Ang Lit-ag sa Diborsiyo

SI Andrew ug Ann talagsaon nga magtiayon. Mas hilomon ug mahinuktokon si Ann kanila nga duha, apan ang iyang mangayaong pagkakalma daw mithianong katimbang sa mas mahigalaon nga pagkatawo ni Andrew, sa iyang di-kapugngan nga kaabtik ug kasiaw. Ang iyang mga mata mogilaw diha sa iyang presensiya. Ug si bisan kinsa makasabot nga siya gipangga niya.

Bisan pa, tapos sa pito ka tuig, ang ilang panagtiayon nagsugod sa pagkabugto. Si Andrew nagbaton ug usa ka bag-ong trabaho nga nakahurot sa dako niyang panahon. Nayugot si Ann sa iyang bag-ong pagkawili sa trabaho ug sa iyang sigeng pagpauli nga gabii na kaayo. Siya misulay sa “pagpuno sa tanan nga kahaw-ang,” sumala pa niya, pinaagi sa paghatag bug-os nga pagtagad sa kaugalingon niyang karera. Apan sa wala madugay si Andrew mopauli sa balay nga nanimahong alkohol, nga magsaysay nga nakig-uban siya sa mga higala sa negosyo. Ang iyang suliran sa pag-inom migrabe, ug sa kataposan si Ann mipahawa sa ilang apartment. Si Andrew inanay nahitumpawak sa depresyon. Sulod sa mga bulan, sila nagdiborsiyo.

Alang sa daghan kining estoryaha basin sinati kaayo nga paminawon. Sumala sa ato nang nakita, ang mga gidaghanon sa diborsiyo nagasulbong sa tibuok kalibotan. Ug tino, ang pila ka diborsiyo dili malikayan o kinahanglanon. Ang Bibliya wala gayod magdili sa diborsiyo, sumala sa pagtuo sa daghan. Ang mga sukdanan niini makiangayon ug makataronganon, nga nagatugot sa diborsiyo pinasukad sa pagpanapaw (Mateo 19:9); ang mga prinsipyo niini motugot usab sa panagbulag sa magtiayon ubos sa hingaping mga kahimtang, sama sa lawasnong pag-abusar.a (Tan-awa ang Mateo 5:32; 1 Corinto 7:​10, 11.) Apan kini dili mao ang mga prinsipyong nagpaluyo sa diborsiyo ni Andrew ug Ann.

Si Andrew ug Ann mga Kristohanon ug sa nangagi nagtahod sa kaminyoon ingong sagrado. Apan sama natong tanan, sila nagpuyo sa usa ka kalibotan nga nagawali sa usa ka lain kaayong etika​—nga ang kaminyoon mahimong ihiklin ug ang diborsiyo usa ka paagi sa paghiklin. Kada tuig kining matanga sa panghunahuna nagaimpluwensiya sa libolibong magtiayon sa pagdiborsiyo tungod sa mga hinungdan nga dili Kasulatanhon. Ug daghan makaamgo​—nga ulahi na kaayo​—nga ang ilang “moderno,” “nalamdagang” tinamdan bahin sa diborsiyo naghaylo nila paingon sa usa ka lit-ag.

Lit-ag? ‘Usa ka daotan nga pulong,’ moingon tingali ang pipila. Basin gibati nimo, sama sa gibati sa daghan kaayo karong adlawa, nga ang diborsiyo usa lang ka sibilisadong paagi sa paglingkawas sa usa ka makaguol nga kaminyoon. Apan nahibalo ka ba sa mas ngiob nga bahin sa diborsiyo? Ug nakita ba nimo unsa ka malalangon ang kalibotan karong adlawa makaumol sa atong mga ideya sa diborsiyo​—nga wala kita makaamgo niana?

Ang Panghaylo sa Katagbawan-sa-Kaugalingon

Bahin kang Andrew ug Ann, bahin sa paon nga naghaylo nila ngadto sa diborsiyo mao ang matentalon nga saad sa katagbawan-sa-kaugalingon pinaagi sa usa ka malamposong karera. Ang ilang kaminyoon nabiktima sa ‘karera una’ nga mentalidad. Kadto dili ang unang ingon nga biktima. Ang magasing Family Relations mipahayag niadtong 1983: “Ang indibiduwal nga katagbawan-sa-kaugalingon nahimong latid. Busa, ang pakigsandurot sa kadaghanang membro sa pamilya daling maputol ug bisan ang bugkos sa kaminyoon mausbawong mabug-atan.” Si Andrew nahingangha kaayo sa iyang bag-ong trabaho ug sa saad niana nga asenso. Nagbaton siyag ekstrang mga proyekto ug nakighugoyhugoy sa iyang mga kauban tapos sa mga oras sa trabaho aron maangkon ang dugang pagtahod ug pagdawat. Kasamtangan, ang karera ni Ann naglingla niya tungod sa mga panan-awon sa kalamposan pinaagi sa dugang edukasyon.

