Pagpadako sa mga Pamilya sa Tibuok-Kalibotan—Pagmatuto sa Ginikanan Uban ang Gugma, Disiplina, Panig-ingnan, ug Espirituwal nga mga Sukdanan
ANG mga ginikanan sa daghang kanasoran nagpadala sa ilang mga taho bahin sa ilang malamposong pagpadako sa mga anak gikan sa pagkabata hangtod sa mga tuig sa pagkatin-edyer. Silang tanan maoy mga Saksi ni Jehova, ug busa ang ilang mga taho nagpasiugda sa panginahanglag atensiyon sa upat ka dapit nga nalista sa ulohan sa ibabaw. Ang mga pulong nga gipadayag dinhi nagpabanaag lamang sa pipila ka bahin sa pagbansay sa pamilya nga ilang gisunod.
Gikan sa Hawaii
“Sumala sa gisulti sa Bibliya kanato, ang gugma mao ang ‘labing dakong’ hiyas. Ang gugma diha sa tanang hamiling mga bahin niini kinahanglang mosidlak sa bug-os nga panimalay ug pamilya. Si Carol ug ako nakaambit niining balaang hiyas diha sa among kaminyoon. Kami suod. Gusto kaming mag-uban kanunay. Ako nagtuo gayod sa akong pagtuo nga ang pangunang sekreto sa malamposong pagmatuto ug bata mao ang malipayong pagkaminyo nga magtiayon.
“Nahinumdoman pa nako hangtod karong adlawa ang gamhanang mga pagbati nga mitubod sa akong kasingkasing sa mga adlaw ug sa mga semana human nga natawo ang among kamagulangang anak. Dihay kahibulong sa sinugdanan sa usa ka buhing linalang. Nahinumdom akong nakakita kang Carol nga malipayon kaayo ug matagbawon samtang nagpasuso kang Rachel. Nalipay ako kaniya, apan gibati ko usab ang pagmahay, gamayng kasina. Si Carol nagpasuod kang Rachel, apan hain man ako? Gibati ko nga daw gitulod ako—sa gawas sa sentro sa among pamilya. Uban sa tabang ni Jehova nakapahuwas ako sa akong pagbati ug kabalaka kang Carol, ug gipakitaan niya ako ug dakong kaluoy ug pagpaluyo.
“Human niadto nakapasuod ako sa among bag-ong anak pinaagi sa pagtabang sa tanang mga trabaho para sa bata, apil sa pila ka dili maayong mga trabaho—ang paglaba sa nahugawang hapin maoy usa ka tagsaong eksperyensiya! Nakabaton kami ug lima pa ka anak human kang Rachel. Si Rebecca ang kamanghoran, nga karon otso anyos na. Among gidumalahan ug personal, indibiduwal nga mga pagtuon sa Bibliya ang matag usa sa among mga anak.
“Usa pa ka butang labot sa sayo nga pagmatuto ug bata. Si Carol ug ako malipayng makigsulti sa among mga anak sukad sa panahong sila nangatawo. Magsultihay kami halos sa tanang mga butang. Usahay magsultihay kami mahitungod kang Jehova ug sa iyang matahom, katingalahang mga buhat. Usahay magsultihay kami bahin sa walay-hinungdan, madulaon, kataw-anang mga butang. Siyempre, kami naningkamot sa pagtudlo kanilag usa ka butang, apan labaw pa niana kami nagpahayahay lang, gipahimuslan ang yanong kahimut-anang panag-uban. Nagtuo ako nga ang maong pagsultihay nakaamot ug dako sa panagkasuod sa ginikanan-ug-anak. Tino nakatabang kini sa pagmugnag maayong komunikasyon nga among nabatonan sa among pamilya.
“Gitudloan kita ni Jehova sa dakong bili sa espirituwal nga mga butang, sa paghatag sa atong kaugalingon. Si Carol ug ako dili sapian, apan wala gayod kami maninguha sa pag-agpas niana o nangandoy niana. Kon gigugol pa namo ang among daghang panahon aron magpaulipon sa bahandi, kami wala untay igong panahon sa paggugol alang kang Jehova ug sa among pamilya. Husto ang among gipili.” (Nagsunod ang komento ni Carol.)
