahona, bisan ang mga doktor nalibog. Gitaoran nila akog braces o mga tukod aron matanos ang akong mga tiil sa paglaom nga kana ako rang matuboan. Bisan pa niana, wala mosaler ang maong pagtambal. Gibawog sa akong mga tiil ang braces nga nahiwi ang porma ug nahimong walay kapuslanan. Busa ang operasyon gihimo nga malamposon sa pagtanos sa duha ka tiil, apan kana wala makaayo sa sakit. Tapos sa total nga pito ka tuig nga may braces, operasyon, ug mamingawong mga biyahe paingon sa usa ka ospital 300 kilometros ang kalayo, sa kataposan gipagawas ako sa mga doktor sa edad 13. Gisultihan nila ang akong inahan ug ako nga ako may muscular dystrophy, usa ka sakit nga anam-anam magdaot sa kaunoran, ug ako magagamit nag wheelchair sa pag-edad nakog 20. Ang akong reaksiyon sa maong tagna mao: ‘Kanay inyong hunahuna! Ipakita ko kaninyo!’
Kinaugalingong Pakigbisog
Sa dihang ako singko anyos, ang akong amahan namatay sa pagkahulog sa usa ka ayroplano. Nahibilin ang akong inahan nga may unom ka anak, nga ang edad gikan sa usa ka tuig ngadto 12. Nagkugi siya pag-ayo sa pag-atiman kanamo, apan dili posible nga ihatag niya ang dakong tinagsa ka pagtagad sa matag usa kanamo. Busa, ako gidahom nga mohimo sa akong maarangan sa akong kaugalingon.
Bisan pa niana, ako milahutay sa pagsingkamot nga magpahimulos sa kinabuhi ug mangita sa kahulogan niini, bisan pag nakaugmad ako sa pagkamaulawon kaayo ilabina sa katuigan sa akong pagtubo, lagmit tungod sa dayag nga braces sa tiil nga kinahanglang akong gamiton. Mao nga mihukom ako sa pagdepende lamang sa akong kaugalingon. Sanglit ako nalisdan kaayong makigsulti sa mga tawo, ang mga higala diyutay ra. Ngani, wala akoy tinuod nga mga higala hangtod sa akong pagkasenyor sa hayskul, sa dihang nahibalag ko si Wayne, usa ka itom-ug-buhok, maskuladong tin-edyer. Siya patolon, mao nga kami nagbinatiay sa kahimtang sa usag usa ug nagkasabot pag-ayo. Kami nahimong suod kaayong managhigala.
Pagpangitag Paglipay Pinaagi sa Relihiyon
Gipaila ako ni Wayne sa iyang relihiyon, ang Christian Science. Ang labing nakadani nako mao ang bahin sa pagpang-ayo. Naguol ako sa mga limitasyon sa akong lawas ug nagtinguha ako kaayo sa paglipay ug kahupayan. Busa sa sunod duha ka tuig, samtang nagtungha sa kolehiyo, gisusi ko ang maong relihiyon ug nakaangay niana ug nalangkit sa bug-os niana.
Tapos sa napulo ka tuig nga aktibong pagkamembro, ako nahiapil sa hunta sa mga direktor sa lokal nga sanga ug superintendente sa Sunday school. Ugaling, ako nahimong masulob-on ug nawad-ag kasibot, sanglit ang pagkaayo nga akong gilaoman wala matuman. Usa sa minahal kong mga higala gikidnap ug gipatay. Ug si Wayne namatay gumikan sa mga atake sa patol. Gawas pa, ako wala mahimong mas maayong tawo, nga dugang mahisama kang Kristo, sumala sa akong gilaoman.
Ako naguol kaayo nga aktuwal kong giplano ang paghikog. Nagtuo ako nga kini magtapos sa tanan kong sakit ug pag-antos, apan ako nagpadayon sa paghunahuna: ‘Kinahanglang may katarongan ang akong pagkaania dinhi. Ang Diyos kinahanglang may katarongan sa tanan niyang gilalang. Kinahanglang akong masayran kon unsa kini sa dili pa ako mamatay.’