Ang paggukod sa panghaylo sa kalamposan may duhag-pilong epekto. Nahauna, kadto nagpasabot nga si Andrew ug Ann nagbaton ug menos nga panahon alang sa usag usa. Sumala sa pagpahayag niini ni Ann: “Gibira kami sa lainlaing mga direksiyon. Busa kami wala na magbaton sa among mga estoryahay sa magabii sa alas diyes sama sa among naandan, nga maglingkod ug maghisgothisgot sa mga butang. Siya mangandam na alang sa iyang sunod nga adlaw sa trabaho, ug mao usab ako. Naundang ang komunikasyon.”

Ang ikaduhang epekto maoy espirituwal. Pinaagi sa pagbutang nga una sa ilang mga karera, gibalhin nila sa luyo ang ilang relasyon uban sa Diyos sa panahon gayod nga labi nilang gikinahanglan siya. Ang bug-os nga programa sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya makatabang unta kang Andrew sa pagsulbad sa iyang suliran sa pag-inom ug maghatag kang Ann ug kusog sa pagpabilin sa iyang bana latas sa maong lisod nga kasinatian.

Busa inay sa pagsulbad sa ilang mga suliran sa kaminyoon, nagsugod sila sa pagsabot nga ang diborsiyo maoy usa ka epektibong kapilian, tingali usa pa ka kagawasan sa tanang kapit-osan. Tapos sa diborsiyo, tungod sa ilang gibati nga sala ug kaulawan sa bug-os ilang gihunong ang ilang espirituwal nga kinabuhi. Sila wala na mag-angkon nga mga Kristohanon.

Ang “mga Eksperto” Motabang sa Pagpaon sa Lit-ag

Daghang magtiayon, sa dihang magaatubang ug mga suliran sa panagtiayon, modangop sa mga magtatambag sa kaminyoon ug mga terapista o sa mga librong gisulat sa maong mga awtoridad. Apan ikasubo, ang pila ka modernong “mga eksperto” sa kaminyoon napamatud-ang labi pang hanas sa pagpasiugda sa diborsiyo inay sa pagtipig sa kaminyoon. Sa katuigang bag-o pa ang “ekspertong” mga opinyon batok sa kaminyoon mihugpa sama sa gigutom nga mga dulon.

Pananglitan, ang mga sikoterapistang si Susan Gettleman ug Janet Markowitz nagmulo diha sa The Courage to Divorce: “Ang di-makataronganong pagtuo nagpadayon nga ang mga tawong diborsiyado mingbulag sa usa ka mapuslanong yunit nga gitawag ‘kasagarang pamilyahanong kinabuhi.’” Sila nagatamay sa “legal nga mga sagabal ug moral nga mga sukdanan” batok sa diborsiyo nga “gibase sa relihiyosong mga prinsipyo nga nagsugod kasiglohan kanhi.” Ang diborsiyo, nangatarongan sila, magalungtad pa hangtod nga ang “inanay nga pagkakaraan sa kaminyoon” maghimo sa diborsiyo nga “di-kinahanglanon.” Girekomendar nila ang ilang libro ngadto sa mga abogado, mga huwes​—ug mga ministro!

‘Ang diborsiyo dili daotan. Ang diborsiyo nagahatag ug kagawasan. Ang paglungtad sa diborsiyo dili usa ka ilhanan nga may deperensiya ang katilingban; kini usa ka ilhanan nga may deperensiya ang institusyon sa kaminyoon.’ Daghang “mga eksperto” nagtudlo sa maong punto de vista, ilabina panahon sa labing popular nga yugto sa rebolusyon sa sekso sa katuigang 1960 ug 1970. Ning bag-o pa gayod, ang pila ka popular nga sikologo ug antropologo nagbanabana pa nga ang tawo “giprograma”​—pinaagi sa ebolusyon, nga pagkadili-angay gayod​—sa pagbayloay ug mga kapikas matag pila ka tuig. Sa laing mga pulong, ang pagpangabit ug mga diborsiyo kinaiyanhon lamang.

