Pagtigulang nga May Salabotan
ANG usa ka tinuod-kinabuhing kasaysayan sa usa ka lalaking tigulang nga taga-Tungang Sidlakan nga nakaagig daghang kalisdanan ug mga katalagman gitapos uban sa pasalig nga siya namatay “nga tigulang na ug matagbawon sa mga adlaw.” Nabuhi siyag kapin sa 140 ka tuig.—Job 42:16, 17.
Ang laing lalaki, nga didto usab sa Tungang Sidlakan, nakaabot sa tuman ka tigulang nga panuigon nga 175 ka tuig. Ang talaan nag-ingon nga siya “nabugtoan sa gininhawa ug namatay sa tigulang na kaayong edad, nga tigulang ug matagbawon.” Oo, ang mga tawo posible nga mabuhing matagbawon bisan hangtod sa tigulang nilang panuigon.—Genesis 25:7, 8.
Sa panuigon nga isipon nato karon nga tuman ka tigulang, ang usa sa mga tawong gihisgotan sa ibabaw miboluntaryo pagbiya sa hamugawayng balay sa siyudad ug, kauban sa tibuok niyang panimalay, milalin ngadto sa laing nasod. Ang unang hugna nianang panawa mikobre ug kapin sa 970 kilometros, ug wala mogamit kanag modernong transportasyon. Ang laing lalaki gitakboyan ug grabeng mga sakit sa lawas. Kining duha ka lalaki nagpatunghag mga pamilya sa tigulang nilang panuigon.
Usa niining mga lalakiha nakakita nga ang usa ka bahin sa yuta nga iyang gipuy-an gihugpaan sa giipong kasundalohan sa nanulong nga lima ka hari. Siya kinahanglang makapatigom ug kasundalohang may mga 300 ka lalaki aron gukdon sila ug luwason ang usa ka minahal nga paryente. Sa ulahi, iyang nakita nga ang duha ka mauswagong siyudad gilaglag sumala sa pagbuot sa Diyos. Sa duha ka beses, kanang tawhana sa temporaryo giagawan sa iyang maanyag nga asawa pinaagi sa gamhanang mga hari.
Kining duha ka lalaking tigulang—si Job ug si Abraham—malamposong nakasagubang ug mapait nga mga hitabo ug nabuhing “tigulang na ug matagbawon.” Unsa ang ilang sekreto?
Mga Suliran sa Pagkatigulang Karon
Ang mga suliran nga gisagubang sa mga tigulang karong adlawa lahi ba kaayo kay sa naagian sa mga tigulang sa kakaraanan? Dili ba ang pipila ka tigulang karon makasinati sa pagkawala sa bahandi o sa pagkawala pa sa pangabuhian?
Ang pipila mawad-an sa ilang mga balay ug kinahanglang mobalhin ngadto sa dili-sinating silinganan. Mamatay ang suod nga mga paryente, mga higala, ug mga kapikas sa kinabuhi. Ang mga sakitsakit sa lawas maoy dakong suliran nga sagubangon. Makapasubo, ang pipila ka anak dili na magtagad sa ilang mga ginikanan, nga dili magsuportar kanila ug pasagdan sila sa pag-atiman sa ilang kaugalingon.
Dili kinahanglang batbaton pa kanang mga sulirana, kay kana nasayran pag-ayo. Apan sa kamaalamon kita makapangitag mga sulbad.
Mga Tinamdan Bahin sa Pagkatigulang
Ang tinamdan sa usa ka tawo basin gikinahanglan nga usbon; basin mao kini ang hinungdan sa iyang kasub-anan. Pananglitan, ang pila ka tigulang moinsistir nga mag-inusara pagpuyo bisan pag dili na sila makaatiman sa ilang kaugalingon. Ang usa ka babaye nga baldado ug nag-inusara pagpuyo sa dakong balay nagpaskin ug pahibalo sa iyang pultahan nga nag-ingon: “Ayaw Pagsulod!” Gibati niyang ang tanan nagtinguha lamang sa iyang kuwarta o propiedad; dili siya mosalig kang bisan kinsa.
