Ang Isda nga Walay Nahigugma

ANG iho ba paborito nimong isda? Lagmit dili. Alang sa kinabag-ang tawo, dili paborito ang iho, bisan pag alang sa pipila kini nagtagana sa ilang kinaham nga pagkaon, ilang paboritong matang sa panit, o tingali ilang paboritong hayop nga pagapatyon ingong dula. Daghan ug daghan pang iho ang ginapatay tungod sa maong mga hinungdan. Ang U.S.News & World Report nag-ingon nga ang tinuig masikop nga iho diha lang sa Gulpo sa Mexico, sa Caribbean, ug sa Silangang Baybayon sa T.B. miusbaw ug kapin sa 1,000 porsiento sa miaging napulo ka tuig!

Kon wala ka makadungog ug suliyaw nga nag-awhag sa pagpanalipod sa iho, kini dili katingalahan. Kon buot sabton, gihunahuna sa daghan nga ang iho usa ka peligro, dili matagbaw nga makinang tigkaon nga diyutay rag sulod ang utok gawas sa agda nga mopadulot sa iyang mga ngipon nganha sa mga tawo. Apan bisan tuod mahitabo ang mga pag-atake sa iho, kana sila talagsa kaayo kay sa buot ipatuo kanimo sa mga tigpanagtag sa makahadlok nga mga pelikula.

Sumala sa U.S.News & World Report, “ubos pa sa 100 [ka atake sa iho] ang gitaho sa tibuok kalibotan matag tuig, ug dili daghan ang nakapatay.” Gawas pa, dili tanang iho ang iya sa matang nga moatake. Ang mga klase nagkadaiya sa gitas-on gikan sa 10 sentimetros ngadto 18 metros, ug sa gibug-aton nga ubos sa 28 gramos ngadto sa 14,000 kilos! Mga 90 porsiento sa 300 ka klase (apil ang kinadak-an) dili peligroso sa mga tawo.

Ug mahinungdanon ang mga iho. Samag ilalom-sa-dagat nga mga makinang panghinlo, sila may hinungdanong papel sa paglimpiyo diha sa kadagatan, nga mohabhab sa masakiton nga mga isda ug basura. Maikagong gitun-an sa mga siyentipiko ang ilang sistema sa depensa sanglit ang mga iho maorag libre sa kanser o sa dagkong mga impeksiyon. Bisan pa, ang mga iho may kahuyangan. Hinay silang manganak (nga manganak ug diyutay ra sama sa duha ka anak, o mga itoy, sa usa ka tuig), mao nga sila dili dayon modaghan kon makunhoran.

Maayo na lang, sa kataposan nakaplagan sa mga iho ang pipila ka higala. Ang U.S. National Marine Fisheries nagpatunghag usa ka 100-panid nga plano sa pagpanalipod sa isda, nga nagaawhag ug mga limitasyon kon pila ka iho ang puwedeng sikopon sa mga tawo. Siyempre, wala pay misugyot ug limitasyon kon pila ka tawo ang mahimong makaon sa mga iho; apan ang Maglalalang sa tawo ug sa iho nagsaad ug usa ka panahon sa diha nga ang Iyang tawhanong mga anak wala nay kahadlokan niining yutaa.​—Isaias 11:6-9.

[Picture Credit Line sa panid 31]

N. Orabona/H. Armstrong Roberts