Ang Hunahuna sa Bibliya

Tugotan ba Nimo ang Imong Tanlag nga Mogiya Kanimo?

SAMTANG ikaw naglakaw sa makisaw nga kalsada, nalabyan nimo ang luhog sinina nga babaye nga wala makamatikod nga nahulog ang iyang linikit nga papel de bangko. Sa dihang imo kanang gipunit, nakita nimo siyang misakay dayon sa awto. Unsay imong buhaton? Tawgon mo ba siya o ibulsa dayon nimo ang salapi?

Ang tubag nagdepende sa imong tanlag. Unsa may isulti niana nga buhaton nimo? Labawng hinungdanon, makasalig ka ba kon unsay itug-an niini kanimo? Makasalig ka ba sa imong tanlag nga maoy mogiya kanimo?

Kon Unsa ang Imong Tanlag

Ang tanlag ginabatbat ingong kinaiyanhong pagsabot kon unsay husto ug sayop, matarong ug dili-matarong, maayong kagawian ug imoral nga kagawian. Ang Bibliya nagsaysay sa paglihok sa tanlag diha sa Roma 2:14, 15: “Kay kon ang katawhan sa kanasoran nga walay kasugoan sa kinaiyahan magabuhat sa gimbut-an sa kasugoan, kining mga tawhana, bisan walay kasugoan, maoy kasugoan sa ilang kaugalingon. Sila nagpakita nga ang gimbut-an sa kasugoan nahisulat diha sa ilang mga kasingkasing, samtang ang ilang tanlag nagapanghimatuod niini ug, taliwala sa ilang mga hunahuna, magasumbong o tingali magapangulipas ba kanila.” Busa, ang imong tanlag gidesinyo aron makaarang ka sa pagtimbangtimbang sa mga kahimtang, paghimog matarong nga pagpili, ug paghukom sa imong kaugalingon pinaagi sa pagpili nga imong nahimo. Apan makasalig ka ba niini?

Depende. Ngani, adunay daghang pamatuod nga ang masalaypong tanlag motultol sa usa ka tawo ngadto sa sayop nga kagawian. Ang kamatuoran nga ang tanlag sa usa ka tawo motugot sa pipila ka kagawian dili garantiya nga ang Diyos nagtugot niana. Pananglitan, sa wala pa siya mahimong Kristohanon, si Saul sa Tarso nanguna sa paglutos sa mga Kristohanon. Siya miuyon gani ug nakigkonsabo sa pagpatay sa Kristohanong martir nga si Esteban. Niining tanan, ang iyang tanlag wala magbadlong kaniya.​—Buhat 7:58, 59; Galacia 1:13, 14; 1 Timoteo 1:12-16.

Sa Nazi nga Alemanya panahon sa Gubat sa Kalibotan II, daghang tropa sa mga SS nag-ingon nga sila nagsunod lamang sa mga mando sa dihang ilang gipahamtang ang pagpaantos ug kamatayon sa minilyon diha sa mga kampo konsentrasyon ni Hitler. Ang ilang mga tanlag mitugot kanila sa pagbuhat niana. Apan ang paghukom sa kalibotan​—ug labawng hinungdanon ang paghukom sa Diyos—​dili magpasaylo sa ilang mga buhat. Subay sa katarongan, sila gihukman nga sad-an.

Nganong Dili Kini Molihok nga Husto?

Nganong ang gilalang sa Diyos dili molihok nga husto? Ang Bibliya nagsaysay. Tungod sa pagkahulog sa tawo sa sala pinaagi sa pagkamasupilon ni Adan, ang sala gikaingon nga “magmando ingong hari,” nga nagpugos sa mga tawo sa pagtuman sa mga tinguha niini. (Roma 5:12; 6:12) Ang tanlag sa tawo, nga hingpit sa sinugdanan, nahimong baliko; ang nagatukmod nga puwersa sa sala karon nakig-indig na niini. (Roma 7:18-20) Kini nagpatungha sa away nga sinati kaayo nato: “Nakita ko kini, ingong usa ka balaod alang kanako: nga sa dihang buot kong buhaton ang matarong, ang daotan ania kanako. . . . Nakita ko dinhi sa mga bahin sa akong lawas ang laing balaod nga nagapakig-away sa balaod sa akong hunahuna ug nagahimo kanakong binihag sa balaod sa sala nga anaa sa sulod sa mga bahin sa akong lawas.”​—Roma 7:21-23.

