Utang! Pagsulod​—Paggawas

SI Lois ug si Rick duolag tuig na nga naminyo. Sama sa daghan nga batan-ong magtiayon, buot silang makabaton dayon sa tanang butang​—ug kadto sayon! Ang bayranan sa TV $52 kada bulan, ug sa pagdugang sa VCR ang bayranan miuswag ngadto sa $78. Ang bag-ong muwebles lisodlisod​—ang bayranan $287 kada bulan. Siyempre, wala maapil niana ang kortina ug alpombra, nga nauswagan ang bayranan ug $46.50. Apan ang kompaniyang tigtagana sa salapi matinabangon.

Ang mga aplayans mas sayon nga nabatonan kay gidawat sa tindahan ang ilang credit card. Nianang paagiha ang binulang mga bayranan maoy awtomatiko, ug dili kinahanglang sila moaplay sa usa ka loan. Masayon pa unta kon ang kotseng pang-isport ni Rick nakompleto sa pagbayad una siya magplano sa kasal, apan siya wala makahimo niana.

Gipahayag kini ni Rick niining paagiha: “Abi kog ang kaminyoon kahibulongan, apan ako mabalak-on kaayo sa among mga utang nga dili kini makapahimuot.” Si Lois miuyon ug midugang: “Sayon kaayo ang pagsulod sa utang. Makagawas pa ba kaha kami sa utang?”

Kining masulob-ong pangutana nagapalanog sa gumonhap nga giatubang sa minilyong pamilya sa kadaghanang nasod sa kalibotan. Tinuod nga talagsa ra ang mga tawo nga nakaarang sa pagkinabuhi nga wala magpas-ag dako, usahay, dili na madaog, nga palas-anon sa utang.

Pagsulod sa Utang

Sa unsang paagi ang usa makasulod sa utang? Yano! Kini paagi sa kinabuhi. Ang mga gobyerno, multinasyonal nga mga korporasyon, gagmayng mga negosyo, mga pamilya, ug mga indibiduwal ngatanan nakadawat sa utang ingon nga normal.

Ang garbo kasagaran nagamugna sa utang. Ang utang nagamugna sa kapit-os. Ang kapit-os mosangpot sa ubang mga suliran. Busa sa unsang paagi ang usa magkinabuhi sa kalibotang hilig sa utang ug, sa samang panahon, dili mangutang?

Tingali ang unang leksiyon nga tun-an mao ang yanong pagsukol sa pamaligya. Ang usa dili makasulod sa pultahan sa kadaghanang pinansiyal nga institusyon nga dili makmakan sa mga poster nga nagatanyag sa mga pahulam o loans. Ang mga credit card sayon nga mabatonan. Sa bug-os nga kahan-ayan gikan sa mga tawong tigpautang ngadto sa respektableng mga bangko, adunay minilyong malamposon, agresibong mga tawo nga anaa sa negosyo sa pagbaligyag kuwarta. Alang kanila, ang kuwarta usa ka manggad​—samag groseriya​—ug ang ilang trabaho mao ang pagbaligya niana kanimo. Pagtuon sa pag-ingong DILI.

Pagdumala sa Utang

Daghang pormula ang nagalungtad sa pagbatbat sa dalawatong proporsiyon sa utang ngadto sa kinitaan. Apan kini nagkadaiya kaayo nga ang daghan diyutay rag kahulogan. Pananglitan, gibati sa pila ka ekonomista nga ang usa ka pamilya makagahin nga hamugaway sa 30 porsiento sa katibuk-ang kinitaan aron ibayad sa puy-anan. Kini alang sa mga bayranan sa gidatahang balay o sa abang. Ugaling, kining pormulaha dili tingali maarangan sa kabos kaayo. Busa ang malangkobong mga pormula kasagarang hanap kaayo. Ang tibuok nga suliran sa pagkontrolar sa utang mas maayong isipon sa personal nga lebel.

Ang pila ka utang tingali dalawaton, apan kinahanglan kinig salabotan ug mainampingong pagdumala. Pananglitan, kadaghanang tawo dili makapalit ug balay nga dili mangutang. Dili matinud-anon ang paghunahuna nga ang usa ka pamilya kinahanglang mopuyo sa inabangang puy-anan hangtod nga sila makatigom ug igong kuwarta usa mogawas ug bayrag cash ang usa ka balay. Kana lagmit dili gayod mahitabo. Hinunoa, basin mobati ang pamilya nga ang kuwartang ilang ginabayad sa abang ikabalhin sa pagbayad sa datahan sa balay. Bisan pag kining planoha dangtag daghang katuigan, mohinapos sila nga kini mas praktikal.

Sa dihang kita makaamgo nga ang balor sa balay lagmit mouswag sa paglabay sa panahon, kini nagpasabot nga bisan pag ang mga bayranan sa gidatahang balay tingali mas dako kay sa binulang abang, ang pamilya basin mas maayog kahimtang sanglit sila nagamugnag equity, nga mao ang balor sa balay nga kebrahan sa mga kleym batok niini. Ang usa ka datahang balay sa rasonableng bili, uban ang maarangang mga bayranan, sa ingon basin dalawaton ra nga utang. Ang sama ikaingon sa ubang dagko, kinahanglanong pamalit sa pamilya.