“Nagtuo ako nga ang pagpasuso sa imong mga anak dako ug tabang sa pagkahimong suod sa mga bata sa ilang mga inahan. Daghang panahon ang imong magugol sa paghagwa ug sa pagkugos sa imong anak nga dili nimo kapugngang magkasuod kamo. Ang inahan dili makabulag sa kiliran sa bata nga sobra sa duha o upat ka oras. Si Ed ug ako istrikto kaayo sa dili pagbilin sa among mga anak sa mga yaya. Gusto kong makatudlo sa among mga anak ug magtan-aw kanilang managko. Busa sa gagmay pa sila, wala akoy trabaho sa gawas. Nagtuo ako nga nakatabang kini kanila sa pagkaamgo kon unsa sila ka bililhon kanamo. Ang bugtong paagi aron masuod ka sa imong mga anak mao ang pagugol ug panahon kanila. Walay makapuli sa imong pagkaanaa sa balay sa lawasnon. Ang tanang materyal nga mga butang dili makapuli sa imong dapit.
“Ang mga tuig sa pagkatin-edyer malisod lamang tungod kay nagpasibo ako sa mga anak nga nagakadako. Lisod kadto nga dawaton, sa pag-amgo nga wala na kaayo sila magkinahanglan kanako ug nagkaindependente. Makahahadlok nga panahon kini, ug kini mosulay sa tanan nimong gihimo sa pagtudlo, pagdisiplina, ug sa paghulma nga imong nahimo. Ulahi na gayod kaayo ang pagsugod kon sila mga tin-edyer na. Ulahi na kaayo ang pagsulay sa pagtudlo kanila bahin sa moral, sa paghigugma sa katawhan, ug ilabina sa paghigugma kang Jehova. Kining mga butanga kinahanglang ipasilsil kanila gikan pa sa pagkatawo.
“May 12 ka tuig ka pa sa pagtapos niini nga trabaho sa dili pa moabot ang malisod nga mga tuig sa pagkatin-edyer. Apan kon nagkugi ka sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya, panahon kini sa pag-anig kalipay ug kalinaw kon sila mohukom na nga gustong moalagad kang Jehova sa kinasingkasing.”—Edward ug Carol Owens.
Gikan sa Zimbabwe
“Ang mga anak maoy ‘usa ka panulondon nga gikan kang Jehova.’ Matud pa sa Bibliya diha sa Salmo 127:3. Nagbutang niini sa hunahuna nakatabang kanamo ingong mga ginikanan sa pagbuhat kutob sa among mahimo sa pag-amoma niini nga panulondon. Ang usa sa pangunang mga paningkamot sa among pamilya mao ang dungang pagbuhat sa mga butang—dungan kaming mag-ampo, dungang magtuon sa Bibliya, dungan sa pagsimba, dungang magtrabaho, dungang mamisita sa mga higala, ug dungang magdula.
“May mga panahong gikinahanglan ang disiplina. Usa ka higayon ang among anak nga lalaki, sa iyang sayong mga tuig sa pagkatin-edyer, gabii nang nakapauli sa balay. Nabalaka kami. Siya naglikaylikay. Among namatikdan nga may nahitabo nga dili maayo, apan midesider kami sa paghusay niining butanga sa sunod buntag. Sa mga tungatunga sa gabii nakadungog kami nga may nanuktok sa pultahan sa among kuwarto. Ang among anak nga lalaki kadto, nga naghilak.
