‘Ang Labing Kaylap nga Matang sa Pag-abusar sa Bata’

Gihakop sa babaye ang tunlan sa bata. Dayon gipiga niya​—nga inanayng gituok ang bata. Nakigbisog ang batang way-mahimo. Sa nahaigong panahon giluagan sa babaye ang iyang pagtuok. Ang bata namungapunga alang sa hangin apan naluwas sa atake. Sa taudtaod, gihakop na usab sa babaye ang gamayng tunlan, nga gisugdan na usab ang pagsakit. Unya gibuy-an ug gibiyaan niya ang bata nga namungapunga . . .

ANG bag-o pa nimong nabasa nagbatbat sa pag-antos nga masinati sa usa ka batang wala pa matawo sa dihang kini abusahan sa hinabakong inahan niini.

Tibuok-Kinabuhing Kadaot

Hinobrang sulti? Dili. Ang usa ka artikulo sa New York Times nagtaho nga ang nagakadaghang siyentipikanhong pagtuon nagapakitang ang usa ka inahan nga regular nga nagatabako basin makapahamtang sa tibuok-kinabuhing lawasnon ug mental nga mga depekto diha sa iyang anak. Ang pipila sa maong mga kadaot, nag-ingon ang artikulo, “madayag dayon samtang ang uban mas hinay nga maugmad.”

Sa unsang paagi ang pagtabako sa usa ka inahan nagaapektar sa batang wala pa matawo? Si Dr. William G. Cahan, usa ka nagaatimang siruhano sa Memorial Sloan-Kettering Cancer Center sa Tinipong Bansa ug tagsulat sa artikulo sa Times, nagsaysay: “Sa mga minutos lamang ang matag yupyop sa sigarilyo mopasulod sa carbon monoxide ug nicotina ngadto sa dugo sa inahan.” Kay ang carbon monoxide mopaus-os sa katakos sa dugo sa pagdalag oksiheno ug ang nicotina mopakuyos sa kaugatan sa inunlan, “ang batang wala pa matawo sa temporaryo mahikawan sa iyang normal nga gidaghanon sa oksiheno. Kon ang maong paghikaw subsob nga balikon,” matud sa siruhanong si Cahan, “kini makadaot nga walay pagkaayo sa utok sa bata sa tiyan, usa ka organo nga sensitibong linain sa kakulang sa oksiheno.”

Ang usa ka pagtuon, pananglitan, nagpadayag nga lima ka minutos tapos sa pagtabakog duha ra ka sigarilyo sa mga babayeng mabdos, ang ilang mga bata sa tiyan nagpakitag mga ilhanan sa kalisod​—mikusog nga pitik sa kasingkasing nga giubanan sa dili-normal samag-nagginhawang mga lihok.

Mga Hinabakog Tagsa ka Pakete sa Usa ka Adlaw

Nan, unsay ipasabot alang sa batang wala pa matawo kon ang iyang inahan motabakog 20 ka sigarilyo, o usa ka pakete, sa usa ka adlaw? Si Dr. Cahan nagbanabana nga ang aberids nga tigtabako nagasuyop sa lima ka bulhot sa aso matag sigarilyo. Busa, ang bisyong tagsa ka pakete sa usa ka adlaw motumbas sa usa ka gatos ka bulhot sa aso sa usa ka adlaw. Kay ang pagmabdos molungtad man sa mga 270 ka adlaw, ang inahan nagapailalom sa bata sa tiyan “sa labing menos 27,000 pisikal-kemikal nga atake.”

Ang maong giabusahang mga bata tingali madaot sa tibuok-kinabuhi tungod sa bisyo sa tabako sa ilang inahan. Gawas sa pisikal nga mga suliran, matud ni Dr. Cahan, ang mga bata tingali may “mga suliran sa kagawian, nadaot nga mga katakos sa pagbasa, ­sobra ka aktibo ug kakulang sa pangisip.” Dili katingad-an, siya nangutana: “Kinsa ang babayeng kasaligan ang makapadayon sa bisyo nga makapameligro kaayo sa iyang anak?”

Dugang pa, ang mga ginikanang tigtabako mahimong peligroso usab sa nagatubong mga anak. Ngano man? Ang pulyetong Facts and Figures on Smoking, nga gipatik sa American Cancer Society, nagatubag: “Ang mga bata sa mga hinabako dunay labawng sakit sa respiratoryo kay niadtong mga dili-hinabako, apil ang pag-uswag sa kasubsob sa brongkitis ug pulmonya sa pagkabata pa.”

Busa si Dr. Cahan mihinapos nga “kining matanga sa pag-abusar sa bata mahimong mao ang labing kaylap sa tanan.” Ang pangutana mao, Ginalikayan mo ba kini?