Kining bayhana wala matigulang nga may salabotan. Pagkamakaluluoy nga kahimtang! Tinuod, dili ang tanan kasaligan. Apan labing manggialamon gayod nga dawaton ang kamatuoran nga ang pipila kasaligan ug dawaton ang pakighigala ug tabang niadtong gusto gayong motabang!
Ang pila ka tigulang basin mobating matagbawon na sila sa ilang kinabuhi. Apan sila buhi pa, ug makadiskobre sila nga mapuslanon nga ang ilang mga kaisipan huptang aktibo ug sa bug-os gamiton ang ilang mga katakos sa panghunahuna. Ang pagkakat-on ug bag-ong mga butang dili saylo sa ilang mga katakos ug makapatugob, bisan pag gikinahanglan tingali ang taas nga panahon aron makakat-on kay sa dihang bata pa sila.
Ang Pagkatigulang Talagsaon
Ang mga instruksiyon bahin sa pagtambal sa tigulang sa usa ka tunghaang bokasyonal nag-ingon nga ang mga tigulang kinahanglang pabation nga sila adunay kaugalingong panghunahuna ug lawas. Kinahanglang pabation usab sila nga gihigugma ug gikinahanglan, nga sila may kapuslanan ug makabuhat sa mga butang sa ilang kaugalingon. Dugang pa, ang maong instruksiyon nag-ingon nga ang mga tigulang kinahanglang makaamgo nga nahisakop nga mahimong bation sulod sa pamilya ug sa pagpakig-uban sa mga higala ug nga sila makabatog kaayohan sa relihiyosong panag-uban.
Nan, unsa ang labing maayong tinamdan nga ipasundayag sa mga tigulang? Ang malaomong panglantaw mahimong usa ka dakong tabang. Ang usa nga dayag nag-isip sa pagkatigulang ingong usa ka bag-ong anib sa kinabuhi mao ang 90-anyos nga inahan sa usa ka presidente kanhi sa T.B. Sa iyang talaan sa kagahapon siya nagsulat: “Dili angay kahadlokan ang pagkatigulang . . . Kini mahimong tugob ug makapatagbaw . . . Ang matang sa ulahi natong kinabuhi pagatinoon sa kinabuhing ato nang nahulma.” Ang maong kaisipan mohatag ug dugang kahulogan sa ulahing katuigan sa kinabuhi.
Busa, ang mga instruksiyong nahisgotan na bahin sa pagtambal sa tigulang nag-ingon nga ang malipayong mga tigulang mao ang mga tigulang nga makaarang sa pag-edukar sa ilang kaugalingon pinaagi sa pagsugod sa bag-o ug makapatagbawng intereses, sa pagkakat-on ug pag-ugmad sa mahagitong mga pasatiempo, sa pagpahimulos sa makahuloganong mga kasinatian ug mga panaghigala, sa pagkakat-on sa pagpabili sa kinabuhi ug sa pagkinabuhi sumala sa mga katakos sa ilang lawas.
Komosta ang pag-agwanta sa dili-kalikayang mga suliran sa kinabuhi? Ang librong On Growing Old nag-ingon: “Tinuod nga katuohan nga kon ang usa ka tawo makabatog hatag-as nga mga sukdanan ug ilabina sa gahom nga kinaiyanhon sa tinuohan siya labi pang makaagwanta . . . Labaw sa tanan ang mga tigulang angay magtinguha nga palig-onon ang ilang relihiyosong mga bugkos.”
Ang pipila ka tawo nagbutang sa pagpadayong okupado sa bag-ong mga buluhaton nga una sa tanan. Usa ka ubanon nang 61-anyos nagtagbaw sa iyang pagkahilig kaayog kusog nga mga motorsiklo pinaagi sa pagpamembro sa usa ka klab sa motorsiklista nga alang ilabina sa mga tawong kapin sa 40. Hinuon, ang Pagmata! dili mosugyot sa mga motorsiklo alang sa mga tigulang!