“‘Pa, Ma, wala ako makatulog sa milabay nga pila ka oras, kini tungod kay wala ako mamati sa inyo akong gitambagan gikan sa Bibliya bahin sa akong dili maayong mga kauban. Human sa klase karong adlawa gipugos ako sa pipila ka batan-on sa pag-uban kanila sa pagkaligo, gibira ako sa usa sa mga batan-on gikan sa ilalom sa tubig. Kon wala pa unta ako tabangi sa laing batan-ong lalaki, nalumos na unta ako. Gikataw-an nila ako ug gitawag nga talawan. Midiretso akog uli sa balay, apan nagpabilin ako sa gawas tungod kay gibati ko ang pagkasad-an. Pasayloa ako nga wala mamati kaninyo dihang inyo akong gipasidan-an mahitungod sa dili maayong panagkauban, sumala sa gipakita sa Bibliya.’—1 Corinto 15:33.
“Siya mihilak ug kami usab. Nalipay kami nga siya nakakat-on ug leksiyon, apan among gidisiplina siya aron modulot pa kini kaniya. Ang Exodo 34:6, 7 nagpakita nga si Jehova maluloy-on ug nagapasaylo sa kalapasan, apan ‘sa bisan unsang paagi walay makaikyas gikan sa iyang silot.’”—David ug Betty Mupfururirwa.
Gikan sa Brazil
“Biyuda ako ug ako ray nagpadako sa akong anak nga lalaki. Sa samang higayon, nagtrabaho ako ingong maestra. Dili masayon ang pagtudlo ug pagdisiplinag mga bata. Ang gikinahanglan mao ang malahutayong pagtudlo, timbang nga disiplina, ug usa ka maayong panig-ingnan sa mga ginikanan. Lisod alang kanako nga magmalig-on ug sa samang panahon magmaluloy-on. Kinahanglang ugmaron ko ang arte sa pagpamati, ilabina sa pagpamati uban ang akong kasingkasing. Hinungdanon nga makigkomunikar, dili lamang pagsultihay, apan sa pagpalangkit sa bata, sa paghimo kaniya nga mosanong sa emosyonal nga paagi. Misulay ako sa paghimo kaniyang bahin sa pamilya pinaagi sa pagpalangkit kaniya sa badyet sa pamilya. Sa dihang madawat ang bayranan sa suga ug tubig, o kon momahal ang prisyo sa besti o sapatos, among hisgotan kining butanga.
“Hinungdanon ang pagdayeg sa kasinsero alang sa mga butang nga maayong pagkahimo. Kon may higayong motungha, pakitaan nako siya sa bili sa pagsunod sa mga balaod ug mga prinsipyo sa Diyos. Sa usa ka okasyon, human nga gitambagan siya sa makadaghang higayon, gigamit ko ang literal nga bunal. Pagkalisod niadto alang kanako, apan, oh pagkamaayo sa mga sangpotanan! Sa yugto sa pagkabata kita may maayo ug dili-maayong panahon, apan atong makita ang bili sa pagtudlo ug pagdisiplina. Iyang sultihan ako sa iyang personal nga mga problema ug mopahayag siya sa iyang mga pagbati.
“Kinahanglang alisto ako aron maampingan ang maayong komunikasyon. Busa naningkamot ako nga dili kaayo sobrang malangkit sa akong sekular nga trabaho aron may panahon ako kanunay sa akong anak nga lalaki. Kon may mga problema kami, maningkamot gayod ako nga maminaw pag-ayo, ug uban sa tabang ni Jehova, among naarangan kini. Akong ipahibalo kaniya nga may mga sayop usab ako. Sa usa ka higayon nasuko kaayo ako, ug gisultihan siya sa ‘paghilom.’ Iya akong giingnan nga ang pagsulti sa usa ka tawo nga ‘hilom’ nagpakitag kulang sa gugma. Siya may punto. Niadtong hapona taas ang among pagsultihay.”—Yolanda Moraes.
Gikan sa Republika sa Korea
“Maikagon nakong gipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya diha sa akong panimalaynong kinabuhi. Ilabina ang Deuteronomio 6:6-9 dulot sa akong kasingkasing. Busa naningkamot ako kutob sa mahimo nga makauban ang among mga anak, mapasuod sila, sa pagpasilsil sa mga prinsipyo sa Pulong sa Diyos diha sa ilang mga hunahuna ug kasingkasing. Ginadapit usab nako ang bug-os panahong mga misyonaryo ug mga membro sa pamilyang Bethel sa among balay aron mabati sa akong mga anak kon sama sa unsa ang bug-os panahong pag-alagad.
