Ang Maghahabol sa Kasadpang Aprika nga Nagtrabaho

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Liberia

NIINING modernong ika-20ng siglo, uban sa iyang kompiyuterisadong dinaghang-paggama sa mga pabrika, pagkamakapapresko ang pagtan-aw sa usa ka artesano nga nagbuhat ug matahom nga obra sa samang paagi nga gihimo sa kapanahonan sa Bibliya.

Usa ka adlaw samtang nagduaw kang Mustapha, akong nakita siya nga nagtrabaho sa iyang hablanan. Sa unang panahon, ang paghabol maoy usa ka tagong arte, busa sumala sa lokal nga mga tradisyon, walay tawo ang tugotang motindog sa luyo sa maghahabol sa pagtan-aw kaniya nga nagtrabaho. Si Mustapha miingon nga taliwala sa tribong Mende, ang mga maghahabol sa usa ka panahon maoy sakop sa pamilya sa usa ka tribo. Bisan niadto, diyutay lamang mga tawo ang nahibalo sa aktuwal nga paagi, ug ang labing dako sa mga pangulo lamang ang makaarang sa mga serbisyo sa usa ka maghahabol.

Sa dihang ang labing dakong pangulo magpatrabahog usa ka maghahabol, maghawan una sila ug luna diha sa duol nga lasang, ug libotan kinig koral sa pinawod nga nipa aron masira ang lugar nga hablanan. Komun nga gituohan nga tabangan sa usa ka espiritu ang maghahabol sa makuti nga paagi sa pagdesinyo sa hablon, busa ang koral makasanta sa tanan sa pagsulod nga dili magpahibalo sa maghahabol.

Ang maghahabol suholan sa labing dakong pangulo sa paggamag gbalee, nga gilangkoban ug daghang mga tinabas nga isumpay sa pagtahi sa paghimog usa ka piraso nga dako lamag diyutay sa kobre-kama. Ang maghahabol ug ang iyang pamilya, uban sa usa ka katabang, mopuyo diha sa lugar sa pangulo, diin sila tagan-an ug payag ug pagkaon sa adlaw-adlaw. Ang maghahabol dili magdali-dali ug mokabat pag mga usa ka tuig sa paghuman sa duha ka gbalee. Sa dihang moduaw ang opisyal sa gobyerno o ubang mga tawong hataas ug katungdanan, ang gbalee ihatag ingong gasa alang kaniya. Ang maghahabol dili suholan sa iyang trabaho ug salapi apan hatagan hinuon siya ug usa ka baka o usa ka dalagang ulay.

Apan, ang modernong mga maghahabol, sama kang Mustapha, nagagama sa komersiyal nga paagi. Gani si Mustapha may kontrata sa pagtaganag mga gamit alang sa Organisayon sa African Unity Conference Hall sa Monrovia. Tungod kay mauswagon ang negosyo sa turista, nahimong himalitan ang mga boda, kamisita, kobre-kama, place mats, ug ubang hinablon nga mga baligya.

Tinubdan sa Pangunang mga Materyales

Akong nahibaloan nga ang tanang pangunang mga materyales, lokal nga mabatonan. Ang mga hilo ginama gikan sa gapas. Adunay duha ka matang, ang low bush (puti) ug high bush (kapeg-kolor). Unya ang gapas lainlainon sumala sa ilang kolor​—kape, hilaw nga pagkakape, ug puti​—ug isulod sa kinjas (pundohang mga basket).

Ako gidapit sa pagduaw sa babayeng tigulang, si Siah, sa pagtan-aw sa mga paagi sa pag-andam sa gapas alang sa maghahabol. Magarbohon kaayo siya nga nagpasundayag sa iyang mga katakos.

Ang unang lakang mao ang pagkuha sa mga liso gikan sa gapas. Sa pagbuhat niini, ang gapas ibutang diha sa usa bloke nga kahoy, ug ligson kini sa lingin nga tukon o puthaw. Niining paagiha ang mga liso moligsik gikan sa gapas. Unya ang mga piraso sa lisohong lanot ibutang sa mga basket nga maghulat sa sunod nga paagi, nga mao ang carding.

Kini nga paagi makalingaw nga tan-awon. Ang gapas nga lanot ihayhay sa pisi, ug gilis-gilison aron mobuhaghag ang gapas. Ang gapas sa ulahi mobukad. Unya maglaksi ug mga pirasong gapas nga samag gidak-on sa palad, pislaton, ug dili idasok sa pagbutang diha sa mga basket, nga andam alang sa paghabol.

Ang sunod nga paagi, ang paghabol, kadaghanan ginabuhat sa mga babaye. Kini nagpahinumdom sa komendasyon sa Bibliya sa usa ka takos nga asawa: “Ginabutang niya ang iyang mga kamot sa bilikan, ug ang iyang kaugalingong mga kamot nagapugong sa kalinyasan.” (Proverbio 31:19) Kini tukmang nagbatbat sa paagi nga gigamit gihapon karon, ingon sa gipasundayag ni Siah.

Una, iyang gibubod ang naproseso na nga gapas diha sa hamis nga tukon, ang bilikan. Naggunit sa bilikan nga taas sa iyang wala nga kamot, iyang gibira ang mga lanot paubos sa iyang tuo nga kamot, ug sa samang higayon gilubid kini aron maporma ang bagal nga hilo. Ang hilo gihigot sa kalinyasan, ug dugang nga gilubid kini pinaagi sa kusog nga pagtuyok sa kalinyasan.

Sanglit ang gapas puti o kape man ug kolor, ako nahibulong kon giunsa paghimo ang hayag nga mga kolor. Buweno, ang mahayag nga pulang tina makuha pinaagi sa paglaga sa panit sa kahoyng camwood. Ang dalag nga tina gikan sa dulaw. Ang gamot iproseso sa samang paagi sa paghimog kapeg-kolor nga tina. Ang agiw sa kahoy idugang aron dili molubad ang kolor.

Ang hayag nga asul makuha gikan sa mga udlot sa tanom nga indigo. Ang mga dahon giukon diha sa banig, ug unya kini ibulad sa adlaw sa tulo o upat ka adlaw. Pagkahuman, ibutang kini nga dili dasok diha sa pundohanang mga basket ug ibitay sa balisbisan sa balay. Unya ang mga tina kuhaon gikan niining mga sudlanan ug isagol sa tubig. Kini ibutang diha sa dako, tinabonan nga banga nga makitang nagbarog o gilubong sa yuta diha sa tugkaran, o sa likod sa balay. Ang linubid nga hilo usa-usahon pagtuslob diha sa tina sulod sa usa ka adlaw, ug nagkalainlaing bulok ang mapatungha sumala sa gidaghanon nga kini ituslob.

Ang arte sa paghabol gigamit na sa kasiglohan sa pagpatunghag nagkadaiyang mga panapton nga makapauswag sa atong kalipay sa kinabuhi. Ang pagkakat-on mismo sa pipila ka mga detalye mahitungod sa paagi tinuod nga nakalingaw kanako.