Tinguha Alang sa Kinabuhing Gibag-o
Samtang nahibulong bahin sa Diyos ug sa iyang katuyoan sa paglalang sa tawo sa yuta, wala ako masayod kon diin ako mihaom. Ang akong inahan nagpadako kanamo sa Katolikong relihiyon ug regular nga nagdala kanamo sa simbahan, diin nakakat-on ako sa pagbatog dakong pagtahod sa Bibliya, bisan pag kami wala dasiga sa pagbasa niini. Ingong Christian Scientist, natapos ko pagbasa ang Bibliya sa daghang beses ug gitun-an kini sa bug-os. Bisan pa niana, ang pagsabot sa mensahe niini ug ang paglaom ug paglipay nga nasulod niini wala nako maangkon. Diin ba hikaplagi ang kamatuoran?
Si John, ang taas, bulagawg-buhok nga estranghero nga nag-alsa kanako gikan sa salog sa sinehan, nakabaton sa tubag sa akong pangutana. Siya usa sa mga Saksi ni Jehova, bisan pag sa sinugdan ako wala masayod niana. Tapos sa iyang pagtabang kanako sa pagbakod, ang akong igsoong babaye ug ako nagdapit kang John ug sa iyang asawa, si Alice, nga magmerienda uban namo sa usa ka meriendahan. Sa panahon sa among estoryahay, naghunahuna ako nga tingali kining tawhana magpuli sa namatay kong mga higala. Namatikdan ko ang bag-ong paglaom sa akong kasingkasing.
Sa wala madugay sa ulahi ako gidapit ngadto sa iyang balay alang sa pagpangaon, ug namatikdan ko nga ang maong pamilya migamit sa ngalang Jehova diha sa ilang mga pag-ampo. Ang ngalan sa Diyos maayo sa akong paminaw; ang akong pagkamausisaon sa ilang pagtuo napukaw!
Sa sunod panahong kami nagkakita, kami naghisgot na sa Bibliya. Si John, nga daling nahimong higala, nagtin-aw sa akong mga pangutana ug sa bakak nga mga pangatarongan pinaagi sa Kasulatan. Nakauyon akog dako ug nadasig pag-ayo sa akong bag-ong-kaplag nga paglaom nga gipasukad sa mga saad sa Bibliya nga paraisong yuta diin wala na ang tanang sakit ug kasubo. (Pinadayag 21:1-5) Ang dugang mga panaghisgot kasagarang milungtad hangtod sa mga takna sa kaadlawon. Nagsugod na ako sa pagbatig maayo! Gihabhab ko ang pagkaong espirituwal. Karon nga ako sa espirituwal naulian, gitinguha ko ang tanang kahupayan nga akong mabatonan.
Niadtong tinghunlaka misugod ako sa pagtambong nga regular sa mga tigom sa Kingdom Hall of Jehovah’s Witnesses. Ang mahigalaon, makapadasig nga pakig-uban sa mga membro sa kongregasyon naglipay sa akong kasingkasing. Sa tingpamulak sa 1979, mihukom ako sa pagpahinungod sa akong kinabuhi kang Jehova nga Diyos. Unya, sa Hunyo 23, uban sa unom ka igsoong lalaki nga mitabang sa pagdala nako ngadto sa tubig, ako nabawtismohan.
Daghang panalangin ang miabot kanako sukad sa akong bawtismo. Ang usa ka panalangin mao ang akong pinanggang asawa, si Pam. Ako nakailaila kaniya sa balay sa usa ka higala, nahigugma kaniya, ug kami gikasal sa Marso 1981. Kami namuyo sa siyudad sa Missoula, Montana. Si Pam ug ang upat nako ka hinablos nagahatag kanakog dakong kalipay ug nagahatag gihapon kanakog dakong tabang.
