Usa ka Sayon nga Sulbad sa Pagkalaay?

ANG pagtaganag walay-bugto nga mga kalingawan alang sa minilyong gilaayang mga kustomer usa na karon ka dakong negosyo. Ang talagsaong mga bakasyon, modernong mga kasangkapang elektroniko, maluhong mga kalingawan tanan nagalihok sa pagtabang sa mga kustomer sa pagpalabay sa panahon. Bisan pa, ang pagkalaay usa gihapon ka dakong suliran. Bisan panahon sa bakasyon, ang gilaayang mga bakasyonista nagkinahanglag mga tiglingaw aron sila magpabiling malingaw. Ug daghang sibot nga mga tigdalagan ang mobating nawad-ag bililhong butang kon wala ang iyang mabitbit nga radyo uban kaniya.

Walay duhaduha nga ang kalingawan, sama sa telebisyon, makahatag ug kaukyab ug makahupay sa pagkalaay, apan unsa ka dugay? Alang sa uban kini samag makagiyan nga droga. Sa sunod higayon, mas dugang pangagda ug mas dugang kaukyab ang gikinahanglan​—kay kondili ang masulob-ong pagbati nga ang tanan-nakita-mo-na mobalik pag-usab. Imbes kay mao ang sulbad, ang maong kalingawan mosangpot nga usa sa mga hinungdan sa pagkalaay.

Ang TV, mismo, dili maoy hinungdan sa pagkalaay, apan ang sobrang pagtan-aw ug telebisyon dili usab magwagtang sa pagkalaay. Grabe pa, ang labaw pang ‘pagtan-aw’ nimo sa TV, labaw pang magpalayo kanimo sa kamatuoran. Labot sa mga bata, kini sagad kaayong nagakahitabo. Sa usa ka pagtuon diin ang mga bata sa panuigong kuwatro ug singko gisukna kon buot ba nilang ihiklin ang TV o ilang amahan, 1 sa 3 mihukom nga ang kinabuhi mas maantos kon wala ang amahan!

Ang pagtagbaw sa matag pangibog dili maoy sulbad usab. Daghang batan-on karon ang “gipadako sa panahong tugob ang materyal, nga mahimong mabatonan nila ang tanang dulaan, bakasyon, bag-ong urog,” nag-ingon ang usa ka deputado sa Social Democratic nga parliamento sa Alemanya. Aduna pa ba silay bisan unsa nga kaukyaban? Mahimo gayod nga ang buotang mga ginikanan nga pinatuyangan ang ilang kabataan sa tanang kinabag-ohang mga butang magaagak sa mga bata ngadto sa pagkahamtong nga gitakboyan sa grabeng pagkalaay.

Ang Pasukaranang mga Hinungdan sa Pagkalaay

Ang bug-os nga paglikay sa pagkalaay maoy dili-tininuod nga tumong. Ang kinabuhi niining kalibotana dili gayod mahimong nagapadayong kaukyab ug kalipay. Ang maong dili-tininuod nga pagdahom lagmit maghatag ug wala-kinahanglana nga kahigawad. Sa samang panahon, adunay tinong mga hinungdan nga nagapasamot sa pagkalaay.

Pananglitan, karong adlawa nagakadaghan ang nagakabungkag nga mga panimalay. Mahimo bang si mama ug papa nalinga pag-ayo sa ilang kaugalingong kalingawan nga sila dili makagugol ug igong panahon uban sa ilang mga anak? Dili ikahibulong, ang mga tin-edyer nagapangita sa ilang kaugalingong mga paagi sa paglingaw sa ilang kaugalingon diha sa mga diskohan, sa mga dapit nga may video, sa mga shopping center, ug sa susama. Busa, sa daghang panimalay ang awting sa pamilya ug ubang duyog nga mga kalihokan maoy mga butang na sa nangagi.

Sa gihapon ang uban diskontento pa kaayo sa ilang malaay nga mga kinabuhi nga sa dili-tinuyo sila magpalain sa ilang kaugalingon, magabuhat kon unsay makalipay kanila, nga dili magtagad kang bisan kinsa. Ug samtang labaw pang ginapalain nila ang ilang kaugalingon, gihambin nila ang kawang nga paglaom nga makab-ot ang matawag nga pagkaamgo-sa-kaugalingon. Apan dili gayod ingon niana ang sangpotanan. Gawas pa, walay tawong makahimo sa pag-inusara. Nagkinahanglan kitag kauban ug kaestorya. Busa, dili malikayan nga ang mga tigpalain sa kaugalingon nagapakaylap sa pagkalaay, nga sa dili-tinuyo nagahimo sa kinabuhi nga masulob-on alang sa ilang kaugalingon ug alang niadtong alirong kanila.

