Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsaon Nako Pagsagubang ang mga Panaway sa Akong mga Ginikanan?

“DAGHANG ginikanan nagtuo nga ang labing maayong paagi alang kanila aron matabangan ang ilang mga anak nga mouswag maoy pinaagi sa pagsaway sa ilang sayop nga buhat.” Mao kanay gisulat ni Clayton Barbeau sa iyang librong How to Raise Parents.

Walay duhaduha mahitungod niana, kon ikaw usa ka batan-on, tingali gitul-id ka sa imong mga ginikanan sa halos sama ka regular sa pagpakaon kanimo. Bisan tingali kini makapikal usahay, ang maong pagsaway dili man kay daotan.a Kitang tanan nagkinahanglag pagtul-id matag karon ug unya; ang makapalig-on nga pagsaway maayo, mapuslanon.

Sa laing bahin, ang mga ginikanan usahay mahimong dili makataronganon, nga magsigig pangasaba sa ilang mga anak hangtod mawad-an nag paglaom. (Colosas 3:21) O lagmit tugotan nila ang ilang mga pagbati nga modumala kanila ug tamayon ug pakaulawan ang ilang mga bata tungod lamang sa gagmayng mga sayop. Hinuon, walay sapayan sa paagi nga gihimo ang pagsaway, posible nga makakuhag kaayohan gikan niana. Total, may dakong purohan nga ang imong mga ginikanan naghunahuna sa labing makaayo kanimo. Sama sa dugay nang giingon sa Bibliya, “matinumanon ang samad sa usa ka higala.” (Proverbio 27:6) Tinuod, tungod kay ang imong mga ginikanan maoy suod kaayo kanimo, ang ilang pagbantay ug sayop dulot nga makasakit. Apan kon ikaw makakat-on sa pagsanong nga maalamon sa pagsaway, imong makunhoran ang kasakit ug mapadako ang mga bentaha.

Ang Sayop nga Paagi

Tagda ang kasinatian sa batan-ong si Stephanie: “Sa dihang mipauli ang akong inahan gikan sa trabaho,” asoy ni Stephanie, “nagsugod siyag pangasaba tungod kay ako wala pa makapanglimpiyo sa balay ug wala pa malabay ang basura. Siya miingon, ‘Wala ka gayoy mahimong maayo dinhi sa balay, apan sa mga lakaw, diha ka maayo.’ Ako miingon, ‘Kon bahin sa pangasaba, diha pod ka maayo.’ Siya misugod sa pagsinggit kanako ug ako mipahawa ug nagsarado sa pultahan sa akong kuwarto aron dili madunggan ang iyang tingog. Walay pugong siyang misulod, nga nagsinggit nga ako pagasilotan.”​—My Parents Are Driving Me Crazy, ni Dr. Joyce L. Vedral.

Morag sinati ka? Sa ato pa nasayod ka kon unsa ka sakit ang sultihan nga “wala ka gayoy mahimong maayo.” Bisan pa niana, unsay nalampos ni Stephanie pinaagi sa pagkasuko sa iyang inahan? Ang pagmulo, pagsinggit, o pagrebelde makapagula lamang sa negatibong mga hiyas sa usa ka ginikanan. Pagkagamayng katagbawan ang mabatonan pinaagi sa pagpahungaw sa nasukong mga pagbati nga malagmit gamayg bili kon itandi sa silot nga seguradong moabot. Dugang pa, ang usa ka Kristohanong batan-on nga magsultig dili matinahuron sa usa ka ginikanan magaantos sa pila ka espirituwal nga kadaot​—ug riyesgo sa dili pagkahimuot sa Diyos.​—Proverbio 30:17; Efeso 6:1, 2.

Ang inahan ni Stephanie basin wala makadumalag husto sa mga butang sa maayong paagi. Apan dili ba adunay diyutayng kamatuoran sa iyang mga reklamo mahitungod kang Stephanie? Busa pinaagi sa pagsukol sa pagsaway, dili lang kay gipalisod ni Stephanie ang iyang kinabuhi apan usab nawala niya ang kahigayonan sa paghimog gikinahanglan nga mga pag-uswag.

