Mga Batan-on Nangutana . . .

Angay ba Akong Magbatog Tapos-Eskuyla nga Trabaho?

“Pagmata!”: Unsay nakatukmod nimo sa pagbatog tapos-eskuyla nga trabaho?

Eric: Nagpuyo ako sa balay, ug gusto kong motabang sa akong mga ginikanan sa pinansiyal.

Olga: Independensiya. Gusto ko nga may kaugalingong kuwarta.

Michelé: Ako may alawans na, apan gusto kog eksperensiya sa trabaho.

Duane: Wala ako magtrabaho alang sa kuwarta. Ako nagtrabaho aron motabang sa akong tiyo nga may negosyo nga naghimo sa pamintura, pagtaod sa tisa, ug uban pa.

Anthony: Ako nagtrabaho tungod kay gusto kong makapalit ug sinina.

“Pagmata!”: Wala ka ba palitig sinina sa imong inahan?

Anthony: Dili ang matang sa sinina nga gusto nako.

NAGHUNAHUNA ka ba nga magbatog tapos-eskuyla nga trabaho? Basin gusto lang nimo nga makabatog mas dakong kuwartang balon, ug ang usa ka trabaho maorag maoy labing daling paagi aron mabatonan kana.

Ang usa ka trabaho mahimong may mga bentaha.a Matudloan niinig responsabilidad ang usa ka batan-on. Makahatag kinig bililhong kasinatian ug mapuslanong mga kahanas. Bisan pa niana, dili tanan nga bahin sa pagtrabaho makaayo, ug una magbatog trabaho, angay nga iphon nimo pag-ayo ang bili.​—Itandi ang Lucas 14:28; 1 Corinto 10:23.

Unsay Akong Buhaton sa Kuwarta?

Daghang batan-on magtrabaho aron makahatag sa kinahanglanong pinansiyal nga tabang sa ilang mga ginikanan. Bisan pa niana, ang magtutudlo sa hayskul nga si David L. Manning miingon nga “ang pangunang motibo sa inoras nga trabaho maorag mao ang mapatuyangong interes sa kaugalingon.” Sa pagkamatuod, ang kinadak-an sa masapi sa mga tin-edyer igahin, dili sa tinigom o galastohan sa pamilya, kondili sa maluhong mga butang, nga nagkadaiya gikan sa mga stereo ug mga tiket sa konsiyerto ngadto sa mahalon gomang mga sapatos. Sa kadugayan, ang kuwartang kinitaan kasagaran maoy kuwartang giusikan.

“Unsa bay gibuhat nako sa akong kuwarta?” mitubag ang batan-ong si Michelé sa dihang ang usa ka reporter sa Pagmata! nangutana sa grupo sa mga batan-on kon unsay ilang gibuhat sa kuwarta nga ilang nakita sa ilang mga trabaho. “Ambut,” siya miadmitir. “Wala akoy gibutangan sa akong kuwarta. Sa akong hunahuna gigasto ko kana sa paggawas. Mga sine​—ako nagatan-aw kada hinapos sa semana. Ug sapatos. Importante kanako ang sapatos. Mobayad akog abot sa $250 sa usa ka parisan.” Ang batan-ong si Olga susamang mitubag: “Sa akong hunahuna gigasto ko ang tanan kong kuwarta. Kon mas dako ang imong kita, mas dako ang imong gasto. Apan wala akoy ideya kon diin kadto nahiadto.”

“Unsay makuha sa usa ka tawo sa tanan niyang paghago diin siya naghago ilalom sa adlaw?” nangutana si Solomon. (Ecclesiastes 1:3) Ug kon walay tin-awng katarongan sa pagtrabaho, nga walay tinong plano kon unsaon nimo paggamit​—o pagtigom—​ang kuwarta nga imong makita, ang imong paghago susamang mapamatud-ang dili-mabungahon, kawang.b ‘Apan unsay daotan sa paggasto lang niana diha sa mga butang gusto nako?’ basin mangutana ka.

Usa ka butang ang pagtrabaho alang sa angayan nga mga panginahanglan. Apan ang paghago alang sa mga butang gusto maoy usa ka lit-ag. Makamugna kinig dili-maayong tinguha alang sa materyal nga mga butang. (Itandi ang 1 Timoteo 6:8, 9.) Makapausbaw kini sa mahunahunaon-sa-kaugalingon, ako-una nga espiritu nga supak sa Kristohanong espiritu sa pagpanghatag. (Buhat 20:35) Busa sa dili pa magbatog trabaho, dili ba labing maayo ang pagtino kon kaha may angayang panginahanglan niana?

