Ang Akong Amahan “Gipagula Sa Bomba Atomika Gikan Sa Bilanggoan”

Sa alas 8:15 s.b. niadtong Agosto 6, 1945, usa ka bomba atomika mibuto ibabaw sa Hiroshima, Hapon, nga naglaglag sa siyudad ug nagpatay sa tinagpulo ka libo sa populasyon niini. Ang akong amahan midumili sa pagsimba sa emperador ug sa pagpaluyo sa militarismo sa Hapon, mao nga niadtong panahona siya usa ka piniriso sa bilanggoan sa Hiroshima.

SI PAPA subsob nga nagbatbat kon unsay nahitabo niadtong halandumong buntag. “Ang kahayag mikidlap sa kisame sa akong selda,” matud niya. “Unya nakadungog akog hilabihan ka kusog nga dahunog nga daw ang tanang bukid dungang nangahugno. Dihadiha ang selda naliminan sa mabagang kangitngit. Akong gisuong ang akong ulo sa ilalom sa akong kutson aron dili makasimhot sa itomon nga gas.

“Tapos sa pito o walo ka minutos, akong gipagawas ang akong ulo gikan sa ilalom sa kutson ug nakamatngon nga ang ‘gas’ nahanaw na. Hayag na usab. Ang mga butang gikan sa estante ug daghan kaayong abog nangahulog, maong hugaw kaayo. Tungod sa tag-as nga mga paril nga naglibot sa bilanggoan, walay nakasulod nga kalayo gikan sa gawas.

“Mitan-aw ako sa bintana sa likod ug nakurat! Ang tanang buhatan sa prisohan ug ang mga tinukod nga kahoy nangapayhag. Unya mitan-aw ako sa gamay nga bintana sa atubangan. Ang mga selda sa tinukod sa atbang bug-os nga nagun-ob. Ang mga binilanggo nga nakalabang-buhi nagpaninggit ug tabang. Dihay kahadlok ug kalisang​—usa ka esena sa hilabihang kaguliyang ug kalisang.”

Sa bata pa nalingaw ako sa pagpaminaw kang Papa nga mag-asoy nga siya, sumala sa pagkasulti niya niana, “gipagula sa bomba atomika gikan sa bilanggoan.” Giasoy niya ang sugilanon nga walay pagbati sa pagkasad-an, tungod kay siya gibilanggo nga dili makataronganon. Sa dili pa isugid ang mga sumbong batok kang Papa ug sa unsang paagi siya gitratar sa mga katuigan sa iyang pagkabilanggo, pasaysaya ako kon sa unsang paagi nakapakig-uban ang akong mga ginikanan sa Todaisha, ingon sa pagtawag kanhi sa Watch Tower Bible and Tract Society sa Hapon.

Pagpangita sa Katuyoan

Si Papa gusto kaayo ug mga libro, ug sa sayong bahin sa iyang kinabuhi naningkamot siya sa pag-edukar sa iyang kaugalingon ug sa pagpauswag sa iyang kahimtang sa kinabuhi. Sa dihang kinto grado pa siya sa elementarya, milayas siya sa ilang balay sa Ishinomori sa amihanan-silangang Hapon. Nga may igong salapi alang lamang sa usa-ka-biyahe nga tiket, misakay siya ug tren paingon sa Tokyo, diin determinado siyang mahimong sulogoon sa panimalay ni Shigenobu Okuma, kinsa kaduha nahimong primer ministro sa Hapon. Apan sa dihang kining nagkagidlay nga batan-on sa banika miabot sa panimalay ni G. Okuma, gibalibaran ang iyang hangyo nga motrabaho. Sa ulahi si Papa nakatrabaho ug nakapuyo sa usa ka tindahan ug gatas.

Samtang tin-edyer pa, ang akong amahan misugod na sa pagtambong sa mga pakigpulong sa mga politiko ug mga eskolar. Sa usa ka pakigpulong ang Bibliya nahisgotan ingong usa ka hinungdanon kaayong libro. Busa si Papa mipalit ug Bibliya, nga kompleto sa mga cross-reference ug usa ka mapa sa Bibliya. Nadani kaayo siya sa iyang nabasa ug napalihok sa pagtinguha nga mobuhat sa buluhaton nga makaayo sa tanang katawhan.

Sa kataposan si Papa mipauli, ug niadtong Abril 1931, sa dihang siya nag-edad ug 24, naminyo siya sa 17-anyos nga si Hagino. Wala madugay human maminyo si Papa, usa ka paryente nagpadala kaniyag literatura nga gipatik sa Todaisha. Nadani sa iyang nabasa, si Papa misulat sa Todaisha sa Tokyo. Niadtong Hunyo 1931 usa ka bug-os-panahong ministro gikan sa Sendai nga ginganlag Matsue Ishii miduaw kaniya sa Ishinomori.a Si Papa midawat ug usa ka hugpong sa mga libro gikan kaniya nga nag-apil sa The Harp of God, Creation, ug Government.