“Ang unang butang nga angay buhaton sa mga ginikanan kon mohatag ug mga problema ang mga anak mao ang pagpasundayag sa mga bunga sa espiritu. Dali ra kaayo nga masuko sa mga bata ug mawad-ag pailob. Kita nga mga ginikanan, hinunoa, angay magmapailobon ug magpakitag sulondang paggawi. Hinungdanong tahuron ang mga anak ug hatagan silag higayon sa pagpatin-aw sa kahimtang. Kon walay tin-awng ebidensiya sa kalapasan, nan salig kanila ug lig-ona sila kanunay. Kon magdisiplina ka ug bata, pangatarongan una kaniya, ipakita kaniya kon unsay iyang nahimong sayop, ug itudlo kon nganong dili-makapahimuot kang Jehova ang iyang gihimo ug sa iyang mga ginikanan. Diha lamang ipahamtang ang disiplina. Kasagaran ang akong mga anak nga lalaki moingon human nga sila disiplinahon: ‘Pa, dili ko usab masabtan ang akong kaugalingon, kon nganong masukihon kaayo ako. Buangbuang gayod ako.’ Sila malipay sa mga ginikanan nga may igong pagtagad sa pagdisiplina kanila.
“Ang mga ginikanan kinahanglang maigmat sa pagtungha sa dili maayong paggawi. Dihang ang akong kamagulangang anak nga lalaki diha pa sa ikatulong ang-ang sa hayskol, nakadungog ako ug kusog kaayong musikang rock nga nagagikan sa iyang lawak. Akong nadiskobrehan nga miapil siya sa tem sa mga estudyante nga nagadisiplina sa ubang mga estudyante, ug siya naladlad sa kalibotanong mga impluwensiya. Akong nahibaloan nga ilalom sa padayong kapit-osan gikan sa mga membro sa tem ug kay ukitan, siya nakapanabako. Among gihisgotang duha ang mga kapeligrohan sa pagtabako, ug midesider ang akong anak nga siya moundang na gikan sa tem, ug iyang gihimo kadto. Aron may ikapuli sa dapit nga nahaw-ang tungod sa pag-undang sa kaduhaduhaang mga kalihokan sa eskuylahan, naghikay kami ug mahimsog nga kalingawan uban sa pamilya ug sa mga sakop sa kongregasyon.
“Sa kataposan, buot kong isulti nga ang labing hinungdanong butang alang sa ginikanan mao ang paghatag ug maayong panig-ingnan. Kanunay gayod nakong sultihan ang akong duha ka anak nga lalaki nga buot kong moalagad sa Diyos sa bug-os panahon ingong usa ka ministro nga nagawali sa maayong balita. Sa dihang nakatapos ang akong ikaduhang anak sa eskuylahan, nakahigayon ako sa pagretiro sa akong trabaho sa pabrika sa panapton ug nahimong bug-os panahong ministro. Ang akong duha ka anak nakakita sa akong determinasyon ug misunod. Human gialagaran ang sentensiya sa prisohan tungod sa isyu sa neyutralidad, ang duha misulod sa bug-os panahong pag-alagad ug nagapadayon hangtod karong adlawa.”—Shim Yoo Ki.
Gikan sa Sweden
“Nakapadako kami ug pito ka anak, lima ka lalaki ug duha ka babaye. Karon dagko na, ang tanan aktibo kaayo sa pagwali sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos. Gikan pa sa ilang sayo nga edad, ang mga bata tigtambong sa mga tigom sa kongregasyon ug nagauban kanamo sa pag-alagad sa kanataran. Lakang-por-lakang sila nakakat-on sa pagbuhat sa buluhatong pagsangyaw—pagpislit sa doorbell, sa pag-ingon ug hello, pagsulti sa ilang tibuok ngalan, ug magtanyag sa handbill, tract, o magasin. Bisan bata pa kaayo, sila naghatag ug mga pakigpulong sa Teokratikanhon Ministeryong Tunghaan.
