Ang Hunahuna sa Bibliya
Hinungdanon ba Kon Unsay Imong Gituohan?
“ANG TAWO MOPILI SA PAGTUO KON UNSAY IYANG NAPILI NGA MATUOD.”—FRANCIS BACON, 1561-1626, INGLES NGA MAGSUSULAT UG ESTADISTA.
MAYLABOT sa relihiyosong mga doktrina, daghang tawo ang mobati nga basta ang usa sinserong nagtuo nga ‘adunay Usa nga anaa sa itaas’ ug ang usa nahigugma sa iyang isigkatawo, dili gayod hinungdanon kon unsa pay tuohan sa usa. Ang pipila tingali molantaw sa nagsumpaking mga ideya nga gipasiugda sa relihiyosong mga grupo maylabot sa Diyos, iyang katuyoan, ug sa unsang paagi siya simbahon ug mohinapos nga ang mga kalainan taphaw lamang, sama sa nagkalainlaing mga estilo sa sinina nga gisul-ob sa samang tawo. Tingali mobati pa gani sila nga kadtong naghimo sa maong mga kalainan nga dakong isyu bug-os nga nawad-an sa espiritu sa matuod nga Kristiyanidad.
Giila sa Kasulatan nga dili tanang panaghisgot bahin sa relihiyosong mga pagtulon-an ang takos niana. Pananglitan, sa iyang dinasig nga mga sulat kang Timoteo, si apostol Pablo naghisgot sa mga tawo nga nagpasiugda ug “bangis nga mga paglalisay bahin sa gagmayng mga butang.” Si Pablo naghubit kanila ingong “nayabag ang pangisip mahitungod sa mga pagpangutana ug mga debate bahin sa mga pulong.” (1 Timoteo 6:4, 5) Iyang gisugo si Timoteo nga “isalikway ang binuang ug winalay-alamag nga mga pagpangutana, kay nahibalo nga kini sila magpatunghag mga away,” ug sa pagsugo sa mga kongregasyon nga “dili makig-away bahin sa mga pulong, usa ka butang nga wala gayoy kapuslanan.” (2 Timoteo 2:14, 23) Ang kadaghanang relihiyosong mga debate sa atong panahon mihaom niining maong paghubit ug napamatud-ang walay-kapuslanan nga pag-usik sa panahon.
Apan, nagpasabot ba kini nga ang tanang panaghisgot bahin sa relihiyosong mga pagtulon-an walay kapuslanan? Aw, dili kita bug-os nga mohunong sa pagsul-ob ug sinina tungod lang kay ang pipila ka sinina dili angayang isul-ob, dili ba? Busa nganong isipon man nga dili hinungdanon ang entirong ulohan sa relihiyosong mga pagtulon-an tungod lang kay ang pipila ka doktrinal nga mga pangutana dili angayng tagdon? Ang konteksto sa mga pulong ni Pablo nga gikutlo sa ibabaw nagpakita nga iyang giisip ang mga butang bahin sa doktrina nga hinungdanon kaayong tagdon. Balikbalik siyang nagpasidaan nga ang bakak nga mga pagtulon-an mahimong moresulta sa pagkaanod sa usa palayo sa pagtuo, ug iyang gisugo si Timoteo nga “baoran ang pipila sa dili pagtudlo ug lahi nga doktrina.” (1 Timoteo 1:3-7; 4:1; 6:3-5; 2 Timoteo 2:14-18, 23-26; 4:3, 4) Sa pagkatinuod, dili niya ipahayag ang maong kusganong mga pahayag kon dili pa hinungdanon ang gituohan niadtong unang-siglong mga Kristohanon.
Nan, nganong nagtambag nga isalikway ang mga pangutana bahin sa doktrina? Tungod kay sa adlaw ni Pablo ang pila ka tawo—nga gihubit niya nga “dunot ug kaisipan ug naagawan sa kamatuoran”—nagpatunghag doktrinal nga mga isyu sa tuyo lamang nga pukanon ang pagtuo sa uban. (1 Timoteo 6:5) Maoy maylabot lamang sa mga pangutana nga gipatungha niadtong madaotong mga tawo nga gitambagan ni Pablo si Timoteo nga maglikay sa mga panaghisgot mahitungod sa relihiyosong mga pagtulon-an.
Ang mga Pagtulon-an ba Nag-apektar sa Panggawi?
Apan, ang pipila tingali mangutana kon ang atong relihiyosong mga pagtulon-an adunay dakong epekto sa matang sa mga tawo nga kita mamahimo—sa atong personal nga mga hiyas ug panggawi. Tingali isipon nila ang mga pagtulon-an ug panggawi ingong duha ka bulag ug lahi nga mga butang, sama sa dyaket ug luag nga karsones nga mahimong iparis o iterno sumala sa gusto sa tigsul-ob. Hinunoa, sa Bibliya, ang mga pagtulon-an ug panggawi sama kaayo sa usa ka terno.