Nakaplagan ang Katuyoan sa Kinabuhi

Halos dihadiha dayon si Papa nakasabot nga ang lainlaing mga pagtulon-an sa simbahan, sama sa ang tawo adunay dili-mamatay nga kalag, ang daotan sunogon sa walay kataposan sa impiyerno nga kalayo, ug ang Maglalalang maoy usa ka trinidad nga Diyos, maoy bakak. (Ecclesiastes 9:5, 10; Ezekiel 18:4; Juan 14:28) Nakaamgo usab siya nga kining kalibotana matapos. (1 Juan 2:17) Buot masayod kon unsay iyang angayng buhaton, iyang gikontak ang gitudlong hawas sa Todaisha kinsa miduaw kaniya niadtong Agosto 1931, ug ingong sangpotanan sa ilang mga panaghisgot, si Papa gibawtismohan ug mihukom nga mahimong bug-os-panahong ministro ni Jehova.

Tapos sa dugayng panaghisgot si Mama usab nakombinsir nga ang iyang nakat-onan gikan sa Bibliya mao ang kamatuoran. Gipahinungod niya ang iyang kinabuhi kang Jehova ug gibawtismohan niadtong Oktubre 1931. Sa dihang ang akong amahan nagsubasta sa iyang balay ug yuta, ang iyang mga paryente nagtuo nga nabuang na siya.

Kinabuhi Ingong Bug-os-Panahong mga Ministro

Gihatag ni Papa ang tanang halin sa subasta ngadto sa iyang inahan, ug siya ug si Mama miadto sa Tokyo niadtong Nobyembre 1931. Bisan tuod wala sila makadawat ug mga instruksiyon bahin sa kon unsaon pagpakigsulti sa uban bahin sa maayong balita sa Gingharian, sila misugod pagsangyaw sa adlaw human sa ilang pag-abot didto.​—Mateo 24:14.

Dili sayon ang ilang kinabuhi. Ilabinang lisod kadto alang sa akong inahan nga 17 anyos lamang niadtong panahona. Walay kaubang mga Saksi, walay mga tigom, ug walay kongregasyon​—inadlaw lamang nga eskedyul sa pagpanagtag ug mga literatura sa Bibliya gikan sa balay ngadto sa balay gikan sa alas 9:00 s.b. hangtod sa alas 4:00 s.h.

Niadtong 1933 ang ilang asaynment sa pagsangyaw gibalhin gikan sa Tokyo ngadto sa Kobe. Natawo ako didto niadtong Pebrero 9, 1934. Ang akong inahan masiboton diha sa ministeryo hangtod sa usa ka bulan una sa pagpanganak kanako. Human niadto ang akong mga ginikanan mibalhin ngadto sa distrito sa Yamaguchi, sa siyudad sa Ube, sa siyudad sa Kure, ug sa kataposan sa Hiroshima, nga nagsangyaw sa matag dapit sulod sa duolan sa usa ka tuig.

Gidakop ang Akong mga Ginikanan

Samtang miuswag ang militarismo sa Hapon, ang mga publikasyon sa Watch Tower Society gidili ug ang mga Saksi gibantayan pag-ayo sa Special Secret Service Police. Unya, niadtong Hunyo 21, 1939, ang bug-os-panahong mga ministro sa mga Saksi ni Jehova gipangdakop sa tibuok Hapon. Si Papa ug Mama apil niadtong gipangdakop. Gipaatiman ako sa akong apohang babaye nga nagpuyo sa Ishinomori. Human mabilanggo sulod sa walo ka bulan, si Mama gipagula ug gibantayan pag-ayo sa mga awtoridad, ug sa kataposan, niadtong 1942, nahiusa ako uban kaniya sa Sendai.

Kasamtangan, si Papa, kauban sa ubang mga Saksi, gisukitsukit sa mga sekreta sa estasyonan sa kapolisan sa Hiroshima. Tungod kay midumili sila sa pagsimba sa emperador o sa pagpaluyo sa militarismo sa Hapon, ang mga Saksi gibunalan pag-ayo. Ang tigsukitsukit dili makapasibog kang Papa gikan sa pagsimba kang Jehova.

Tapos sa kapin sa duha ka tuig nga pagkabilanggo, si Papa gihusay. Panahon sa usa ka sesyon, ang huwes nangutana: “Miura, unsay imong hunahuna sa Iyang Kamahalan, ang Emperador?”