Ang Bili sa Pagpaminaw

Ang Bibliya naghatag niining tambag: “Patalinghog sa tambag ug dawata ang pahamatngon, aron ikaw mahimong manggialamon sa imong kaulahian.” (Proverbio 19:20) Oo, sumpoa ang pagbati sa pagmatarong sa imong kaugalingon, sa pagmulo, o sa pagbalos sa pagpanaway, ug tagda sa bug-os kon unsa sa pagkatinuod ang ginasulti. Ang ’Teen nga magasin nag-ingon niining paagiha: “Patalinghog sa pagsaway uban sa imong ulo ug dili sa imong mga emosyon.”

Ang paghimo sa ingon makatabang kanimo nga malikayan ang pagpadako o pagpasobra sa kon unsay gipanulti sa imong ginikanan. Ang imong ginikanan ba gayod nagtawag kanimo nga walay-bili o usa ka bug-os nga kapildihan, o siya sa yano lamang nag-ingon nga dili pulido ang imong pagpintal sa garahe o sa paghinlo sa stove? Kon ang ulahi maoy tinuod, nganong pasobrahan gayod nimo? “Dinhi sa kalibotan walay tawo nga nagbuhat kanunay ug matarong ug dili gayod masayop,” matud sa Bibliya. (Ecclesiastes 7:20, Today’s English Version) Ug bisan kon sa pagkatinuod napakyas ka sa usa ka partikular nga buluhaton, wala kana magpasabot nga pakyas ka sa tanang bahin sa kinabuhi. Busa pahinumdumi ang imong kaugalingon nga ikaw aduna pay ubang mga kagahom ug maayong mga hiyas.

Pagpabiling Kalmado Ubos sa Pagpiit

“Sa matag panahon nga siya naghimog binuang,” tug-an sa usa ka amahan, “Ako moingon, ‘Ikawng tontoha ka.’” Komosta kon ang imong ginikanan sa susama mogamit sa maong mapanamastamason nga pagtawag o pag-abuso sa binaba? Una, kontrolaha ang imong mga pagbati! “Kadtong nagapugong sa iyang mga pulong may kahibalo, ug ang tawo sa salabotan may bugnawng espiritu.”​—Proverbio 17:27.

Ayawg hunahunaa ang daw inhustisya sa kon unsay nasulti; kana makapasuko ra kanimo. Inay, hunahunaa ang mga dapit nga ikaw kinahanglang mouswag. Pahinumdumi ang imong kaugalingon nga ang imong mga ginikanan nahigugma kanimo ug nga sila tingali walay daotang tuyo. (Ang amahan nga gikutlo sa ibabaw miadmitar: “Dili ko siya angayng pagatawgon nga tonto sa tanang panahon. Sa dili madugay tuohan niya kana.”) Saligi ang ilang motibo kon sila morag gikapoy o nadaog sa kahago sa trabaho. “Ang salabotan sa usa ka tawo makapahimo kaniya nga mahinay sa pagkasuko, ug maoy kaambong sa iyang bahin sa pagpasaylo sa sala.”​—Proverbio 19:11.b

Samtang ang pagbalos-ug-atake dili haom, makaarang ka sa pag-iban sa kasuko gumikan sa pag-atake. Pananglitan, sulayi sa pagpahayag usab sa mga pulong sa imong mga ginikanan, nga gitumong kana pag-usab sa suliran. Kon ang imong amahan motawag kanimo ug tonto tungod kay dili niya gusto ang paagi nimo sa pagpasinaw sa kotse sa pamilya, sulayi sa pagtubag: “Nasuko ka kay dili pulido ang pagpasinaw nako sa kotse.” O basin sa yano uyonan nimo ang pagsaway. (“Husto ka, Papa. Gihimo unta nako ang mas maayo.”) O sulayig pangutana alang sa espisipikong mga paagi sa pagpauswag. Matud sa Proverbio 15:1: “Ang tubag, nga malumo, makapahupay sa kapungot, apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.”

Nahinumdom ka ba kang Hukom Gideon? Ang Bibliya nag-ingon nga iyang gipangunahan ang nasod sa Israel sa usa ka dakong kadaogan ibabaw sa kaaway nga nasod sa Midian. Unya si Gideon nagpadalag mga mensahero ngadto sa iladong tribo ni Ephraim ug mihangyo kanila nga atngan ang pagkagiw sa napilding mga Midianhon. Misanong ang mga taga-Ephraim, nga midakop sa duha ka mga prinsipeng Midianhon. Apan unya ang mapahitas-ong taga-Ephraim “matinguhaong nangitag bikil” kang Gideon! Nalagot sila nga wala sila dapita sa pag-apil sa nahitabong away sayo niana.​—Hukom 8:1.

