Usa ka Gutom-ug-Balita nga Siglo

ANG mga tawo nagpangita kanunay ug mga balita sa mga butang nga nagakahitabo sa ilang palibot. Sila gustong masayod dayon sa bisan unsang tagsaong butang nga nahitabo. Ang usa ka iladong mensahero nga usa ka manggugubat sa 490 W.K.P. midagan ug duolan sa 40 ka kilometros paingon sa Atenas aron sa pagsibya sa kaparotan sa mga sundalong Persianhon. Siya gitaho nga namatay sa pag-abot human sa iyang pagsibya sa kadaogan didto sa Marathon.

Karong adlawa, duolan sa 600 ka milyong mga telebisyon ug 1.4 ka libo ka milyong mga radyo nagahatod ngadto sa mga balay ug tibuok-kalibotang mga balita sa nagakahitabo nga nahitabo sa pila lang ka oras o bisan minutos nga una. Ang ubang mga hitabo makita sa akto, samtang sila nagakahitabo. Ug daghang ginatos ka milyong mga mantalaan, ug tinagpulo ka milyong mga magasin, ginapatik adlaw-adlaw diha sa nagkalainlaing mga pinulongan aron sa pagtagbaw sa mga gutom-ug-balita nga kalibotan.

Ang imbensiyon ni Johannes Gutenberg sa mga 550 ka tuig kanhi nga imprenta nga movable type nagpaposible sa tulin nga pagkaylap sa pinatik nga mga balita. Ang unang mga mantalaan, hinunoa, limitado ang sirkulasyon, ug tungod sa pagkagastoso niini, mga dato lang ang makaabot sa pagpalit kanila.

Sa ulahi ang kagawasan sa pagprinta nahimong isyu. Ang Gazette ni Renaudot, pananglitan, gipatik sa ika-17ng siglo uban sa pag-uyon sa hari sa Pransiya, ug ang kadaghanan sa mga balita nga pinatik maoy sa pagsugo sa kagamhanan. Pipila lamang ka mga magsusulat ang nangahas sa pagsupak sa mga awtoridad sa ilang nasod.

Ang Pagpangagpas ug mga Balita Karong Adlawa

Ang kataposan sa ika-19ng siglo nagpatunghag usa ka pagsulbong sa mga media o palumagian sa balita, ilabina tungod sa pagtungha sa mga imprenta ug sa dakong sirkulasyon sa adlaw-adlawng mga peryodiko, ilabina sa Uropa ug sa Norte Amerika.

Sa ulahi bag-ong mga teknik, ilabina ang radyo, gigamit sa pagpakaylap sa balita ngadto sa gawas sa nasod. Sa 1917, pananglitan, sa panahon sa Rebolusyon sa Russo, ang transmiter sa radyo sa barkong Aurora nakapukaw sa kasuko sa mga molupyo sa Petrograd (karon Leningrad) sa pag-alsa.

Sa panahon sa Gubat sa Kalibotan II, ang radyo nahimong gamhanang instrumento sa propaganda, ilabina sa Nazi Alemanya. Sulod niadtong gubata ang BBC (British Broadcasting Corporation) sa London nagsibya usab sa mga balita sa Alyado sa dakong bahin sa Uropa ug sa kalibotan.

Bisan pa nga ang telebisyon gieksperimentohan pa sa wala pa ang Gubat sa Kalibotan II, ang kaugmaran niini nakapahinay sa gubat. Hinunoa, kini sa kataposan nahimong palumagian sa mga balita. Karong adlawa, ang mga programa sa balita sa telebisyon ginatan-aw sa ginatos ka milyon.

Sa dili pa dugay nga mga dekada ang prensa misugod sa paggamag daghang linaing mga publikasyon. Human sa Gubat sa Kalibotan II, ang senemanang mga magasin gipatik nga nagaanalisar sa mga balita. Ang mga magasin nga ginabasa sa mga batan-on, sa kababayen-an, retiradong mga tawo, mga gustog dula, ug mga trabahante, bisag dili na hisgotan pa ang senemanang mga programa sa mga rebista sa telebisyon, halinon kaayo. Sa Pransiya, pananglitan, duolan sa 200 ka bag-ong mga magasin ang nagatungha matag tuig.

Mga Balita sa Umaabot

Posible nang mabatonan ang mga bangko sa impormasyon diha sa video display terminal pinaagi sa mga koneksiyon sa telekomunikasyon. Ang mga sistema sa kable ug satelayt karon nagatanyag ug pila ka mga channel sa telebisyon (sama sa Tinipong Bansa) nga nagataganag mga balita magabii ug maadlaw, ug ang uban nanagna nga ang umaabot mohatag ug dugang pa sa internasyonal nga sukod. Busa, ang ika-20ng siglo tukmang matawag nga gutom-ug-balita nga siglo. Apan kini bang mga balitaa kasaligan? Ang nagkalainlaing mga serbisyo sa impormasyon nagagarantiya ba ug matinud-anon, matumongong mga balita?

[Hulagway sa panid 4]

Ang imbensiyon ni Gutenberg nga imprentang movable type maoy usa ka dakong tikang sa pagpakaylap sa mga balita ug mga ideya