Ugaling, mopadayag nga mas lalom pa ang suliran, sama sa prangkang giingon ni Blaise Pascal, ang ika-17ng-siglo nga pilosopong Pranses: “Ang kabudlay [motungha] gikan sa kahiladman sa kasingkasing nga niana kini adunay kinaiyanhong mga gamot ug [pun-on] ang hunahuna sa hilo niini.” Pagkatinuod gayod!

Samtang ang kasingkasing tugob sa nagasamok nga mga pagduhaduha bahin sa matuod nga kahulogan sa kinabuhi, ang pagkalaay lagmit magpabilin gayod. Gikinahanglan ang kinasingkasing nga pagtuo nga ang kaugalingong kinabuhi sa usa adunay kahulogan. Apan, sa unsang paagi atubangon ni bisan kinsa ang kinabuhi nga may positibong panglantaw nga wala masayod kon nganong siya ania dinhi, nga walay mga tumong, nga walay maayog-pasukaranan nga mga paglaom alang sa umaabot?

Dinhi motungha ang dagkong mga pangutana: Unsay kahulogan sa kinabuhi? Unsay katuyoan sa akong paglungtad? Unsay akong kaugmaon? “Ang pagpaningkamot sa pagpangitag kahulogan sa kinabuhi mao ang pangunang gahom sa panukmod diha sa tawo,” nag-ingon si Dr. Viktor Frankl. Ugaling, diin makaplagan ang maong kahulogan? Diin matubag nga matagbawon kining mga pangutanaha?

Menos nga Pagkalaay​—Sa Unsang Paagi?

Ang labing karaan sa tanang basahon nagataganag kalamdagan nianang dagkong mga pangutana. Ang Aleman nga magbabalak nga si Heinrich Heine sa ika-19ng siglo miingon: “Utang ko ang akong kahibalo sa yanong pagbasa sa usa ka basahon.” Haing basahona? Ang Bibliya. Si Charles Dickens sa ingon usab miingon: “Kini ang kinamaayohan nga basahon sukad sa kalibotan, tungod kay kini nagatudlo kanimo sa kinamaayohan nga mga pagtulon-an nga niana ang tanang tawhanong linalang . . . posible nga magiyahan.”

Walay pagduhaduha mahitungod niana. Ang Bibliya maoy usa ka seguradong giya alang sa usa ka makahuloganong kinabuhi. Gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, tin-aw nga ginapakita niini nga gihatagan sa Diyos ang tawo ug buluhaton nga pagabuhaton. Ang tawo maoy mag-atiman sa yuta, magpatahom niini, magpakitag mahigugmaong pagdumala sa kinabuhi sa mga mananap, ug, labaw sa tanan, magdayeg sa Maglalalang, si Jehova. Igoigo kanang buluhatona, nga dili maghatag ug higayon sa pagkalaay! Minilyon sa aktibong mga Kristohanon ang nakadiskobre nga ang pagpaluyo sa kawsa sa Diyos, ang pagkahimong dedikado ug bug-os debotado ngadto kaniya, sa pagkatinuod nagadugang sa kahulogan sa kinabuhi ug nagasanta sa pagkalaay.

Ang kaylap nga pagkalaay tingali usa ka modernong panghitabo​—ang kadaghanan sa karaang mga pinulongan walay ingon niana nga pulong. Bisan pa, ang Bibliya, duyog sa pagpakita kanato sa kahulogan sa kinabuhi, naundan sa praktikal nga mga sugyot sa pagpakigbugno sa pagkalaay. Pananglitan, kini nag-ingon nga ‘kadtong nagalain sa iyang kaugalingon nakiglantugi batok sa tanang praktikal nga kaalam.’ (Proverbio 18:1) Sa laing pagkasulti, ayaw pagpalain!

Sa kinaiyanhon ang tawo hilig nga makighugoy. Siya nagkinahanglan nga makiglabot sa ubang mga tawo, ug siya may dala-sa-pagkatawo nga panginahanglan sa panag-ubanay. Ang pagpukgo niining normal nga tinguha sa pagpakighugoy sa ubang mga tawo​—nga tig-inusara, nga tumatan-aw na lamang​—maoy dili maalamon. Sa ingon usab, ang paglimite sa atong kaugalingon ngadto lamang sa salingkapaw personal nga mga relasyon maoy katumbas sa pagdumili sa tanang praktikal nga kaalam.