Pag-atubang sa mga Kamatuoran
Ang gidaghanon sa panahon nga gikinahanglan nako sa pagbuhat sa ordinaryong mga buluhaton mao karon ang labing makapahiubos nga butang akong atubangon, ilabina sa mga adlaw nga dili kami motambong sa Kristohanong mga tigom. Sa maong mga adlaw atimanon ko ang akong kaugalingon sa bug-os aron si Pam makabuhat sa ubang butang. Kini nagkahulogan nga hapit oras na alang sa paniudto sa dihang mahuman ko ang akong mga ehersisyo sa pag-inat-inat, panghilam-os, pagbalbas, ug pag-ilis. Gisulayan ko ang pagbuntog niining kahiubos pinaagi sa paghunahuna sa tanan sa maong hagong kalihokan ingong akong trabaho, sanglit kini tinong hago nga trabaho! Ikadugang ko dinhi nga ang mga ehersisyo sa pag-inat-inat nga akong ginabuhat magapugong sa kaunoran ug sa mga lutahan sa pagkulo. Kini motabang sa pag-obra pag-ayo sa sirkulasyon ug nagapugong sa dakong kasakit ug posibleng operasyon sa mga lutahan. Kini nagapalig-on usab sa kaunoran.
Panagsa, ako maguol gihapon. Kon mahitabo kini, ako moampo kang Jehova, ug siya magpasig-uli sa akong tinguha sa pagpadayon sa pagbuhat kon unsay akong maarangan ug dili paghunahuna sa butang dili maarangan nako. Pinaagi sa pag-andam alang ug pagdawat sa maong mga limitasyon, maatubang kong mas maayo ang mapait nga mga kamatuoran.
Sa wala pa ako mohunong sa paglakaw, mipalit akog nagamit nga wheelchair sa pag-andam sa maong hitabo. Busa, ako sa hunahuna ug lawas nasangkapan sa dihang gikinahanglan ko ang wheelchair sa tingpamulak sa 1980, sa edad 32—dili 20 sumala sa gitagna sa mga doktor.
Ang Pagsiniaw Makatabang
Ang kasagaran kong suliran kay nagagamit man sa wheelchair mao ang pagsulod ug paggawas sa mga banyo. Ang mga balay nga akong ginaduaw ug ang mga motel nga among ginapuy-an kon magabiyahe kasagarang dili kombenyente alang nako. Bisan ang mga kuwarto nga gitukod aron masayon ang pagpasulod sa wheelchair lisod sudlon kay ako walay kusog sa ibabawng bahin sa lawas nga nabatonan sa pila ka tawong naa sa wheelchair.
Sa usa ka kuwarto sa motel, ako dili makasulod sa pultahan sa banyo, mao nga mibalhin ako gikan sa akong wheelchair ngadto sa silyang tul-id ang likod. Sa natapos na ako ug nahibalik sa wheelchair, gisulayan ni Pam ang pagkiling sa akong silya palikod ug pagliso niana sa samang panahon. Sa ingon napaipit niya ang silya, nga ako sakay niana, tali sa katre ug sa pultahan sa banyo. Aron makagawas ako sa maong kahimtang, gibira ako ni Pam pagawas sa silya ug pangadto sa katre ug dayon gipiko ang silya aron makagawas kana. Samtang gibuhat niya kini, kaming duha nangatawa sa kataw-anang talan-awon namo.
Ang pagsiniaw nakatabang sa usa ka panahon sa dihang gisulayan ko ang paggamit sa akong tablang padailosan aron mobalhin gikan sa sakyanan ngadto sa akong wheelchair. Sa pagbira sa akong higala, ang tabla naligas sa lingkoran sa sakyanan, ug ako nahulog sa dapit sa kanal. Ang akong asawa didto sa lingkoran sa drayber, ug sa nakita niya ako nga nagkahulog, siya mikalit pagawas sa sakyanan ug midagan sa pikas nga kiliran nga nakakaplag nakong nag-awit, “Welcome to My World.” Kaming tanan nangatawag kusog.
Pagpabili sa Tabang sa Uban
Ang mangayaon ug mapasalamatong pagdawat ug tabang gikan sa mga membro sa pamilya ug mga higala makahupay sa dakong kahiubos sa lisod nga mga kahimtang. Naugmad nako ang maong espiritu sa pagpabili latas sa katuigan, kay may panahong gikalimtan ko ang gibuhat sa uban alang kanako. Kay kanunay kong gikinahanglan ang tabang, sayon ang dili pagpabili niana. Apan kana dili maayo alang kanako, ni makapadasig niadtong mitabang. Ang tinuyong pagsingkamot sa pagpasalamat niadtong nagatabang nako, bisan alang sa labing gagmayng mga butang, naghimo nakong mas malipayon ug mas nakapasayon sa uban sa pagpakiglabot kanako.