Ang Bibliya nagpadayag ug laktod nga kalabotan tali sa atong gituohan ug kon unsang matang sa mga tawo nga kita mamahimo. Ang nagpakamatarong-sa-kaugalingon nga mga Pariseo sa adlaw ni Jesus maoy pananglitan sa sayop-pagkagiya nga mga pagtulon-an nga nag-apektar sa pamatasan. (Mateo 23:1-33; Lucas 18:9-14) Sa laing bahin, ang Colosas 3:10 nagtambag: “Isul-ob ang bag-o nga pagkatawo, nga pinaagi sa tukmang kahibalo ginahimong bag-o sumala sa larawan sa Usa kinsa milalang niini.” Matikdi nga ang gahom sa pagkinabuhi sa diyosnong paagi nalangkit sa pagbaton ug tukmang kahibalo sa Diyos.
Ang Gregong termino nga gihubad ug “tukmang kahibalo,” nga makita sa 20 ka beses sa Kristohanong Gregong Kasulatan, nagtumong sa husto, tukma, o bug-os nga kahibalo. Ang Gregong eskolar nga si Nathanael Culverwel naghubit niana nga nahimong “mas nasinati pa sa usa ka butang nga akong nahibaloan kanhi; usa ka mas hustong panglantaw sa usa ka butang nga akong nakita gikan sa halayo.” Busa maingon nga ang usa ka alahero magsusi sa usa ka bililhong bato aron matasal ang kalidad ug bili niini, ang usa ka Kristohanon kinahanglang magsusi sa Pulong sa Diyos aron makadangat sa husto, tukma, ug bug-os nga kahibalo sa Diyos nga iyang gialagaran. Nag-apil kini sa pagkahibalo bahin sa personalidad sa Diyos, iyang mga katuyoan, iyang mga sukdanan, ug sa tanang pagtulon-an nga naglangkob sa “sumbanan sa maayong mga pulong”—lahi kaayo sa pagtuo lamang nga ‘adunay Usa nga anaa sa itaas.’—2 Timoteo 1:13.
Ang usa ka pananglitan sa matang sa mga bunga nga moresulta sa dihang ang usa nakaila sa Diyos gikan lamang sa halayo gisulat sa unang kapitulo sa dinasig nga sulat ngadto sa mga taga-Roma. Didto, ang paghisgot gihimo sa pipila ka tawo nga, “bisan tuod sila nakaila sa Diyos, . . . wala mouyon sa paghupot sa Diyos diha sa tukmang kahibalo.” Ang mga sangpotanan sa ilang sayop nga mga pagtulon-an giasoy ni apostol Pablo: “Ang Diyos nagtugyan kanila ngadto sa dili-inuyonan nga kahimtang sa kaisipan, sa pagbuhat sa mga butang nga dili angay, ingon nga sila napuno man sa tanang pagkadili-matarong, tumang-pagkadaotan, hakog nga kaibog, kangil-ad, nga puno sa kasina, pagbuno, panag-away, limbong, mapangdaotong tinamdan, nga mga tighuluhungihong, mga tiglibak, mga tigdumot sa Diyos, mga bagis, mga mapahitas-on, mga mapasiatabon-sa-kaugalingon, mga tigmugnag makadaot nga mga butang, mga dili-masinugtanon sa mga ginikanan, mga walay pagsabot, mga dili-motuman ug kasabotan, mga walay kinaiyanhong pagbati, mga walay-kaluoy.”—Roma 1:21, 28-31.
Sa walay duhaduha, ang mga pagtulon-an nga gituohan niadtong mga tawhana laktod nga nag-apektar sa ilang katakos sa pagkinabuhi ug Kristohanong mga kinabuhi. Sa susama karong adlawa, ang mga pagtulon-an ug panggawi mahimong ikatandi sa usa ka nayon nga sapot, nga gitibuok paghabol. Busa, hinungdanong tinoon sa tanang nagtinguha nga makabaton sa pag-uyon sa Diyos nga ang ilang relihiyosong mga pagtulon-an maoy tinuod gayod, bug-os nga napasukad sa Pulong sa Diyos. Kay “ang kabubut-on [sa Diyos] mao nga ang tanang matang sa mga tawo maluwas ug makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran.”—1 Timoteo 2:4.
[Hulagway sa panid 25]
Ang pagpakamatarong-sa-kaugalingon sa Pariseo nagbanaag sa iyang mga gituohan