Kining binaba nga pag-atake tin-aw nga dili makataronganon. Ug kon si Gideon madalidalion pa, mahimo niyang kasab-an ang mga taga-Ephraim​—ug magpahinabog gubat sibil. Inay, siya mitubag: “Unsa man karon ang akong nabuhat sa pagpakigtanding kaninyo? Dili ba ang paghipos sa parras sa Ephraim labi pang maayo kay sa pagpangani sa Abiezer?” (Hukom 8:2) Ang tubag ni Gideon nagpasabot nga sa pagdakop sa Midianhong mga prinsipe, ang mga taga-Ephraim nakalampos ug labaw kay sa kang Gideon mismo. Ang malumo ug mapaubsanong tubag ni Gideon nakapasimang sa dili hustong panaway ug nakamentinar sa kalinaw.

Ang leksiyon? Likayi ang paghingapin sa dihang ang imong mga ginikanan mosaway kanimo. Ang pagpabiling kalmado makapugong kanimo sa pagsulti o pagbuhat sa usa ka butang nga sa ulahi imong basolan.​—Itandi ang Ecclesiastes 10:4.

Ang Paghimog Lakang

Hinuon, ang maayong mga pulong dili igo. Paghimog lakang! Hinumdomi, “ang kaalam gikan sa itaas maoy . . . andam sa pagsugot.” (Santiago 3:17) Sugdi sa paglimpiyo kanang kuwartoha, pagpasinaw sa kotse, pagpatupi, pag-ilis, o paghimo sa bisan unsang mga pagpasibo nga gusto sa imong ginikanan nga imong himoon. Kini maoy maayong paagi aron masumpo ang dugang pagpangitag-sayop.

Sa laing bahin, ikaw tingali sa tinud-anay supak sa maong pagsaway. Total, bisan ang kinamaayohang mga ginikanan dili kay dili masayop. Apan inay kay sulayan sa paghusay sa mga butang diha sa daghang singgitay, hulata ang “hustong panahon,” unya pakigsulti sa imong mga ginikanan. (Proverbio 15:23) “Uban kanilang may sugyotanay adunay kaalam,” matud sa Proverbio 13:10. Ipahayag ang imong mga reklamo sa kalmado, hinamtong nga paagi, nga magahatag sa imong mga ginikanan ug espisipikong katarongan kon nganong ikaw supak. Tingali madani nimo sila sa pagtan-aw sa imong punto-de-vista. Kon dili, sa yano ikaw kinahanglang magpasakop sa ilang awtoridad ingong mga ginikanan.​—Proverbio 6:20.

Hinuon, ngadtongadto ang pagsugot sa ilang pagbadlong makaayo kanimo. Ngani, bisan ang hingpit nga tawo nga si Jesus “nakakat-on ug pagkamatinumanon gikan sa mga butang nga iyang giantos.” (Hebreohanon 5:8) Ikaw usab adunay daghang bililhong mga leksiyon nga pagatun-an. Ikaw nakasagubang sa pagsaway gikan sa mga magtutudlo. Sa umaabot, mahimo kang makigharong sa mga amo. Kat-oni karon sa pagdawat sa mga pagsaway.

Ngani sa pag-abot sa panahon maapresyar pa nimo ang panglantaw sa imong mga ginikanan. Usa ka batan-ong lalaki nga ginganlag si James nag-ingon bahin sa iyang mga ginikanan: “Sila estrikto kanako sa mga dapit sama sa eskuylahan, kongregasyon, ug mga buluhaton. Usahay dili gani ako makapahulay! Apan samtang ako nagka-edad na, naapresyar ko nga ang paglampos ug labaw nagkinahanglan ug panglimbasog.” Dili ba kana usa ka leksiyon nga takos kat-onan? Ug ikaw mismo makakat-on ug susamang bililhong mga leksiyon pinaagi sa pagkat-on sa pagdumala sa pagsaway.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 11]

Ang pagsinggit, pagtamay, o pagmatarong sa kaugalingon sa masabog makapukaw sa kinamaotan diha sa usa ka ginikanan

[Hulagway sa panid 11]

Ang pagpangutana sa imong ginikanan alang sa mga espisipiko kon sa unsang paagi ikaw mouswag mahimong makakuha sa kasakit gikan sa pagsaway