Ang muscular dystrophy dili lamang lisod alang nako apan kini lisod usab alang sa akong asawa ug duha ka hinablos, nga duha kanila nagapabilin sa balay. Gawas sa mga suliran sa pagpahiuyon nga sagad nabatonan sa mga pamilyang may hinablos, giatubang namo ang komplikasyon sa maong sakit sa kaunoran. Ang mga bata ug si Pam kadaghanang magsilbi kanako. Pananglitan, kinahanglang mosugod ako sa pag-andam alang sa mga tigom sa buntag sa Dominggo tulo ngadto upat ka oras nga abante. Unya, kami dili ra makasakay dayon sa sakyanan ug molarga. Gikinahanglan ko ang tabang sa pagsul-ob sa akong amerkana, pagsulod sa sakyanan, pagtaod sa bakos sa akong lingkoran, ug uban pa. Kini nagkinahanglag panahon ug dakong pailob sa bahin sa akong pamilya.
Kinahanglang isakripisyo usab nila ang ilang panahon mismo ug kalihokan aron matabangan ako sa paghimo sa pipila sa akoa, sama sa pagkuhag mga butang gikan sa mga aparador ug ibabawng mga estante ug pag-alsa sa mga butang alang kanako. Sa makadaghan, ako misangko sa salog o sa yuta tungod sa usa ka sayop o lain, ug si Pam kinahanglang mag-alsa sa akong 1.9 metros, 75 kilos nga lawas gikan dinha ngadto sa akong wheelchair. Pinaagi lamang sa pagsalig sa Diyos nga nakaplagan namo ang kusog ug determinasyon sa pagpadayon!
Ang akong mga higala sa kongregasyon nagahimog labaw sa kasagaran aron tabangan ako sa pagtambong sa mga tigom ug pagpahimulos sa kalingawan ug sosyal nga mga panagkatigom. Ang maong kaandam labing makapadasig kanako. Sumala sa giingon sa usa ka higala, uban ang pahiyom, “Ang moigot nga ligid ang magrasahan.” Busa sa dihang moatubang sa usa ka suliran, tapos sa pagbuhat sa tanan kong maarangan sa akong kaugalingon, ako “mopaigot,” ug segurado tuod, ang mga membro sa pamilya o mga higala motabang nako.
Kon sa Unsang Paagi Ikaw Makatabang
Nahibulong ka ba unsaon kaha nimo pagtabang sa usang anaa sa wheelchair? Ikasugyot ko nga ang unang butang kinahanglang imong himoon mao ang pagpangayog mga instruksiyon gikan sa tawong naa sa wheelchair. Ayaw gayod iduso ang silya sa dili pa maandam ang tawo. Palihog ayaw kasilo kon mobati kaming kinahanglang himoon namo ang usa ka buluhaton nga walay tabang, ug ayaw gayod pagbati nga obligadong motabang kon ikaw may personal nga mga limitasyon nga makapalisod kanimo. Bisan pa niana, pabilhan ko gayod ug dako sa dihang may motanyag sa pagpunit sa usa ka butang alang kanako o mobitay sa akong amerkana o mokuha sa kababagan gikan sa akong dalan. Sa kataposan, batia nga libreng makigsulti kanamo, kay kami may mga pagbati, mga tinguha, ug intereses nga parihas sa imo, bisan pa sa among mga depekto.
Ang muscular dystrophy ug ang susamang mga sakit nagapatunghag daghang hagit. Ang akong kasinatian dili sama ka lisod sa iya sa ubang tawo, apan natino ko nga ang matag usa makabatog kaayohan sa pagkahibalo sa kabubut-on sa Diyos alang sa yuta ug sa iyang mga molupyo. Ang pagbatog paglaom alang sa mas maayong kinabuhi sa umaabot pinaagi sa Gingharian sa Diyos makapalig-on nianang tanang katawhan, apil kadtong may muscular dystrophy. (2 Corinto 4:16-18)—Sumala sa giasoy ni Dale T. Dillon.
[Hulagway sa panid 20]
Si Dale, iyang asawa, si Pam, ug duha sa iyang mga anak, si Pamela ug Richard