Mga Batan-on Nangutana . . .

Kanus-a Ako Tugoti sa Akong mga Ginikanan sa Pagmek-ap?

Pagmata!: “Pilay edad sa usa ka dalagita una pa siya tugotan nga magmek-ap?

Juliea: Sa ako 13 anyos.

Pagmata!: Ngano?

Julie: Wala ako mahibalo.

Pagmata!: Ang 12 anyos ba bata pa kaayo?

Julie: Oo.

Pagmata!: Apan ang 13 anyos husto na ba sa edad?

Julie: Oo.

Sallie: Para nako kon ang dalagita mahibalo sa hustong paagi sa pagbutang niana ug dili kini mohatag kaniyag panagway nga daw membro sa rock band o lain, siya mahimong tugotan sa paggamit niana.

John: Para nako magbutang lamang sila niana kon sila dili maayong tan-awon kon wala kana.

Gloria: Oo, ang mek-ap makadugang sa imong kinaiyanhong katahom.

Larry: Apan nganong ‘dugangan pa man ang kinaiyanhong katahom’ sa edad 13? Ang buot kong ipasabot, dili pa angay nga mangarte na sila! Para nako kinahanglang mag-edad sila ug 18 una pa sila mosugod sa pagbutang ug mek-ap.

SA Tinipong Bansa, ang mga tin-edyer nagagasto ug kapin sa lima ka libo ka milyong dolyar sa usa ka tuig diha sa mga tabang sa pagpaanyag ug mga kosmetika. Nan, hisabtan nga ikaw mobati usab nga adunay katungod nga mogamit ug lipstik, blush, o eyeshadow kon buot nimo. Ugaling, ang imong mga ginikanan hayan lahi ug panan-aw sa mga butang.

“Gipangutana nako ang akong inahan kon ako makagamit ba inig-abot nako ug 13,” nahinumdom ang 17-anyos nga Nina. “Siya miingon, ‘Nina, wala ka magkinahanglan niana karon.’” Ang batan-ong Shelly nakadawat ug samang reaksiyon sa iyang mga ginikanan. “Ako mihangyo sa nag-edad ako ug 13, ug ila akong giingnan nga dili ako makagamit niana hangtod nga ako mag-edad ug 15. Ako miingon, ‘Nganong dili?’”

Ang Mek-ap​—Nganong Kini Importante sa mga Dalagita

Sama sa giilustrar sa pangbukas nga kabildohay, adunay daghang mga opinyon bahin niining ulohana bisan taliwala sa mga tin-edyer. Nan, dili ikahibulong, nga ikaw ug ang imong mga ginikanan dili magkasinabot! Sa gihapon, ang tubag nga bug-os nga dili gikan sa imong mga ginikanan daw dili makataronganon. “Tan-awa ang mga dalagita sa eskuylahan,” nahinumdom ang usa ka dalaga nga ginganlag Monica, “ug silang tanan migamit niana.” Tingali ikaw nahibulong usab kon nganong OK kini alang sa imong inahan, apan dili OK alang kanimo! Dugang pa, ikaw nagkaedad na, ug ang imong panagway importante kaayo kanimo.

Ang pubertad nakatukbil sa mga kausaban sa imong gitas-on, timbang, ug porma. Sama sa giingon sa librong The Secret of a Good Life With Your Teenager, “kini nga mga kausaban mohatag sa [mga batan-on] ug kabalaka bahin sa ilang kamadanihon labi pa karon. . . Sila usab nabalaka sa pagpaila sa ilang seksuwal nga pagkatawo. Sila gustong tan-awon nga babaye gayod o lalaki gayod.” O ingon sa gipahayag sa usa ka magsusulat, gusto nimong “mosugod sa pag-umol ug usa ka paagi nga mahimong imoha. . . [nga] mopahayag sa imong pagkatawo nga imong labing naangayan ug bation ang labing kaharuhay.”​—Changing Bodies, Changing Lives, ni Ruth Bell.

Alang sa kadaghanang mga dalagita, ang pagmek-ap maoy usa ka paagi nga matukod kanang indibiduwal nga estilo ug mobati nga babaye gayod o madanihon. “Kon ako magmek-ap, mas masaligon ako,” miingon ang usa ka tin-edyer nga babaye. Si Nina, nga gikutlo sa miagi, midugang: “Adunay daghang maanyag nga mga dalagita, ug ang pagmek-ap mopabati kanako nga mas maayo.”