Usa ka tigulang nga magtiayon adunay usa ka sanglitanan: “Ayaw kagul-i ang imong edad—ug ayawg hunong sa pagtrabaho inigretiro nimo.” Aron matuman ang maong sanglitanan, sila nagbisikleta gikan sa Los Angeles hangtod sa New York niadtong 1980. Sulod sa upat ka tuig human sila moretiro niadtong 1976, ang lalaki, 69, ug ang iyang asawa, 64, nakabisikleta ug kapin sa 25,000 kilometros agi sa Canada, Tinipong Bansa, Norway, Belgium, Holland, Alemanya, Pransiya, ug Britanya. Dinhi na usab dili namo isugyot nga pagapun-on sa usa ka tawo ang iyang kinabuhi sa maong mga pangagpas, kay kana mahimong magbilin ug diyutay o kaha walay panahon aron makakat-on ug malangkit sa matuod nga pagsimba sa Diyos. Apan kining panig-ingnana nagpasundayag nga ang pila ka tigulang adunay dakong katakos sa pagkinabuhing aktibo.
Ang mabungahong buluhaton ug paggamag mga butang alang sa uban makatabang sa usa ka tawo nga matigulang nga kahimut-anan. Usa ka grupo sa retiradong hanas nga mga trabahante, nga ang pipila kapin nag 70, nagpadayon sa paggamit sa ilang mga kahanas pinaagi sa paghimog baratong pag-ayoayo sa balay alang sa mga pensionado sa dapit sa Greater Vancouver, Canada. Mahitungod sa epekto sa maong trabaho diha sa mga trabahante mismo, usa ka tawo nag-ingon: “Kini maayong tambal. Kini magpaabtik kanila.” Ang taho sa mantalaan nag-ingon nga sila “dili lapoy, retirado lamang.” Kining mga tawhana nag-ingon nga ang pagtan-awg TV sa nahibilin nilang kinabuhi maoy alang lamang sa mga gikapoy na pag-ayo.
Ang Papel sa Pagpabili
Ang pagpabili sa kinabuhi mahisgotan usab. Ang usa ka igmat nga 87-anyos nga taga-British Columbia, Canada, nagpakitag dakong pagpabili tungod lang sa pagkamay-kinabuhi. Ang iyang panultihon sa pagtigulang nga may salabotan mao: “Batoni ang aktibong kaisipan, ug magpabiling batan-on sa panglantaw. Pagkinabuhi sa usa ka adlaw sa usa ka panahon.” Siya wala gayod mangandam alang sa pagtigulang apan sa yano nagpabiling okupado sa pag-atiman sa mga punoan niya sa prutas sa gawas sa balay. Aron makapasibo sa iyang nabag-ong kahimtang, siya naghupot ug madasigong interes diha sa ubang mga tawo ug kanunayng naningkamot nga makanunot sa balita.
Bisan pag mausob ang kahimtang sa mga tigulang diha sa pamilya ug sa katilingban, dili kinahanglang mawad-an sila sa tanang interes sa kinabuhi o mahatumpawak sa grabeng depresyon sa hunahuna. Kon ang mga higala ug mga paryente mapaluyohon nianang panahona, dako kanag mahimo, kay sa maong paagi ang mga tigulang makapaambit sa ilang mga kasinatian ug mga kalingawan. Usa ka lalaking tigulang nga nag-inusara pagpuyo sa iyang balay sa British Columbia mikomento: “Kon ang mga tigulang dili tagdon sa ilang mga pamilya, adunay kiling nga maghunahuna kanunay sa kagahapon, ug dili kana maayo.” Gipabilhan niya ang iyang natibulaag nga pamilya ug ang ilang pagkamatinumanon sa pagpakigbalitaay. “Ang telepono,” matud niya, “usa ka kahibulongang kasangkapan para sa mga tigulang.”
Ang usa ka lalaking napugos sa pagretiro ug sayo tungod sa grabeng suliran sa kasingkasing mipahayag mahitungod sa kapeligrohan sa paghunahuna kanunay sa kagahapon. Aktibo kaayo ang iyang kinabuhi sa nangagi, kay nagdumalag usa ka malamposong negosyo ingon man nag-alagad nga tinudlong ansiano sa usa ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Nagbasol ba siya sa nahanawng mga buluhaton? “Wala,” matud niya, “wala gayod. Natagbaw ako nga gibuhat ko ang akong maarangan. Ako ang nagpahimutang sa patukoranan aron makatukod ang uban ibabaw niana.”