Siyempre, mas dali kaayo ang basta pagtan-aw ug mga sine o sa paglimite sa atong komunikasyon sa pagpasulod ug mga impormasyon ngadto sa usa ka kompiyuter. Ang pagpasibo ngadto sa ubang mga tawo maoy usa ka hagit. Bisan pa, ang pagpakigsulti ug pagpaambit sa mga hunahuna ug mga pagbati sa uban maoy magantihon ug dili gayod maghatag ug higayon sa pagkalaay.​—Buhat 20:35.

Si Solomon, nga usa ka maidlot nga maniniid bahin sa kinaiya sa tawo, mihimo niining kusganong rekomendasyon: “Labi pang maayo nga matagbaw sa makita sa imong mga mata kay sa magpadaog sa pangibog.” (Ecclesiastes 6:​9, The New English Bible) Sa laing pagkasulti, pahimusli ang imong presenteng mga sirkumstansiya. Ipunting ang imong hunahuna diha sa imong makita karon. Kana labi pang maayo kay sa mapangandoyong pagpahilayo gikan nianang tanan o ‘magpadaog sa pangibog,’ ingon sa paghisgot niana ni Solomon.

Ang maayong-pagkaplano nga mga adlaw, tinong mga tumong, ug tim-os nga tinguhang magpadayon sa pagkat-on motabang usab kanimo nga mabuntog ang pagkalaay. Aw, bisan human sa pagretiro, ang usa ka tawo makapalampos gihapon sa daghang butang. Usa sa mga Saksi ni Jehova sa Balearic Islands, usa ka retiradong tawo sa iyang sayong panuigong 70, mahinamong nagatuon ug Aleman. Unsay iyang tumong? Buot niyang makig-estorya bahin sa Pulong sa Diyos ngadto sa daghang gilaay nga bisita gikan sa Alemanya panahon sa bakasyon. Ang pagkalaay tinong dili usa ka suliran alang kaniya!

Sa kataposan, komosta ang bahin sa pagkurikuri pinaagi sa imong mga kamot? Nganong dili tun-an ang mga kahanas sa pipila ka binatid nga gama sa kamot, sa pagdibuho, o sa pagpatokar ug instrumento sa musika? Ang pagpabili-sa-kaugalingon mouswag kon adunay diwa sa kahimoan. Nganong dili magmaandam sa pagtrabaho nga makugihon ug itanyag ang imong tabang sa palibot sa balay? Adunay daghang gagmay nga mga butang nga sagad nagkinahanglang ayohon diha sa tanang balay. Imbes maghinuktok bahin sa imong malaay nga kinabuhi, gamita ang imong kaugalingon, buhata ang makahuloganong buluhaton sa balay, magmahanas diha sa pipila ka binatid nga buhat. Ikaw dili mabiyaan nga walay ganti.​—Proverbio 22:29.

Dugang pa, ang Bibliya nagatambag kanatong magabuhat nga tibuok-kalag diha sa bisan unsang proyekto nga atong ginahimo. (Colosas 3:23) Kana sa pagkatinuod nagapasabot nga magpalangkit, nga mahimong tinuod nga interesado sa atong ginabuhat. Angayng hinumdoman nga ang Ingles nga pulong “interest” o interesado nagagikan sa Latin nga interesse, nga sa literal nagkahulogang “maana sa tunga, o sa taliwala,” sa laing pagkasulti malingaw diha sa buluhatong ginahimo. Kana ang magpahimo niana nga makapaikag.

Kining tanang maayong tambag nga gisulat daghang tuig na ang miagi, kon ipadapat, dakog mahimo alang sa mga biktima nga nagaantos sa kaguol panahon sa lulinghayaw. Busa, malingaw sa imong ginabuhat. Pakiglabot sa ubang mga tawo. Buhata ang mga butang alang sa uban. Magpadayon sa pagkat-on. Pakig-estorya kanunay sa uban. Susiha ang tinuod nga katuyoan sa kinabuhi. Pinaagi sa pagbuhat niining tanan, dili ka makiling sa pagmulo: ‘Nganong laay kaayo ang kinabuhi?’

[Kahon sa panid 7]

Kon Unsaon Pagbuntog ang Pagkalaay

1. Ayaw tugoting ang kaugalingong inisyatibo madaot sa human-daang kalingawan. Magmapilion bahin sa mga palinga ug kalingawan.

2. Pakiglabot sa mga tawo.

3. Magpadayon sa pagkat-on. Pagbatog kaugalingong mga tumong.

4. Magmamugnaon. Pagkurikuri pinaagi sa imong mga kamot.

5. Pagbatog katuyoan sa kinabuhi. Ilakip ang Diyos.