Lisod paghanduraw kon pila ka kaminyoon ang nadaot sa maong mga ideya. Apan daghang ubang eksperto nagdasig sa diborsiyo diha sa labi pang malalangon nga mga paagi. Sumala sa pagtuki ni Diane Medved sa iyang librong The Case Against Divorce, nakakaplag siyag mga 50 ka libro sa iyang lokal nga librarya nga kon sila wala sa laktod magpasiugda sa diborsiyo, labing menos sila ‘nagdasig sa mga magbabasa sa pagpadayon sa diborsiyo.’ Nagpasidaan siya: “Kining mga libroha mopasayon sa pagsulod sa palibot ug kalihokan sa mga tawong di-minyo ug nagadayeg sa imong ‘bag-ong kagawasan’ nga daw kini . . . ang kinalabwang paagi ngadto sa katagbawan.”

Ubang mga Impluwensiya

Siyempre, dunay daghang laing mopasiugdag-diborsiyong mga impluwensiya gawas pa sa nahisalaag nga “mga eksperto.” Ang balitaanan​—TV, mga sine, mga magasin, mga nobela sa romansa​—kasagaran makadugang sa nagpadayong bagyo sa propaganda batok sa kaminyoon. Usahay ang balitaanan mopasa sa mensahe nga ang di-matapos nga kaukyaban, paggitik, ug katagbawan nahiluna sa gawas sa makapuol nga kinabuhing minyo ug sa tumoy niining nagasidlak nga balangaw sa pagkadi-minyo ug kagawasan naghulat ang laing kapikas, nga labi pang maayo kay sa anaa sa balay.

Ang yanong pagkamaduhaduhaon sa maong maalsahong mga ideya tingali dili usa ka salipod batok kanila. Sumala sa gipatin-aw kana ni Medved: “Imong makita ang usa ka sine, ug bisan sa imong kalibotanong kaalam ikaw mapailalom sa gahom niini. Dili ka makalikay niini​—ang dugokan sa estorya ug balosay nga lihok gipresentar sa paagi nga mopatunghag simpatiya alang sa pangunang karakter (ang dukirok nga bana?) ug pagkontra sa kontrabida (ang asawang babaon?). . . . Sa personal dili ka mokonsentir sa imong nakita, apan ang pagkasayod lang nga ang uban nagakonsentir, nga gilig-on diha sa kapid-ang laing paagi sa tibuok natong kultura, moguba sa imong kaugalingong determinasyon sa pagbuhat ug maayo ug pagkanakapiho.”

Ang kagawian sa atong isigkatawo mag-impluwensiya gayod kanato. Kon matuod kana sa mga mensahe sa balitaanan, ilabina gayod ang mga higala nga atong ginapili! Sa pagkamaalamon, ang Bibliya nagpasidaan: “Ayaw pagpalimbong. Ang daotang mga panagkauban makadaot sa mapuslanong mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Ang usa ka maayong kaminyoon maoy usa sa labing mapuslanong mga batasan. Mahimong daoton nato kana kon makighigala kita niadtong wala magatahod sa institusyon. Daghang magtiayon ang maayong pagkamaneobra paingon sa dalan sa diborsiyo kay gisumbong nila ang ilang mga suliran sa kaminyoon ngadto sa maong “mga higala”​—usahay ngadto pa niadtong si kinsa mipalabi sa diborsiyo nga walay tinuod nga pasikaranan sa diborsiyo.

Ang uban nga dili pa panahon mangayog legal nga tambag sa dihang ang ilang kaminyoon may suliran. Mahikalimtan nila nga ang sistema legal diha sa daghang kayutaan maoy usa ka maayog-andar nga organisasyon nga gilaraw sa pagpasayon sa diborsiyo. Kon buot sabton, ang mga abogado makasapi gikan sa paghikay sa mga diborsiyo, dili sa mga pag-uliay.

Sa gihapon, ikaw maghunahuna, ‘Kon kanang tanang abogado, terapista, mga tawong ilado sa balitaanan, ug bisan mga higala ug mga kaila nagsagop ug epektibong nagpasiugda sa mas luag nga tinamdan bahin sa diborsiyo, tinuod ba kaha ang ilang ginasulti?’ Ang daghan kaayong tawo masayop kaha bahin sa butang nga hinungdanon kaayo? Ang pagtan-aw sa pila ka sangpotanan sa diborsiyo motabang nato sa pagkakita sa tubag.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 7]

Ang pila ka “mga eksperto” sa kaminyoon labi pang hanas sa pagpasiugdag diborsiyo kay sa pagtipig sa kaminyoon