Ang relasyon niining tawhana uban sa iyang minyo nang mga anak babaye ug ilang mga pamilya nahimong, sa iyang mga pulong pa, “mas suod nga panagsuod” sa paglabay sa katuigan. Gipabilhan niya ug sa iyang asawa ang ilang mga minahal ug nakakat-on pagtugyan sa pamilyahanong mga desisyon ngadto sa ilang dagko nang mga anak sa dapit nga angay kana—diha sa maong mga hamtong. Ang kapakyasan sa pagbuhat niana magpahinabo lang sa panagbangi ug kasub-anan, gawas pa sa sinating suliran sa mga umagad ug ugangan.
Pagkadakong kalipay ang malaktawan sa mga apohan kon dili ilhon ang ilang papel! Apan pagkadakong kalipay sa pagkabati sa usa ka apong moingon, sama sa nabatian niining maong apohan human sa taas nga sesyon sa ospital: “Lo! Diin ka gikan? Gimingaw na mi nimo!”
Tungod kay ang kahakog ug kawalay kinaiyang pagbati sinati kaayo sa kalibotan karong adlawa, dili tanang masakiton ug tigulang ang dunay moral ug pisikal nga pagpaluyo nga gikinahanglan kaayo aron masagubang ang mga suliran sa malinawong paagi. Kini mao ang pagtimbangtimbang sa kahimtang sa superbisor sa usa ka sentro sa tigulang sa Canada: “Daghan niining mga tigulanga mobiya sa nindot nga balay aron moanhi dinhi, diin sila aduna lamay katre ug kabinet. Sa dihang mamatay na sila, ang mahibilin na lamang mao ang gamayng kahon nga nasudlan sa tanan nilang kabtangan sa kalibotan. Kini makapaguol nga kasinatian.” Apan, sa pila ka kaso ang maong mga pasilidad tingali mao ang bugtong sulbad alang sa mga pamilya nga matinguhaon sa pag-atiman alang sa ilang tigulang nang mga minahal.
Pag-atubang sa Umaabot nga May Salabotan
Sumala sa pila ka tigtagna, moabot ang panahon sa dihang ang usa ka medisina makabuntog sa pagkatigulang, maingon nga kontrolado na ang pila ka laing suliran sa panglawas karong adlawa. Apan ang mao bang hinandurawng mga panagna sa mga tawong dili hingpit mohatag ug tinuod, makapalig-ong paglaom alang sa usa ka tawo kansang gitas-on sa kinabuhi maoy duolan sa “tulo ka kawhaan ka tuig ug napulo” o “upat ka kawhaan ka tuig”?—Salmo 90:10, King James Version.
Linibong tigulang ang nakakaplag sa makapataas-kinabuhi nga paglaom diha sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Sila karon nagsalig sa seguradong mga saad sa “ang Karaan sa mga Adlaw,” si Jehova nga Diyos. (Daniel 7:9, 13) Usa nianang saara mao nga ang unod sa usa ka tigulang “mabag-o kay sa unod sa bata,” ug siya “mahibalik sa mga adlaw sa iyang batan-ong kusog.” (Job 33:25) Bisan kadtong nangatulog sa kamatayon mahigmata nganha nianang matanga sa kinabuhi sa matarong nga bag-ong kalibotan sa Diyos, nga sa dili madugay mopuli sa dili-makapatagbawng sistema sa mga butang karon. (Buhat 24:15; 2 Pedro 3:13) Mao kining lig-ong pagtuo ang nakapaarang kang Abraham ug kang Job sa pagkinabuhi sa ilang mga adlaw nga “tigulang ug matagbawon.”
Sa pagkatinuod, ang pagkinabuhi karong adlawa sumala nianang mga sukdanana nga makapatagbaw sa kasingkasing maoy sama sa pagpangandam alang sa umaabot. Gawas pa, pinaagi sa pagbaton ug mapaluyohong pamilya ug mga higala ug angayang mga buluhaton, ang usa ka tigulang mahimong molambo. Labaw sa tanan, ang suod nga relasyon uban sa Usang nagsaad sa kagawasan gikan sa pagkatigulang ug kamatayon mopahinabo sa pagtigulang nga may salabotan. Sa pagkatinuod, kadtong giuyonan sa Diyos “magpadayon pa sa paglambo sa panahon sa pagkaubanon.”—Salmo 92:14.