“Ang Iyang Kamahalan, ang Emperador, usa usab ka kaliwat ni Adan ug busa maoy mortal, dili-hingpit nga tawo,” mitubag si Papa. Kadtong maong pahayag nakapakurat kaayo sa tig-esteno sa korte nga siya napakyas sa pagsulat niana. Abi ninyo, kadaghanang Hapon niadtong panahona nagtuo nga ang emperador maoy usa ka diyos. Si Papa gisentensiyahan ug lima ka tuig sa bilanggoan, ug giingnan siya sa huwes nga kon dili siya mobiya sa iyang pagtuo, siya mabilanggo sa tibuok niyang kinabuhi.

Wala madugay human niadto, niadtong Disyembre 1941, ang Hapon miatake sa Tinipong Bansa sa Pearl Harbor, Hawaii. Ang pagkaon sa bilanggoan nagnihit, ug panahon sa tingtugnaw, daghang gabii nga si Papa tugnawon ug dili makatulog tungod sa kakulang sa sapot. Bisan tuod naputol gikan sa tanang espirituwal nga pakig-uban, makabasa siya sa Bibliya sa librarya sa bilanggoan, ug pinaagi sa pagbalikbalik ug basa niana, nahuptan niya ang espirituwal nga kalig-on.

Sa Dihang Gihulog ang Bomba

Sayo sa buntag sa Agosto 6, 1945, usa ka binilanggo buot nga makig-ilis ug libro kang Papa. Kini gidili, apan kay giduso na sa binilanggo ang iyang libro latas sa agianan ngadto sa selda ni Papa, giduso ni Papa ang iyang libro ngadto sa selda sa maong binilanggo. Busa inay sundon ang sagad estrikto niyang eskedyul niadtong buntaga, si Papa nagbasa sa dihang gihulog ang bomba. Kasagaran naggamit siya sa kasilyas diha sa iyang selda niadtong panahona sa buntag. Tapos sa pagbuto, nakita ni Papa nga ang kasilyas naguba gumikan sa nangahulog nga mga gun-ob.

Dayon si Papa gidala ngadto sa haduol nga bilanggoan sa siyudad sa Iwakuni. Wala madugay human niadto, ang Hapon misurender ngadto sa Alyadong mga Puwersa, ug siya gipagula sa bilanggoan taliwala sa tapos-gubat nga kagubot. Mipauli siya sa Ishinomori niadtong Disyembre 1945. Nasakit siya. Nag-edad lamang siya ug 38, apan tigulang na siyang tan-awon. Sa sinugdan dili ako makatuo nga siya mao ang akong amahan.

Lig-on Gihapon ang Iyang Pagtuo

Ang Hapon diha sa gubot nga kahimtang, ug wala kami masayod kon asa magkatibulaag ang nahibiling pipila ka matinumanong mga Saksi. Ni may mabatonan kaming bisan unsang literatura sa mga Saksi ni Jehova. Bisan pa niana, gitudloan ako ni Papa gikan gayod sa Bibliya sa kamatuoran bahin sa Gingharian ni Jehova, sa bag-ong kalibotan, ug sa nagsingabot nga gubat sa Armageddon.​—Salmo 37:9-11, 29; Isaias 9:6, 7; 11:6-9; 65:17, 21-24; Daniel 2:44; Mateo 6:9, 10.

Sa ulahi, sa dihang gitudloan ako sa teoriya sa ebolusyon sa hayskul ug nagsugod sa pagduhaduha sa paglungtad sa Diyos, gipaningkamotan sa akong amahan nga makombinsir ako nga naglungtad ang Diyos. Sa dihang nagduhaduha ako sa pagtuo, sa kataposan miingon siya: “Kadaghanan sa mga tawo sa kalibotan nagpaluyo sa gubat ug sad-an sa pag-ula ug dugo. Ako, sa akong bahin, nagpabilin sa kamatuoran sa Bibliya ug wala gayod magpaluyo sa militarismo, sa pagsimba sa emperador, o kaha sa gubat. Busa palandonga pag-ayo mismo kon hain ang tinuod nga dalan sa kinabuhi nga kinahanglang imong subayon.”

Kay nasayod sa gitudlo ug gikinabuhian sa akong amahan ug nagtandi niana sa kon unsay akong nakat-onan sa tunghaan, akong nasabtan nga ang teoriya sa ebolusyon dili mao ang hustong paagi sa paghunahuna. Bisan tuod walay ebolusyonista nga nagriyesgo sa iyang kinabuhi tungod sa iyang gituohan, ang akong amahan andam nga mamatay tungod sa iyaha.