Dugang pa niining napanunod nga kahuyangan, ang atong mga tanlag naapektahan usab sa panggawas nga agda. Pananglitan, ang pagpit-os sa isigkaingon dayag nga nagpabaliko o nagbuntog sa mga tanlag sa mga tropa sa SS nga Nazi nga nahisgotan sa di pa dugay. (Itandi ang Proverbio 29:25.) Dugang pa, ang pagpasulod sa hunahuna sa dili maayong mga butang, sama sa imoralidad ug kapintasan diha sa TV ug sa mga sine ug sa mga libro, sa susama adunay epekto. Kon kita kanunayng maladlad sa maong mga butang, sa kadugayan sila dili na kaayo daotan, ug ang atong tanlag maluya. Sa laing pagkasulti, “ang daotang kaubanan makadaot sa maayong mga batasan.”​—1 Corinto 15:33.

Kon ang usa ka tawo nabansay sa pagkahibalo ug pagtahod sa kasugoan sa Diyos, ang iyang tanlag dayag nga mahimong mas kasaligang giya kay sa wala mabansay. Bisan pa niana, bisan ang tawo nga may pagsabot ug halalom nga pagpabili sa mga paagi sa Diyos tingali makakaplag usahay nga tungod sa napanunod nga sala ug pagkadili-hingpit, ug tingali sa panggawas nga mga impluwensiya, ang iyang tanlag dili kasaligang giya.

Unsay Atong Mahimo?

Mausab ba ang tanlag, nga mahimong mas sensitibo sa matarong nga mga prinsipyo? Oo. Si Pablo mitambag sa mga Kristohanon nga sila “pinaagi sa paggamit makapabansay sa ilang mga gahom sa pagsabot sa pag-ila sa matarong ug daotan.” (Hebreohanon 5:11-14) Ang maong paggamit ug pagbansay naglakip sa pagtuon sa Bibliya, nga naghatag ug linaing pagtagad sa hingpit nga sumbanan nga gibilin ni Jesu-Kristo kanato. (1 Pedro 2:21, 22) Human niana, samtang kita magagamit sa atong gahom sa pagsabot diha sa paghimog mga desisyon, ang atong mga tanlag mopalayo ug mopalayo kanato gikan sa daotang mga hunahuna ug mga binuhatan ug motukmod kanato sa pagbuhat kon unsay dungganon ug matarong.

Bisan pa, kinahanglang dili gayod kita magpakamatarong-sa-kaugalingon o moingon nga kon ang usa ka butang “dili mohasol sa akong tanlag,” maayo ra kana. Ang husto ug luwas nga paggamit sa tanlag sa dili hingpit nga mga tawo mahimong ikailustrar sa mainampingong kalihokan sa usa ka luwas nga drayber. Sa diha nga ang usa ka drayber mobalhin ug agianan, sa kinaiyanhon mopasiplat una siya sa iyang salamin aron makita ang talan-awon sa likod. Kon siya makakitag sakyanan, siya nasayod nga dili luwas ang pagbalhin sa laing agianan. Apan, bisan pa ug wala siyay nakita, ang maalamong drayber makaamgo nga adunay pipila ka dapit nga dili makita​—dili ang tanan makita sa tanang panahon pinaagi lamang sa salamin. Busa, dili kay yano lang siyang motan-aw sa salamin. Siya molingi aron sa pagtan-aw kon walay sakyanan sa dili pa siya mobalhin. Ingon usab niana ang tanlag. Kon kana magpasidaan kanimo, sunda kana! Apan bisan kon sa sinugdan dili kini mopasidaan, sunda ang maalamong motorista​—susiha ug dugang aron sa pagtino nga walay kapeligrohan.

Susiha ang imong panghunahuna kon kini ba kaharmoniya sa panghunahuna sa Diyos. Gamita ang iyang Pulong ingong sukdanan sa pagtimbangtimbang sa imong tanlag. Ang Proverbio 3:5, 6 maalamong nag-ingon: “Salig kang Jehova sa bug-os mong kasingkasing ug ayaw pagsalig sa imong kaugalingong salabotan. Sa tanan nimong mga dalan ilha siya, ug siya magatul-id sa imong mga dalan.”

Busa maalamon ang pagpatalinghog sa imong tanlag. Apan mas maalamon gihapon ang pagtandi sa tanan natong buhaton sa kabubut-on sa Diyos ingon nga gipadayag sa iyang Pulong. Niana lamang nga kita makaingon nga masaligon, “Kami masaligon nga kami adunay matinud-anong tanlag.”​—Hebreohanon 13:18; 2 Corinto 1:12.

[Hulagway sa panid 26]

“Pagkakabig ni San Pablo”

[Credit Line]

Dibuho ni Caravaggio: Scala/​Art Resource, N.Y.