Ang pagmek-ap maoy usa ka matang sa rituwal sa pagpadulong sa pagkahamtong. Ingon sa gipahayag sa usa ka tin-edyer. “Ikaw dili gusto nga isipong bata pa gihapon.” Ang uban nagtuo nga ang mas hamtong nga panagway mohatag kanilag labaw nga pagtahod​—o gani makadanig mga edad-edarang mga ulitawo. Alang sa uban, ang pagmek-ap maoy yanong paagi sa pagpaangay lamang sa kaugalingon diha sa mga isigkaingon. Miingon si Diane: “Kon mas edaran ikaw nga tan-awon, mas tan-awon ka nga kalmado sa ubang mga batan-on.”

Apan daghang mga batan-on gustong magmek-ap tungod ug alang sa praktikal nga mga katarongan: aron matabonan ang mga mapa-mapa sa panit, sa pagtabon sa dili hamis nga kutis o ulat, sa pagpalutaw sa katahom, o sa pagtago sa dili-maayong pagkapormang mga bahin sa nawong. Bisan pa niana, ang paghangyo aron tugotan nga magmek-ap tingalig mopukaw ug kabingkilan sa pamilya. Nganong ang mga ginikanan sagad mosanong sa negatibong paagi?

Kon Nganong Sila Moingong Dili

Matuod nga ang mga ginikanan usahay malisdan sa pag-atubang sa kamatuoran nga ang ilang mga anak nagakahingkod. Busa ang uban daw mapig-oton kaayo. Bisan pa niana, ang kadaghanang mga ginikanan buot lamang sa labing maayo alang sa ilang mga anak. Mao gani nga ang Bibliya nagtambag: “Pamatia, mga anak ko, ang pahamatngon sa usa ka amahan ug matngoni ang pagkahibalo sa pagsabot.” (Proverbio 4:1) Tingali ang imong mga ginikanan dili makamaong mopahayag sa ilang mga pagbati. (“Dili gusto ang akong mga ginikanan nga mogamit ako ug maskara,” nahinumdom ang usa ka tin-edyer, “apan sila wala mohatag kanako ug katarongan.”) Tingali sila dunay maayong mga katarongang mobatig kagil-as bahin nianang butanga.

Ikaw tingali mokiling sa paglantaw nga ang pagmek-ap maoy imong katungod, usa ka butang nga awtomatikong ihatag kanimo sa dihang ikaw moabot na sa gitawag “madyik nga edad,” sama sa edad 13. Apan ingon sa gipasiugda sa kolumnista nga si Elizabeth Winship: “Walay lagda sa hustong edad nga ang mek-ap itugot. Kini nagadepende sa pamilya ug mga tradisyon sa komunidad.” Ang imong mga ginikanan tingali mobati nga ang pagmek-ap sa ingon nimog edad pagayam-iran sa komunidad o sa kaubang mga Kristohanon. Ang imong mga ginikanan mabalaka gayod niining bahina kon sila mga Saksi ni Jehova, tungod kay dili sila gusto nga ang imong pamostura modaot sa imong Kristohanong ministeryo.​—2 Corinto 6:3.

Tingali bation usab sa imong mga ginikanan nga ang pagmek-ap wala pa kinahanglana ug dili pa angay niining yugtoa sa imong kinabuhi. Gawas pa, ang batan-on adunay iyang kaugalingong katahom, usa ka himaya nga molabay ra dayon. (Salmo 90:10; Proverbio 20:29) Sila tingali mangatarongan, ‘Nganong maghimo man siyag usa ka butang nga motabon o mousab sa iyang batan-ong panagway?’

Ang imong mga ginikanan nasayod usab gikan sa personal nga kasinatian kon unsa ka makapahisalaag “ang mga tinguha nga iya sa pagkabatan-on.” (2 Timoteo 2:22) Tingali sila nahadlok nga imong buhaton ang ubang mga kasaypanan nga ilang nahimo sa dihang mga batan-on pa sila, ug buot nilang panalipdan ka. Ang usa ka tin-edyer nga babaye nahinumdom: “Si Mama nagsugod sa pagmek-ap sa dihang siya batan-on pa kaayo. Siya mapatuyangon kaayo ug nagsul-ob ug mugbong mga sinena ug baga nga mek-ap. Siya dili buot nga mahisama ako niana.”

