Talagsaong Matang sa Pagpangitag Bahandi
SUKAD pa kaniadto, ang mga tawo nag-apresyar sa katahom sa tinagong mga bahandi sa kalalangan nga kanhi nalubong sa yuta. Pananglitan, ang Habila, usa ka dapit nga nalangkit sa karaang Arabia, nabantog sa buloknong mga batong onex. (Genesis 2:11, 12) O palandonga ang usa ka hataas nga saserdote sa karaang Israel nga ang tabon sa dughan adunay onex, rubi, esmeralda, topacio, ug ubang mahalong bato—12 ang tanan—nga gihal-op sa bulawan. Pagkamakasulaw kaha nga talan-awon kadto! (Exodo 28:15-20) Dugang pa, daghan kaayong mahalong mga bato ang gigamit sa pagtukod sa templo sa Jerusalem, nga gipahinungod sa pagsimba kang Jehova. (1 Cronicas 29:2) Daghan niadtong mahalong bato lagmit gipasinaw hangtod migilak pag-ayo. Ang bag-ohayng arkeolohikal nga mga kaplag nagpakita nga linibo ka tuig kanhi, ang mga tawo naggamit ug yanong makinang-may-tindakanan sa pagpaandar sa batong galingan aron pasinawon ang mga bato. Busa ang atong modernong-adlaw nga pagpanigom ug bato dili bag-o.
Himan ug Dapit
‘Unsang himan ang akong gikinahanglan sa pagpanigom ug bato?’ tingali mangutana ka. Ang maso, nga kuwadrado ug lapad sa usa ka tumoy sa ulo ug talinis sa pikas, kinahanglanon. Ang papel aron iputos sa mga sampol ug bag nga sudlan niini igo na. Nakita mo? Ang himan dili diay mahal.
‘Asa ko magsugod pagpangitag bato?’ tingali maoy sunod nimong pangutana. Ang mga walog ug mga suba maoy maayong mga dapit nga pangitaan. Nganong didto? Tungod kay ang talagsaong mga tipak sa bato, nga natipak gikan sa dudagkong mga bato, tingali moligid sa bungtod o ngadto sa suba, nga gipahamis ug gipasinaw samtang nagaligid. Diha sa mga bukana, makakita ka ug mga bato nga nadala sa sulog nganha sa baba sa suba ug gagmayng mga bato nga nabanlas sa lapyahan gikan sa mga kagaangan sa ilawom sa dagat. Ang ubang mga dapit nga lagmit adunay mga bato para sa tigkolekta mao ang mga dapit nga gihimoag dalan ug mga dapit haduol sa gibiyaang mga kubkobanag bato ug mga minahan. Apan pag-amping sa maong mga dapit. Anaa kanunay ang kapeligrohan nga adunay matumpag nga bato. Sa pipila ka dapit, lagmit magkinahanglan ka ug permiso sa dili pa mangita ug bato.
Kon ikaw nagpuyo sa Habagatang Aprika o sa Brazil, tingali molampos ka pagkaplag ug mga diamante. Ang mga rubi ug sapiro makaplagan sa mga suba sa India, Myanmar, ug Thailand, ug ang mga esmeralda sa Colombia, India, Habagatang Aprika, ug Zimbabwe. Sa Tsina ug Hapon, ang jaspe ug jadeite maoy labing popular alang sa mga alahas, mga dayandayan, ug mga insensaryo. Ang jaspe makaplagan sa Myanmar, New Zealand, ug Alaska, maingon man sa Hapon.
Usa sa labing matahom nga mahalong bato mao ang opal, usa ka matang sa dili-sihagon nga silica. Nga makaplagan sa Australia ug Mexico, ang mga opal adunay madanihon lainlaing bulok—pula, dalag, berde, ug asul. Ang opal humokon ug kon pasinawon kini sagad sapawan ug nipis nga kuwarso aron dili magaras.
Materyal Alang sa mga Bag-ohan
Ang mga batong sama niini maoy materyal alang sa mga batid ug lagmit dili makita sa mga bag-ohan. Apan, ang kuwarso daghan ug daling makaplagan. Kini usa sa labing komon sa tanang mahimong-bato nga mineral ug makaplagan sa tulo ka pangunang matang sa bato. Lagmit makaplagan nimo ang usa ka sampol sa kuwarso nga sihag, samtang ang uban dili sihag o dili sinaw pa gani. Ang uban may mga puntik nga kolor pula, dalag, purpura, berde, o kapihon. Siyempre, dugang pa sa pagpangita ug kuwarso, mahimo kang manigom ug bisan unsang tipaka sa bato nga may makaiikag nga kolor o desinyo. Ug sa dihang pasinawon ang bato, lagmit mahimuot ka sa iyang katahom ug magtinguha sa paggamit niana ingong dayandayan, ingong adorno sa estante, o ingong bahin sa gamay nga bukid diha sa imong tanaman.
Human makatigom ug igo-igong mga tipaka sa bato, kinahanglang mahibalo ka sa mga pamaagi sa pagpasinaw. Ang pipila ka pundok sa tigkolektag bato nagsugyot nga lugoon ang mga bato diha sa de motor nga baril nga may hinis ug tubig. Kini nagkinahanglan ug pailob ug panahon, lagmit mga semana, una sa tibugol nga hinis, unya sa pinong hinis, ug sa ulahi sa polbong pangpasinaw. Apan ang resulta takos kaayo sa kahago.
Ubang Matang sa Bato
Ang pagpanigom ug bato dili limitado sa gagmayng tipaka lamang. Sa Hapon ang dudagkong mga bato kaylap nga gigamit sa pagpaanindot sa tanaman. Kini mahimong mahal kaayo. Pananglitan, ang usa ka buok sa pulag-kolor nga bato nga may gibug-atong 700 kilos may bili nga kapin sa $2,300. Nganong mahal kaayo? Ang bili anaa sa kinaiyanhong katahom sa porma niini. Mahimong patuboron nimo ang tubig gikan sa gipormag-tasang bato duol sa ibabaw, nga magadagayday sa ubos sa han-ay sa gagmayng mga busay.
Naaghat ka na ba karon sa pagpangitag mga bato? Kon mao, hinaot nga makaplagan nimo ang talagsaong bahandi.—Pinadala.