“Usahay ang seryosong mga problema nagkinahanglag linain nga pagtagad. Ang pagpakitag gugma ug pailob hinungdanon sa maong panahon—walay pagsininggitay o pag-awayay. Ang mga problema ginasulbad pinaagi sa pagpangatarongan ug sa pagpasiugda sa mga hunahuna ni Jehova. Gibansay namo sila sa mga butang maylabot sa kuwarta. Sa dihang nagkagulang-gulang na, sila nagtrabaho sa paghatod sa mga peryodiko, sa pagpanguhag peat, pagpananom, ug uban pa. Ang pagduaw sa ilang mga apohan nga halayo sa balay nagpaamgo kanila sa mga problema sa mga tigulang ug maluloy-on kanila.
“Sa among ika-30 nga anibersaryo sa kasal, among nadawat ang mosunod nga sulat:
“‘Alang sa Among Mahigugmaong mga Ginikanan:
“‘SALAMAT KANINYO ALANG SA TANAN! Ang mainit nga gugma nga inyong gipahupong kanamo, ang tinuod nga pagtuo nga inyong gipasilsil kanamo, ang katingalahang paglaom nga inyong gihatag kanamo—kini dili kahatagag bili sa mga pulong o salapi. Apan, kami naglaom nga pinaagi niining gamayng handomanan, kamo makasabot kon unsay among gibati alang kaninyo, ang among minahal nga amahan ug inahan. [Pinermahan] Inyong mga anak.’
“Nagapanan-aw ug balik sa tanan niining ‘20-ka-tuig nga mga proyekto,’ among dulot nga gibati ang among utang-kabubot-on kang Jehova, ang atong langitnong Amahan, nga maluloy-on kaayo kanato.”—Bertil ug Britta Östberg.
Nagkalainlaing Makaiikag nga mga Impormasyon Gikan sa mga Ginikanan
“Ang inahang nagapasuso maoy paagi ni Jehova sa pagpasuod sa bata sa pisikal sa iyang inahan, apan makatampo ang amahan niini pinaagi sa usa ka tuwangtuwang. Nalipay kaayo ako sa pagduyan sa among mga anak sa akong mga bukton ug sa pagduyanduyan kanila aron makatulog ug sayo kada gabii.”
“Ingong ilang amahan, wala akoy sangkap sa pagpasuso sa among mga anak, apan may suod pisikal nga kontak ako kanila sa pagkaligo kanila sa gabii. Alang kanako ug kanila paglingaw-lingaw nga panahon kadto!”
“Matag karon ug unya, nakadala ako sa matag usa sa akong mga anak, nga tagsatagsa, sa gawas aron sa pagpangaon uban kanako lamang. Gusto nila kining usa-usa nga panahon uban kang Papa.”
“Sa milabay ang mga tuig, sa hinayhinay gihatagan namo silag dugang kagawasan ug mga kaakohan. Ang hugot nga pagkumot sa spring sa usa ka kamot kinahanglang hinayhinayng paluagan aron dili kini moulpot nga dili-kapugngan.”
“Ipakita ang daghang pagmahal. Walay bata ang mamatay sa mga gakos ug mga halok—apan ang ilang mga pagbati mamatay kon wala kana.
“Magmapailobon, ayaw gun-oba ang ilang espiritu. Ayaw ug kasuko kanila kanunay. Pasagdi nga mapalambo nila ang pagtamod sa kaugalingon. Sa matag pagsaway paghatag ug upat ka pagdayeg!”
“Hatagi sila sa imong labing maayo, aron buhaton nila ang ilang labing maayo.”
[Hulagway sa panid 9]
Ang kabataan sama kang Rebecca nagkinahanglag tiunay nga pagmahal
[Hulagway sa panid 10]
Ang paggugol ug panahon sa dungan nga pagtrabaho makaamot sa usa ka malig-ong bugkos sa pamilya