Minilyon Nagaantos—Matabangan ba Sila?

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Aprika

KON may gahom ka, imo bang taposon ang pag-antos sa katawhan? Siyempre himoon nimo​—kon ikaw may gahom! Ang kamatuoran mao nga walay tawo ang may katakos sa pagtapos sa tanang kasakit ug kagul-anan sa kalibotan.

Bisan pa, lagmit may gahom ka nga makatabang sa pagpamenos, ug gani sa pagsanta, sa pila ka pag-antos sa imong palibot. Pananglitan, gibanabana nga, sa nagkadaiyang mga yuta, tinagpulo ka milyong babaye nagaantos sa tumang kasakit ug kaguol tungod sa karaan ug nakagamot nga tradisyon. Sumala sa tradisyon, ang maayog-tuyo nga mga ginikanan mohikay alang sa pag-abis sa bahin o kinadak-an sa kinatawo sa ilang mga anak babaye. Kana gitawag ug sirkunsisyon sa babaye.a Apan ang kadaghanang mga eksperto karon nagtawag niana nga FGM (female genital mutilation), o pag-abis sa kinatawo sa babaye, usa ka termino nga mas tukmang naghubit nianang pamaagiha.

Ang Hosken Report mahitungod sa FGM nagpahibalo kanato nga ang pag-abis maoy usa ka batasan sa dakong rehiyon gikan sa Sidlakang Aprika abot sa Kasadpang Aprika ug sa pila ka sikbit nga mga dapit. Kining masakit nga pag-abis sa mga babaye makapahinabog mga suliran sa panglawas ug makapameligro sa kinabuhi.

Mga Opinyon Gipahayag sa Publiko

Dili sayon nga ang usa mopatugbaw ug opinyon batok niining batasana. Ang mantalaang The Standard sa Kenya miingon nga ang FGM “sa dakong bahin giputos sa sekreto. Lisod ug usahay peligroso alang niadtong mga babaye o mga lalaki nga gustong mopahunong sa operasyon, sa pagpahayag sa ilang opinyon batok sa batasan. Sila masabog isumbong nga nahimong batok-tradisyon, batok-pamilya, batok-relihiyon, batok-nasod, o pagsalikway sa ilang kaugalingong katawhan ug kultura.”

Ang samang Aprikanhong mantalaan mipahayag nga ang FGM “dili kay ‘dili-makadaot kultural nga batasan’ apan usa ka dakong hinungdan sa permanenteng pisikal nga kadaot ug kamatayon sa mga babaye ug mga batang babaye . . . Kana naglapas sa katungod sa matag babaye nga sa lawasnon motubo sa himsog ug normal nga paagi.”

Sa tibuok Aprika ug sa ubang nasod, daghang uban pa nagapahayag sa ilang mga opinyon sa paningkamot nga edukahon ang mga tawo mahitungod nianang batasana. Kana nagpahinabog sakit ug nagaabis sa mga babaye, bisan sa pagkamasuso pa, ug walay bisag unsang medikal nga katarongan.

Ang gidaghanon sa permanente, masakit nga mga pagkabaldado ug gitahong mga kamatayon nakapakurat sa mga opisyales sa panglawas ug sa mga kagamhanan sa daghang nasod. Gani gisugyot pa nga ang FGM mahimong may bahin sa pagtakod sa AIDS sa Aprika. Ug tungod sa paghugop sa mga imigrante gikan sa Aprika ug sa Tungang Sidlakan ngadto sa Australia, Canada, Uropa, ug Tinipong Bansa, kining pag-abis sa mga babaye nahimong isyu sa publikong panglawas sa pila ka ospital sa Kasadpan. Dili pagakalimtan mao ang bili sa padayong pagtambal sa pisikal nga mga komplikasyon ug, sa daghang kaso, sikolohikal nga kadaot.

