Sa Dihang mga Ginikanan ang Mangidnap

TAPOS sa pag-antos sa katuigan sa mabangisong mga pagbun-og ug sa grabeng emosyonal nga pag-abuso diha sa mga kamot sa iyang bana ug dayon sa kataposan pagbiya kanila tungod sa laing babaye, si Cheryl mikiha aron makigdiborsiyo.a Tungod kay gihatagan siya sa mga korte sa bug-os nga katungod sa pag-atiman sa iyang mga anak, ang kalinaw inanayng nahibalik samtang gisugdan niya ang pagpasig-uli sa iyang kinabuhi sa normal nga kahimtang​—hangtod nga usa ka adlaw mikiring ang telepono. Kadto ang iyang kanhi-bana. Matud niya: “Kon gusto nimong makita pag-usab ang imong mga anak, kinahanglang mouyon ka sa pagpakasal kanako pag-usab”! Kay gidid-an sa pagbalik ngadto sa ilang inahan tapos sa ilang tibuok-bulan nga pagduaw sa ilang amahan sa iyang kaugalingong nasod, ang mga anak ni Cheryl gikidnap.

Nga nahugno ang galamhan, si Cheryl mipetisyon sa Departamento sa Estado sa T.B. apan wala makakaplag ug legal nga paagi sa pagpabalik sa iyang mga anak sa laing nasod. Ang mga pagbati sa bug-os nga kawalay-mahimo nga iyang nasinati latas sa katuigan sa pagbun-og nahibalik. “Kini halos sama rang butang,” siya misaysay. “Dili ka maantigong mopahunong niini.”

“Kabangisan sa Hunahuna”

Ang pagpangidnap sa ginikanan ginganlang “kinalabwang buhat sa kabangisan sa hunahuna” nga gihimo batok sa usa ka ginikanan ug sa usa ka bata. Si Carolyn Zogg, ehekutibong direktor sa Child Find of America, Inc., miingon mahitungod sa maong mga tigkidnap: “Daghang ginikanan nga nagbuhat niini nagapanimalos, ug sila nagapanimalos sa labing daotang paagi ug labing huyang nga bahin. Kana ang bahin nga labing suod [sa mga ginikanang may legal nga katungod]​—ang ilang mutya, ang ilang mga anak. . . . Wala sila maghunahuna sa bata, sa ila lamang kaugalingon ug sa panimalos​—ang pagkamakabalos.”

Ang pagkagikidnap sa usa ka bata dili lamang mopasinati sa ginikanan sa mga pagbati sa kasuko, kapildihan, kawalay-mahimo, ug kabalaka apan halos kanunay magdaot sa usa ka sukod sa emosyonal nga kaayohan sa bata. Sa pipila ka kaso ang bata tingali mapugos sa pagbalhin kanunay aron makaeskapo o makatago, paglikay nga makigsuod ug pagpamatig tinuis nga mga butang ug kabakakan bahin sa laing ginikanan. Ang kasinatian tingali mopatungha sa daghang suliran, sama sa pagpangihi samtang natulog, pagkadili-makatulog, hingaping pagsalig, kahadlok sa mga bentana ug mga pultahan, ug hingaping kahadlok. Bisan sa mas gulanggulang nga kabataan, kini makapatunghag kaguol ug kasuko.

Sa Tinipong Bansa, adunay kapig 350,000 ka kaso kada tuig diin ang usa ka ginikanan magkuha sa usa ka bata ingong paglapas sa mando sa korte bahin sa katungod sa pag-atiman o mapakyas sa pag-uli sa bata sa panahong gitugot. Sa kapig 100,000 sa maong mga kaso, ang bata tagoan sa usa ka membro sa pamilya sa tuyo nga siya permanenteng dili makaduol sa laing ginikanan. Ang pipila gidala sa gawas sa estado o gawas pa sa nasod.