Usa ka adlaw niadtong Marso 1951, kapin sa lima ka tuig human sa gubat, si Papa nagbasa sa mantalaang Asahi. Sa kalit lang misinggit siya: “Oy, sila miabot, sila miabot!” Gipakita niya ang mantalaan kanako. Kadto maoy artikulo bahin sa lima ka misyonaryo sa mga Saksi ni Jehova nga mao pay pag-abot sa Osaka. Nga nagluksolukso sa kalipay, gikontak ni Papa ang mantalaan ug nasayran nga ang mga Saksi ni Jehova nag-establisar ug sangang buhatan sa Tokyo. Gikuha niya ang adres ug miduaw sa sangang buhatan, sa ingon nahibalik ang iyang kontak sa organisasyon ni Jehova.

Matinumanon Hangtod sa Kataposan

Niadtong 1952 ang among pamilya mibalhin sa Sendai. Ang mga misyonaryo sa Watch Tower Society nga si Donald ug Mabel Haslett mibalhin didto niadtong tuiga ug nag-abang ug balay aron didto himoon ang Pagtuon sa Bantayanang Torre. Upat lamang ang mitambong sa unang miting​—ang mga Haslett, ang akong amahan, ug ako. Sa ulahi, si Shinichi ug Masako Tohara, Adeline Nako, ug Lillian Samson miduyog sa mga Haslett ingong misyonaryo sa Sendai.

Pinaagi sa pagpakig-uban niining maong mga misyonaryo, ang among pamilya miuswag sa kahibalo bahin sa Pulong sa Diyos ug sa organisasyon. Si Mama, kansang pagtuo natarog tungod sa mga butang nga nahitabo panahon sa gubat, sa wala madugay miduyog kanamo sa pagtambong sa mga tigom ug sa pagpakig-ambit sa pagsangyaw sa kanataran. Napalihok ako sa pagpahinungod sa akong kinabuhi sa pag-alagad kang Jehova nga Diyos ug nabawtismohan niadtong Abril 18, 1953.

Human sa gubat si Papa nagtrabaho ingong ahente sa kompaniya sa seguro. Bisan pa sa mga epekto sa iyang pagkabilanggo, nga naglakip sa sakit sa rinyon ug taas nga presyon sa dugo, may kusganon siyang tinguha nga mobalik sa bug-os-panahong pag-alagad ingong payunir. Gibuhat niya kadto halos dungan sa akong pagbawtismo. Bisan tuod ang dili-maayong panglawas nagpugong kaniya sa pagpadayon sa pagpayunir ug dugay, ang iyang kasibot alang sa ministeryo nagpalihok kanako sa pagbiya sa unibersidad diin ako nagtungha ug sa paghimo sa bug-os-panahong ministeryo ingong karera.

Si Isamu Sugiura, usa ka buotang batan-ong lalaki gikan sa Nagoya, gitudlo ingong akong kaubang payunir. Niadtong Mayo 1, 1955, gisugdan namo ang among ministeryo ingong mga espesyal payunir sa Beppu sa Isla sa Kyushu. Dihay pipila lamang ka Saksi sa tibuok isla niadtong panahona. Karon, kapin sa 39 ka tuig sa ulahi, aduna kami 15 ka nagauswag sa espirituwal nga mga sirkito nga adunay kapin sa 18,000 ka Saksi sa isla. Ug sa tibuok Hapon, karon aduna nay duolan sa 200,000 ka Saksi.

Sa tingpamulak sa 1956, si Isamu ug ako gidapit nga motungha sa Watch Tower Bible School of Gilead sa Tinipong Bansa. Nalipay kaayo kami. Apan, sa dihang gisusi ang akong panglawas ingong pangandam sa biyahe, nakaplagan sa mga doktor nga ako may tesis. Nahigawad pag-ayo, mipauli ako sa Sendai.

Niadtong panahona migrabe ang sakit ni Papa, ug didto siya sa balay nga naglubog sa banig. Ang among giabangang balay maoy usa lamang ka 100-kuwadrado-piye nga lawak nga hinimo sa mga banig nga tatami. Si Papa ug ako ubay nga naghigda sa among mga higdaanan sa salog. Sanglit dili makatrabaho si Papa, nalisdan kaayo si Mama sa pag-atiman sa among mga panginahanglan sa salapi.

Niadtong Enero 1957, si Frederick W. Franz, ang bise-presidente kaniadto sa Watch Tower Society, miduaw sa Hapon, ug usa ka espesyal nga kombensiyon ang gihikay nga himoon sa Kyoto. Giawhag ni Papa si Mama sa pagtambong. Bisan tuod nagpanuko sa pagbiya kanamo nga masakiton, gituman niya si Papa ug mitambong sa kombensiyon.