Eskuylahan ug Trabaho

Ang laing butang pagatagdon mao ang epekto sa pagtrabaho diha sa imong pag-eskuyla. “Walay makapaulipon sa duha ka agalon,” matud ni Jesus. (Mateo 6:24) Kining prinsipyoha mapadapat sa daghang estudyante nga nakadiskobreng sila nasakpan sa panagbangi tali sa eskuylahan ug trabaho.

Gipaila sa mga pagtuon nga ang nagatrabahong mga batan-on lagmit kaayong mopalta sa eskuylahan kay sa mga wala-magtrabaho. Ug kon sila tua didto, sila kasagarang dili atentibo. “Ako nakagawas sa eskuylahan sa pagkaudto ug nagtrabaho ingong sekretarya gikan sa ala una hangtod ala singko,” misaysay ang batan-ong si Olga. Ang epekto? “Ako gikapoy. Ang eskuylahan ug trabaho makapakapoy kanimo.” Nan, dili katingad-ang ang mga grado sa daghang estudyante mous-os inigsugod nila sa trabaho. Ang pipila dili pa makapasar.

“Kinahanglang ako magsamer,” nahinumdom si Anthony, kinsa wala makapasar samtang nagtrabaho sa usa ka trabaho sa pabrika tapos sa eskuyla. Bisan pa niana, si Anthony nagpadayon sa pagtrabaho sa tibuok nga ting-init. Ang resulta? “Wala usab ako makapasar sa samer ug kinahanglang mobalik sa usa ka grado.” Tinuod, ang pila ka utokang mga estudyante makamentenar ug tag-as nga mga grado. Nahinumdom si Michelé: “Ako mamati lang sa akong magtutudlo, magsabot sa iyang gisulti, ug makapasar. Dili gayod ako tigtuon.” Bisan pa niana, adunay dako kaayong kalainan tali sa basta lang makapasar sa eskuylahan ug paghatag bug-os nga pagtagad sa tinuod nga pagkakat-on.​—Itandi ang 1 Timoteo 4:15.

Busa kon ikaw nagapalandong nga manarbaho, suknaa ang imong kaugalingon: ‘Mahatagan ko bag igong pagtagad ang akong homwork? Mabatonan ko kaha ang igong pahulay ug tulog?’ (Ecclesiastes 4:6) Dako ang magdepende sa kinaiyahan sa trabaho ug sa eskedyul. Apan kon ang trabaho magabalda sa imong pag-eskuyla, takos ba gayod kana?

Trabaho ug Imong Pamilya

Makapaikag usab mao ang epekto sa pagtrabaho diha sa imong relasyon uban sa mga sakop sa pamilya. “Ang among mga pagtuon nagapaila . . . nga ang mga tin-edyer nga nagatrabaho nagagugol ug menos nga panahon sa pamilyahanong mga kalihokan kay sa ilang wala-magtrabahong mga isigkaingon,” matud sa mga tigdukiduki nga si Laurence Steinberg ug Ellen Greenberger. Pananglitan, “daghang nagatrabahong mga batan-on nagtaho nga sila nagakaon sa panihapon kauban sa ilang pamilya nga dili kanunay (sa ingon mawad-an sa usa sa diyutay nga panahon sa adlaw diin ang mga ginikanan ug mga anak ‘makaagpas’ sa mga kalihokan sa usag usa).”

Ang mga panahon sa pagpangaon maoy importanteng bahin sa pamilyahanong kinabuhi sa panahon sa Bibliya ug nagapadayong ingon taliwala sa katawhan sa Diyos karong adlawa. (Itandi ang Proverbio 15:17.) Taliwala sa mga Saksi ni Jehova, daghang pamilya nagagamit sa pamahaw o panihapon ingong higayon sa paghisgot sa espirituwal nga mga butang. Ang tapos-eskuyla ba nga trabaho magapugong nimo sa pag-apil niana?