Kining kustombreha nakutohan pinaagi sa balaod o gipasang balaod. Ang Inglaterra, Pransiya, Italya, ug Sweden maoy pila ka Uropanhong mga nasod diin ang FGM ilegal. Ang The Globe and Mail sa Canada mitaho nga ang FGM “gidili sa grupong nagadumala sa mga doktor sa Ontario.” Dugang pa, kana miingon: “Bisan pag ang Canadianhong balaod wala maghisgot sa direkta sa pagtuli sa babaye o infibulation (pagkimpit sa kinatawo), ang mga opisyales sa kagamhanan miingon nga ang maong mga batasan pagaisipong usa ka matang sa pag-abuso sa bata o grabeng pag-atake.”

Ubay-ubayng internasyonal nga mga organisasyon sama sa World Health Organization nanglihok sa pagpabugnaw sa FGM. Usa ka timaan sa kalamposan nakab-ot niadtong Septiyembre 1990, sa dihang ang mga pangulo sa kalibotan, lakip na ang mga presidente sa Aprikanhong mga nasod, sama sa Senegal, Uganda, ug Zimbabwe, nagtigom sa New York aron pirmahan ang Kombensiyon Labot sa mga Katungod sa Bata. Kining dokumentoha nagsaway sa pagtuli sa babaye ingong kini pagpaantos ug pag-abuso sa sekso.

Ang Economist sa Londres nagtaho: “Sirkunsisyon sa Babaye​—mas haom tawgon nga pag-abis sa kinatawo—​nagpabiling usa sa dagkong mga kalisangan sa Aprika nga dili kahisgotan. Sumala sa usa ka taho sa Minority Rights Group nga may ulong-buhatan sa Londres, . . . tinagpulo ka milyong mga babaye ang apektado kada tuig.”

Kining publikasyona mipadayon sa pag-ingon: “Ang pamaagi nagkadaiya gikan sa medyo ngulngol ngadto sa labihang kasakit, ug mahimong maglangkit sa pag-abis sa siwit ug ubang mga organo pinaagig mga kutsilyo, buak nga bildo, ug mga labaha​—nga sa kasagaran walay anestisya. Kana mahimong mosangpot sa grabeng mga suliran sa regla, pakigsekso ug panganak, sikolohikal nga mga kasamok ug bisan kamatayon. . . . Ang batasan nagpadayon tungod sa matuotuohong mga kahadlok mahitungod sa seksuwalidad sa babaye, panggawi ug sa sayop nga pagtuo nga kana alang sa kahindik.”

Ang Batasan Nagpadayon

Sa usa ka Aprikanhong nasod diin daghan sa mga babaye nakaagi niini, ang mga balaod nga gipasa niadtong 1947 nagdili sa kinagrabehang matang sa pag-abis. Apan ang rituwal sa gihapon padayong gihimo. Ngano? Tungod kay minilyon sa maayog-tuyong mga tawo padayong nagbaton sa sayop nga impormasyon ug nalimbongan sa pagtuo nga ang FGM makaayo. Pananglitan, ang mga edarang babaye sa balangay nagtuo nga kana maoy alang sa kaayohan sa babaye. Mao nga, sumala sa taho sa Nigerianhong mantalaan nga The Guardian, ang Minority Rights Group nag-ingon nga kinahanglang “usbon ang mga panghunahuna sa tigulang nga mga babaye nga mao ang nagpatunhay niana.”

Ang magasing Nursing Times nangatarongang susama: “Edukasyon lang ang paagi nga ikaw sa tinuod makasukol sa pagtuli sa babaye.” Ug sa ulahi, kining samang basahon nag-ingon: “Ang tibuok suliran mawagtang lamang pinaagi sa pagdugang sa kasayoran bahin niana, ug edukahon ang mga lalaki, ingon man ang mga babaye.” Nganong edukahon usab ang mga lalaki? Tungod kay daghang amahan nagabayad alang sa pagdisdis aron ilang mahikay ang kaminyoon sa ilang mga anak babaye ngadto sa mga lalaki nga dili modawat ug wala-matuling mga babaye.