Sa wala madugay human niadto nagakagrabe ang kahimtang ni Papa matag adlaw. Samtang kami nagtupad sa paghigda, ako misugod sa pagkabalaka, ug ako siyang gipangutana kon unsaon namo pagsuportar ang among kaugalingon. Niana siya mitubag: “Nag-alagad kita kang Jehova nga Diyos, nagpameligro pa gani sa atong mga kinabuhi, ug siya mao ang labing gamhanan nga Diyos. Nganong mabalaka ka man? Si Jehova dili gayod mapakyas sa pagtagana kon unsay atong gikinahanglan.” Dayon gitambagan ko niya sa labing malumo nga paagi, nga nag-ingon: “Ugmara diha sa imong kaugalingon ang mas lig-on nga pagtuo.”

Niadtong Marso 24, 1957, namatay si Papa. Human siya ilubong akong giduaw ang kompaniya sa seguro nga iyang gitrabahoan aron makighusay kanila. Sa dihang molakaway na ako, ang manedyer sa sangang buhatan mitunol kanako ug bulsita ug miingon: “Sa imong amahan kini.”

Paghiuli sa balay akong nakaplagan ang dakong kantidad sa salapi sa sulod. Sa dihang akong gipangutana ang manedyer bahin niana sa ulahi, siya misaysay nga ang salapi maoy benepisyo sa gihulog nga premium sa usa ka polisa sa seguro nga giiban matag bulan sa suweldo ni Papa luyo sa iyang kasayoran. Busa ang mga pulong ni Papa, “Si Jehova dili gayod mapakyas sa pagtagana kon unsay atong gikinahanglan,” natinuod. Kini nakapalig-on pag-ayo sa akong pagtuo diha sa mapanalipdanong pag-atiman ni Jehova.

Mga Dekada sa Padayong Pag-alagad

Ang materyal nga tabang nga gitagana niadtong maong salapi nakatabang kanako sa pagsentro sa pagtagad sa pagpahiuli sa lawas sa balay. Usa ka tuig sa ulahi, niadtong 1958, si Mama ug ako natudlo ingong mga espesyal payunir. Human niadto, nag-alagad ako ingong nagapanawng magtatan-aw sa Hapon, ug unya niadtong 1961, nakapribilehiyo ako sa pagtambong sa napulo ka bulan nga kurso sa Tunghaang Gilead sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York.

Sa dihang mibalik ako sa Hapon, mialagad na usab ako ingong nagapanawng magtatan-aw. Unya, niadtong 1963, akong giminyoan si Yasuko Haba, nga nagtrabaho niadtong tungora sa sangang buhatan sa nga Saksi ni Jehova sa Tokyo. Miduyog siya kanako sa nagapanawng buluhaton hangtod niadtong 1965, nga nianang panahona gidapit kami nga moalagad sa sangang buhatan sa Tokyo. Sukad niadto duyog kaming nag-alagad​—una sa sangang buhatan nga nahimutang sa Tokyo, dayon sa siyudad sa Numazu, ug karon sa siyudad sa Ebina.

Si Mama nagpabiling espesyal payunir nga ministro hangtod niadtong 1965. Sukad niadto padayon siyang aktibo sa pagtabang sa daghang tawo nga makadawat sa mga kamatuoran sa Bibliya. Karon 79 anyos na siya apan himsog pa. Kami nalipay nga nagpuyo lang siya sa duol ug makatambong sa samang kongregasyon nga among gitambongan haduol sa sangang buhatan sa Ebina.

Nagpasalamat gayod kami kang Jehova nga Diyos nga ang akong amahan nakalabang-buhi sa pagbuto sa bomba ibabaw sa Hiroshima. Nahuptan niya ang iyang pagtuo, ug akong tinguha nga abiabihon siya sa bag-ong kalibotan ug iasoy kaniya kon sa unsang paagi kami naluwas sa Armageddon, ang gubat nga gusto gayod kaayo niyang makita. (Pinadayag 16:14, 16; 21:3, 4)​—Sumala sa giasoy ni Tsutomu Miura.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 11]

Si Katsuo ug Hagino Miura, uban sa ilang anak lalaki nga si Tsutomu

[Hulagway sa panid 15]

Si Tsutomu Miura nga nagatrabaho sa sangang buhatan sa Hapon

[Picture Credit Line sa panid 13]

Hiroshima Peace and Culture Foundation gikan sa materyal nga giuli sa United States Armed Forces Institute of Pathology