Ang nagatrabahong mga batan-on basin mobati usab nga independente sa ilang mga ginikanan. Ang pipila mangatarongan pa nga sanglit sila may kaugalingon nilang kuwarta, sila dili na kaayo ilalom sa pagbulot-an sa ilang mga ginikanan. Bisan pa niana, ang suweldo dili magpahigawas nimo gikan sa imong Kasulatanhong obligasyon nga ‘magpatalinghog sa disiplina sa usa ka amahan’ o magsugot sa ‘kasugoan sa imong inahan.’ (Proverbio 1:8) Ang imong mga ginikanan may bug-os nga katungod, pananglitan, sa paghukom pila sa imong gihagoan-pag-ayong kuwarta ang moadto sa galastohan sa pamilya. Kon buot sabton, halos ang tanan nilang kuwarta moadto man niana.

Kon ikaw mohukom sa pagtrabaho, nganong dili ipakita ang imong kahamtong ug imong interes sa kaayohan sa pamilya pinaagi sa pagsukna sa imong mga ginikanan kon pila ang imong ikaamot sa galastohan sa pamilya?

Imong Trabaho ug Imong Espirituwalidad

Ang labing hinungdanong konsiderahon sa tanan mao ang epekto tingali sa pagtrabaho diha sa imong espirituwalidad. Si Steinberg ug Greenberger nagtaho nga ang pagkaladlad ngadto sa trabahoan sagad mosangpot sa mga matang sa batan-ong ‘sukwahig gawi,’ sama sa pagpangawat sa trabaho o pangopya sa eskuylahan. Ang pila ka batan-on madaog gani sa pagpiit sa isigkaingon ug mohatag ug wala-awtorisahing mga diskuwento​—o mangawat pa—​alang sa mga higala. Ang mga pagpiit sa trabaho (ug pagbatog dihadihang kuwarta) nagaduso sa daghang batan-on ngadto sa alkohol ug pag-abusar sa droga.

Tinuod, kay may Kristohanong mga prinsipyo, dili ka gayod maghunahuna sa paghimo nianang mga butanga. Bisan pa niana, ang pagbatog trabaho makaladlad sa usa ka batan-on ngadto sa “daotang mga panagkauban” sa grabeng gidak-on. (1 Corinto 15:33) Andam ka bang moatubang sa maong pagpiit? Samtang anaa sa eskuylahan, ikaw ba ‘naglakaw nga manggialamon ngadto sa mga tagagawas’ pinaagi sa paglikay sa dili-maayong pakig-uban? (Colosas 4:5) Kon ikaw nagpakitag kahuyangan niining bahina, ikaw ba andam gayod nga moatubang sa labawng mga pagpiit sa trabahoan?

Ang hagong eskedyul sa trabaho basin makapalisod usab nga imong masunod ang Kristohanong rutina sa mga tigom, personal nga pagtuon sa Bibliya, ug pag-apil sa Kristohanong ministeryo. “Nakapalta akog mga tigom kay ako gikapoy tapos sa usa ka adlaw sa eskuylahan ug trabaho,” matud ni Michelé.

Busa ang desisyon sa pagbatog tapos-eskuyla nga trabaho maoy seryoso. Ang mainampingong paghunahuna kinahanglang ihatag sa tanang butang nalangkit. Ipakighisgot ang mga butang uban sa imong mga ginikanan o sa usa ka hamtong nga Kristohanon. Kon ang usa ka trabaho kinahanglanon, panlimbasog nga mahuptan ang imong panimbang. Himoa ang usa ka eskedyul nga motugot nimo sa paghatag ug igong pagtagad sa imong pag-eskuyla ug espirituwal nga kaugmaran. Kon dili kana posible, paghunahunag laing mga paagi nga makasapi. Tingali adunay dagkong mga proyekto sa panimalay nga andam ang mga ginikanan nga mobayad kanimo aron buhaton. Ang pila ka batan-on nagsugod ug gagmayng mga negosyo, sama sa pagputol sa kasagbotan o pagbantay ug bata, nga motugot nga sila makasapi sa ilang kaugalingong lugar nga panahon.

Apan komosta ang mga batan-on sa mas kabos nga kayutaan nga walay kapaingnan gawas ang pagtrabaho? Ang umaabot nga artikulo maghisgot sa ilang kahimtang.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 16]

“Ang pangunang motibo sa inoras nga trabaho maorag mao ang mapatuyangong interes sa kaugalingon”

[Hulagway sa panid 15]

Ikaw ba nagatrabaho aron makabayad sa angayang galastohan o matagbaw ang gugma sa materyal nga mga butang?