Ubang mga Hinungdan

Sa kanunay mao ba ang tinguha nga makig-uli o mapanimaslong espiritu ang motukmod sa mga ginikanan sa pagkidnap sa ilang mga anak? Si Michael Knipfing sa Child Find mipatin-aw nga ang pipila ka ginikanan mahadlok nga mapildi sa usa ka kaso batok sa ilang kanhi-kapikas bahin sa katungod sa pag-atiman ug nga “gumikan sa kahadlok sila mouna sa paglihok.” O sa dihang nahukman na ang katungod sa pag-atiman ug ang usa ka ginikanan kanunayng maghikaw sa lain sa mga katungod sa pagduaw, mosugod ang pagbati sa kapakyasan. Misaysay si Knipfing: “Kon gimahal nimo ang imong anak ug hikawan ka sa pagpakigkita sa imong anak, lagmit maghunahuna ka nga wala kay laing kapaingnan gawas sa pag-agaw sa bata ug pag-eskapo.”

Siya mipahayag usab nga ‘ang kadaghanang tawo dili makaamgo sa sangpotanan sa pagkidnap sa usa ka bata. Dili sila makaamgo nga sila malisdan sa pagbaton ug trabaho. Ipagula ang mga mandamento de-aresto aron masikop sila. Sila maghunahuna nga ang suliran maoy tali lamang kanila ug sa laing ginikanan. Dili sila makaamgo nga nalangkit ang kapolisan. Nagkinahanglan silag duha ka abogado inay usa tungod kay nianang tungora sila may atubangon nga kriminal nga kiha ingon man sibil nga suliran, nga mao kon kinsay makaangkon sa katungod sa pag-atiman sa bata.’

Ang pipila ka ginikanan tingali matahap pa nga ang ilang anak ginadagmalan sa laing ginikanan. Kon ang legal nga sistema hinay nga molihok, nan ang usa ka ginikanan nga nawad-ag paglaom basin molihok walay sapayan kon unsay mosangpot. Kini nahitabo sa kaso sa singko-anyos nga si Hilary Morgan. Usa ka sikyatrista sa bata mitambag nga ang mga pagduaw sa amahan kang Hilary kinahanglang ihunong, nga nagtawag sa ebidensiya sa pag-abuso nga “tin-aw ug makapatuo.” Ang mga korte, hinunoa, mihukom nga ang pag-abuso maoy dili tino ug milagda sa mga pagduaw nga walay magbantay. Si Dr. Elizabeth Morgan, ang inahan ni Hilary, sa paglapas sa korte, nagtago sa iyang anak babaye. Dakong simpatiya sa publiko ang napukaw alang sa maong ginikanan nga mikidnap ug miikyas alang sa panalipod.

Sa kahimtang ni Elizabeth Morgan, nawad-an siya sa iyang praktis sa pagkasiruhano, migugol ug kapig duha ka tuig sa prisohan, ug nakabatog medikal ug legal nga mga utang nga kapig 1.5 milyong dolyar. Siya misaysay ngadto sa U.S.News & World Report: “Giingnan ako sa mga eksperto nga sa pagkakaron ang akong anak permanenteng nabuang na unta kon wala pa nako ipahunong ang pag-abuso. . . . Kinahanglang akoy mohimo sa buluhaton nga gidumilian sa korte nga himoon: Pagluwas sa akong anak.”

Tinuod gayod ang pahayag sa mga tigdukiduki nga si Greif ug Hegar mahitungod sa mga pagkidnap sa mga ginikanan: “Kini hilabihan ka komplikadong mga hitabo nga, samag lalom nga lanaw sa tubig, daw lahig diyutay nga tan-awon depende sa anggulo; matag panahong ang usa motan-aw sa tubig adunay bag-ong butang nga makita.”​—When Parents Kidnap​—The Families Behind the Headlines.

Gawas pa sa mga batang kidnapon sa usa ka ginikanan o sa usa ka wala-hiilhi, adunay minilyong ubang nawalang kabataan sa tibuok kalibotan​—ang mga sinalikway ug ang mga nanglayas. Kinsa ba sila, ug unsay nahitabo kanila?

[Footnote]