Dili buot usab ingnon nga mahimo kang kiat nga babaye tungod lamang kay ikaw nanglipstik. Apan, sila may katarongang mahadlok nga ang pagmek-ap makaladlad kanimo sa mga pagpiit nga dili ka pa andam. Ang usa ka amahan sa duha ka tin-edyer nga babaye gikutlo sa magsusulat nga si Ruth Bell nga nag-ingon: “Makalipay kaayo ang pagtan-aw sa mga anak nga mahimong mga hamtong. . . . Apan sa dihang ako motan-aw kanila ug makakita sa akong mga dalagita, ako miingon sa akong kaugalingon, ‘Mga anak nako sila ug sila nagakahamtong na ug sila makiglabot na sa kalibotan sa gawas nga wala ako sa pagpanalipod kanila,’ kana nga panahon nga naguol ako. . . . Malisod na kining kalibotana ug sila basin ug madaot.”

Usa ka butang nga tan-awon kang hamtong. Apan ang paglihok nga hamtong ug makiglabot sa mga pagpiit sa mga hamtong maoy laing butang. Ikaw ba gayod andam na nga makiglabot sa pagtagad sa mga edad-edarang mga tin-edyer nga ulitawo​—o edarang mga lalaki​—nga tingali mapukaw kon ang mek-ap naghimo kanimo nga tan-awong edaran kay sa imong tinuod nga edad?​—Itandi ang Genesis 34:1, 2.

Pahimusli ang Kahimtang

Ang tanang butang natagad, ikaw tingali mobati gihapon nga andam nang magmek-ap, ug hayan tinuod nga andam ka na. Unsay imong buhaton? Ang usa ka tin-edyer nga babaye miadmiter: “Misugod ako sa paggamit niana. Ako nagbutang ug diyutayng eyeshadow, ug nakita ni Mama nga angayan ako.” Ang pagmek-ap nga walay pagtugot, hinunoa, peligroso! Nagpasidaan ang Proverbio 13:10: “Tungod sa pagkamapahitas-on modangat lamang ang panagkabingkil.” Sama sa giangkon sa usa ka dalagita: “Nahibalo ako nga masuko ang akong mga ginikanan kon sa kalit lamang mogawas ako nga nagmek-ap.” Busa, unsay buhaton nimo? Kanang bersikuloha sa Bibliya nagpadayon: “Apan ang magpakitambag anaa ang kaalam.”

Oo, pilia ang “hustong panahon” aron hisgotan kanang mga butanga uban sa imong mga ginikanan. (Proverbio 25:11) Kalmadong ipatin-aw ang imong mga pagbati niining bahina. Isaysay kon nganong kini hinungdanon kanimo, ug ipahayag pag-ayo kon unsa ang anaa sa imong hunahuna. Pasaligi sila nga dili ka gusto nga tan-awong makiurog kaayo o katingalahag panagway ug nga imong gipabilhan ang ilang mga opinyon ug paghukom. Tingalig usbon nila ang ilang mga hunahuna o kaha modangat kamo ug kasabotan.

Sa laing bahin, sila sa husto mohinapos nga ikaw dili pa andam nga magmek-ap. Apan dili pa kini ang kataposan sa kalibotan. Buhata ang imong labing maarangan sa pagpatahom ug dugang sa imong panagway ubos sa mga sirkumstansiya. Pananglitan, ang maayong pag-atiman sa panit makakunhod sa mga suliran sa pamanit. “Kon ang imong panit may bugas-bugas,” mitambag ang tigtambag sa pagpaanyag nga si Jane Parks-McKay, “ilayo ang atensiyon gikan niana pinaagi . . . sa pagsul-ob ug senina nga guwapa kang tan-awon​—bisan unsa aron dili makuha ang atensiyon gikan niana.” Ang maayong pamarog, maayong pagkamanikiyor nga mga kuko, hinlo, sinaw nga buhok​—kining tanan motabang kanimo nga tan-awong matahom bisan pag ikaw aduna o walay mek-ap!

Apan, komosta kon ang imong mga ginikanan mosugot nga ikaw magmek-ap? Ang umaabot nga artikulo maghisgot sa hustong paggamit niini.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 23]

“Siya nagmek-ap. Kanus-a ako makamek-ap?”