Ang laing katarongan kon nganong nagpadayon kining operasyona naglangkit sa salapi. Ang The American Journal of Nursing nag-ingon: “Ang sirkunsisyon usa ka importanteng tinubdan sa kita alang niadtong nalangkit sa paghimo niana; busa, ang maong mga tawo may bentaha sa pagpatunhay sa batasan.” Dili lang kay tigulang nga mga babaye ang makasapi sa pagbuhat niana apan ang mga komadrona ug mga barbero usab. Ang mga nars ug mga doktor sa pila ka medikal nga klinika mohimo usab niana aron malikayan sa mga batang babaye ang pila ka riyesgo ug kasakit nga motungha gikan sa dili-hinlong mga operasyon. Hinuon, walay sapayan kon kinsay naghimo niana, kana sa gihapon maoy pag-abis.

Sa pila ka kaso ang hamtong nga mga babaye mopailalom niining operasyona sa makadaghan latas sa ilang mga tuig sa pagpanganak. Ang The New York Times International nag-ingon nga “daghang babaye ang mopailalom sa masakit nga serye sa pagbukhad ug pagtuli pag-usab tapos sa matag panganak. Ang mga ulat gikan sa mga pagtuli samaran una pa sa pagpanganak ug tapoton pagtahi pagkatapos. Kini magpahinabog grabeng pagdugo, molangan sa pagpanganak ug modugang sa riyesgo sa kadaot sa utok sa masuso.”

Ang magasing New Scientist nagtaho nga daghang “gagmayng batang babaye nahubsag dugo hangtod mamatay tungod kay ang dili hanas nga mga tigdisdis nakaputol sa pudendal artery o sa dorsal artery sa siwit. Ang uban mamatay tungod sa tapos-operasyon nga shock kay walay nasayod kon unsaon pagpaginhawa kanila pag-usab ug layo kaayo ang ospital, o kadtong naghimo sa operasyon magpanuko sa pagpakitabang kay maulaw sila tungod sa dili-maayong operasyon.”

Bisan pa, ang batasan nagpadayon. Ang mga taho bahin sa FGM nagpadayon sa pagtungha diha sa Aprikanhon ug Uropanhong mga mantalaan. Usa ka Aprikanhong basahon ning bag-o pa nagtaho nga “kadaghanan sa mga biktima sa pag-abis sa kinatawo maoy mga masuso ug mga batang babaye. Bisan pag ang mga ginikanan magtuli sa ilang mga anak babaye sa pagtuo nga kana husto ug kinahanglanon, ang operasyon ug ang resulta niana pagkatapos maoy kaamgid sa pagpaantos.” Sumala sa mantalaan sa Londres nga The Independent (Hulyo 7, 1992), usa ka bag-ong surbi nagpadayag nga “ang batasan mas kaylap sa UK kay sa gituohan sa miagi.” Sa Britanya kapin sa 10,000 ka batang babaye, “kadaghanan kanila nag-edad ug walo o ubos pa, gibanabana nga nameligro sa pagtuli sa babaye.”

Usa ka Tradisyong Pinasikad sa mga Kabakakan

Ang pila nagtuo sa kabakakan nga ang kinatawo sa babaye hugaw ug kinahanglang hinloan pinaagi sa pag-abis niana. Sila nagtuo nga ang mga lalaki lamang ang may katungod nga malipay sa pakigsekso. Gituohan usab nga ang FGM magpauswag sa pertilidad, dili magdasig sa seksuwal nga imoralidad, ug mopataas sa kahigayonan sa babaye nga maminyo. “Sa kasukwahi,” matud sa magasing Time, “ang kabugnaw o pagkabaog nga gipahinabo sa pag-abis miagak sa daghang bana sa pagsalikway sa ilang mga asawa.”