Ang ubang matang sa utang basin bug-os dili dalawaton. Ang pagdumala sa utang nagaapil sa katakos sa pagdumili niana. Tingali ang labing maayong lagda mao: Ayaw pagpalit kon unsay dili nimo kinahanglan ug dili maabot. Likayi ang pagpalit nga mahinaykon. Bisan pag may butang nga katunga sa prisyo, kana dili baratilyo alang kanimo kon dili ka makaabot niana. Ayawg panghulam alang sa maluhong mga butang. Ayaw himoa ang mga biyaheng bakasyon kon dili ka makaabot sa pagbayad sa dili ka pa mobiyahe. Bisan unsa ang imong paliton kinahanglang bayran sa madali o madugay. Mapuslanon ang mga credit card sa paglikay sa pagdalag cash apan mahal kaayo kon gamiton sa paghulam ug kuwarta.

Paggawas sa Utang

Ang pila ka tawo tingali mobating ang tambag bahin sa pagdumala sa utang ulahi na kaayo alang kanila. ‘Ako nalumos na sa mga bayranan ug mga saad. Unsaon nako pagkagawas?’ Ang tinuod mao nga dili gayod ulahi na kaayo sa pagsugod.

Ang unang lakang angay mao ang pag-establisar sa praktikal nga pakiglangkit sa maayog-dungog nga bangko. Kon mohulam ka man gayod, kini ang dapit nga lagmit makakuha kag labing maayong porsiento sa interes. Kon dili ka pahulamon sa imong bangko, basin kini nagahatag kanimog pabor. Hinumdomi, kini anaa sa negosyo sa pagpahulam ug kuwarta ug magpahulam kini kanimo kon mopatim-awng rasonable kini.

Ikaduha, kinahanglang mosugod ka sa pagbayad sa mga utang sa organisadong paagi. Sa papel, isulat ang gidahom nimong personal nga cash sa sunod 24 ka bulan. Magmatinud-anon. Iapil ang matag tipik sa kinitaan nga gilaoman mong mabatonan. Dayon ilista ang tanang kinahanglang bayran. Iapil ang diyutayng alawans alang sa mga butang nga dili gani nimo mahunahunaan karon mismo. Ilista ang mga utang sumala sa pagaunahon. Unya igahin ang imong kuwarta nga angay-angay aron ang matag utang labing menos mabayran ug diyutay. Ibutang ang tumong nga petsa sa kompletong pagbayad sa matag utang.

Langkit sa maong plano, hunahunaa kon diin ka lagmit makakunhod sa gastos. Ang kunhod sa utang kanunay nagkinahanglag diyutayng sakripisyo. Makunhoran ba ang gastos sa groseria pinaagi sa pagpalit ug baratilyo? Unsang mas baratong mga kapuli ang magamit sa pagplano sa pagkaon? Mawagtang ba ang mga bakasyon? Makunhoran ba ang inyong sukdanan sa pagkinabuhi? Ang maluhong mga butang mahimo bang panagsahan na lang? Usahay kinahanglang magmapintas kita sa atong kaugalingon. Ang pila ka galastohan basin mabalhin gikan sa “mga kinahanglanon” nga lindog ngadto sa “mga luho” nga lindog.

Sa dihang nakahimo ka nag plano diha sa papel, hisgoti kini uban sa imong opisyal sa pahulam sa bangko. Mahingangha siya inigkakita niya nga tininuod ang imoha. Basin iyang ikapakita nimo kon unsaon sa pagpauswag sa plano. Basin mosugyot pa siya sa debt consolidation loan. Kon mao, paneguroa ang pagtagad sa porsiento sa interes ug gidugayon sa panahon nga pagabayran ang consolidated debt. Kasagaran nga kini magkahulogan sa mas gagmayng bayranan sa dugay nga panahon. Apan ayaw katental sa paggamit sa debt consolidation sa paghulam ug dugang kuwarta.

Pakigkomunikar!

Ang bisan unsang programa sa pagkunhod sa utang nagkinahanglag komunikasyon aron molampos. Duawa o teleponohi ang matag tawo nga imong nautangan ug kuwarta. Kon sa imong hunahuna kana makatabang, ipakita nila ang imong plano. Labing menos makigsulti kanila. Hinumdomi, buot silang masayod kon unsay imong kahimtang. Pahibaloa sila. Ang usa ka butang nga dili ikatugot sa nagpahulam mao ang paghilom. Ang kahilom daling hubaron ingong pagkadili-matinagdanon o pagdumili pa sa pagbayad. Daghang tigpautang ang nagsugod sa usa ka asunto aron mahibalik ang kuwarta tungod lang kay walay nagtagad sa pagpatin-aw kon unsay nagkahitabo.

Palandongon mo ba ang pagkabangkrap? Sa pila ka nasod, ang tanang tawo may katungod nga magpahimulos sa maong mga tagana sa balaod, apan kini dili angay ipakawaybili. Ang utang maoy usa ka panaad. Nalangkit ang moral nga obligasyon. Ang pagkabangkrap may mabalorong epekto nga momugnag mga suliran alang sa uban. Kini magpabiling mantsa sa imong dungog.

Walay daotan sa kinaraang pagtuo nga “bayad inigpalit.” Sa pagkamatuod, kon mahimo, ang labing maalamong dalan mao ang dili pagsulod sa utang sa unang bahin. Ang utang mahimong makapatay nga huyonghuyong nga moyudyod kanimo. Si Rick ug si Lois nagpayudyod niana. Kinahanglang mohimo silag kausaban, apan lakang-por-lakang sila makagawas sa ilang mga utang.

Kon nalubong ka sa literal nga banlas sa yuta, gamiton nimo ang bisan unsang katakos sa paglihok aron makapangutkot ka pagawas. Kini mahimong hinay, apan kini molampos! Hinumdomi, bisan unsa ka dugay o lisod tingali nga himoon kini, ang pagkagawas sa utang takos gayod niana.

[Picture sa panid 23]

Ang pagkaunlod sa hinobrang utang maoy sama sa pagkagiyudyod sa huyonghuyong