Kay wala motuo nga ang pagtuli sa babaye mopugong sa mga babaye nga mahimong mahilayon, ang mga mitambong sa bag-o pang komperensiya sa Sulod-Aprikanhong Komite, nga gihimo sa Lagos, Nigeria, mipahayag nga ang sayong pagbansay sa moralidad labi pang mapuslanon. Ang sayop nga mga buhat mapugngan sa edukasyon, dili sa pag-abis. Sa pag-ilustrar: Ato bang putlon ang mga kamot sa mga masuso aron dili sila modagko nga mga kawatan? O putlon ba ang ilang mga dila aron sila dili gayod makasultig daotang mga butang?

Usa ka magtiayong Nigerianhon midumili sa pagpatuli sa ilang anak babaye. Kini nakapasuko sa inahan sa bana, kinsa mibati nga ang bata modako nga mahilayon. Apan pinaagi sa maayong pagmatuto sa moral, ang dalaga nagpabiling ulay. Sa kasukwahi, ang pila ka laing mga bata nga nailhan niining pamilyaha, kansang mga ginikanan wala mohatag ug panahon sa pagtudlo kanilag maayong moral, misangpot nga mahilayon bisan pag natuli. Karon ang apohang babaye kombinsido na nga ang importanteng butang mao, dili ang sirkunsisyon o ang kakulang niana, apan ang pagsilsil sa moral nga mga balaod sa Diyos sa mga bata.

Kon atong gihigugma ang atong mga anak nga babaye, kita mangatarongan nga may daotang mga sangpotanan ang FGM diha sa ilang mga kinabuhi ug dili ipasiugda o idasig kining batasana sa bisan unsang paagi. Kini magkinahanglag kaisog tungod kay sa pila ka dapit ang kahadlok nga pit-oson sa komunidad aron mopahiuyon nianang tradisyona maoy hilabihan.

Relihiyosong Kalangkitan

Ang kasaysayan sa giabisang mga babaye makahatag ug katin-awan. Ang batasan naglungtad sa mga siglo na ug gani dayag taliwala sa mga migahing mga patayng lawas sa karaang Ehipto. Ang basahong Plastic and Reconstructive Surgery miingon: “Ang pagtuli sa mga babaye gibatasan sa karaang Ehipto ug naglangkit sa pagtuo sa mga Paraon sa pagkaduhag-sekso sa mga diyos.” Bisan karong adlawa, ang tawag sa kinagrabehang matang niining pag-abis maoy Paraonhong sirkunsisyon.

Sa pila ka dapit, ang karaang relihiyosong seremonyas nalangkit sa FGM. Usa ka Aprikanhong awtoridad nagsaysay nga ang usa ka partikular nga seremonyas giisip nga usa ka buhat sa paghiusa sa katigulangang diyos, kansang panalipod gihangyo aron tabangan ang mga batang babaye nga makalampos sa aktuwal nga operasyon ug sa samang panahon aron hatagan silag kaalam sa ilang mga katigulangan.​—Itandi ang 2 Corinto 6:14-18.

Dili lisod sabton nganong ang matuod nga mga Kristohanon nga nagpuyo sa mga nasod diin ang FGM ginabuhat wala mag-obserbar nianang tradisyona. Walay mabasa sa Bibliya nga bisan nagpasabot lang sa panginahanglan nga himoon ang maong pag-abis sa mga babaye. Tin-aw nga ang Maglalalang nagdesinyo sa babaye aron malipay sa pakigsekso sulod sa kahikayan sa kaminyoon. Ang pag-abis sa kinatawo sa babaye wala mahiuyon sa mga prinsipyo sa gugma, pagbati, ug kamakataronganon nga gipasiugda sa Balaang Kasulatan.​—Efeso 5:28, 29; Filipos 4:5.

Labing importante, ang Diyos sa gugma, si Jehova, nasubo tungod niining dili-makataronganong pag-abis ug sa misangpot nga pag-antos sa minilyong mga babaye ug gagmayng mga batang babaye. Pagkadako sa atong kalipay nga siya nagsaad sa usa ka bag-ong kalibotan diin walay mausa ang magaantos!​—Pinadayag 21:3, 4.

[Footnote]

[Kahon sa panid 21]

Komosta na man ang Sirkunsisyon sa Lalaki?

Ang pila tingali mopatungha sa pangutana, Dili ba ang sirkunsisyon sa lalaki pag-abis usab sa lawas? Ang Bibliya nagaingon nga sa usa ka panahon ang Diyos nagmando nga ang tanang lalaki tulion. Sa ulahi, uban sa pagkatukod sa Kristohanong kongregasyon, ang pagtuli dili kinahanglanon, bisan tuod wala idili. Anaa ra sa indibiduwal kon kaha siya ba o iyang mga anak magpatuli o dili.

Karong adlawa, ang pagtuli sa lalaki gibatasan sa daghang dapit. Tinuod, ang operasyon naglangkit sa pag-abis sa panit. Apan kining pamaagiha dili gayod katumbas sa FGM. Sa kinadak-an, ang mga lalaki dili makasinatig daotang mga epekto tapos sa pagtuli. Sa kasukwahi, ang normal nga mga obra sa babaye, sama sa pagregla, pagpakigsekso, pagpanganak, ug ang pagpangihi, subsob ubanan sa tibuok-kinabuhing pag-antos sa kangutngot ingong resulta sa FGM. Usab, ang hilabihan kakomplikado nga pagpanganak nakapahinabog seryosong mga depekto diha sa bata ug gani kamatayon sa daghang bag-ong nahimugso.

Pila ba ka lalaki ang magpaabis sa kinatawo sa ilang kaugalingon o sa ilang mga anak lalaki aron pugngan ang tanang kalalim sa panahon sa pakigsekso ug nga magpahinabog wayhunong nga kangulngol ug kadaot sa panglawas sa tibuok kinabuhi? Tin-aw, dili ikatandi ang pagtuli sa lalaki ug ang FGM.

[Kahon sa panid 23]

Usa ka Aprikana Mipatugbaw

‘Walo ka tuig ako sa dihang ako gituli. Karon ako 11 anyos na, apan sa gihapon mahinumdoman ko pag maayo ang operasyon. Bisan ang paghunahuna niana nakapalagot kanako, ug usahay modamgo akog makalilisang. Sa kadaghanang adlaw ako maoy malipayong tawo, apan sa dihang akong hunahunaon kana, mosugod ako sa pagbati nga patay sa kahiladman.

‘Ako tinuod nga nalipay sa una nakong pagkadungog niana. Ang akong pamilya ug akong mga paryente maghatag ug mga gasa kanako. Wala ako masayod kon unsa ang operasyon sa pagtuli, ug wala ako maghunahuna nga kadto masakit.

‘Ang akong kaukyab nawala. Misugod ako paghilak ug nahadlok gayod. May upat ka babayeng migunit sa akong mga kamot ug mga tiil. Usa ka babaye mitak-op sa akong baba pinaagi sa iyang palad. Milugnot ako aron makalingkawas, apan sila mas kusgan kay kanako ug mipugos kanako sa paghigda pag-usab. Kadto sakit kaayo.

‘Sa dihang giabisan na ako sa kutsilyo, mibanaw ang dugo. Wala ako maghunahuna nga may ingon niadto ka sakit. Tapos niadto ilang gihampolan ang samad ug usa ka miksklada sa itlog ug asukal. Unya ilang gihigtan ang akong mga tiil. Gidala akog balik sa kotse. Ako mihilak hangtod sa balangay.’​—Gikutlo gikan sa mantalaan sa Kenya nga The Standard.

[Picture Credit Line sa panid 20]

WHO/​OXFAM